Είδαμε: “Περιμένοντας τον Γκοντό” στο Θέατρο Χώρος

Αν η παράσταση «Περιμένοντας τον Γκοντό» στο θέατρο Χώρος είναι η πρώτη σκηνοθετική δουλειά της Έλενας Μαυρίδου, τότε μόνο ανυπόμονοι μπορούμε να παραμένουμε για την επόμενη. Η παράσταση, πολύ μακριά από ρουτινιέρικες οπτικές, αντλεί τα στηρίγματά της από την εφευρετικότητα και τους συμβολισμούς, προτείνοντας μια νέα σκηνική ανάγνωση του έργου με τους διπλούς Γκογκό (Εστραγκόν) και Ντιντί (Βλαντιμίρ), την ονειρική γυναικεία οπτασία που παίρνει τη θέση του αγοριού-αγγελιαφόρου και την προσθήκη ενός μαέστρου που θέλει να  κινεί τα νήματα των μαριονετών του μέσα στο αγαπημένο του μονοχρωματικό τοπίο.

Godot λοιπόν αντί για God(θεός) –ot; Σύνδεση του με το έργο της Simone Weil, το «Attente de Dieu»; Υπαινιγμός για τον χαρακτήρα Godeau της κωμωδίας του Μπαλζάκ, «Le Faiseur»;

Στο έργο όμως «Περιμένοντας τον Γκοντό», ο Θεός αποκαλείται με τ’ όνομά του (Λες να με βλέπει ο Θεός;) κι αυτό συμβαίνει για να τον ξεχωρίσει από τον ίδιο τον Γκοντό. Επιπλέον σε αντίθεση με την ιδιότητα του Θεού, ο Γκοντό δέρνει τον αδερφό του αγγελιαφόρου που του προσέχει τα πρόβατα.

Samuel Beckett – “Less is more”

“Αναζητώ τη φωνή της δικής μου σιωπής”.

Με την ελλειπτικότητα των έργων του και τις σιωπές του παντού διάχυτες εκφράζονται λόγια ανείπωτα, λόγια μιας άλλης γλώσσας. Τα έργα του έχουν κάτι το αινιγματικό. Ανήκουν στο Θέατρο του Παραλόγου με μπόλικη δόση από γκροτέσκο, καθώς ο Μπέκετ σε σχέση με τον Ιονέσκο προκαλεί μια πιο μαύρη απόχρωση γέλιου.

Ο Μπέκετ έγραψε το έργο «Περιμένοντας τον Γκοντό» (En attendant Godot, 1953) μέσα σ’ ένα μήνα! Είναι ίσως το πιο δημοφιλές έργο του. Μεταφράστηκε σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες και παίχτηκε σε περισσότερες από εικοσιδύο χώρες. Ο τίτλος του παραπέμπει σε διάφορες ερμηνείες, όπως και το ίδιο το έργο, γι’ αυτό άλλωστε έχουν γίνει άπειρες αναλύσεις επί αναλύσεων πάνω στο συνολικό έργο του Beckett.

Ο ίδιος πάντως δεν ήθελε να εξηγεί τα έργα του. Σε μια σπάνια δήλωσή του σχετικά με το είδος της τέχνης που εκείνος θα ήθελε, είχε πει: «Η έκφραση ότι δεν υπάρχει τίποτε να εκφρασθεί, τίποτε με το οποίο να εκφράσουμε, τίποτε από το οποίο να εκφράσουμε, ούτε δύναμη να εκφράσουμε, ούτε επιθυμία να εκφράσουμε μαζί με την υποχρέωση να εκφράσουμε». Επηρεασμένος από τον Προυστ, ασχολείται στα έργα του με την έννοια του χρόνου και της γλώσσας.

Το έργο χαρακτηρίζεται από έλλειψη πλοκής, «τίποτε δεν συμβαίνει». Το κεντρικό (διπλό εδώ) ζευγάρι Βλαντιμίρ/Εστραγκόν, ενώ περιμένουν τον Γκοντό σ’ ένα έρημο τοπίο (ένα φως αντικαθιστά το δέντρο), σε μια no man’s land, σκοτώνουν την ώρα τους εφευρίσκοντας παιχνίδια. Κάνουν λογοπαίγνια, ειρωνεύονται, έχουν μια μεγάλη ελευθερία στο να επινοούν πράγματα και καταστάσεις μέσα σ’ ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Όμως δεν έχουν την ελευθερία να φύγουν από το μέρος που είναι, γιατί είναι υποχρεωμένοι να περιμένουν τον Γκοντό. Πρέπει ν’ αντέξουν την αναμονή. Η μόνη συμφιλίωση βρίσκεται στην στωικότητα.

