Υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι που μπορεί ένας σκηνοθέτης ή ένας ηθοποιός να προσεγγίσει το έργο του Ευριπίδη; Και αν ναι, πόσοι και ποιοι είναι αυτοί; Ερωτήματα αρκετά δύσκολα και ο κάθε ειδικός μπορεί να δοκιμάσει να τα απαντήσει, έπειτα από βαθιά μελέτη επηρεαζόμενος πάντα και από την προσωπική του άποψη και αισθητική.
Το σημείο όμως, στο οποίο δεν χωρά καμιά διχογνωμία, είναι πως τo θεατρικό κείμενο μένει το ίδιο, ως ένα ανεξάντλητο πεδίο για νέες αναγνώσεις ξανά και ξανά μέσω των οποίων αναδεικνύονται νέες θεατρικές μεταφράσεις, σύγχρονες σκηνοθετικές ματιές και παραστάσεις που φωτίζονται από τη θεατρική τέχνη των ηθοποιών.
Αυτή είναι η περίπτωση της παράστασης «Ίων» που παρακολούθησα στο Θέατρο Άλφα.Ιδέα. Και αναφέρομαι στη συνολική δουλειά μιας ομάδας ανθρώπων που έκαναν την προσαρμοσμένη παράσταση του «Ίων» για δύο πρόσωπα να κυλήσει σαν νερό.
Η υπόθεση του “Ίωνα” έχει ως εξής: Η Κρέουσα, κόρη του Ερεχθέα, μυθικού βασιλιά της Αθήνας, μένει έγκυος από τον Απόλλωνα μέσα σε μια σπηλιά κοντά στην Ακρόπολη. Γεννά το μωρό και το εγκαταλείπει σε ένα καλάθι. Επιστρέφει από φόβο για την τύχη του μωρού, αλλά το καλάθι δεν είναι πια εκεί. Χρόνια μετά παντρεύεται για πολιτικούς λόγους τον Ξούθο, που βοήθησε τους Αθηναίους στον πόλεμο με την Εύβοια. Επειδή το ζευγάρι δεν μπορεί να τεκνοποιήσει, πηγαίνει στους Δελφούς να πάρει χρησμό. Εκεί συναντούν το γιο του Απόλλωνα και της Κρέουσας, νεαρό πια, ο οποίος αναθρεμμένος από την Πυθία, υπηρετεί ως φύλακας του ναού του Θεού. Και το όνομα αυτού, Ίων.
Στο ρόλο της Κρέουσας συναντάμε τη Δήμητρα Χατούπη, η οποία υποδέχεται με πλάτη το κοινό, καθισμένη σε μια υπερυψωμένη κατασκευή στο διάδρομο της πλατείας του θεάτρου Άλφα.Ιδέα. Μένει για πολλή ώρα εκεί, αμίλητη και ακούνητη, αγέρωχη αρχόντισσα και πληγωμένη μάνα που ψάχνει την αλήθεια. Στη σκηνή βρίσκεται ο μουσικός Νίκος Τουλιάτος, που με τους ήχους ντύνει ζωντανά την παράσταση. Με την είσοδο του ηθοποιού Κωνσταντίνου Μπιμπή στη σκηνή, ως Ερμή αρχικά, μετέπειτα Ίωνα και στη συνέχεια με τον ίδιο να υποδύεται και άλλους ρόλους, όπως δυο γυναίκες από το Χορό, τον Ξούθο, τον Παιδαγωγό, τον Υπηρέτη και την Πυθία (στο σύνολο 7), ξετυλίγεται σιγά σιγά μπροστά στα μάτια μας το κουβάρι της ιστορίας.
Σύμφωνα με τον αείμνηστο θεατράνθρωπο Σπύρο Ευαγγελάτο, στο πρόγραμμα του τότε δικού του ανεβάσματος του «Ίωνα» το 1996 με το Αμφι-Θέατρο στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, «ο Ίων είναι ένα παράξενο γοητευτικό έργο, όπου συμπλέκονται στοιχεία ‘ειδυλλιακής’, ανέμελης εφηβικής ζωής με κωμικές γκροτέσκ σκηνές που φτάνουν στα όρια της φάρσας. Είναι ένα ‘τέχνασμα’, ένα ποιητικό ‘παιχνίδι’, ένα ειρωνικό σχόλιο της ζωής που σαρκάζει τους εξουσιαστές, αλλά και τα θύματά τους. Το γελοίο πρόσωπο του έργου είναι ο μέγας δυνάστης Απόλλων, ο οποίος δεν αποτολμά από ντροπή να εμφανισθεί ενώπιον των ανθρώπων-θυμάτων του».
