Oι KollektivA μας υποδέχθηκαν με ζεστασιά στο studio τους και μας πρόσφεραν μία από τις πιο όμορφες συνεντεύξεις – αλληλεπιδράσεις, που αφορούσε τόσο μουσικά, όσο και βαθιά κοινωνικά θέματα.
Παίζετε ροκ. Πολλοί σήμερα, διαχωρίζουν το έντεχνο από το ροκ, και το υποβαθμίζουν σε σχέση με το πρώτο. Σε συνάρτηση και με τη συνεργασία σας, με τον Φίλιππο Πλιάτσικα, τι έχετε να πείτε γι’ αυτό;
Θανάσης: Αυτό που λέμε έντεχνο είναι μια ιδιαιτερότητα που έχει το ελληνικό τραγούδι και δε τη συναντάς σαν κατηγοριοποίηση σε άλλες χώρες. Το έντεχνο είναι συγγενές με το ροκ στην ελληνική πραγματικότητα και, πολλές φορές, ανοίχτηκαν δίαυλοι επικοινωνίας ή πολλοί αυτό-προσδιορίζονταν ως έντεχνο – ροκ . Το κλασσικό, τυπικό έντεχνο της δεκαετία του ’90 και μετά, ή έχει πεθάνει, δεν μπορεί να δώσει κάτι καινούργιο, ή έχει αλλάξει πλήρως προφίλ. Ο Φίλιππος, πάντα έχει την τάση να διαφοροποιείται και να αλλάζει, δεν επαναπαύεται. Επανεφευρίσκει τον εαυτό του με κάθε τρόπο, ειδικά με τη νέα του δουλειά που απευθύνεται όχι μόνο στην ελληνική, αλλά και στην ξένη αγορά. Σε εμάς και επειδή μεγαλώσαμε ηλικιακά εκείνη την περίοδο, θα ήταν ψέμα να πούμε ότι δεν έχουμε επιρροές από το έντεχνο. Στην αρχή είχαμε στοιχεία, με την τότε μορφή και τον ήχο της μπάντας. Στην πορεία, ή κόψαμε αυτούς τους δεσμούς, ή τους εξελίξαμε. Σε εμάς, ποτέ δεν ήταν κυρίαρχο στοιχείο το έντεχνο.
Ποιο είναι το «κόστος» και το «όφελος» για έναν καλλιτέχνη που επιλέγει να παλέψει την εκάστοτε κρίση και να μη λιποτακτήσει;
Φάνης: Εμείς δεν έχουμε βάλει ποτέ τέτοιου είδους ερώτημα. Θεωρούμε σα μονόδρομο την ένταξή μας σε συλλογικές και κινηματικές διαδικασίες. Δεν το βάζουμε σε ισοζύγιο. Και μόνο ζημιογόνο να ήταν, πάλι το ίδιο θα κάναμε. Όφελος, πρακτικά, είναι μόνο η ηθική ικανοποίηση. Εμείς ανοίγουμε την ψυχή μας στο κόσμο και το γεγονός ότι αυτό βρίσκει πάτημα και ο κόσμος μας ακούει και μας στηρίζει, είναι μια ικανοποίηση. Όμως, άλλο όφελος δεν έχουμε -αν ανοίξουμε και το θέμα του οικονομικού, που μπαίνουμε σταθερά μέσα.
