Τον Δεκέμβριο του 2016 βρέθηκα στο “σπίτι” της ομάδας bijoux de kant, στην οδό Αθηνάς, για να παρακολουθήσω τον Αντώνη Γκρίτση στην παράσταση «Ο γείτονάς μου Ναπολέων Λαπαθιώτης». Λίγο αργότερα έγραφα σε site που αρθρογραφώ: “Είναι μια παράσταση που αξίζει να δεις! Γιατί ο ηθοποιός Αντώνης Γκρίτσης δίνει νόημα στο ερώτημα που τίθεται συχνά: “Γιατί να δεις έναν μονόλογο στο θέατρο”. Η αισθαντική ερμηνεία του, ακόμα και σε στιγμές ακινησίας, αιχμαλωτίζει το βλέμμα του θεατή και μέσα από μια απόλυτη συμμετρία λόγου και ρυθμού εκτυλίσσεται η ιστορία που μεταφέρει ο Γκρίτσης (ως Λαπαθιώτης και Ιωάννου εναλλάξ), μέσα σε ένα οπτικοακουστικό σκηνικό μαγευτικό, με λαμπιόνια να φωτίζουν φωτογραφίες στον τοίχο υπό τους ήχους των τραγουδιών της Σωτηρίας Μπέλλου.»
O απόηχος της εξαιρετικής αυτής δουλειάς καλά κρατεί και αποτελεί την αιτία που επανέρχομαι στην εν λόγω παράσταση, που παίζεται φέτος στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, υπό μορφή συνέντευξης, αυτή τη φορά, με τον Αντώνη Γκρίτση.
Κύριε Γκρίτση, μετά την περσινή επιτυχημένη και με συνεχείς παρατάσεις παράσταση «Ο γείτονάς μου Ναπολέων Λαπαθιώτης» στο bijoux de kant hood, η παράσταση επαναλαμβάνεται με τον τίτλο «Ναπολέων» στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, κατά μισή ώρα μεγαλύτερη. Με ποια επιπλέον στοιχεία την εμπλουτίσατε;
Αντώνης Γκρίτσης: «Η παράσταση πέρσι στο hood ήταν λίγο και βιωματική εμπειρία. Ο κόσμος ερχόταν στην οδό Αθηνάς, άκουγε για αυτό τον δρόμο, ζούσε το φυσικό “σκηνικό” της παράστασης και επέστρεφε φεύγοντας πάλι μέσα σε αυτήν. Φέτος, στον Κάτω Χώρο του θεάτρου του Νέου Κόσμου προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε κάπως αυτή την αίσθηση της “κατάβασης”. Με επιπλέον κείμενα και δράσεις – ο Ιωάννου έχει υλικό για 10 και παραστάσεις – προσπαθήσαμε να διαφυλάξουμε το αίσθημα του εγκλεισμού και της απομόνωσης και ενισχύσαμε δραματουργικά τη συνθήκη μιας περιπλάνησης από το “κοτέτσι” της Κατοχής, στο γυμνό από έπιπλα σπίτι του αυτόχειρα Λαπαθιώτη και στην “Ομόνοια” των αρχών του ’80. Με αφορμή τη φανταστική τους συνάντηση συναντιόμαστε κι εμείς μαζί τους, η γειτνίαση γίνεται συγκατοίκηση, κατά την επιθυμία του Ιωάννου. Είναι ένα βαλς ιδανικών φωνών και χαμένων ονείρων.»
Πριν έρθει στο δρόμο σας η παράσταση αυτή, ποια ήταν η «σχέση» σας με τον Λαπαθιώτη, τον γνωστό τότε ως «υιός της νύχτας», «νυχτερίδα», «μετέωρο και σκιά», «Αθηναίος Ντόριαν Γκρέυ»;
Α.Γ.: «Κάποια στιγμή, πριν καμιά δεκαριά χρόνια, σε έναν καφέ με έναν φίλο συζητώντας για ποίηση μου είπε ότι είναι ο αγαπημένος του. Α, λέω, εγώ γιατί δεν τον έχω διαβάσει. Γοητευόμουν πάντα και μόνο στο άκουσμα του ονόματος, το Λαπαθιώτης συνοψίζει τόσο εύστοχα το πάθος του προσώπου, αλλά είχα μείνει σε κανα-δυο ποιήματα που είχαμε κάνει στο σχολείο και στο γνωστό τραγούδι της Αρβανιτάκη. Αγόρασα τότε τα ποιήματά του και μια συνοπτική αυτοβιογραφία του. Πρόπερσι, μεγαλύτερος πια, συζητώντας με άλλο φίλο για το βιβλίο του Δημήτρη Παπανικολάου για τον Καβάφη έμαθα για το βιβλίο του Τάκη Σπετσιώτη για τον Λαπαθιώτη, είναι από τα ωραιότερα πράγματα που αξίζει κανείς να διαβάσει.»