Η μετάφραση της σκηνοθέτιδας Ιόλης Ανδρεάδη και η νέα εκδοχή του έργου για δύο πρόσωπα, την οποία παρουσιάζει η ίδια σε συνεργασία με τον Άρη Ασπρούλη, διακρίνεται για τη σύγχρονη ποιητική ευαισθησία ως προς τον τρόπο που χειρίστηκαν το υλικό των λέξεων και αναδεικνύει επιτυχημένα το κωμικό ύφος τους. Σε αυτή την προσαρμογή για δύο πρόσωπα το βασικό ζητούμενο είναι «η ορατοποίηση του αόρατου, η εμφάνιση των κρυμμένων, των απόκρυφων στοιχείων μέσα από το κείμενο (νυν οράς α χρη σε οράν, μοτίβο κοινό σε Οιδίποδα και Ίωνα) και τελικά η σύνθεση μιας σκηνικής ιστορίας η οποία φέρνει στο φως αυτά τα οποία υπονοούνται, αποσιωπώνται και αποκρύπτονται».
Συνολικά η σκηνοθετική γραμμή πέτυχε να διεισδύσει στο ήθος των ρόλων. Αξιοποίησε το πολύ δυνατό έμψυχο δυναμικό της και μέσα από κινησιολογικά μέσα, χρώματα, ήχους και λιγοστά αντικείμενα, έφτιαξε μια παράσταση με “9 πρόσωπα”. Με τη Δήμητρα Χατούπη να αποδίδει με ρεαλιστική δεξιότητα μια Κρέουσα γήινη και τον Κωνσταντίνο Μπιμπή να υποδύεται οχτώ ρόλους με την μοναδική μαεστρία που τον διακατέχει και με μια τρομερή σταθερότητα και σιγουριά παρά το νεαρόν της ηλικίας του. Ο μουσικός Νίκος Τουλιάτος αποτέλεσε σημαντικό αρωγό στο να «φωτίσει» μουσικά τις εναλλαγές των στιγμών στο έργο.
Ευριπίδη
«Ίων»
Δευτέρα 8 Ιανουαρίου 2018 στις 21:00
Δευτέρα 15 Ιανουαρίου 2018 στις 21:00
Δευτέρα 22 Ιανουαρίου 2018 στις 21:00
Δευτέρα 29 Ιανουαρίου 2018 στις 21:00
Η μεγάλη επιτυχία του 60ου Φεστιβάλ Φιλίππων, ο «Ίων» του Ευριπίδη σε νέα μετάφραση και σκηνοθεσία της Ιόλης Ανδρεάδη, που έκανε πρεμιέρα στο Αρχαίο Θέατρο των Φιλίππων με το φυσικό φως του ήλιου το καλοκαίρι του 2017, έρχεται για 4 μόνο παραστάσεις στο Θέατρο Άλφα – Ιδέα, από 8 Ιανουαρίου 2018 και κάθε Δευτέρα στις 21.00 μέχρι τη Δευτέρα 29 Ιανουαρίου.
Επί σκηνής ο φετινός νικητής του Βραβείου «Δημήτρης Χορν», Κωνσταντίνος Μπιμπής, ερμηνεύοντας τον Ίωνα και 7 ακόμα ρόλους. Στον ρόλο της Κρέουσας η Δήμητρα Χατούπη. Μαζί τους, δημιουργώντας ένα ζωντανό ηχοτοπίο, ο μουσικός Νίκος Τουλιάτος.
Ο νεαρός Ίωνας – ο μετέπειτα γενάρχης των Ιώνων, των Αθηναίων – καταφτάνει στο μέσο της σκηνής, ενώ η Κρέουσα, η μητέρα του, στέκεται στις θέσεις των θεατών και παραμονεύει. Ο ήρωας γοητεύεται από την παράξενη αυτή γυναίκα, νιώθοντας μαζί της μια απόκοσμη οικειότητα. Και για να κατακτήσει την αγάπη της, αποφασίζει να της εξιστορήσει όλα του τα πάθη.
Ο Ίων του Ευριπίδη γράφτηκε γύρω στα 412 π.Χ. και αποτελείται από 1622 στίχους.
Είναι η τραγωδία αυτή κωμική; Είναι η τραγωδία αυτή μια προπαγάνδα; Μια προσπάθεια του ποιητή να επινοήσει τη θεϊκή προέλευση της ιωνικής φυλής και άρα των Αθηναίων, με σκοπό να δικαιολογηθεί η διεκδίκηση τους για την κυριαρχία του Αιγαίου; Στον Ίωνα αυτά που φαίνονται δεν είναι αυτά που είναι. Το πραγματικό δεν το βλέπεις, σου αποκαλύπτεται. H ορατοποίηση του αόρατου, η εμφάνιση των κρυμμένων, των απόκρυφων στοιχείων μέσα από το κείμενο (νυν οράς α χρη σε οράν, μοτίβο κοινό σε Οιδίποδα και Ίωνα) και τελικά η σύνθεση μιας σκηνικής ιστορίας η οποία φέρνει στο φως αυτά τα οποία υπονοούνται, αποσιωπώνται και αποκρύπτονται, είναι το κεντρικό ζητούμενο αυτής της νέας εκδοχής για δυο πρόσωπα.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Μετάφραση – Σκηνοθεσία – Κίνηση: Ιόλη Ανδρεάδη
Προσαρμογή για δύο πρόσωπα: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης
Σκηνογραφία – Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
Ηχοτοπίο: Νίκος Τουλιάτος
Κατασκευές: Περικλής Πραβήτας
Βοηθός Σκηνοθέτη: Αθηνά Μιτζάλη
Video trailer: Μιχαήλ Μαυρομούστακος
Φωτογραφίες: Πάνος Μιχαήλ & Ηλίας Κοτσιρέας
Παραγωγή: Θέατρο Άλφα – Ιδέα
Ίων, Ερμής, Δύο γυναίκες του Χορού, Ξούθος, Παιδαγωγός, Υπηρέτης, Πυθία: Κωνσταντίνος Μπιμπής
Στον ρόλο της Κρέουσας η Δήμητρα Χατούπη
Στην παράσταση συμμετέχει ζωντανά ο μουσικός Νίκος Τουλιάτος
Η νέα μετάφραση του Ίωνα του Ευριπίδη από την Ιόλη Ανδρεάδη κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία από την Κάπα Εκδοτική.
