«Τα σώματα των παιδιών δεν είναι εμπόρευμα, ούτε θέαμα» – Γκότσης: Τα 7 «SOS» για την υπόθεση του Κολωνού

Από τον Κώστα Καντούνη

«Ένα κοριτσάκι 12 χρονών πήγε επίσκεψη σε συγγενείς της. Οι συγγενείς διαπίστωσαν ότι έχει στο κινητό της ερωτικά βίντεο στα οποία συμμετέχει και η ίδια. Την πήγαν στη μητέρα της κι από εκεί στην αστυνομία. Έτσι βγήκαν στην επιφάνεια πολλά. Η σχέση της 12χρονης με άντρες, το χρήμα, η διαφθορά… Όλοι βλέπουμε ανήλικα αγόρια και κορίτσια να κυκλοφορούν μόνα και ασυνόδευτα μετά τα μεσάνυχτα. Κάποια ντυμένα και προκλητικά…»

Πόσοι άραγε θα διαφωνούσαν με το παραπάνω κείμενο; Πιθανότατα ένα μικρό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Η παραπάνω ανάρτηση -από το Facebook- ανήκει σε έναν μεσήλικα που υπογράφει ως «εκπαιδευτικός και πατέρας». Δηλαδή, σε έναν καθωσπρέπει πολίτη, οικογενειάρχη, ενδεχομένως και συνεπή Χριστιανό, ο οποίος, ωστόσο, δείχνει να σκανδαλίζεται από 12χρονα, ιδίως όταν εκείνα «ντύνονται προκλητικά». Το σχόλιό του για τη συγκλονιστική υπόθεση των ημερών περιλαμβάνει ακόμα και τη φράση «η σχέση της 12χρονης με άντρες, το χρήμα, η διαφθορά». Ναι, ο κατ’ επανάληψη βιασμός ενός ανήλικου κοριτσιού περιγράφεται ως «σχέσεις», με τον ίδιο τρόπο που ονομάστηκαν «πελάτες» οι -άνω των 200 εν δυνάμει- βιαστές.

Πώς όμως φτάσαμε ως εδώ; Μήπως η διαδρομή ήταν προδιαγεγραμμένη; Το 3pointmagazine.gr κάθισε στο τραπέζι και συζήτησε για τις πτυχές της συγκλονιστικής υπόθεσης με τον Ηλία Γκότση, συγγραφέα, κοινωνιολόγο και οικογενειακό-συστημικό θεραπευτή, επιστημονικά υπεύθυνο στις ΣΥΝΗΧΗΣΕΙΣ και πρώην προϊστάμενο του Τμήματος Εκπαίδευσης και Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού ΟΚΑΝΑ.

«Υπάρχει πλέον ένας τεράστιος, διάχυτος θυμός για όσα τραγικά συμβαίνουν γύρω μας, με αφορμή τη σεξουαλική κακοποίηση του 12χρονου κοριτσιού, σε ένα κοινωνικό πλαίσιο που γίνεται ολοένα και πιο δυσφορικό και πιο τοξικό. Η χρόνια και παρατεταμένη κρίση του καπιταλιστικού φαντασιακού, η πατριαρχία και η τοξική αρρενωπότητα, η απουσία ψυχικής και κοινωνικής μέριμνας, πρόνοιας και φροντίδας, από τη μεριά των θεσμών, για οικογένειες σε ευαλωτότητα και κρίση, το αδιέξοδο και η απουσία ενός φαντασιακού για ένα εναλλακτικό μέλλον, η υποτίμηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, εκτιμώ πως συνδέονται με την  αύξηση της ενδο-οικογενειακής βίας, της παιδικής κακοποίησης, των γυναικοκτονιών, του ρατσισμού, της ομοφοβίας και άλλων τρομακτικών φαινομένων» αναφέρει ο Ηλίας Γκότσης -ο οποίος έχει εργαστεί για 15 χρόνια με εκατοντάδες οικογένειες, σε δημόσιο πλαίσιο.

