Κάθε μέρα έξω απ’ το παράθυρό της, μπροστά από τα κάγκελα που το έκλειναν για να μένουν ασφαλή τα λιγοστά της υπάρχοντα, άφηνε ένα οριζόντιο πλαστικό κεσεδάκι γεμάτο τροφή. Κι από δίπλα ένα κυκλικό διάφανο κεσεδάκι που ήταν γεμάτο με νερό έως πάνω. Ήταν μια όαση στα άνυδρα πεζοδρόμια της πόλης, μια απαραίτητη στάση για τα τετράποδα αδέσποτα, ειδικά μέσα στον καύσωνα.
Έναν με δύο μήνες μετά την άφιξη της πανδημίας, η γυναίκα που συντηρούσε με αγάπη τα ζωάκια του δρόμου στην Εμμ. Μπενάκη των Εξαρχείων έμεινε άνεργη. Οι εκκλήσεις της στη γειτονιά να βρει ένα μεροκάματο φροντίζοντας κάποιον ανήμπορο ηλικιωμένο δεν βρήκαν ανταπόκριση. Τα κεσεδάκια άρχισαν να μένουν άδεια, μέχρι που τα πήρε ο αέρας. Και για την ίδια μάθαμε ότι μετακόμισε σε κάποιο άλλο ανήλιαγο υπόγειο, με μικρότερο ενοίκιο.
Η ιστορία της μετανάστριας γυναίκας που αρχικά έχασε τη δουλειά της, μετά τη δυνατότητα να φροντίζει τ’ αδέσποτά της και στο τέλος το σπίτι της το ίδιο, δεν αποτελεί απλώς μια δραματική εξέλιξη κόντρα στον καιρό, αλλά ενδεικτικό του σημείο.
Τρία εκατομμύρια στόματα
Μέσα στην πανδημία, πάρα πολλοί άνθρωποι είτε έμειναν άνεργοι είτε είδαν το μαγαζί τους να κλείνει. Το εισόδημά τους μειώθηκε δραματικά. Κι η πείνα -που ηχεί, ως λέξη, σαν κάτι μακρινό που ανήκει στην Κατοχή- είναι η απτή, υλική τους πραγματικότητα. Το άδειο πιάτο στο τραπέζι. Είναι η πραγματικότητα που επαναλαμβάνεται μετά την οικονομική κρίση του 2010. Είναι όμως ταυτόχρονα και μια πραγματικότητα που δεν αφορά μόνο τους ανθρώπους. Αφορά και τα ζώα.
Είτε τα ζώα που μας συντροφεύουν στο σπίτι είτε τα ζώα που φροντίζουμε στον δρόμο. Τα 3 εκατομμύρια αδέσποτα, δηλαδή, που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα και πολλά από τα οποία είτε έχουν εγκαταλειφθεί από ανθρώπινο χέρι είτε έχουν γεννηθεί στον δρόμο μετά την εγκατάλειψη.
«Λαμβάνουμε συνέχεια εκκλήσεις από φιλόζωους πολίτες, που μας μεταφέρουν με αγωνία ότι δεν έχουν πια να τα ταΐσουν» δηλώνει στην «Α» η Νατάσα Μπομπολάκη, πρόεδρος της Πανελλαδικής Φιλοζωικής Περιβαλλοντικής Ομοσπονδίας (ΠΦΠΟ). Είναι, όπως λέει, άνθρωποι απ’ όλη την Ελλάδα που όχι μόνο ταΐζουν κάποια ζώα στον δρόμο, «αλλά τα γνωρίζουν, τα χαϊδεύουν, τα προστατεύουν. Έχουν αποκτήσει μια σχέση λες και είναι δικά τους».
«Πριν χάσει τη δουλειά της, φρόντιζε 20 γάτες»
Ένας ακόμη άνθρωπος που έχει ζώα στο σπίτι, αλλά και βγαίνει έξω για να φροντίσει γατοαποικίες, όπως αποκαλούνται τα σημεία που υπάρχουν πληθυσμοί σε διάφορα σημεία της πόλης, είναι η Ν., 35 χρόνων, κάτοικος του κέντρου. «Τα χρήματα που βγάζω πηγαίνουν στα ζώα μου στο σπίτι, στ’ αδεσποτάκια, στο φαΐ μου, στο ρεύμα και στο ενοίκιο. Δεν περισσεύει ούτε ένα ευρώ για κάτι παραπάνω».
Μια φίλη της, πάλι, δεν τα καταφέρνει τελευταία. Έχασε τη δουλειά της και μαζί με αυτή την επαφή της με τον κήπο και τ’ αδεσποτάκια. «Φρόντιζε πάνω από 20 γάτες».
Νωρίτερα μέσα στην πανδημία είχε μείνει και η ίδια άνεργη. Και τότε απευθύνθηκε στον Δήμο. «Ζήτησα να με βοηθήσει με τις τροφές. Να μου καλύπτουν τις κροκέτες. Η συμπεριφορά που αντιμετώπισα ήταν πολύ άσχημη. ‘Δεν θα σας καλύψουμε εμείς τις ανάγκες των ζώων σας’’ Με τα πολλά, μου έφεραν τελικά ένα τσουβάλι τροφή άθλιας ποιότητας. Όποιος έχει ταΐσει ζώο, ξέρει. Και δεν είμαι άνθρωπος που μπορεί να πάρει πανάκριβες τροφές».