Ποιο είναι το χρέος της τέχνης και στην προκειμένη της μουσικής απέναντι στην εποχή της;
Θανάσης: Η τέχνη, αντικειμενικά, είναι μια μορφή κοινωνικής συνείδησης. Ο Ρίτσος, έλεγε ότι «ο καλλιτέχνης οργανώνει το κοινωνικό συναίσθημα». Άρα, αν εσύ αρνηθείς να παίξεις αυτό το ρόλο, ουσιαστικά ευνουχίζεσαι και εντάσσεις τον εαυτό σου στις επιλογές όσων έχουν την εξουσία και κανονίζουν την ισχύουσα κατάσταση. Αυτό τελικά λειτουργεί ως στρατευμένο και στην καλύτερη περίπτωση ακούσια. Εξάλλου, σύμφωνα με τις υπάρχουσες συνθήκες, εμείς ως καλλιτέχνες όχι μόνο προερχόμαστε, αλλά ανήκουμε και σε τάξη, γιατί δουλεύουμε, πουλάμε την εργατική μας δύναμη και μισθωνόμαστε, προκειμένου να επιβιώσουμε. Άρα δε μπορούμε να λέμε ότι ο ρόλος της τέχνης είναι, να περιγράφουμε πόσο ωραία ή πόσο σκατά είναι η ζωή. Δεν αρκεί η περιγραφή πλέον. Χρειάζεται να εντάσσεται η τέχνη συνολικά στις διαδικασίες, να εκφράζει ανώτερα πράγματα, χωρίς να υποτιμώ άλλα «δευτερεύοντα», αλλά οπωσδήποτε να παίρνει θέση και στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής. Γι’ αυτό και εμείς κάναμε το «Μία απάντηση», τη στιγμή που κανείς δε μιλούσε για το φασισμό.
Η κρίση τι κάνει; Πρακτικά, οξύνει τις ήδη υπάρχουσες αντιθέσεις. Καλώς ή κακώς, η κρίση χωρίζει στρατόπεδα. Οι καλλιτέχνες, ανεξαρτήτως επιτυχίας, καλούνται να τοποθετηθούν στην καλύτερη περίπτωση, αν δεν είναι εξαρτώμενοι από ένα σύστημα που ζητά πίσω τη στήριξη που τους παρείχε. Η κυρίαρχη κατάσταση αυτό που θα επιδιώξει να κάνει, θα είναι να χρησιμοποιήσει πέντε καλλιτέχνες για να κατευνάσουν και να εκτονώσουν τα πράγματα. Το παιχνίδι όμως είναι εκτός των τειχών. Το 99% των ανθρώπων περνά μια αντικειμενικά δύσκολη κατάσταση. Το ίδιο συμβαίνει και στο χώρο των καλλιτεχνών, είτε πρόκειται για τα εργασιακά τους δικαιώματα, είτε για την ελευθερία τους να ασκήσουν την τέχνη τους και να πουν την άποψή τους χωρίς εξαρτήσεις. Με αυτή την έννοια, which side are you on?
Δηλαδή, το “Which Side Are You On”, του 2014, σε ποια στρατόπεδα ή αν θέλετε άκρα, εκτείνεται ;
Θανάσης: Η λέξη άκρα, προϋποθέτει ότι αφομοιώνουμε, αυτό που λέει η κυρίαρχη λογική. Εγώ δεν ξέρω αν υπάρχουν άκρα. Ξέρω ότι υπάρχουν άτομα που έχουν συμφέρον από μια κατάσταση και άτομα τα οποία έχουν συμφέρον από μια άλλη κατάσταση. Με αυτή την έννοια δεν έχουμε κανένα άκρο, αλλά διαφορετικές κοινωνικές τάξεις.
Φάνης: Γι’ αυτό ονομάσαμε τις συναυλίες μας “songs of freedom”, γιατί το concept είναι να μεταφέρουν το μήνυμα της απελευθέρωσης, σε ατομικό επίπεδο, δηλαδή να σπάσουμε συνειδησιακά περιχαρακώσεις που μας έχουν βάλει, αλλά και κοινωνικά για να απαλλαγούμε από τα δεσμά που φοράμε από όταν γεννηθήκαμε. Απ’ ό,τι φαίνεται, ατομικός δρόμος στην απελευθέρωση δεν υπάρχει.
Ωραίο το πρωταρχικό υλικό της ιδεολογικής πάλης, αλλά πώς βλέπετε και πιο πρακτικά την καταπολέμηση του φασισμού;
Φάνης: Θέλουμε να κάνουμε ξεκάθαρο ότι ο φασισμός είναι το άγριο πρόσωπο του καπιταλισμού. Αυτό είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο. Η προσπάθεια να εκφραστούμε ενάντια στο φασισμό δεν είναι μια ευθύγραμμη κατάσταση. Η πάλη είναι σε όλα τα επίπεδα. Σε οικονομικό, ιδεολογικό και πρακτικό επίπεδο. Σε όλους τους χώρους που ο κόσμος δραστηριοποιείται. Στις σχολές, στην εργασία κτλ. Εμείς μπορεί να δώσουμε κουράγιο, αλλά δε θα λυθεί ο φασισμός με τα τραγούδια. Τα τραγούδια είναι μια απάντηση.