«Έχω συναντήσει πολλές φορές άνδρες κακοποιητές που θεωρούν ως φυσικό τους δικαίωμα την άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων πάνω στα γυναικεία και τα παιδικά σώματα. Πολύ συχνά αυτή η κυριαρχία έχει τη μορφή της σωματικής βίας και της κακοποίησης αλλά μπορεί να εκφραστεί επίσης με την σεξουαλική παραβίαση των ανηλίκων» σημειώνει. Σε κάθε περίπτωση, προσθέτει, «τα σώματα των παιδιών και των ανηλίκων ανήκουν στα ίδια. Δεν είναι εμπόρευμα, δεν είναι θέαμα».

Caleb Woods / Unsplash

Τα 7 «SOS» με αφορμή την υπόθεση του Κολωνού

Με αφορμή το περιστατικό με το 12χρονο κορίτσι και τους βιασμούς που υπέστη, ο Ηλίας Γκότσης παραθέτει στο 3pointmagazine τα 7 «SOS» σημεία που προτείνει να μπουν στο κέντρο του ενδιαφέροντός μας και των δράσεων που, όπως λέει, είναι απαραίτητο πλέον να αναπτυχθούν:

1. «Το φαινόμενο της παιδεραστίας και των σεξουαλικών κακοποιήσεων είναι ένας ακόμα κρίκος σε μια αλυσίδα φαινομένων που συνδέονται με την κουλτούρα της πατριαρχίας και της τοξικής αρρενωπότητας.
2. Η συγκάλυψη που επιχειρείται πολύ συχνά, καθώς μένουν στο απυρόβλητο ή εκτός φυλακής δημόσια πρόσωπα, όπως π.χ. πρωθυπουργικοί σύμβουλοι ή δικτυωμένοι καλλιτέχνες, συντελεί σε ένα αυξανόμενο κυνισμό και σε μια στάση κοινωνικής αδιαφορίας. Η εμπειρία που έρχεται από τον χώρο της καθολικής εκκλησίας και όσων αποκαλύφθηκαν μετά από δεκαετίες μπορεί να είναι ένας χρήσιμος οδηγός: κανένα πρόσωπο, όσο διάσημο και αν είναι, ότι και αν έχει προσφέρει στο δημόσιο βίο, όποια θέση και αν κατέχει δεν πρέπει να νοιώθει ότι μπορεί να βρεθεί στο απυρόβλητο.
3. Η απουσία μιας ολοκληρωμένης σεξουαλικής συμπεριληπτικής εκπαίδευσης συντελεί στην σιωπή των θυμάτων και της δυσκολίας να αποκαλύψουν έγκαιρα την παραβίαση που υφίστανται. Τα παιδιά θα έπρεπε να μπορούν να μιλούν ελεύθερα στους ενήλικες για την σεξουαλικότητά τους και για όσα θέματα συνδέονται με αυτή, από πολύ μικρή ηλικία, δίχως το φόβο και την ντροπή για όσα μπορούν να τους συμβούν. Οι παρεμβάσεις που γίνονται στο νηπιαγωγείο είναι ανύπαρκτες ενώ οι σχετικές δράσεις στο σχολείο είναι ασθενικές και εξαντλούνται σε πυροτεχνήματα, όπως είναι τα μικρής διάρκειας εργαστήρια εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών. Όσοι βρίσκονται σε θεσμικές θέσεις ή επηρεάζουν με οποιοδήποτε αρνητικό τρόπο τις πολιτικές γύρω από την σεξουαλική εκπαίδευση χρειάζεται να σκεφτούν ξανά την στάση τους και να απομονωθούν κοινωνικά.
