Ο Πάμπλο Πικάσο είχε πει κάποτε: «Κάθε φορά που αφήνω μια γυναίκα πρέπει να την καίω. Με το να καταστρέφεις την γυναίκα, καταστρέφεις και το παρελθόν που αντιπροσωπεύει». Όποιος έχει ασχοληθεί ή έχει διαβάσει για το έργο του είναι γνώστης του μισογυνισμού του και της συναισθηματικής κακοποίησης που ασκούσε στις συντρόφους του. Αυτή του η προβληματική διάσταση αποτυπώνεται και στα έργα του, όπως η εμμονή του με την μορφή του μινώταυρου, που αντιπροσώπευε τον ίδιο, να βιάζει γυναίκες. Αντίστοιχα, ο Πολ Γκογκέν ήταν παιδοβιαστής που έπαιρνε ανήλικα κορίτσια από την Ταϊτή ως σκλάβες του σεξ, χρησιμοποιώντας τα ως έμπνευση ή μοντέλα για μερικά από τα πιο σπουδαία έργα του.

Αυτές οι περιπτώσεις φυσικά δεν είναι οι μοναδικές ούτε συναντώνται μόνο στον καλλιτεχνικό κλάδο. Ο Μπουκόφσκι ήταν ένας επιθετικός μισογύνης, ο Έζρα Πάουντ ένας φανατικός υποστηρικτής των Ναζί και ο Γκίνσμπεργκ μέλος του NAMBLA (παιδοφιλικής οργάνωσης στις ΗΠΑ). Το ίδιο ισχύει και για άλλες δημιουργικές βιομηχανίες, όπως η μουσική και η μόδα.

Ολόκληρος ο χώρος της διανόησης μαστίζεται από περιπτώσεις ανθρώπων που το έργο τους χαρακτηρίζεται «μεγάλο» αλλά η προσωπικότητά τους δεν παύει να είναι μικρή. Άνθρωποι με φασιστικές, ρατσιστικές ή αντισημιτικές αντιλήψεις. Άνθρωποι κακοποιητικοί που όμως για διάφορους λόγους ανήκουν στο πάνθεο της τέχνης τους.

Και το ερώτημα που προκύπτει είναι αν τελικά μπορούμε να διαχωρίσουμε τον καλλιτέχνη-δημιουργό από το έργο του; Σίγουρα αυτό αποτελεί ένα δύσκολο ερώτημα που μέχρι σήμερα διχάζει.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το έργο θα πρέπει να θωρείται ανεξάρτητα από τις προθέσεις του δημιουργού του. Η συγκεκριμένη σχολή θεωρεί ότι δεν μπορούμε να είμαστε επιλεκτικοί όσον αφορά την προβολή των έργων ούτε να τα λογοκρίνουμε. Κι αυτό γιατί αν το πράτταμε, τα μουσεία, τα θέατρα και οι βιβλιοθήκες θα ήταν άδειες. Για παράδειγμα έργα του Καραβάτζιο όπως ο Νικηφόρος Έρωτας ή ο Ιωάννης ο Βαπτιστής δεν θα έπρεπε να έχουν θέση στη δημόσια σφαίρα. Η απεικόνιση ενός αγοριού στην προεφηβεία, βοηθού του καλλιτέχνη με το οποίο πιστεύεται ότι είχαν ερωτικές σχέσεις, σήμερα θεωρείται κατάχρηση εξουσίας και αποπλάνηση. Κι όμως εξακολουθούν να δεσπόζουν στις μεγαλύτερες πινακοθήκες του πλανήτη.

Το ζήτημα ωστόσο που περιπλέκει αυτή τη θέση, πέρα από την ηθική διάσταση, είναι αυτό της συνενοχής. Ορισμένα είδη τέχνης μπορεί να συνεπάγονται συνενοχή σε περαιτέρω αδικήματα. Μπορεί να επηρεάσουν την κοινή γνώμη και να δελεάσουν συγκεκριμένους να αναπαράγουν αυτό που εξωτερικεύει ο δημιουργός εξαιτίας της τάσης μας να εξιδανικεύουμε τους ανθρώπους του πνεύματος. Σίγουρα η μεγάλη τέχνη προσφέρει ένα είδος προστασίας όπως στην περίπτωση του Ρομάν Πολάνσκι που έχει κακοποιήσει σεξουαλικά παιδί. Και σίγουρα ο θάνατος του δημιουργού και το πέρασμα του χρόνου φαίνεται να βοηθούν στην αποκατάσταση του έργου του.

