Του Θανάση Καλαφάτη (Αυγή)

Γεννημένος στη Πάτρα το 1922, με λευκαδίτικη καταγωγή από το χωριό Πηγαδισάνοι, στα όρια των πρώην δήμων Καρυάς και Σφακιωτών, ο Λάκης (Απόστολος) Σάντας θα διαγράψει τη τροχιά ενός ήρωα-αντιήρωα, συμβολίζοντας την ασίγαστη αντίσταση του ελληνικού λαού σε κάθε ξενική επιβουλή, το ύφος και την αξιοπρέπεια του ενσυνείδητου αγωνιστή-πολίτη.

Μέσα στον καταιγιστικό στρόβιλο των στρατιωτικών, πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων των αρχών της δεκαετίας του 1940, ο Λάκης Σάντας, αφού κατεβάσει στις 30 Μαΐου 1941, μαζί με τον Μανώλη Γλέζο, τη γερμανική πολεμική σημαία από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης θα ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο με τους πρωτοπόρους νέους αριστερούς της Κατοχής — από την ΕΠΟΝ και το ΕΑΜ στην Αντίσταση στις πόλεις, στο βουνό και από εκεί στις φυλακές και την εξορία. Αφού έχει προηγηθεί η φυλάκισή του από τους Γερμανούς το 1942, στις Φυλακές Αβέρωφ, τα οδόσημα αυτής της πορείας είναι: ο αγώνας κατά της πολιτικής επιστράτευσης, η ένταξη στον ΕΛΑΣ και οι μάχες που ακολουθούν, η συμμετοχή του στη Μάχη της Αθήνας (Δεκεμβριανά), η φυλάκισή του στην Ψυτάλλεια, η εκτόπισή του στην Ικαρία και στη συνέχεια στο Μακρονήσι (Γ΄ Τάγμα Οπλιτών).

Αυτή η συμμετοχή του αφήνει βαθιά τραύματα στην ψυχή και στο σώμα. Ένα βλήμα στο αριστερό ημιθωράκιο, στη μάχη με τους Γερμανούς στο Λιδωρίκι το 1944, θα του προξενήσει ανεπανόρθωτη ζημιά στους πνεύμονες, καθώς μένει σχεδόν με έναν πνεύμονα για την υπόλοιπη ζωή του και με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα. Η συμμετοχή του Λάκη Σάντα στην Εθνική Αντίσταση αποτελεί τη φυσική συνέπεια και την έμπρακτη απόδειξη των πατριωτικών αρχών του, που δεν την ξεχωρίζει, καθώς ο ίδιος υποστηρίζει, από τη συμβολή χιλιάδων άλλων μαχητών που αγωνίστηκαν με το όπλο στο χέρι για την απελευθέρωση της χώρας από τους Γερμανο-Ιταλούς κατακτητές και την αυριανή ειρηνική και δημοκρατική προκοπή της. Η κριτική και ο πόνος δεν αφορούν την ίδια τη συμμετοχή, αλλά την εξέλιξη του όλου αγώνα: «αντί να χαρούμε την Λευτεριά μας, που με τόσες θυσίες αποκτήσαμε, βρεθήκαμε κυνηγημένοι, φυλακισμένοι και βασανισμένοι», γράφει. Τα ερωτήματα που ορθώνονται είναι πελώρια και αμείλικτα, για την τακτική και τα λάθη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ από την Καζέρτα και τον Λίβανο ως την Βάρκιζα. Η ιστοριογραφία έχει δώσει τις δικές της απαντήσεις, αφήνοντας κατά μέρος την οδύνη και τον συγκλονισμό των απλών μαχητών, που έβλεπαν να διαψεύδονται τα όνειρά τους με τον χειρότερο τρόπο.