Ποια ήταν η «σχέση» σας με τον Γιώργο Ιωάννου;
Α.Γ.: «Τον Ιωάννου τον έμαθα στο Πανεπιστήμιο, σε ένα μάθημα για την πρώτη μεταπολεμική γενιά ποίησης. Κάναμε Αναγνωστάκη, Σινόπουλο και Σαχτούρη, αλλά μας πέταγε “τυράκια” και από τους επόμενους ο καθηγητής. Έτσι έμαθα και τον Ασλάνογλου, ο Χριστιανόπουλος ήταν ο μόνος που ήξερα. Μ’ αρέσει πολύ η σχολή της Θεσσαλονίκης κι ο Πεντζίκης, είναι πολύ ενδιαφέρουσα η σχέση τους με τη θρησκεία. Πήγα και σε θρησκευτικό σχολείο, μου πήγαινε το πνεύμα τους και πάσχιζα και ο ίδιος μέσα από αυτά τα κρυφά, τα αν-ορθόδοξα ευαγγέλια να καταλάβω καλύτερα τον εαυτό μου.»
Ποια ήταν η «σχέση» σας με την Σωτηρία Μπέλλου, που σας «συντροφεύει» επί σκηνής;
Α.Γ.: «Άλλο κεφάλαιο η Σωτηρία, είναι μοναδικός ο τρόπος που σε σαγηνεύει, και τι όνομα κι αυτή. Έχει κάτι τόσο ανανεωτικό η ερμηνεία της, που σε βάζει να την ακούς και να την ξανακούς σα να είναι πάντα πρώτη φορά. Έτσι την άκουγα πάντα, ευτυχώς την προλάβαμε λίγο, τόσο αιρετική και εξαιρετική κι αυτή, αλλά και τώρα στην παράσταση, ο απόηχος μιας όχι τόσο μακρινής τελικά εποχής, αλλά και σα να ακούς τον ήχο από το όπλο που έσκισε την καρδιά του Λαπαθιώτη εκείνο το βράδυ του Γενάρη του ’44. Πραγματικά με συντροφεύει, άλλοτε κατά τη διάρκεια της παράστασης την ακούω καθαρά κι άλλοτε βυθίζομαι στη φωνή της σα να ‘χω βγει από club με τα ντεσιμπέλ εκκωφαντικά ακόμα στα αυτιά μου. Η παράσταση είναι μια αναπόληση, χωρίς τη Σωτηρία δε θα μπορούσα να την κάνω, ό,τι συμβαίνει στη σκηνή σε αυτή την παράσταση το έχουν γεννήσει τα τραγούδια της.»
Πώς αντιλαμβάνεστε την ποίηση, με την κυριολεκτική αλλά και με την μεταφορική έννοια του όρου;
Α.Γ.: «Η ποίηση είναι κι αυτή σαν το θέατρο, χαράζεται κάπου με μανία και σβήνεται την επόμενη μόλις στιγμή. Είναι μια αντίσταση στο χρόνο, τη φθορά, τη σιωπή. Αλλά κυρίως είναι η σιωπή.»
«Όταν ερχόταν ο καιρός της ομίχλης, είχα πάντα το νου μου σ’ αυτήν. Mέρα τη μέρα περίμενα να με σκεπάσει κι εγώ να χώνομαι αθέατος μέσα της. Η ομίχλη είναι για να βαδίζεις μέσα σε αυτήν, γιατί σε στηρίζει» λέει ο Γιώργος Ιωάννου. Είναι και για σας «γλυκιά η ομίχλη και η πάχνη»;
Α.Γ.:«Νομίζω ο ιδανικός μήνας για να επισκεφτεί κανείς τη Θεσσαλονίκη είναι ο Νοέμβριος. Έχεις ακριβώς αυτή την εμπειρία που περιγράφει ο Ιωάννου, το έχω ζήσει, και όντως έχει μια απέραντη μελαγχολία, αλλά και μια ύπουλη γλύκα. Σε αυτό το απόσπασμα όμως οι λέξεις “χώνομαι” και “αθέατος” και το ζευγάρωμά τους είναι που με τρελαίνει.»