Γενικά υπάρχουν πολλές αντιλήψεις που μας ξενίζουν ή και μας βρίσκουν κάθετα αντίθετους. Ωστόσο αυτό που μπορεί να θεωρείται απαράδεκτο τώρα μπορεί να μην είναι απαράδεκτο στο μέλλον, και στο παρελθόν. Σίγουρα λοιπόν από μια καθαρά πραγματιστική οπτική και χάριν της ιστορικής έρευνας τα ανωτέρω έργα αποτελούν μαρτυρίες τόσο για διαφορετικές εποχές όσο και για τις προσωπικότητες των δημιουργών τους και το περιβάλλον που μπορεί να τις επηρέασε.

Παρόλα αυτά για να επιστρέψουμε στην αξιολόγηση του καλλιτέχνη, αρκεί να αναρωτηθούμε την παρακάτω σκέψη. Πώς θα νιώθαμε αν διαβάζαμε ξανά την «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» αν γνωρίζαμε ότι το φωτογραφικό υλικό του Λούις Κάρολ περιέχει μια φωτογραφία ενός γυμνού παιδιού; Θα ακούγαμε με την ίδια ευχαρίστηση τη μουσική του Ρίχαρντ Βάγκνερ αν ξέραμε ότι ήταν αντισημίτης και μεγάλος του θαυμαστής ήταν ο Χίτλερ;

Τα έργα, ανεξαρτήτως αν είναι έργα λογοτεχνίας, μουσικής, θεάτρου, ζωγραφικής, γλυπτικής κοκ, φέρουν την αλήθεια του δημιουργού τους. Σίγουρα αν κοιτάξουμε από μια απόσταση τα παραπάνω έργα μπορούμε να τα θαυμάσουμε για την τεχνοτροπία ή την πρωτοτυπία τους. Αν όμως γνωρίζεις την αλήθεια και επιχειρήσεις να σκάψεις βαθύτερα αυτό που θα αντικρίσεις είναι η σαπίλα μιας ολόκληρης κοσμοθεωρίας όπου η τέχνη γεννάται για να εξυμνεί τον δημιουργό, όχι τον άνθρωπο τον κόσμο γύρω του.

Και σε αυτό το σημείο θα ήταν σημαντικό να γίνει μια διάκριση. Από τη μία υπάρχει ο «αυτοκαταστροφικός» δημιουργός, τα πάθη του οποίου συχνά ρομαντικοποιούνται λανθασμένα θα λέγαμε εμείς, που αναζητά διεξόδους προσπαθώντας να δώσει φωνή σε όσους δεν έχουν μέσα από το έργο του, και στον εαυτό του μαζί, αναδεικνύοντας τον ανθρώπινο πόνο. Από την άλλη υπάρχει ο κακοποιητής που εκμεταλλεύεται την ανθρώπινη υπόσταση ή αυτός που προπαγανδίζει απάνθρωπες ιδέες όντας φερέφωνο της εξουσίας προς ίδιον όφελος. Ο πρώτος είναι ένας καλλιτέχνης, που επιχειρεί να ξορκίσει τους δαίμονές του αναδεικνύοντας τις πιο απόκρυφες πτυχές του ανθρώπινου μυαλού σπάζοντας το φράγμα των διακρίσεων. Ο άλλος ταΐζει τις προσωπικές του ανασφάλειες με τα φώτα και τη δόξα. Ο πρώτος προσπαθεί να κάνει τον κόσμο καλύτερο. Ο δεύτερος είναι απλά ένα τίποτα.

Γιατί όπως είχε πει και η Άγκνες Μάρτιν «η ομορφιά βρίσκεται στο μυαλό μας όχι στο τριαντάφυλλο».

Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.

Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.

[fbcomments width="100%" count="off" num="5"]