Το βορειοηπειρώτικο ζήτημα είναι ένα ζήτημα που παραμένει πάντα ανοιχτό και επίκαιρο. Πολλοί δεν γνωρίζουμε πολλά για αυτό, ή τουλάχιστον δεν γνωρίζουμε τα πράγματα όπως έχουν. Είναι μια ελληνική μειονότητα η οποία παλεύει και αγωνίζεται αρκετά χρόνια τώρα για τα βασικά δικαιώματά της. Είναι αυτή που έζησε φυλακές και εξορίες.
Σ’ ένα ταξίδι, βρεθήκαμε στη Βόρεια Ήπειρο, στους Αγίους Σαράντα, στην Αλβανία και συνομιλήσαμε με τον Βασίλη Κάγιο, αντιπρόεδρο του παραρτήματος της «Ομόνοιας», στους Αγίους Σαράντα. Θέλησα να ρωτήσω και να μάθω πράγματα που ίσως δεν γνώριζα, όπως όλοι μας. Πάντα πίστευα από μικρό παιδί, ότι αυτή η μειονότητα των Ελλήνων είναι η πιο αδικημένη μειονότητα. Γιατί αν σκεφτεί κανείς ότι όταν ακούγαμε τη λέξη «βορειοηπειρώτης» το ταυτίζαμε με το «Αλβανός», ενώ τα πράγματα ήταν και είναι πολύ πιο περίπλοκα, είναι αναγκαίο να φανεί ότι αυτοί οι άνθρωποι ουσιαστικά είναι απάτριδες. Στην Ελλάδα, Αλβανοί και στην Αλβανία, grecophones. Ιδανικά, η αρμονική συνύπαρξη… Αλλά σε ποιο κόσμο;
Ακολουθεί η συνέντευξη για να γίνει λίγο πιο ευδιάκριτο το ζήτημα αυτό:
Πείτε μας τι είναι η Ομόνοια και πότε ιδρύθηκε;
Η Δημοκρατική Ένωση της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας –ΟΜΟΝΟΙΑ (ΔΕΕEΜ-ΟΜΟΝΟΙΑ εν συντομία) αποτελεί μια ένωση Αλβανών υπηκόων με ελληνική καταγωγή και ελληνική εθνική συνείδηση όντας παράλληλα κύριος εκφραστής όλων των Ελλήνων μειονοτικών και ενισχύοντας την εθνική οντότητα της μειονότητας, μέσα από τη γλώσσα, την ιστορία, τον πολιτισμό και τις συχνότερες επαφές με τον εθνικό κορμό. Εν ολίγοις, κύριο μέλημα της ΔΕΕEΜ-ΟΜΟΝΟΙΑ είναι η εκπροσώπησή έναντι του αλβανικού κράτους, η προάσπιση των εθνικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων και η δημιουργία ενός κράτους δικαίου μέσω αυτών.
Αναφορικά με το δεύτερο σκέλος της ερώτησης σας, ως χρονική αφετηρία θεωρείται η ιδρυτική πράξη της ΔΕΕEΜ-ΟΜΟΝΟΙΑΣ, η οποία υπεγράφη την 11η Ιανουαρίου του 1991 στην Δερβιτσιάνη. Ως έδρα της ορίστηκε-πιθανότατα λόγω της πληθυσμιακής υπεροχής των κάτοικων ελληνικής καταγωγής- η πόλη των Αγίων Σαράντα. Τον Ιούλιο του ιδίου έτους η Αλβανική Βουλή υπερψήφισε νομοσχέδιο σύμφωνα με το οποίο απαγόρευονταν η ίδρυση θρησκευτικών, εθνικών ή τοπικιστικών κομμάτων. Προκειμένου να επιτραπεί η συμμετοχή των Ελλήνων στην εκλογική διαδικασία, δημιουργήθηκε το «Κόμμα Ένωση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα»(ΚΕΑΔ) το οποίο μέχρι κι σήμερα αποτελεί τον μοναδικό πολιτικό εκφραστή (βάσει καταστατικού) της ΔΕΕEΜ-ΟΜΟΝΟΙΑ. Σήμερα, το ΚΕΑΔ κατέχει μια έδρα στο Αλβανικό Κοινοβούλιο.
