Σάββατο βράδυ στην Αθήνα, επιστρέφοντας από βόλτα με ποδήλατα. Χωριστήκαμε με την υπόλοιπη παρέα και ο καθένας τράβηξε για το σπίτι του. Απολάμβανα την βόλτα και το δροσερό αεράκι σε κάποια πανέμορφα δρομάκια της πόλης -από αυτά που σε κάνουν να ξεχνάς ότι βρίσκεσαι στην Αθήνα- όταν κάποιες έντονες φωνές με επανέφεραν στην πραγματικότητα.
Παρατηρώ ένα περιπολικό στην άκρη του δρόμου, μία κοπέλα και δύο αστυνομικούς που στέκονται στο πεζοδρόμιο δίπλα της. Μειώνω ταχύτητα και προσπαθώ να καταλάβω τι συνέβη. Εκείνη την στιγμή ακούω τον έναν αστυνομικό να λέει “μα και εσύ που πας τέτοια ώρα μόνη σου; Προκαλείς την τύχη σου”. Η κοπέλα εξοργίζεται και του απαντάει: “πλάκα μου κάνετε; γεμάτο κόσμο έχει τριγύρω, θα πρέπει να έχω σωματοφύλακα δηλαδή;”. Προσπέρασα με το ποδήλατο και έφυγα. Φεύγοντας αναρωτήθηκα πόσα πρόσωπα έχει τελικά η βία. Λίγο πριν πλησιάσω προς το σπίτι μου λοιπόν, προσπερνάω έναν τύπο στο δρόμο και ακούω να μου λέει “με νόημα” και “μάγκικο υφάκι”: “που πας τέτοια ώρα, δεν φοβάσαι μόνη;” Του φωνάζω με εκνευρισμό ένα δυνατό όχι και συνεχίζω τη διαδρομή μου.
Ξαναφέρνω το ερώτημά μου λοιπόν. Πόσα πρόσωπα μπορεί να έχει η βία και ποιός μπορεί να ορίσει τί σημαίνει βία; Πάρα πολλά πρόσωπα μπορεί να έχει. Το περιστατικό με την κοπέλα είναι βία και δεν μιλάω για την τσάντα που της έκλεψε κάποιος σε ένα στενό παρακάτω αλλά μιλάω για τη ψυχολογική βία που υφίσταται αυτή και μαζί της όλος ο γυναικείος πληθυσμός. Η Ελληνική αστυνομία κοινοποίησε πρόσφατα έναν οδηγό για τις γυναίκες, ο οποίος ανέφερε τρόπους προστασίας των γυναικών από κάθε λογής επίθεση. Τις καλούσε να μην κυκλοφορούν μετά τη δύση του ηλίου μόνες αν δεν είναι απαραίτητο ώστε να αποφευχθεί μία παραβατική συμπεριφορά σε βάρος τους που θα της θυματοποιήσει.
Οι αστυνομικοί στο παραπάνω περιστατικό ουσιαστικά ενοχοποίησαν την κοπέλα για το συμβάν, καθώς η ίδια το προκάλεσε μιας και κυκλοφορούσε μόνη στις 2 το βράδυ, όπως ανέφεραν. Σαφώς και όλοι γνωρίζουμε για τα επίπεδα εγκληματικότητας ειδικότερα στις μεγάλες πόλεις. Αυτό όμως δεν είναι λόγος να περιορίζεις την ελευθερία μιας ομάδας ανθρώπων. Είναι ψυχολογική βία να μεταθέτουν τις ευθύνες για ένα περιστατικό στο θύμα και όχι στο θύτη. Έχουν πάψει να ασχολούνται με τους θύτες μιας και τα επίπεδα εγκληματικότητας είναι στα ύψη, οπότε το ενδιαφέρον στρέφεται προς τα πιθανά θύματα, τα οποία αν δεν λειτουργήσουν με συγκεκριμένο τρόπο θα ευθύνονται γι’ αυτό που θα τους συμβεί.
Θυματοποιείται το γυναικείο φύλο για να λειτουργήσει προληπτικά σε μία πιθανή επίθεση. Μου θυμίζει την άποψη της κοινωνίας όλο αυτό για κάποιες γυναίκες που όπως ήταν ντυμένες ήταν λογικό και αναμενόμενο να βιαστούν. Μήπως αυτές οι απόψεις και οι προκαταλήψεις ουσιαστικά κατατάσσουν τις γυναίκες σε αυτές τις κατηγορίες των “ευάλωτων” ομάδων, οι οποίες εισέρχονται σε ένα φαύλο κύκλο: Στερεότυπα- κοινωνία–> πράξη βίας–> Επιβεβαίωση των απόψεων της κοινωνίας; Για ποιό λόγο η γυναίκα θεωρείται υποψήφιο θύμα εαν κυκλοφορήσει μόνη της 2 το βράδυ ή αν φορέσει ότι πιο κοντό γουστάρει; Είναι λόγο σωματικής δύναμης όπως αναφέρουν; Πράγμα που μπορεί να διαψευστεί γιατί πάρα πολλές γυναίκες ξέρουν πολεμικές τέχνες άρα το ίδιο εύκολα με έναν άντρα θα μπορούσαν να προστατέψουν τον εαυτό τους. Θεωρώ ότι ο λόγος δεν είναι η σωματική δύναμη όπως θέλουν να ισχυρίζονται, αλλά αντίθετα ο λόγος είναι η γυναίκα ως γυναίκα. Βλέπουν τη γυναίκα ως σεξουαλικό αντικείμενο που οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να πέσει στα χέρια οποιουδήποτε επιτήδειου. Η προκατάληψη της κοινωνίας και για το ρόλο της γυναίκας οδηγεί σε αυτού του είδους τις απόψεις που έρχονται να επιβεβαιωθούν από τις πράξεις βίας.
