Βρίσκομαι στο Παρίσι και το βράδυ της Παρασκευής πέρασα κοντά από το σημείο των φόνων στη Λεωφόρο Beaumarchais. Βγήκα για δείπνο σε απόσταση δέκα λεπτών από έναν άλλο στόχο της επίθεσης. Όλοι όσοι γνωρίζω είναι ασφαλείς, αλλά πολλοί που δε γνωρίζω είναι είτε νεκροί, είτε τραυματίες, είτε θρηνούν κάποιον δικό τους. Είναι σοκαριστικό και φριχτό. Σήμερα, οι δρόμοι ήταν γεμάτοι κόσμο το απόγευμα και άδειασαν εντελώς το βράδυ. Το πρωί επικρατούσε απόλυτη σιγή.
Μετά τα γεγονότα μοιάζει ξεκάθαρο από τις πρώτες κιόλας συζητήσεις στα τηλεοπτικά πάνελ πως η “κατάσταση έκτακτης ανάγκης”, ακόμη και αν θα είναι προσωρινή, δίνει το έναυσμα για ενισχυμένη κρατική ασφάλεια. Τα ζητήματα που τέθηκαν σε τηλεοπτικο διάλογο αφορούν τη στρατικοποίηση της αστυνομίας (πώς δηλαδή “θα ολοκληρωθεί” αυτή η διαδικασία), το χώρο ελευθερίας και τη μάχη κατά του “Ισλαμ” – μιας άμορφης οντότητας. Όσο κι αν προσπάθησε ο Ολάντ να φανεί ανδροπρεπής όταν ανακήρυξε την κατάσταση εμπόλεμη, μας τράβηξε τόσο την προσοχή η προσποίηση αυτή που ο λόγος του δεν ακούστηκε σοβαρός.
Ωστόσο, παρά το κωμικό του χαρακτήρα του, φέρεται πλέον ως στρατάρχης. Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ στρατού και κράτους ξεθωριάζει υπό το πρίσμα του κράτους έκτακτης ανάγκης. Ο κόσμος θέλει την αστυνομία, και μάλιστα μια στρατικοποιημένη αστυνομία να τον προστατεύει. Μια επικίνδυνη, αν όχι ακατανόητη επιθυμία. Ακόμα και οι θετικές πτυχές των ειδικών εξουσιών που εκχωρούνται στο καθεστώς έκτακτης ανάγκης όπως η δωρεάν μετακίνηση με ταξί χθες το βράδυ και η εφημερία των νοσοκομείων για τους πληγέντες τους περιορίζει στα σπίτια τους. Δεν υπάρχει απαγόρευση κυκλοφορίας, αλλά οι δημόσιες υπηρεσίες περιορίζονται και οι απαγορεύονται οι διαδηλώσεις. Ακόμα και οι συγκεντρώσεις πένθους ήταν τυπικά παράνομες. Πήγα μάλιστα σε μια τέτοια συγκέντρωση στην Place de la Republique όπου η αστυνομία φώναζε ότι το πλήθος πρέπει να διαλυθεί, αλλά λίγοι υπάκουσαν. Για μένα, μια σύντομη στιγμή αισιοδοξίας και ελπίδας.
Εκείνοι οι σχολιαστές οι οποίοι επιδιώκουν να κάνουν μια διάκριση μεταξύ των μουσουλμανικών κοινοτήτων και πολιτικών απόψεων κατηγορούνται ότι ψάχνουν “ψύλλους στα άχυρα”. Προφανώς, ο εχθρός πρέπει να είναι συνολικός και ενιαίος για να εξολοθρευτεί, ενώ η διαφορά μεταξύ μουσουλμάνου, τζιχαντιστή και ISIL γίνεται ολοένα και πιο δυσδιάκριτη στο δημόσιο διάλογο. Οι ειδήμονες ήταν ήδη σίγουροι για την ταυτότητα του εχθρού πριν την ανάληψη ευθύνης των επιθέσεων από το ISIL.
Είχε ενδιαφέρον για μένα ότι ο Ολάντ ανακοίνωσε τριήμερο πένθος, ενώ ενίσχυε τα μέτρα ασφαλείας – ένας διαφορετικός τρόπος ανάγνωσης του βιβλίου του Gillian Rose, “ο θρήνος γίνεται νόμος”. Πενθούμε ή υποκύπτουμε συλλογικά στη γιγάντωση της στρατικοποιημένης ισχύος του κράτους και την αναστολή της δημοκρατίας; Πως αυτή η διαδικασία διευκολύνεται όταν πλασάρεται αλλιώς ; Οι ημέρες δημόσιου πένθους είναι τρεις, αλλά η κατάσταση έκτακτης ανάγκης μπορεί να διαρκέσει έως και δώδεκα ημέρες πριν απαιτηθεί η έγκριση της εθνοσυνέλευσης.
Επιπλέον, το παράδοξο γεγονός ότι το ίδιο το κράτος εξηγεί ότι θα πρέπει τώρα να περιοριστεί η ελευθερία για την προάσπιση της ελευθερίας, δεν φαίνεται να απσχολεί τους τηλεοπτικούς ειδήμονες. Σαφώς, οι επιθέσεις στόχευσαν εικόνες καθημερινής ελευθερίας στη Γαλλία: την καφετέρια, τη ροκ συναυλία, το γήπεδο. Στο χώρο της ροκ συναυλίας φέρεται να εξαπέλυσε το λογύδριο του ένας από τους δράστες της ωμής δολοφονίας 89 ανθρώπων, επιρρίποντας ευθύνες στη Γαλλία γιατί δεν παρενέβη στη Συρία (ενάντια στο καθεστώς Άσαντ) και τη Δύση για την παρέμβασή της στο Ιράκ (ενάντια στο μπααθικό καθεστώς). Οπότε δεν έχουμε μια θέση, αν μπορούμε να την αποκαλέσουμε θέση, ενάντια στην επέμβαση της Δύσης αυτή καθεαυτή.