Τον Ιανουάριο ετοιμάζετε με την bijoux de kant τον Μπολιβάρ του Νίκου Εγγονόπουλου στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Ο “Μπολιβάρ” και ο “Ναπολέων” εντάσσονται πλέον σε μια σειρά θεματικών παραστάσεων με τον τίτλο «Εθνικά Πορτρέτα»; Πώς συνδέονται μεταξύ τους και με ποια έννοια αποτελούν για εμάς σήμερα τα εθνικά μας πορτρέτα;
Α.Γ.: «Η αλήθεια είναι ότι η λέξη “εθνικός” μου ακούγεται κάπως αστεία και δεν σας κρύβω ότι προσωπικά μόνο ειρωνικά την κατανοώ. Με γοητεύουν ήσσονος σημασίας “εθνικά κεφάλαια”, για να σας δώσω να καταλάβετε, αγαπώ περισσότερο την Αλίκη Βουγιουκλάκη με τα λάθη της παρά την Μελίνα Μερκούρη με τα οράματά της. Έτσι διαλέξαμε τον Ιωάννου και τον Λαπαθιώτη, έχουν αποτιμηθεί ως λογοτέχνες ήσσονος σημασίας. Έτσι είπαμε να δουλέψουμε και τον Εγγονόπουλο, ως απόκληρο κι αυτόν που έζησε και έδρασε στο περιθώριο της ένδοξης, της περίφημης πια γενιάς του ’30.»
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Ν Α Π Ο Λ Ε Ω Ν
παράσταση βασισμένη σε κείμενα
του Γιώργου Ιωάννου και του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη
bijoux de kant
Κάτω Χώρος
Από 02.10.2017 μέχρι 28.11.2017
Το πρώτο εθνικό πορτραίτο της bijoux de kant, μετά τον επιτυχημένο κύκλο παραστάσεων της προηγούμενης χρονιάς και έχοντας κερδίσει το βραβείο καλύτερης ανδρικής ερμηνείας στα Queer Theatre Awards 2017 (Αντώνης Γκρίτσης), επιστρέφει στον Κάτω Χώρο του Θεάτρου του Νέου Κόσμου.
Η συνάντηση του καταραμένου ρομαντικού ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη με τον μοναχικό εκπρόσωπο της μεταπολεμικής αστικής ηθογραφίας Γιώργο Ιωάννου.
Ο Αντώνης Γκρίτσης γίνεται η φωνή του επιβλητικού Ιωάννου και του μελαγχολικού Λαπαθιώτη, μεταφέροντας την υπαρξιακή μοναξιά τού απόκληρου και του κοινωνικά αποκλεισμένου.
Το δεύτερο εθνικό πορτραίτο της bijoux de kant, Μπολιβάρ, θα παρουσιαστεί τον Ιανουάριο 2018 στον ίδιο χώρο.
Σημείωμα του σκηνοθέτη
Ναπολέων & Μπολιβάρ: Δύο εθνικά μονόπρακτα της bijoux de kant
Ο Σιμόν Μπολιβάρ και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος απαγγέλουν, μιλούν, θυμούνται στην ίδια γλώσσα –θα μπορούσαν να είναι και γείτονες με τον τρόπο των Λαπαθιώτη και Ιωάννου. Ο Αρβανίτης, ο Λατινοαμερικάνος, ο Αθηναίος κι ο Θεσσαλονικιός συναντιούνται στη χώρα της bijoux de kant με τις μισοσχισμένες σημαίες τους, τις νίκες, τις ήττες τους, τα σάβανά τους. Πεσόντες υπέρ ελευθερίας, άλλοι γενναίοι και δυνατοί, άλλοι λιγότερο γενναίοι και λιγότερο δυνατοί, όλοι όμως με τον ασβέστη των παθών τους μισόνε άσπρο, μισό γαλάζιο στο στόμα. Η bijoux de kant δια σώματος και στόματος Αντώνη Γκρίτση ενώνει τον κομμένο χάρτη του Λαπαθιώτη, του Ιωάννου και του Εγγονόπουλου. Η εθνική ταυτότητα, η εθνική μοναξιά, η εθνική απελπισία και το τραγούδι της άνευ συνόρων επιθυμίας για ελευθερία, σ’ ένα σώμα και πολλές φωνές.
Γιάννης Σκουρλέτης
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σύνθεση κειμένων: Γιάννης Σκουρλέτης, Ηλέκτρα Ελληνικιώτη
Σκηνοθεσία – Σκηνογραφία: Γιάννης Σκουρλέτης
Artwork: Κωνσταντίνος Σκουρλέτης
Φωτογραφίες: Πάνος Μιχαήλ
Παίζει ο ηθοποιός: Αντώνης Γκρίτσης
ΧΩΡΟΣ
Κάτω Χώρος
Από 02.10.2017 μέχρι 28.11.2017
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: 70 λεπτά
ΜΕΡΕΣ / ΩΡΕΣ
Δευτέρα 21:15
Τρίτη 21:15
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ
Κανονικό 12€
Φοιτητικό 10€
Ανέργων 8€
Εισιτήρια για την παράσταση προπωλούνται
www.viva.gr/tickets/theater/theatro-tou-neou-kosmou/napoleon
info@nkt.gr
www.nkt.gr
www.facebook.com/theatroneoukosmou
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.