Θα μου πείτε, και με το δίκιο σας, ότι το άρθρο αυτό έρχεται κατόπιν εορτής αφού η επέτειος της εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ τον Γενάρη του 2015 ήταν χτες. Έτσι είναι -ας πούμε ότι έγινε κακός προγραμματισμός. Από την άλλη, για μια μέρα καθυστέρηση δεν χάλασε ο κόσμος, οπότε και το σημερινό άρθρο, ένας απολογισμός των δύο ετών από την πρώτη εκλογική νίκη της Αριστεράς, έχει πιστεύω τη θέση του -ανάμεσα στ’ άλλα, για να μη νομιστεί ότι απέφυγα να γράψω επετειακό άρθρο για να μην συζητήσουμε εδώ. Δεν ισχύει κάτι τέτοιο, και επιπλέον με ενδιαφέρει και η γνώμη σας.
Πριν από δύο χρόνια λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε την πρώτη θέση στις εκλογές με 36% ποσοστό το οποίο, ελέω (εδώ ταιριάζει η λέξη!) του ληστρικού εκλογικού νόμου τού επέτρεψε να βγάλει 149 βουλευτές και να σχηματίσει κυβέρνηση με τους Ανεξάρτητους Έλληνες, ένα αντιμνημονιακό (τότε) κόμμα της λαϊκής δεξιάς (Ξέρω ότι πολλοί καλοπροαίρετοι θεωρούν τους ΑΝΕΛ ακροδεξιά, αλλά διαφωνώ -λαϊκή δεξιά είναι, όπως λαϊκή δεξιά είναι και ο νεοδημοκράτης κ. Γιακουμάτος, κι ας εξέφρασε πρόσφατα μια επιεικώς ακροδεξιά θέση για την «αρρώστια της ομοφυλοφιλίας»).
Η νέα κυβέρνηση εκλέχτηκε με εντολή τη σκληρή διαπραγμάτευση και αυτό έκανε τους πρώτους πέντε μήνες -αλλά δεν τα κατάφερε μπροστά στον συνθλιπτικό συσχετισμό των δυνάμεων διεθνώς. Επιχείρησε να βγει από το αδιέξοδο με μια κίνηση υψηλού ρίσκου, το δημοψήφισμα. Στις διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν τη μεγαλειώδη νίκη του Όχι, έχοντας δώσει δύο δεσμεύσεις που εκ των πραγμάτων αποδείχτηκαν αλληλοαποκλειόμενες (α. Παραμονή στην ευρωζώνη και στην ΕΕ, β. Απαλλαγή από τα μνημόνια και τη λιτότητα) ο Αλέξης Τσίπρας προτίμησε να τιμήσει την πρώτη δέσμευση και να θυσιάσει τη δεύτερη. Κατά τη γνώμη μου, σωστά έπραξε, δεδομένου ότι οι συνέπειες της πρώτης αθέτησης θα ήταν αναντίστρεπτες. Έτσι είχαμε τον συμβιβασμό (και συνθηκολόγηση θα τον έλεγαν κάποιοι) του Ιουλίου που οδήγησε στο τρίτο μνημόνιο.
Αν η στάση του Τσίπρα σε εκείνη τη 17ωρη διαπραγμάτευση ήταν ψύχραιμη στάθμιση των συσχετισμών ή ασυγχώρητη δειλία, αυτό απόκειται στον καθέναν να το εκτιμήσει. Πάντως δεν πιστεύω αυτό που λένε κάποιοι πρώην Συριζαίοι, ότι ήταν προσυμφωνημένο ξεπούλημα, που μάλιστα προετοιμαζόταν από πολύν καιρό -την άποψη αυτή τη βρίσκω πιο εξωφρενική και από την αποκάλυψη ενός ταξιτζή που είχα πάρει πριν από λίγο καιρό, ο οποίος με διαβεβαίωσε ότι στην κηδεία του Μαντέλα όρκισαν τον Τσίπρα στον 33ο βαθμό των Μασόνων και του έκαναν το τατουάζ με τον Αντίχριστο.
Λυπηρή αλλά αναπόφευκτη συνέπεια του ιουλιανού συμβιβασμού (και ήττα θα τον έλεγαν κάποιοι) ήταν η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ, με την αποχώρηση σημαντικής μερίδας βουλευτών, στελεχών και μελών (αναλογικά περισσότερες ήταν οι απώλειες σε επίπεδο στελεχών, επειδή οι αποχωρήσαντες είχαν μεγάλο ταλέντο στο να αποσπούν τα μέγιστα στις εσωκομματικές εκλογικές διαδικασίες). Χαρακτήρισα τη διάσπαση αναπόφευκτη ύστερα από τον ιουλιανό συμβιβασμό, αλλά στην πραγματικότητα, για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αναπόφευκτη έτσι κι αλλιώς· ο παλιός ΣΥΡΙΖΑ είχε πολλά καλά, αλλά ενιαίο κόμμα δεν ήταν, μόνο ένα άθροισμα συνιστωσών· ανάμεσα στα στελέχη που ανήκαν σε διαφορετικές τάσεις δεν υπήρχε καμιά ψυχική ενότητα, καμιά συντροφικότητα. Αλλά σταματάω εδώ. Ή μάλλον να διευκρινίσω ότι δεν θεωρώ πως όσοι έφυγαν καλώς έφυγαν -ελπίζω πως με αρκετούς, τους περισσότερους, θα συμπορευτούμε ξανά στο μέλλον.