Υπάρχει, έπειτα, κι η πολιτική των ονομάτων : ISIS, ISIL, Daesh. Οι γάλλοι δεν θα ξεστομίσουν τη φράση “ισλαμικό κράτος” (etat islamique) – αυτό θα συνιστούσε αναγνώριση της κρατικής οντότητας. Προτιμούν να χρησιμοποιούν τον όρο “Daesh”, μια αραβική λέξη που δεν θα μπει στο γαλλικό λεξιλόγιο. Στο μεταξύ, η οργάνωση αυτή ανέλαβε την ευθύνη για τους φόνους ως εκδίκηση για όλους τους εναέριους βομβαρδισμούς που οδήγησαν σε θάνατο μουσουλμάνους στο έδαφος του Χαλιφάτου. Η επιλογή του χώρου ροκ συναυλιών ως στόχου, ως τόπου εκτελέσεων δηλαδή, μάλιστα διευκρινίστηκε: φιλοξενούσε “ειδωλολατρεία” και μια “γιορτή διαστροφής”. Αναρωτιέμαι πως ανακάλυψαν τον όρο “διαστροφή” – ακούγεται σαν να είχαν αναγνώσματα εκτός του δικού τους πεδίου.
Οι προεδρικοί υποψήφιοι αμέσως μπήκαν στη χορωδία: ο Σαρκοζί προτείνει τώρα στρατόπεδα συγκέντρωσης, εξηγώντας πως είναι απαραίτητο να συλλαμβάνονται όσοι ύποπτοι για διασυνδέσεις με τζιχαντιστές. Και η Λεπέν επιχειρηματολογεί υπέρ των “απελάσεων” ενώ μάλιστα πολύ πρόσφατα χαρακτήρισε τους μετανάστες “βακτηρίδια”. Το γεγονός ότι ένας από τους δράστες συριακής καταγωγής εισήλθε στη Γαλλία προφανώς μέσω της Ελλάδας θα αποτελέσει το λόγο για να παγιώσει η Γαλλία τον εθνικιστικό πόλεμό της κατά των μεταναστών.
Το στοίχημα που θέτω είναι πως η συζήτηση για την ελευθερία θα είναι σημαντική τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες και πως θα περιέχει προβληματισμούς για το κράτος ασφάλειας και τις περιοριστικές εκδοχές δημοκρατίας που απλώνονται μπροστά μας. Μία εκδοχή ελευθερίας πλήττεται από τον εχθρό, μία άλλη δέχεται χτυπήματα από το κράτος. Το κράτος υπερασπίζεται την εκδοχή της ελευθερίας που χτυπήθηκε ως τη ψυχή της Γαλλίας, κι όμως αναστέλλει την ελευθερία του συνέρχεσθαι (το δικαίωμα στη διαδήλωση) και προετοιμάζει ακόμα μεγαλύτερη υπεροπλία των κατασταλτικών δυνάμεων, στο μέσο του πένθους. Το πολιτικό ερώτημα που πλανάται φέρεται να είναι ποια εκδοχή της δεξιάς θα επικρατήσει στις ερχόμενες εκλογές. Και τι θα είναι τώρα επιτρεπτό να θεωρείται δεξιά, όταν η Λεπέν θα γίνει το “κέντρο”. Τρομακτικές, λυπηρές και δυσοίωνες εποχές, ελπίζω όμως ότι θα συνεχίσουμε να σκεφτόμαστε, να μιλάμε και να δρούμε στις συνθήκες αυτές.
Το πένθος μοιάζει να έχει εγκλωβιστεί εντός του εθνικού πλαισίου. Οι αναφορές στους σχεδόν 50 νεκρούς στη Βηρυττό τη προηγούμενη μέρα είναι ελάχιστες, ενώ δεν γίνεται λόγος και για τους 111 νεκρούς στη Παλαιστίνη, μόλις την περασμένη εβδομάδα, ή τον αντίστοιχο αριθμό θυμάτων στην Άγκυρα. Οι περισσότεροι που γνωρίζω λένε πως βρίσκονται σε “αδιέξοδο”, ανίκανοι να σκεφτούν καθαρά την όλη κατάσταση. Ένας τρόπος να το σκεφτείς είναι να δεις τη θλίψη ως διαφορετικά επίπεδα, να καταλάβεις πώς λειτουργεί η κλίμακα μέτρησης της θλίψης, γιατί για παράδειγμα η επίθεση στην καφετέρια κάνει περισσότερο την καρδιά πιάνεται από άλλους στόχους. Φαίνεται πάντως ότι ο φόβος και η οργή μπορούν κάλλιστα να οδηγήσουν σε ένθερμο εναγκαλισμό της αστυνομοκρατίας. Υποθέτω γι’αυτό προτιμώ όσους βρίσκονται σε αδιέξοδο. Αυτό σημαίνει ότι θα αφιερώσουν κάποιο χρόνο για να σκεφτούν. Δύσκολα σκέπτεσαι καθαρά όντας συγκλονισμένος. Χρειάζεται χρόνος, καθώς και άνθρωποι που θα σκεφτούν μαζί σου, κάτι που έχει πιθανότητες να γίνει σε μια απαγορευμένη “συνάθροιση”.
Judith
Πηγή: Versobooks.com
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.