Ρεπορτάζ για την κατάσταση στα νησιά του Αιγαίου που δεν βρίσκονται στη βιτρίνα της βιομηχανίας του τουρισμού
«Δεν είμαστε το ίδιο με τη Μύκονο και τη Σαντορίνη. Πίσω από τις περισσότερες επιχειρήσεις τουρισμού είναι μεροκαματιάρηδες, μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις που βγάζουν από ένα αξιοπρεπές έως ένα καλό εισόδημα. Αυτοί έχουν βγάλει εκατομμύρια. Έχουν λίπος μπόλικο. Δεν τους κατηγορώ αλλά δεν έχουν καμία σχέση με εμάς. Δεν θα δυσκολευτούν να πληρώσουν τη ΔΕΗ. Απλώς, μπορεί να μην πάνε Χριστούγεννα στη Νέα Υόρκη».
Τα λόγια αυτά ανήκουν στον Χρήστο Χρυσολωρά, 38 χρονών, αμπελουργό που διατηρεί δικό του οινοποιείο στη Σέριφο και ζει εκεί από τότε που γεννήθηκε. Όπως σημειώνει το νησί βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης καθώς η εικόνα που έχει αποκτήσει «από φίλους και ντόπιους επιχειρηματίες με ξενοδοχεία είναι ότι η μία ακύρωση έρχεται πίσω από την άλλη». Στην ίδια δεινή θέση βρίσκεται και ο δικός του κλάδος. Όπως αναφέρει, «η πτώση του τζίρου φτάνει πανελλαδικά στο 90%» και για τον ίδιο είναι σχεδόν απόλυτη.
«Θα μας μείνει το σταφύλι στ’ αμπέλια»
Την ώρα που μιλάμε, ένα μέρος του νησιού έχει βυθιστεί στο σκοτάδι λόγω διακοπής ρεύματος. «Καλό είναι να συνηθίζουμε. Σε λίγο δεν θα έχουμε να πληρώσουμε ούτε τη ΔΕΗ του σπιτιού μας», λέει χαριτολογώντας. Το αστείο όμως δεν απέχει και τόσο πολύ από την πραγματικότητα. Γιατί εκτός από την καθήλωση των τζίρων, η αμπελουργία έμεινε και εκτός των μέτρων στήριξης για την πανδημία. Που σημαίνει ότι «πληρώνουμε κανονικά τις ασφαλιστικές μας εισφορές, πληρώνουμε κανονικά τις δόσεις του δανείου, χωρίς να έχουμε κάποια ενίσχυση, χωρίς να έχουμε κάποια έκπτωση. Που σημαίνει ότι, με μηδενικό εισόδημα, από τον επόμενο κιόλας μήνα δεν θα είμαστε σε θέση να πληρώσουμε οτιδήποτε».
Υπό κανονικές συνθήκες, το Πάσχα για το οινοποιείο «είναι πάντα μια πάρα πολύ καλή περίοδος. Ορισμένες φορές φτάνουμε να βγάζουμε το 15% του συνολικού μας τζίρου». Σήμερα όμως, που οι πωλήσεις είναι μηδενικές, δεν χάνεται μόνο η ευκαιρία για ένα καλό εισόδημα, αλλά προκαλείται η βάσιμη ανησυχία για ακόμη μεγαλύτερη καταστροφή τον Σεπτέμβριο. «Άμα πάει χαμένο και το καλοκαίρι, όταν έρθει η περίοδος του τρύγου οι δεξαμενές θα είναι γεμάτες. Οι επιπτώσεις θα αφορούν τότε το αμπέλι καθαυτό, καθώς το οινοποιείο δεν θα μπορέσει να απορροφήσει την παραγωγή και το οινοποιήσιμο σταφύλι θα μείνει στ’ αμπέλια».