Τιμές εισιτηρίων:
Γενική είσοδος: 15 ευρώ
Μειωμένο: 12 ευρώ (ισχύει φοιτητικό, ΑΜΕΑ)
Προπώληση: 10 ευρώ
Λίγα λόγια για την Ιόλη Ανδρεάδη
Η Ιόλη Ανδρεάδη γεννήθηκε στην Κυψέλη και σπούδασε σκηνοθεσία στη RADA και στο King’s College London, στο οποίο ολοκλήρωσε το 2014 τη διδακτορική της διατριβή γύρω από το Θέατρο και την Τελετουργία, ως υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση. Έζησε 7 χρόνια στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, σπουδάζοντας και δουλεύοντας πάνω στο θέατρο ως υπότροφος των ιδρυμάτων FULBRIGHT FOUNDATION GREECE, Ίδρυμα Ωνάση / Onassis Foundation, Stavros Niarchos Foundation και J. F. COSTOPOULOS FOUNDATION. Είναι απόφοιτος του Θεάτρο Τέχνης, του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στην Πολιτιστική Πολιτική στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Έχει σκηνοθετήσει περισσότερες από 25 παραγωγές σε Αθήνα, Λονδίνο, Εδιμβούργο, Βερολίνο, Ρώμη και Νέα Υόρκη. Έχει υπάρξει ιδρυτικό μέλος της διεθνούς πλατφόρμας σκηνοθετών «World Wide Lab», η οποία δημιουργήθηκε στο Watermill Center του Bob Wilson το 2011 και της οποίας διετέλεσε Καλλιτεχνική Διευθύντρια το 2013 και το 2015. Έκτοτε, η Ιόλη εργάζεται εντατικά στην Ελλάδα. Στη χώρα μας, τα τελευταία δύο χρόνια, έχει παρουσιάσει τις παραστάσεις: «Αρτώ – Βαν Γκογκ / avec un pistolet» στο Θέατρο Σημείο το 2015, «Οικογένεια Τσέντσι» στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης τη σεζόν 2015-2016, «Διακόσιες δέκα χιλιάδες οκάδες βαμβακιού – μια παράσταση στο Αρχείο» στο Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς το 2016, «Young Lear» στο Φεστιβάλ Αθηνών το 2016, «Φονικό στην Εκκλησιά» στο Φεστιβάλ Φιλίππων το 2016, «Το βασίλειο της γης» στο Olvio τη σεζόν 2016 – 2017, «Όλα αυτά τα υπέροχα πράγματα» στο Θέατρο του Νέου Κόσμου και στο Bob Festival (Φεστιβάλ Αθηνών) και «Ίων» στο Φεστιβάλ Φιλίππων το 2017 και «Ένας άνθρωπος επιστρέφει στην πατρίδα του πιστεύοντας ότι θα τον σκοτώσουν και τον σκοτώνουν» στο Θέατρο Τέχνης τη σεζόν 2017 – 2018. Το ίδιο διάστημα δίδαξε Αρχαίο Δράμα και Devised Theater στο Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, όπου πραγματοποίησε και σεμινάρια θεάτρου για άτομα σε απεξάρτηση. Παράλληλα συμμετείχε στο «Caravan Project» μέσω του οποίου ταξίδεψε σε ακριτικές περιοχές της Ελλάδας για να διδάξει δημιουργική γραφή.
Από το 2017 εργάζεται ως Yoga Teacher διδάσκοντας Acting Yoga σε ηθοποιούς στην Ανωτέρα Σχολή Δραματικής Τέχνης «Δήλος» και πραγματοποιώντας Σεμινάριο στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων – Λευτέρης Βογιατζής. Την άνοιξη του 2018 θα παρουσιάσει τον Μισάνθρωπο του Μολιέρου στο Σύγχρονο Θέατρο, σε παραγωγή της Constantly Productions.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.