Ως κολλεκτιβιστές, τι θα λέγατε σε έναν ατομικιστή;
Θανάσης: Να γίνει άνθρωπος, γιατί όντας ατομιστής δεν ολοκληρώνει την ανθρώπινή του υπόσταση. Και μάλιστα, να αποφετιχοποιήσουμε την έννοια του κολλεκτιβισμού, και να της προσδώσουμε την πραγματική της διάσταση, δηλαδή όταν λέμε πως η ίδια η υπόσταση του ανθρώπου δε μπορεί να είναι ατομική, και η ίδια η εξέλιξή του έχει προέλθει από συλλογική διαδικασία και αν θες, κολλεκτιβίστικη.
Φάνης: Αν κάποιος είναι ατομιστής και δεν το κάνει με κακό σκοπό, είναι παγιδευμένος, έχει ενσωματωμένο το φόβο και δε βλέπει κάποια διέξοδο. Εκεί, θέλουμε να κάτσουμε παρέα, να κουβεντιάσουμε, να ανταλλάξουμε απόψεις. Δηλαδή υπάρχει διαφορά και από έναν ατομιστή σε έναν άλλο ατομιστή.
Θανάσης: Αντιμαχόμαστε παράλληλα και την άλλη παρέκκλιση. Δηλαδή, μέσα σε μία συλλογικότητα, δεν αναιρείται η ατομικότητα.
Φάνης: Αν τους απορρίψουμε όλους, θα μείνουμε εμείς και εμείς και θα νομίζουμε με έναν λάθος τρόπο ότι έχουμε το αλάνθαστο. Γίνεται σέχτα μετά.
«Δε βρίσκω τρόπο, δυστυχισμένος να ζω». Πώς αντλείτε αισιοδοξία σε μία «σκάρτη εποχή»;
Θανάσης: Απ’ το ρεαλισμό, ότι αυτό που είναι έτσι όπως είναι, δηλαδή τόσο παράλογο και μη παραγωγικό και τόσο άγριο.
Φάνης: Ο Μαρξ έλεγε ότι η ελευθερία είναι η συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας. Αν ξέρεις τι σου φταίει, θα βρεις τρόπο να σταθείς στα πόδια σου.
Τι αποκομίσατε από τη συνεργασία σας με τον Μάνο Ξυδούς;
Φάνης: Κάθε συνεργασία είναι ξεχωριστή. Η επαφή μας με τον Μάνο Ξυδούς ήταν αξεπέραστο σχολείο. Δεν έχει βρεθεί άλλος άνθρωπος, σαν ολότητα, να μας δώσει τόσα πράγματα, σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα και όχι μόνο μουσικά.
Θανάσης: Αν θες, τα θεμέλια της Kollektiva, και η κατεύθυνσή της, μπήκε σε συνεργασία με το Μάνο.
* Οι KollektivA (Θανάσης Χουλιαράς: φωνή, Φάνης Μαργαρώνης: κιθάρες, φωνή, Γιώργος Θεοφάνους: κιθάρες, πλήκτρα, Μάκης Κρέτσης: κρουστά, φωνή, Γιώργος Παύλου: μπάσο, Δημήτρης Γιαννούχος: τύμπανα, φωνή) ετοιμάζονται να παρουσιάσουν το “Songs of Freedom” στις 21/2 στο KooKoo, στο Γκάζι και στις 28/2 στο Μύλο, στη Θεσσαλονίκη. Αυτή την Παρασκευή (31/1) θα εμφανιστούν στο TrollFestival 2014 στην Αρχιτεκτονική. Προσεχώς θα έχουν έτοιμο και τον δεύτερο δίσκο τους με τίτλο «Η μπαλάντα της φυλακής».
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.