Στη διάρκεια αυτής της πολυτάραχης και βασανιστικής πορείας του Λάκη Σάντα, οι δεσμοί της λευκαδίτικης εντοπιότητας ενισχύονται και λειτουργούν ανακουφιστικά, χωρίς να εμποδίζουν την ανάπτυξη των δεσμών του με άλλους χώρους και νέα πρόσωπα. Οι δεσμοί αυτοί είναι παρόντες στην κράτησή του στην Ψυτάλλεια, στην εκτόπισή του στο Μακρονήσι και σε άλλες δοκιμασίες του. Οι φυλακές και οι εξορίες συνιστούν ένα οδυνηρό αλλά δημιουργικό σχολείο για τον Σάντα. Εδώ αναπτύσσονται παραπέρα οι διανοητικές και εκπαιδευτικές του δυνατότητες, ενώ μέσα από την καθημερινή βάσανο σφυρηλατείται ένας ακόμη πιο δυνατός χαρακτήρας για την αντιμετώπιση των δυσκολιών της καθημερινής ζωής, καθώς και μια προσωπικότητα με μέτρο και ανοχή για τους άλλους. Τα δυο δύσκολα χρόνια της παραμονής του στο Γ΄ Τάγμα της Μακρονήσου, μαζί με άλλους αριστερούς ναύτες και αεροπόρους, μένουν ανεξίτηλα στη μνήμη και την ψυχή του. Η αναγραφή της λευκαδίτικης (νησιώτικης) καταγωγής στα χαρτιά του θα τον οδηγήσει να συμπεριληφθεί στον κατάλογο των κατατασσόμενων στο Ναυτικό. Η συμπαράσταση της οικογένειάς του σ’ όλες τις δοκιμασίες του είναι βαρύνουσα, ιδιαίτερα η στήριξή του από τη συντρόφισσα της ζωής του Κλεοπάτρα Μαυροπούλου, αγωνίστρια της ΕΠΟΝ.

Ο Λάκης Σάντας θα κληρονομήσει από τον πατέρα του Αλέξανδρο, σπουδαίο πρωταγωνιστή της ανάπτυξης της ορεινής Ελλάδος και της γεωργικής επιμόρφωσης των νέων αγροτόπαιδων στο Μεσοπόλεμο (αλλά και από τη μητέρα του Γεωργία, που είχε άρρηκτους δεσμούς με την ανάπτυξη της υπαίθρου), την αγάπη για τη γη, την ευθύτητα, την τόλμη και την απλότητα στις ανθρώπινες σχέσεις. Βγαίνει μέσα από μια φιλελεύθερη φύτρα, από μια γενιά που πασχίζει να αλλάξει τις δύσκολες συνθήκες του Μεσοπολέμου, μια γενιά φιλόπατρι που την επόμενη δεκαετία θα βρει τον δρόμο της για την αναγέννηση του ίδιου του έθνους της, ελεύθερου και δημοκρατικού.

Το 1956 ο Λάκης Σάντας, μαζί με τη γυναίκα του και τις δυο κόρες του, Αλεξάνδρα και Γεωργία, θα αναχωρήσει για τον Καναδά, αναζητώντας την οικονομική καθημερινή επιβίωση, αφήνοντας πίσω του την Ελλάδα της οικονομικής μιζέριας και της πολιτικής καταπίεσης. Παρότι, όπως γράφει ο ίδιος, «η ζωή ήταν εκεί πολλά υποσχόμενη», η μεγάλη νοσταλγία για την Ελλάδα τον ανάγκασε να επιστρέψει εξίμισι χρόνια αργότερα.

Οι μετακινήσεις του σε νεαρή ηλικία από πόλη σε πόλη, καθώς ο πατέρας του ήταν ανώτερος υπάλληλος της Δασικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Γεωργίας, οι περιπέτειες στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου, το ταξίδι του στον Καναδά και η επιστροφή του στην Ελλάδα συνιστούν μια μικρή Οδύσσεια με τελικό προορισμό την Ιθάκη, που γι’ αυτόν είναι η γη της Λευκάδας. Η Λευκάδα τον τίμησε σ’ αυτή την επιστροφή, όπως τον τίμησε το 1946 ο λευκάδιος ποιητής Σπύρος Π. Φίλιππας με το ποίημα «Το Πρώτο Φως». Ο Λάκης Σάντας, ένας αληθινός πολίτης του κόσμου που οι διαδρομές του δεν τον απομάκρυναν από τα αρχικά πιστεύω της νιότης του, στο τέλος της ζωής του δηλώνει: «Ακόμη και σήμερα πιστεύω σε μια κοινωνία δικαιότερη, με έντιμο πρόσωπο απέναντι σε όλους τους ανθρώπους της και με βασικό στοιχείο την αλληλεγγύη και το ενδιαφέρον για το συνάνθρωπο, σ’ ένα κόσμο ειρηνικό».

Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.

Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.

[fbcomments width="100%" count="off" num="5"]