Ίσως πιο σοβαρή συνέπεια του ιουλιανού συμβιβασμού να ήταν ότι σχεδόν όλοι μας απογοητευτήκαμε, αισθανθήκαμε διαψευσμένοι, ξενερώσαμε αν θες, καθώς διαπιστώσαμε ότι το περιθώριο κινήσεων που έχουμε είναι πολύ μικρότερο απ’ όσο νομίζαμε. Ωστόσο, στις εκλογές που σωστά κάλεσε ο ΣΥΡΙΖΑ τον Σεπτέμβριο οι δυνάμεις του έμειναν ουσιαστικά αλώβητες (σε ποσοστά -η συμμετοχή ήταν γενικά μικρότερη) πράγμα που έδειξε ότι η σχετική πλειοψηφία προτιμούσε να εμπιστευτεί στον ΣΥΡΙΖΑ τη διαχείριση της ήττας αυτής.
Από τότε μέχρι σήμερα πέρασαν 16 μήνες, έκλεισε η πρώτη αξιολόγηση (κάτι στο οποίο είχε αποτύχει η προηγούμενη κυβέρνηση) ενώ η δεύτερη δεν έχει ακόμα κλείσει, κι αυτό προκαλεί ανησυχίες. Ψηφίστηκαν πολλά σκληρά μέτρα ενώ η υπερφορολόγηση ορισμένων κατηγοριών αποτελεί σοβαρότατο πρόβλημα. Πώς αποτιμούμε λοιπόν τη διετία ή έστω το 16μηνο;
Για να κάνουμε συγκρίσεις που να έχουν νόημα, πρέπει να συγκρίνουμε ομοειδή πράγματα. Στην προκειμένη περίπτωση δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα είχαν εξελιχθεί τα πράγματα αν στις 25 Ιανουαρίου (ή στις 20 Σεπτεμβρίου) είχε κερδίσει η προηγούμενη συγκυβέρνηση τις εκλογές, μόνο εκτιμήσεις και εικασίες μπορούμε να κάνουμε. Η δική μου αυστηρά προσωπική εκτίμηση είναι πως με τον ΣΥΡΙΖΑ τα πράγματα, που έτσι κι αλλιώς θα ήταν πάρα πολύ δύσκολα, είναι καλύτερα. Καλύτερα για ποιον; ρωτάει ο κύριος με το γενάκι. Καλύτερα για τα ασθενέστερα στρώματα, για την πλειοψηφία των Ελλήνων. Όχι καλύτερα απ’ όσο ήταν το 2014 ή το 2012 ή το 2008 -καλύτερα απ’ όσο θα ήταν χωρίς τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ πρόπερσι τον Γενάρη. Αλλιώς, αν συγκρίνουμε ανόμοια πράγματα, πέφτουμε στο λογικό σφάλμα που έξυπνα διακωμωδεί η σειρά των μιμιδίων «Χ με ΠΑΣΟΚ – Χ με ΣΥΡΙΖΑ» (και βάζω ένα που με πληγώνει πολύ).
Για το κυβερνητικό έργο των 16 μηνών πολλά αρνητικά μπορούν να ειπωθούν -έχω γράψει κι εγώ κατά καιρούς, για παράδειγμα έχω επικρίνει έντονα την ταπεινωτική αποπομπή του Νίκου Φίλη ύστερα από τη σύγκρουση με την Εκκλησία, αν και με χαρά μου βλέπω ότι και ο καινούργιος υπουργός κάνει πράγματα που ενοχλούν μερικούς αγιατολάδες). Και η ατολμία της κυβέρνησης με ενοχλεί, όπως και κάποιες υποχωρήσεις προς τον ελάσσονα κυβερνητικό εταίρο, αν και σε μεγάλο βαθμό αυτές κινούνται στη σφαίρα του συμβολικού και του τελετουργικού. Η μη εξυγίανση της αστυνομίας είναι ενοχλητική, αλλά προσωπικά δεν ήλπιζα να γίνουν και πολλά σε αυτό το φοβερά δύσκολο θέμα.
Από την άλλη, σε τομείς που δεν άπτονται των μνημονιακών περιορισμών έχουν ψηφιστεί νομοσχέδια που καμιά άλλη κυβέρνηση δεν είχε ψηφίσει ή δεν θα ψήφιζε, και εννοώ την καθιέρωση της σχεδόν απλής αναλογικής, την ψήφιση του νόμου για την ιθαγένεια, το σύμφωνο συμβίωσης, τη βελτίωση της νομοθεσίας για τις φυλακές. Δεν είναι πολλά, θα έπρεπε να είναι πολύ περισσότερα.