Τους επισκέπτεται το ζευγάρι των Πότζο/Λάκυ(Lucky), ένα ζευγάρι αφέντη-δούλου που διασχίζει τη σκηνή και τον κόσμο δεμένο μ’ ένα μακρύ σκοινί ως άλλος ομφάλιος λώρος. Στη δεύτερη πράξη ο Πότζο εμφανίζεται τυφλός και ο υπηρέτης του μουγγός.

Οι Βλαντιμίρ και Εστραγκόν «παίζουν» τη συζήτηση. Ο Πότζο και ο Λάκυ παίζουν. Όλοι αυτοί οι παίκτες  παίζοντας την ιστορία της ύπαρξής τους την μεταμορφώνουν  σε ύπαρξη. Το προφορικό πήγαιν’  έλα γίνεται τρόπος επιβίωσης για δύο.

 Η Παράσταση

Κομμένη και ραμμένη στο ύφος και την ατμόσφαιρα του έργου η μουσική σύνθεση και ο σχεδιασμός ήχου από τον Γιώργο Μαυρίδη. Εξαιρετική η εισαγωγή με την ονειρική μουσική και τα σφυρίγματα να καταλήγουν σ’ ένα ρυθμικό χτύπο που παραπέμπει σε τελετουργία κι εντείνει την αίσθηση της αναμονής, με τους ηθοποιούς να κινούνται μέσα σ’ ένα τετράγωνο.

Στη μετάφραση του έργου έχουν προστεθεί αυτοσχέδιες ατάκες, όπως «δεν έχω τελειώσει και τη σχολή Lecoq!» ή «θέλουμε να χορέψεις κι άλλο, όπως στις πρόβες!», οι οποίες προσθέτουν μια φρεσκάδα στο κωμικό στοιχείο.

Μια από τις ωραίες στιγμές στην αρχή της παράστασης αποτελεί το κρώξιμο του πουλιού όταν ο Γκογκό φωνάζει τον Ντιντί, Ντιντάκο. Υπέροχη η ηχητική μίμηση της παρτίδας πινγκ-πονγκ μεταξύ Βλαντιμίρ-Εστραγκόν. Άρτιες οι παντομίμες των ηθοποιών (Ανδρέας Κανελλόπουλος, Γιάννης Καράμπαμπας, Γιώργος Κατσής, Κίμων Κουρής, Γιάννης Λεάκος), όπου κλοουνίστικες μύτες και καπέλα αλλάζουν συνεχώς ιδιοκτήτες. Το καπέλο είναι η εικόνα της ιδιοκτησίας και της κοροϊδίας της αξιοπρέπειας. Όποιος το φοράει, δεν είναι κανείς.

Ο Κίμωνας Κουρής ξεχωρίζει για την ερμηνεία του ως Πότζο. Ο Πότζο είναι ένα γέρικο παιδί. Έχει τη σκληρότητα ως προσωπείο και το χιούμορ για να την διασκεδάσει.

Ο “Lucky” του Γιώργου Κατσή φτάνει στο απόγειο της ερμηνείας του τη στιγμή του χορού με τον εξαντλητικό μονόλογό του δοσμένο ως τελετουργικό δρώμενο. Η απόγνωση μιας σαστισμένης ομιλίας που διαφαίνεται, το νευρόσπαστο των λόγων του δείχνουν πως ο Λάκυ έχει καταστραφεί από τις λέξεις.

Το δίδυμο του Γιάννη Λεάκου και Γιάννη Καράμπαμπα, που είναι και το επικρατέστερο, δίνει μια απολαυστική παντομίμα με λόγο.

Η Νατάσα Εξηνταβελώνη ντυμένη με τα εντυπωσιακά κοστούμια-μάσκα της Ιωάννας Πλέσσα μας υπνωτίζει με την slow motion εμφάνισή της.

“Να του πεις πως με είδες! και πως με είδες!”

Η παράσταση «Περιμένοντας τον Γκοντό» στο θέατρο Χώρος είναι αναμφισβήτητα μια πολύ καλή δουλειά συνόλου και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Θεωρώ πως  ιδανικό θα ήταν να γίνει μια οικονομία χρόνου, ακόμα και σε στιγμές των παύσεων, ώστε να διατηρείται συνεχώς σταθερός ο ρυθμός της παράστασης.

“Περιμένουμε, άρα υπάρχουμε. Υπάρχουμε, άρα περιμένουμε. “

Εσείς να μην περιμένετε, δείτε την!