4. Η απουσία μιας έγκαιρης παρέμβασης από τις κοινωνικές υπηρεσίες, σε οικογένειες που βρίσκονται σε κρίση, είναι χαρακτηριστική σε πολλές περιπτώσεις, οι οποίες όταν γίνονται γνωστές δημόσια υποκριτικά μας εκπλήττουν. Η αλήθεια είναι ότι μετά από 12 χρόνια συνεχιζόμενης κρίσης ο δημόσιος τομέας έχει αποδυναμωθεί πλήρως όσον αφορά στην οργάνωση των δομών κοινωνικής πρόνοιας και ψυχικής υγείας, οι οποίες συνεχίζουν να λειτουργούν με εργαζόμενους από τα ΕΣΠΑ ή από τον ΟΑΕΔ, ενώ όσοι μόνιμοι εργαζόμενοι έχουν απομείνει σε αυτές βιώνουν και οι ίδιοι τις συνέπειες της κρίσης στις ζωές τους και μένουν αβοήθητοι, δίχως εκπαίδευση και εποπτεία, να επιτελέσουν το έργο τους. Έτσι έχει μια σημασία να κουβεντιάσουμε για το γεγονός ότι καμία υπηρεσία δεν είχε ποτέ επισκεφτεί το σπίτι της Πισπιρίγκου για να διερευνήσει τι συνέβαινε εκεί, όπως άλλωστε συχνά συμβαίνει σε πολλές οικογένειες που τα παιδιά μεγαλώνουν σε τραγικές συνθήκες. Αντίστοιχα καμία υπηρεσία δεν διερεύνησε το γεγονός ότι τα παιδιά στην οικογένεια της δωδεκάχρονης εργάζονταν αντί να πηγαίνουν σχολείο.
5. Οι παιδεραστές, αλλά και όσοι διαπράττουν άλλα σεξουαλικά εγκλήματα είναι συχνά καθημερινοί άνθρωποι της διπλανής πόρτας, παρά την απάνθρωπη προσωπικότητά τους. Η Χάνα Άρεντ έχει περιγράψει παρόμοια τους τερατώδεις ναζιστές, οι οποίοι μετά τις μαζικές δολοφονίες στα στρατόπεδα επέστρεφαν σπίτια τους για να ακούσουν κλασική μουσική, να συμμετέχουν σε οικογενειακά τραπέζια ή να τραγουδήσουν παιδικά τραγούδια με τα παιδιά τους. Αυτοί οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να υπάρχουν γύρω μας και η μοναδική λύση θα ήταν η πρόληψη, η εκπαίδευση των παιδιών και των εκπαιδευτικών, η φροντίδα και οι έγκαιρες παρεμβάσεις, όπου διαπιστώνεται η υποψία παραμέλησης.
6. Το ελληνικό κράτος έχει παραδώσει την παιδική προστασία σε φορείς που λειτουργούν έξω από την δικαιοδοσία του. Παρά το γεγονός ότι κάποιοι από αυτούς έχουν οργανώσει δομές υποστήριξης ή επικοινωνίας με τα παιδιά ή άλλους ανθρώπους που θέλουν να καταγγείλουν φαινόμενα σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων, όπως λ.χ. το ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί η πλήρης απουσία των κρατικών υπηρεσιών σε αυτό τον τομέα, ούτε η απουσία μιας οργανωμένης πολιτικής σχετικά με την σεξουαλική παραβίαση των παιδιών και την ενδοοικογενειακή βία.
7. Η θεαματοποίηση, η μετατροπή δηλαδή των ιστοριών κακοποίησης σε θέαμα, αποτελεί έλλειψη σεβασμού απέναντι στα θύματα. Την ευθύνη δεν την έχουν μόνο τα τηλεοπτικά κανάλια που στέλνουν τις κάμερες έξω από τα σπίτια των παιδιών που έχουν κακοποιηθεί, ούτε οι εκπομπές που ασελγούν με τον τρόπο τους απέναντι στα θύματα, φτάνοντας μέχρι του σημείου να δείχνουν φωτογραφίες των παιδιών που κακοποιούνται. Την ευθύνη την έχουμε όλοι και όλες μας που ενισχύουμε αυτές τις πρακτικές μέσω της τηλεθέασης και των πομπωδών αναρτήσεων μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».