Δεν «βγαίνουν» ούτε με τροφή απ’ το ψιλικατζίδικο
Η πλέον φτηνή ξηρά τροφή, ένα κουτί 400 γραμμαρίων, το οποίο αντέχει για 1 – 1,5 εβδομάδα και εντοπίζεται στα ράφια των ψιλικατζίδικων, στοιχίζει 2,20 ευρώ. Ωστόσο κανείς δεν φροντίζει μόνο ένα αδέσποτο. Συνήθως τα ζωάκια που μαζεύονται είναι δεκάδες. Και κάπως έτσι το μηνιαίο ποσό, για την πλέον φτηνή τροφή, για τα δέκα και πλέον γατιά φτάνει να ξεπερνά με άνεση τα 40 ευρώ.
Ενδιαφέρον έχει πάντως η παρατήρηση που μας κάνει ιδιοκτήτης petshop στο κέντρο της Αθήνας. «Ο κόσμος δεν έχει σταματήσει να παίρνει καλές τροφές για τα ζώα του. Όσο μπορεί παίρνει τις καλύτερες. Το ίδιο ισχύει και για τ’ αδέσποτα».
Όπως μας εξηγεί, οι τροφές χωρίζονται σε ποσότητα και σε ποιότητα. Στις γάτες οι τιμές στην τροφή για ποιότητα premium ξεκινούν από τα 7 με 7,50 ευρώ για το 1,5 κιλό (καλύπτονται οι ανάγκες ενός και πλέον μήνα) και ανεβαίνουν στα 11 για τα δύο κιλά. Για ποιότητα super premium ξεκινούν από τα 14 ευρώ για 1,5 κιλό, με τις ultra premium να φτάνουν για ποσότητα 2 κιλών πάνω από 30. Σε ό,τι αφορά τα σκυλιά, ο κόσμος φαίνεται να επιλέγει το σακί. Ζυγίζει 13-15 κιλά και ξεκινά απ’ τα 50 ευρώ, καλύπτοντας τις ανάγκες περίπου δύο μηνών.
Ακόμη κι αν οι φιλόζωοι δεν αγοράσουν μια μέση ποιοτική τροφή για τα ζώα του δρόμου, το μηναίο κόστος που καταβάλλουν είναι βέβαιο ότι θα ξεπερνά τα 50 ευρώ, ακόμη κι αν έχουν μόνο ένα ζωάκι για κατοικίδιο. Αν τα ζώα συντροφιάς είναι περισσότερα, το κόστος πολλαπλασιάζεται.
Αν ένας άνεργος ελέω κορωνοϊού παίρνει μια στο τόσο τα 534 ευρώ που προβλέπει η κυβέρνηση, σημαίνει πρακτικά ό,τι μ’ ένα ενοίκιο πάνω του πρέπει να επιλέξει ποια στόματα θ’ αφήσει ατάιστα. Και σ’ όλα αυτά, σημειωτέον, δεν έχουμε υπολογίσει ακόμη το κόστος της ιατρικής φροντίδας των ζώων. Αλλά και την αλληλεγγύη.
«Τα ζώα αγαπάμε, δεν είμαστε βαρεμένοι»
«Πέρυσι είχα έξι μωρά στο μπάνιο μου και μια γάτα μεγαλύτερη και πολύ άρρωστη. Τα είχαμε βρει πεταμένα χύμα στον δρόμο. Η μάνα τους εκεί αγνοούνταν. Ο γιατρός μάς είπε όμως ότι η γάτα που είχαμε μαζέψει και θεραπεύαμε είχε ακόμη γάλα. Ήταν κι αυτή γατομάνα. Έτσι έξι μικρούλια, το ένα από αυτά μαζεμένο από αλλού, πήγαν και θήλασαν όλα μαζί κανονικά».
Η εμπειρία ανήκει σε μέλος της ομάδας Αδέσποτα Εξάρχεια. Μιας αυτοοργανωμένης και δραστήριας πρωτοβουλίας, που φροντίζει τα ζώα στην περιοχή κι έχει καταφέρει να βελτιώσει πολύ την ποιότητα ζωής τους.
Επί χρόνια μαζεύουν, στειρώνουν, επανατοποθετούν γατούλες στα σημεία που τις βρήκαν, καταφέρνοντας με τον καιρό να συγκρατήσουν τον πληθυσμό τους και να μη βρίσκουν πλέον μωρά γατάκια «πεταμένα με τον αφαλό στο οδόστρωμα».