Τέλος, η οργανωτική δομή της ΔΕΕEΜ-ΟΜΟΙΝΙΑ περιλαμβάνει παραρτήματα και συντονίστικες επιτροπές. Συγκεκριμένα, λειτουργούν τα παραρτήματα Τιράνων, Αυλώνας, Κορυτσάς, Αργυροκάστρου, Δελβίνου, Χιμάρας, Αγίων Σαράντα και το παράρτημα της οργάνωσης εν Ελλάδι. Στο παράρτημα των Αγίων Σαράντα -στο οποίο και προεδρεύω- λειτουργούν οι συντονιστικές επιτροπές Μουρσίου, Λούκοβου, Αγίων Σαραντα, Λιβαδειάς, Δίβρης και Αλύκου.
Ποιες δυσκολίες βρήκατε στο δρόμο σας από την αρχή της ιδρύσης σας μέχρι σήμερα;
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε παραμένουν, δυστυχώς, αναλλοίωτα στο χρόνο. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το εκπαιδευτικό ζήτημα που αφορά την διάδοση της διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας όχι μόνο στην αμιγώς μειονοτική ζώνη αλλά και σε περιοχές που κατοικούνται κατά πλειοψηφία από ελληνικό πληθυσμό. Επιπροσθέτως, δυσκολίες δημιουργούνται και με το περιουσιακό ζήτημα που προέκυψε στα περιοχές που κατοικούνται από ελληνικό πληθυσμό ενώ παράλληλα τα έργα συγκοινωνιακής υποδομής στις περιοχές αυτές κυμαίνονται από κακόσυντηρημμένα σε ανύπαρκτα. Σαν να μην ήταν όλα αυτά αρκετά ,τα τελευταία έτη μαστιζόμαστε από μια άνευ προηγουμένου διχόνοια που γίνεται πλέον αντιληπτή από τη δημιουργία το 2009 ενός νέου πολιτικού φορέα που συνεργάζεται με την αλβανική κυβέρνηση την ίδια στιγμή που το ΚΕΑΔ-ΟΜΟΝΟΙΑ αποχωρούσε από την συγκυβέρνηση για εθνικούς λόγους. Ο διχασμός αυτός επέφερε πολλά δεινά στην Ελληνική Μειονότητα με κυριότερο την ιστορικώς χαμηλή συμμετοχή της στο Αλβανικό πολιτικό γίγνεσθαι.
Το Ελληνικό κράτος σας στήριξε καθόλου;
Η Ελληνική Δημοκρατία έδειξε εμπράκτως τη στήριξη της, ιδίως κατά τα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυση της ΔΕΕEΜ-ΟΜΟΝΟΙΑ. Ωστόσο, τα τελευταία έτη φαίνεται πως το ζήτημα της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας δεν εντάσσεται πλέον στις ύψιστες προτεραιότητες της Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής.
Έχετε καταφέρει σημαντικά πράγματα όλα αυτά τα χρόνια πως πιστεύετε ότι θα είναι το μέλλον;
Το μέλλον εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες αλλά κυρίως από τον τρόπο που εμείς οι ίδιοι αντιμετωπίζουμε το παρόν. Παρα το γεγονός ότι έχουμε να υπερνικήσουμε φλέγοντα ζητήματα όπως το εκπαιδευτικό, το περιουσιακό και την απουσία έργων υποδομής, αυτό που μας επιτρέπει να είμαστε εν γένει αισιόδοξοι είναι η προσπάθεια που έχουμε ήδη καταβάλλει ακόμα και στο να εξαφανίσουμε τα συνεχή εμπόδια και το αρνητικό κλίμα που προβάλλεται κατά καιρούς. Όχι μόνο από το αλβανικό κράτος, αλλά και από μέρος της αλβανικής κοινωνίας.
Το μέλλον, λοιπόν, οφείλει να είναι αντάξιο της Ιστορίας μας. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, έχουμε ανάγκη ένα μέλλον οπού τα μειονοτικά δικαιώματα θα γίνονται απολύτως και υποχρεωτικώς σεβαστά, γιατί ένα τέτοιο μέλλον δεν μπορεί παρά να είναι ένα σπουδαίο μέλλον. Το μόνο σίγουρο ότι θα καταβάλλουμε την μεγαλύτερη δυνατή προσπάθεια γιατί η Ελληνική μειονότητα προορίζεται να επιβιώσει και θα επιβιώσει.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.