Έχουν επίσης ανοίξει μερικά μεγάλα θέματα όπως η μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, που έπρεπε να ανοίξουν αλλά δεν είναι ακόμα καθαρό πώς θα εξελιχθούν. Η διαχείριση της προσφυγικής κρίσης έγινε με θετικά και αρνητικά, αλλά θα είχαμε μόνο αρνητικά αν πρωθυπουργός ήταν ακόμα εκείνος που έβλεπε τα νηπιαγωγεία να έχουν καταληφθεί από αλλοδαπούς, και που τα στελέχη του ήθελαν να γίνει κόλαση η ζωή των μεταναστών.
Στους τομείς που επηρεάζονται από μνημονιακούς περιορισμούς, τα περιθώρια είναι ίσως μηδαμινά, ωστόσο κατά τη γνώμη μου η σημερινή κυβέρνηση κινήθηκε με γνώμονα το συμφέρον των οικονομικά ασθενέστερων και την προάσπιση του δημόσιου τομέα, και ακριβώς αυτή η στάση τοποθετεί τον ΣΥΡΙΖΑ σταθερά στην Αριστερά, κι ας αναγκάζεται να εφαρμόσει μέτρα που μόνο αριστερά δεν είναι (Βέβαια, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το πρώτο κόμμα της κομμουνιστογενούς αριστεράς που κέρδισε ποτέ βουλευτικές εκλογές στη Δυτική Ευρώπη, δεν υπάρχει και κανένα προηγούμενο, για να δούμε πώς πορεύονται χωρίς συμβιβασμούς οι καλές και άσπιλες αριστερές κυβερνήσεις).
Στο πεδίο της οικονομίας τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Δεν θα παινέψω την κυβέρνηση για τα πρωτογενή πλεονάσματα που παρουσιάζει, αφού μπορεί κανείς να προβάλει την ένσταση ότι υπάρχουν καθυστερούμενες οφειλές του δημοσίου (χώρια την πιο ουσιαστική ένσταση, ότι το πλεόνασμα προέρχεται από την αφαίμαξη των λαϊκών μαζών). Πάντως, διαβάζω ότι η ανεργία έχει υποχωρήσει κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες στο διάστημα της διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ (από 26,6% σε 22,6%), κάτι που, αν ισχύει, δεν ξέρω ποια άλλη ερμηνεία επιδέχεται.
Ωστόσο, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα διεθνώς, και στην Ευρώπη ακόμα περισσότερο, αφού ο συνδυασμός οικονομικής και προσφυγικής κρίσης είναι βούτυρο στο ψωμί της ξενοφοβικής δεξιάς. Δεν είμαι και πολύ αισιόδοξος, αν και τουλάχιστον (ασθενική ηλιαχτίδα μέσα στη μαυρίλα) φαίνεται να συντελείται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο μια απαγκίστρωση των σοσιαλιστικών κομμάτων από τα κεντροδεξιά και η προοπτική της οικοδόμησης ενός προοδευτικού πόλου από αριστερούς, πράσινους και σοσιαλιστές, κάτι στο οποίο η συμβολή του ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε ως τώρα καθοριστική. Όπως καθοριστική ήταν και η συμβολή της επιβίωσης του ΣΥΡΙΖΑ στο να κερδίσουν οι προοδευτικές δυνάμεις τις εκλογές στην Πορτογαλία και να σχηματίσουν κυβέρνηση -με την ανοχή του Κ.Κ. το οποίο εκεί έχει διαφορετική στάση επειδή επηρεάζεται από το βροχερό κλίμα.
Βέβαια, αυτός ο απολογισμός μπορεί να μην καλύπτει όσους προσέγγισαν τον ΣΥΡΙΖΑ μετά τις εκλογές του 2012 και ίσως είχαν αυξημένες προσδοκίες -και δεν έχω αμφιβολία ότι στις εκλογές που θα γίνουν, όποτε γίνουν, οι πολίτες θα τιμωρήσουν με την ψήφο τους τα κόμματα που ήταν στην κυβέρνηση, αυτό είναι αναμενόμενο. Από την άλλη, όσοι από εμάς ανήκαμε στο 10,93% ή στο 1,35% δεν έχουμε νομίζω να σκεφτούμε και πολλά, εδώ είναι το σπίτι μας -ή εδώ, ή δίπλα. Αυτή είναι η Αριστερά που μας έλαχε, όπως είχε πει ο Ελεφάντης, με αυτήν πορευόμαστε. Και ταυτόχρονα πολύ διασκεδάζουμε βλέποντας τους αφρούς που βγάζουν, έχοντας πάθει στερητικό σύνδρομο, εκείνοι που είχαν πιστέψει πως έχουν κληρονομικό δικαίωμα πάνω στην κυβερνητική εξουσία.
Nίκος Σαραντάκος
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.