Το κόστος της στείρωσης φτάνει στα 120 ευρώ για τις θηλυκές γάτες και για τα θηλυκά σκυλιά στα 150 με 200 (για τ’ αρσενικά το κόστος είναι αρκετά χαμηλότερο και στις δύο περιπτώσεις). Οι κτηνίατροι πάντως καταλαβαίνουν την κατάσταση και ρίχνουν την τιμή συνήθως στα μισά. Επίσης (ανα)γνωρίζουν ότι δεν θα είχαν διαφορετικά τόσες μαζεμένες επισκέψεις στο ιατρείο τους.
Συχνά ωστόσο προκύπτουν καταστάσεις που είναι έκτακτες. Κάθε γατί έχει τις δικές του ανάγκες κι όταν τα γατιά είναι δεκάδες, είναι και δεκάδες οι ξεχωριστές ανάγκες. «Μια μέρα μπήκε κλαίγοντας ένας γάτος στον φούρνο στην Καλλιδρομίου (κεντρικός δρόμος στα Εξάρχεια). Έπρεπε να κάνει χειρουργείο να βγάλει ένα πολύποδα. Το κόστος μαζί με κάποια εξέταση έφτασε τα 100 ευρώ». Τα έξοδα που συσσωρεύονται γίνονται χρέη και αυτά σβήνονται σταδιακά «μέσα από δωρεές και μπαζάρ».
Αν δεν υπήρχαν οι εθελοντές…
«Αν αυτή η δουλειά δεν γινόταν από εθελοντές, κατ’ ουσίαν δεν θα είχαμε ποτέ στειρώσεις, καθώς ο Δήμος Αθηναίων δεν διαθέτει ομάδες για την περισυλλογή τους», λέει η Νικόλ, που μένει στου Ζωγράφου κι από το 2016 ασχολείται πολύ με τη φροντίδα των ζώων.
«Ξέρεις, δεν είμαστε τίποτα βαρεμένοι. Είμαστε κανονικοί άνθρωποι, με συντρόφους, με παιδιά, με τις ζωές μας». Επιπλέον ποτέ δεν ξέρεις πώς θα σού τα φέρει η ζωή. «Εμένα μου άφησαν ένα κουτί με κουτάβια έξω απ’ το γραφείο κι έτσι ξεκίνησε». Σήμερα η Νικόλ έχει 39 γάτες και 4 σκυλιά. Για τις 22 από αυτές νοικιάζει κατ’ ουσίαν άλλον χώρο, τις έχει στο προσωπικό της γραφείο. Συνολικά δίνει πάνω από 1.000 ευρώ τον μήνα για την περίθαλψη τους (κάποια έχουν κινησιολογικά προβλήματα) και πάνω από 1.000 ευρώ συνολικά για διάφορες ανάγκες σε petshop. «Κάνω μια καλή δουλειά και μπορώ ν’ αντεπεξέλθω» τονίζει. Η Νικόλ όμως είναι η εξαίρεση.
Τα μεγάλα κόστη και οι αιτίες
Όπως εξηγεί ο κτηνίατρος Δημήτρης Τσουκαλάς από τη Θεσσαλονίκη, οι υψηλές τιμές, «που είναι αρκετά χαμηλότερες σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης», οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις επιπλέον επιβαρύνσεις. «Είμαστε οι μόνοι υγειονομικοί που έχουμε ΦΠΑ 24% στην παροχή υπηρεσιών. Ενώ στα δικά μας φάρμακα ο φόρος είναι 13%, τη στιγμή που στα υπόλοιπα είναι 6%. Έτσι ένα χειρουργείο, που θα μπορούσε να κάνει 100 ευρώ, πάει στα 125».
Εξαιτίας των νέων οικονομικών δεδομένων, ο Δ. Τσουκαλάς παρατηρεί ότι υπάρχει μια κάμψη στις επισκέψεις, με τον κόσμο να μετακυλίει κάποιες υποχρεώσεις έναν – δύο μήνες μετά, όπως τα εμβόλια. Ο κυριότερος, ωστόσο, λόγος ακυρώσεων ραντεβού θεωρεί ότι είναι ο φόβος για τον κορωνοϊό.
«Λύση είναι η επιδότηση»
«Αυτή την περίοδο συμβαίνει να συζητιέται το νέο νομοσχέδιο για τα ζώα συντροφιάς. Η λύση που προτείνουμε είναι να καθοριστεί ένα εισοδηματικό πλαφόν (π.χ. 12.000 ευρώ), με βάση το οποίο μια φτωχοποιημένη οικογένεια θα μπορεί να στειρώνει και να εμβολιάζει τα ζώα της δωρεάν» σημειώνει η Ν. Μπομπολάκη. Ταυτόχρονα, δεν ξεχνά τους ανθρώπους που βγαίνουν κάθε μέρα μες στη νύχτα, μετά τη δουλειά, για να ταΐσουν τα ζωάκια. «Οι πολίτες, οι οποίοι βοηθούσαν όλα αυτά τα χρόνια και δεν μπορούν πλέον να το κάνουν, πρέπει επίσης να επιδοτούνται από το κράτος με κάποια κονδύλια μέσω των δήμων» επισημαίνει.
*Το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε πρώτα στην εφημερίδα Αυγή
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.