Εισάγεται αύριο στην Ολομέλεια της Βουλής το νομοσχέδιο για τις τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Δεν πρόκειται να προβώ εδώ σε διεξοδικές νομικές αναλύσεις που, ούτως ή άλλως, έχουν ήδη γίνει από πολλούς έγκριτους νομικούς. Θα μείνω σε ένα μόνο σημείο, που αφορά τη νομιμοποίηση του ακραία κατασταλτικού νομοσχεδίου.

Πρόκειται για εκσυγχρονισμό που συντάσσεται με τα ευρωπαϊκά δεδομένα, δήλωσε ο υπουργός Δικαιοσύνης. Όταν εκφέρεται για να νομιμοποιήσει κατασταλτικές πολιτικές, η φαινομενικά αποστομωτική επίκληση ενός εξ ορισμού προηγμένου  “αλλού”, που οφείλουμε να μιμηθούμε για να καλύψουμε το έλλειμμα του εγγενούς επαρχιωτισμού μας, είναι πολλαπλά προβληματική επειδή υποκρύπτει πολιτικές επιλογές. Όταν, επιπλέον, αυτό το “αλλού” περιβάλλεται από θεωρητικά αυταπόδεικτα εχέγγυα δημοκρατικότητας, η μίμησή του αποκλείει εκ των προτέρων κάθε υπόνοια αυταρχισμού.

Ποια είναι τα ευρωπαϊκά κράτη που επιδιώκουμε να μιμηθούμε αυστηροποιώντας στο έπακρο τις προβλεπόμενες ποινές για μια σειρά αδικημάτων; Άγνωστο. Ποιο είναι το δημοκρατικό κεκτημένο αυτών των κρατών; Άγνωστο. Εάν συγκριθούμε με τα κράτη εκείνα που είναι άξια λόγου για τις ποινικές πολιτικές τους, έχουμε ήδη ένα από τα αυστηρότερα συστήματα ποινών στην ΕΕ. Έχουμε επίσης ένα από τα χειρότερα, αν όχι αθλιότερα, σωφρονιστικά συστήματα στην ΕΕ, στο οποίο θα ενταχθούν οι νέοι βαρυποινίτες του νομοσχεδίου. Η άβυσσος που μας χωρίζει από αυτά τα “ευρωπαϊκά δεδομένα” δεν συγκινεί όμως τον υπουργό.

Ούτε τον συγκινεί η άβυσσος που μας χωρίζει από τα “ευρωπαϊκά δεδομένα” σε επίπεδο χάραξης και συστηματικής εφαρμογής προληπτικών πολιτικών, ώστε να μειωθεί μακροπρόθεσμα η εγκληματικότητα. Εξίσου ασυγκίνητο τον αφήνει η άβυσσος που μας χωρίζει από τα “ευρωπαϊκά δεδομένα” σε επίπεδο υιοθέτησης αποτελεσματικών πολιτικών κοινωνικής επανένταξης των φυλακισμένων – ζήτημα αδιάρρηκτα συνδεδεμένο με το περιεχόμενο του νομοσχεδίου που προωθεί. Η  αδιαφορία για αυτά τα “ευρωπαϊκά δεδομένα” δηλώνει σαφώς ότι οι μακρόπνοες προληπτικές πολιτικές παραμένουν περιθωριοποιημένες επειδή στοιχίζουν πολύ σε πόρους και ανθρώπινο δυναμικό χωρίς να είναι άμεσα αξιοποιήσιμες στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση.

Ο υπουργός φαίνεται επίσης να αγνοεί τα “ευρωπαϊκά δεδομένα” των εγκληματολογικών ερευνών που τονίζουν σταθερά εδώ και δεκαετίες ότι η αυστηροποίηση των ποινών δεν έχει αντίκτυπο στην πάταξη της εγκληματικότητας για πολλούς λόγους από τους οποίους ο πρώτος, και απλούστερος, είναι το γεγονός ότι κατ’ αρχήν ο εγκληματίας δρα παράνομα επειδή ακριβώς θεωρεί ότι θα μείνει ασύλληπτος. Ο μόνος ουσιαστικός αντίκτυπος αυτής της κατασταλτικής πολιτικής είναι η αποδυνάμωση, αν όχι εκμηδένιση, των πιθανοτήτων κοινωνικής επανένταξης των φυλακισμένων με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε ανθρώπινο και κοινωνικό επίπεδο.