«Θα φτάσουν τα κατσίκια στην παραλία»
Αντίστοιχες αναμένεται να είναι οι επιπτώσεις για τους κτηνοτρόφους στην Ικαρία. Ο Χάρης, 60 χρονών, ιδιοκτήτης σούπερ μάρκετ στο νησί και καλός γνώστης της τοπικής αγοράς, τονίζει ότι εξαιτίας της κατάστασης δεν πουλήθηκαν καθόλου ζώα τώρα το Πάσχα. «Υπάρχει πολλή κτηνοτροφία εδώ. Και αδέσποτη κτηνοτροφία. Ίσα με 35.000 κατσίκια. Δεν μπόρεσαν όμως να πουλήσουν τίποτα εφέτος. Θα κατέβουν τα κατσίκια μέχρι κάτω στη θάλασσα και θα διαλύσουν το σύμπαν. Ούτε μπορούμε να ελπίζουμε πολλά στα πανηγύρια, τα οποία δεν ξέρουμε ποια και πόσα θα γίνουν, αλλά είναι σε κάθε περίπτωση απίθανο να μαζέψουν τον ίδιο κόσμο με παλιότερα. Πέρυσι φύγανε ακόμη και 30 τόνοι κρέας. Τα ίδια ισχύουν και για τους αμπελουργούς, πού θα πουλήσουν το κρασί τους και πόσο θα πουλήσουν; Ήταν μια αλυσίδα όλο αυτό το πράγμα». Μια αλυσίδα με κεντρικό κρίκο τον τουρισμό, που και αυτός όμως τελεί υπό κατάρρευση. «Νοικιαζόμενα δωμάτια, νοικιαζόμενα αυτοκίνητα, Airbnb, όλα είναι στον αέρα».
Αυτές τις ημέρες το νησί έπαιρνε μια ανάσα. Από κάθε άποψη. Σήμερα όμως θυμίζει νεκροταφείο. «Δεν μετακινείται άνθρωπος, δεν υπάρχει άνθρωπος. Ζούμε τη δικιά μας ‘Δημοσθένους Λέξη’. Οι δρόμοι είναι αδειανοί και τα ξενοδοχεία, όχι μόνο τα καφενεία, είναι όλα κλειστά».
Η πτώση του τζίρου στο σούπερ μάρκετ έφτασε το 15%. Όχι ότι τα έσοδα ήταν ποτέ πολύ μεγάλα μέσα στον χειμώνα και την άνοιξη. «Η Ικαρία είναι μια κοινωνία κατά βάση γερόντων. Τι να πάρεις με μια σύνταξη τρία κατοστάρικα;». Το κόστος ζωής θα μπορούσε, από την άλλη, να είναι μικρότερο. «Τα εισιτήρια για τους επιβάτες είναι πολύ ακριβά, το ίδιο ισχύει όμως και για τα εμπορεύματα. Το φορτηγό που μεταφέρει τα εμπορεύματα κοστίζει ανά μέτρο 22 ευρώ μέχρι τη Μύκονο και από 45 έως 50 μέχρι τη Νικαριά».
«Πόσους θα βάζουμε πια στο σκάφος;»
«Με ποιες προϋποθέσεις θα δουλέψουμε;» αναρωτιέται η Φρόσω Σταύλα, 47 χρονών, ιδιοκτήτρια τουριστικού ξύλινου σκάφους που πραγματοποιεί εκδρομές σε απομακρυσμένες παραλίες και μικρά νησάκια κοντά στην Αστυπάλαια. «Θα μας αφήνουν να βάζουμε τα άτομα που παίρναμε πριν; Ήδη ο Ιούνιος φαίνεται ότι θα πάει στράφι».