Είναι βία λοιπόν, να πρέπει μέσα σε όλα να σκεφτείς ότι δεν έχεις το δικαίωμα να κυκλοφορήσεις μόνη οποιαδήποτε ώρα γιατί προκαλείς την τύχη σου. Είναι βία να φοβάσαι να περπατήσεις μόνη γιατί κάποιος ανώμαλος ενδέχεται να σου επιτεθεί. Είναι βία ακόμα και αυτοί οι ηλίθιοι αστεϊσμοί από διάφορους στο δρόμο του τύπου “δε φοβάσαι μόνη;” οι οποίοι συνοδεύονται από ένα γελάκι “με νόημα” που θέλει να σου πει αν χάθηκες στο δάσος είμαι ο κακός ο λύκος να το ξέρεις. Αυτό δεν έχει να κάνει με φλερτ και καλή διάθεση, αλλά με μαλακία και συνέχιση του φαύλου κύκλου και της προκατάληψης. Αν σου συμβεί οτιδήποτε από την άλλη, όλη η κοινωνία και το συγγενικό, φιλικό και οποιοδήποτε άλλο περιβάλλον θα στοχοποιήσει εσένα, θα σε κατηγορήσει έμμεσα ή και άμεσα, θα σου πει ότι προκάλεσες εσύ, όπως είπαν οι αστυνομικοί στην κοπέλα και θα σε γεμίσουν με ενοχές τόσες που ούτε ο θύτης δεν θα έχει. Όσες επιθέσεις και κατηγορίες εισπράττουν οι γυναίκες- θύματα από την κοινωνία δεν τις εισπράττουν οι θύτες. Παρατηρήστε σχόλια σε διάφορα περιστατικά που έχουν πάρει μεγάλες διαστάσεις από τα media ποιό είναι το αποτέλεσμα: “τη βίασε το κάθαρμα αλλά και αυτή που πήγαινε με φόρεμα 2 το βράδυ μόνη της;”.
Ας φορέσουμε μπούρκα να μην φαινόμαστε γιατί μπορεί να προκαλέσουμε με τα χαρακτηριστικά του προσώπου, να φοράμε μακριά ρούχα που να καλύπτουν όλο το σώμα μας, να μην μιλάμε σε αγνώστους, να μην χρησιμοποιούμε λεωφορεία γιατί υπάρχουν και αυτοί που τρίβονται πάνω μας και εφόσον γνωρίζουμε ότι υπάρχουν τέτοιοι τύποι στα λεωφορεία προκαλούμε την τύχη μας αν μπούμε σε κάποιο, να μην πάρουμε ταξί και αν πάρουμε να στείλουμε τον αριθμό πινακίδων σε κάποιον γνωστό μας, να μην μπαίνουμε στην είσοδο της πολυκατοικίας μόνες το βράδυ και γενικότερα αν γίνεται να μην πολυβγαίνουμε μετά τη δύση του ηλίου αν δεν είναι απαραίτητο γιατί ενδέχεται να προκαλέσουμε την επίθεση σε βάρος μας. Η αλήθεια είναι ότι τελικά είμαστε πολύ ελεύθεροι όλοι οι άνθρωποι με ελευθερίες που δημιουργούν κάποιοι και οι ίδιοι τις αποκαλούν ελευθερίες ενώ στην πραγματικότητα ακουμπούν το ζωτικό μας χώρο. Πολύ εύκολα χρησιμοποιούμε τον όρο ελευθερία, αναρωτιέμαι λοιπόν την αισθανόμαστε πράγματι τόσο εύκολα, όσο την εκφράζουμε λεκτικά; Αμφιβάλλω. Είναι πολύ λεπτά τα όρια του όρου της ελευθερίας μας. Φταίω που αμφιβάλλω για την ελευθερία μου και στη συνέχεια που προσπαθώ να νιώσω ελεύθερη γιατί θα προκαλέσω ενδεχόμενη επίθεση η ίδια στον εαυτό μου μέσω ενός άγνωστου θύτη που πρέπει να τον προλάβω μέσω της πρόληψης, η οποία θα μου περιορίζει την αίσθηση της ελευθερίας.
Είμαι γυναίκα όμως και οι γυναίκες πρέπει να κινδυνεύουν, να φοβούνται, να προστατεύονται από τα στιβαρά μπράτσα ενός αρσενικού δίπλα τους, να προσέχουν, να μην προκαλούν και να κυκλοφορούν όταν είναι απαραίτητο από την στιγμή που θα πέσει ο ήλιος. Μιλάμε ακόμα για θέματα ισότητας και τα πολυαναλύουμε σε κατάμεστες αίθουσες και αμφιθέατρα στο 1ο,2ο…100ο συνέδριο παρουσιάζοντας έρευνες και συμπεράσματα με ενθαρρυντικά αποτελέσματα; Ας σκοτώσουμε τις προκαταλήψεις μέσα μας, τις απόψεις τις αναμασημένες, τους εσωτερικούς μπάτσους και βιαστές που έχουμε μέσα μας όλοι για κάθε λογής θέματα και ας ξανασυζητήσουμε περί ελευθεριών τότε. Ίσως και ποτέ δηλαδή…
Έφη Γιάννου
Περισσότερα κείμενα μπορείτε να βρείτε στο proswriniepivatis.blogspot.gr
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.