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι κυβερνώντες επικαλούνται “ευρωπαϊκά δεδομένα” για να νομιμοποιήσουν καταστολή. Το ίδιο επιχείρημα χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα για τις κάμερες που θα φέρουν οι ένστολοι στις διαδηλώσεις. Όντως, αυτό το μέτρο χρησιμοποιείται σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη, αλλά με δύο ουσιώδεις διαφορές. Πρώτον, πρόκειται συνήθως για κάμερες σώματος που ναι μεν ενεργοποιούνται με πρωτοβουλία του ένστολου – αφήνοντας μεγάλο περιθώριο στη διακριτική του ευχέρεια – αλλά δύσκολα απενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια επεισοδίων όπου εμπλέκεται ο ένστολος, οπότε τυχόν ανεπιθύμητες σκηνές αστυνομικής βίας, ακόμα κι αν διαγραφούν εκ των υστέρων κακοπροαίρετα ώστε να μην αξιοποιηθούν από τα  θύματα, έχουν καταγραφεί στο παθητικό του ένστολου ως προς την ιεραρχία του. Το κοντάρι στήριξης της κάμερας που προβλέπεται σ’ εμάς αφήνει απόλυτη ελευθερία (απ)ενεργοποίησης της κάμερας στον χρήστη του που, κατ’ αρχήν, δεν εμπλέκεται στα επεισόδια. Δεύτερον, στα “ευρωπαϊκά δεδομένα” περιλαμβάνονται τα εμφανή διακριτικά των ένστολων. Η υποχρέωση αυτή τηρείται σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη, ενώ σ’ εμάς αποτελεί ένα διαχρονικό αίτημα που-θα-ικανοποιηθεί σε έναν αέναα μετατοπιζόμενο μέλλοντα χρόνο. Καταγεγραμμένες σκηνές αστυνομικής βίας χωρίς δυνατότητα ταυτοποίησης των δραστών είναι όμως δικονομικά άχρηστες.

Η μίμηση ευρωπαϊκών προτύπων μόνο ως προς τα αρνητικά τους σημεία εξασφαλίζει πολλά πολιτικά οφέλη. Επιτρέπει επικοινωνιακά στην κυβέρνηση να δημιουργεί τη θετική εντύπωση ότι διακατέχεται από εκσυγχρονιστικές τάσεις, προβάλλοντας ταυτόχρονα προς τους πολίτες μια δυναμική εικόνα παραγωγής έργου. Φαινομενικά, το έργο αυτό υπακούει στο δόγμα Νόμος και τάξη, για το οποίο ψηφίστηκε η κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα, υπονομεύει και τον νόμο και την τάξη, αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό από τον μέσο πολίτη. Ανανεώνεται, επομένως, η εμπιστοσύνη του προς την κυβέρνηση που προσπαθεί να προστατεύσει την ασφάλεια και την περιουσία του, διασφαλίζοντας παράλληλα την τήρηση της τάξης στο δημόσιο χώρο. Η ευκολία μετάδοσης αυτού του καθησυχαστικού μηνύματος έγκειται στο απλουστευτικά αληθοφανές περιεχόμενό του, που νομιμοποιείται από μια φαινομενική σεμνότητα των κυβερνώντων, οι οποίοι εμφανίζονται ως ταπεινοί ακόλουθοι της προηγμένης Δύσης, καλύπτοντας την απόσταση που μας χωρίζει από τα εξ ορισμού ανώτερα και αναμφίβολα δημοκρατικά “ευρωπαϊκά δεδομένα”.

Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.

Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.

[fbcomments width="100%" count="off" num="5"]

About The Author

Η Αναστασία Τσουκαλά γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962. Σπούδασε Νομικά στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και έκανε διδακτορικές σπουδές στο Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne. Είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Université Paris-Saclay, ερευνήτρια στο Université de Paris και μέλος του ΔΣΑ. Έχει διατελέσει σύμβουλος και εμπειρογνώμων σε ευρωπαϊκά και ελληνικά θεσμικά όργανα. Υπήρξε μέλος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Ασχολείται με τις μορφές του κοινωνικού ελέγχου, και τις διαδικασίες χάραξης και νομιμοποίησης των πολιτικών ασφάλειας προκειμένου να αναδείξει τις συγκρούσεις τους με το κράτος δικαίου και τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Related Posts