Για την ώρα πάντως, οι επιπτώσεις στην οικονομία δεν είναι ορατές. «Η δικιά μας σεζόν κρατά επί της ουσίας 40 μέρες. Τα ξενοδοχεία και όλες σχεδόν οι επιχειρήσεις ανοίγουν τέλη Μαΐου, μ’ εξαίρεση ορισμένα εστιατόρια και ορισμένα καφενεία που υπάρχουν ίσα-ίσα για να εξυπηρετηθεί ο κόσμος τον χειμώνα. Να έχει κάπου να φάει, να πιει ένα καφέ». Βέβαια, φέτος η σεζόν προδιαγραφόταν καλύτερη, καθώς «είχαν γίνει πολλές κρατήσεις για τον Ιούνιο, οι οποίες ακυρώθηκαν όλες».
Το θετικό είναι ότι για τους ξένους τουρίστες «η Ελλάδα θεωρείται ένας σχετικά ασφαλής προορισμός» και γι’ αυτό τον λόγο η κ. Σταυλά θεωρεί ότι δεν έχουν γίνει ακόμη ακυρώσεις για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Για τους Έλληνες τουρίστες όμως, που επίσης στηρίζουν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της οικονομίας το καλοκαίρι, τα πάντα θα εξαρτηθούν «από τις Πανελλήνιες και πότε θα γίνουν, τις απολύσεις και τα λουκέτα που θα μπουν…».
Προβλήματα και στην οικοδομή
Στη Χίο η οικονομία στηρίζεται λιγότερο στον τουρισμό, αλλά παρατηρούνται και εκεί σημαντικές επιπτώσεις. Την κατάσταση μας περιγράφει ο Σωτήρης Στρογγυλός, 30 ετών, αγρονόμος τοπογράφος μηχανικός, ο οποίος διατηρεί ατομική επιχείρηση που ασχολείται με την οικοδομή και αναλαμβάνει ιδιωτικά και δημόσια έργα.
Το ένα ζήτημα, αναφέρει, είναι «η έλλειψη ρευστότητας. Αν δεν έχει ο κόσμος να δουλέψει, δεν μπορεί να παράγει χρήμα. Οπότε τα καλοκαιρινά μαγαζιά, τα οποία πήγαιναν να βγάλουν άδειες, σταμάτησαν όλα τις διαδικασίες». Όπως τονίζει, ειδικά οι μηχανικοί, «που το αντικείμενό τους είναι να γίνονται συνέχεια αυτοψίες, ραντεβού με πελάτες, επισκέψεις σε εργοτάξια», αλλά κι είναι υποχρέωσή τους να βρίσκονται «σε συναναστροφή με το ΙΚΑ, την εφορία και τις πολεοδομικές υπηρεσίες», αντιμετωπίζουν σοβαρό ζήτημα.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα εργοτάξια, «εν μέρει δεν έχει ανασταλεί επισήμως η λειτουργία τους από την κυβέρνηση, αλλά επί του πρακτέου δεν γίνεται ταυτόχρονα και να λαμβάνεις τα μέτρα και να διατηρήσεις την ίδια αποδοτικότητα στο συνεργείο. Αν πάλι λάβουμε υπ’ όψιν ότι σ’ ένα αυτοκίνητο μπορούν να μπαίνουν δύο άτομα μόνο, τότε για πέντε άτομα που χρειάζεται να επισκεφθούν το εργοτάξιο, χρειαζόμαστε τρία αμάξια να πάμε στη δουλειά. Δεν σταματήσαμε να λειτουργούμε, αλλά υπολειτουργούμε».
Για το μέλλον εναποθέτει τις ελπίδες του στη διαφορετική μορφή οικονομίας του νησιού. «Το καλό και κακό μ’ εμάς είναι ότι δεν στηριζόμαστε τόσο στον τουρισμό. Ο τουρισμός αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της οικονομίας της Χίου, αλλά στηριζόμαστε κυρίως στη μαστίχα και τους ναυτικούς. Οπότε η επόμενη μέρα ίσως να είναι λίγο πιο εύκολη εδώ».
*Το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε πρώτα στην εφημερίδα Αυγή
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.