Η ρατσιστική δολοφονία του Κέλσο Κοχρέιν στο Λονδίνο του 1959

Η πρώτη μεταπολεμική δολοφονία ενός μαύρου ανθρώπου στη Βρετανία – Επιτελώντας τον διαχρονικό της ρόλο, η αστυνομία άφησε ελεύθερους τους δράστες και ισχυρίστηκε πως επρόκειτο για απόπειρα ληστείας και όχι για ρατσιστικό έγκλημα

Νότινγκ Χιλ, Λονδίνο, 17 Μαΐου του 1959, λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Έχοντας περάσει από το τοπικό νοσοκομείο για να βάλει σε γύψο το δάκτυλο του χεριού του, το οποίο είχε σπάσει προηγουμένως στη δουλειά, ο Κέλσο Κοχρέιν επέστρεφε περπατώντας στο σπίτι του, όπου τον περίμενε η σύντροφός του Ολίβια, με την οποία έμεναν μαζί σ’ ένα δωμάτιο. Δεν γύρισε ποτέ ωστόσο. Λίγο πριν φτάσει, μια συμμορία από νεαρούς λευκούς τον περικύκλωσε και του επιτέθηκε. Τα μέλη τής συμμορίας τον αποκάλεσαν με διάφορα προσβλητικά ονόματα, τον γρονθοκόπησαν, τον έσπρωξαν, τον χτύπησαν κι άλλο, τον κοπάνησαν και στο τέλος τον μαχαίρωσαν. Όταν κατέρρευσε, τράπηκαν σε φυγή.

Δύο μαύροι άντρες που περπατούσαν κοντά στο σημείο έσπευσαν αμέσως. Ένα ταξί σταμάτησε. Οι δύο άντρες έβαλαν τον Κοχρέιν στο ταξί, αλλά όταν έφτασαν στο νοσοκομείο, ήταν πολύ αργά. Είχε σταματήσει να αναπνέει. Κάποιος κάλεσε έναν ρεπόρτερ από τη «Sunday Express» και είπε: «Τρεις λευκοί νεαροί μαχαίρωσαν έναν μαυρούλη εν ονόματι Κοχρέιν».

Γιατί βρισκόταν στο Λονδίνο

Ο 32χρονος Κ. Κοχρέιν είχε γεννηθεί στην Αντίγκουα, ένα νησί της Καραϊβικής το οποίο ήταν αποικία της Βρετανίας. Για την Ιστορία, η οικονομία της Αντίγκουα στηριζόταν στις φυτείες και στην εργασία των σκλαβωμένων Αφρικανών. Όταν η Βρετανία κατήργησε τη δουλεία, το 1833, στην Αντίγκουα οι ιδιοκτήτες φυτειών ζήτησαν και πήραν κανονικά αποζημίωση από τη βρετανική κυβέρνηση για τις οικονομικές απώλειες που θα τους προκαλούνταν λόγω της απελευθέρωσης των σκλάβων. Για τους σκλάβους, όμως, δεν υπήρξε καμία πρόβλεψη για την οικονομική και την επαγγελματική τους αποκατάσταση.

Έπειτα, στην Αντίγκουα, όπως και στα περισσότερα νησιά τής Καραϊβικής, η μεγαλύτερη γη ήταν αφιερωμένη στις φυτείες, οπότε δεν υπήρχε τίποτα που θα μπορούσαν να κάνουν, παρά να συνεχίσουν την ίδια δουλειά ανεξάρτητα από το πόσο χαμηλός θα ήταν ο μισθός. Δεν υπήρχαν ούτε εργοστάσια ούτε βιομηχανίες για να δουλέψουν, καθώς η Βρετανία δεν επέτρεπε σε καμία από τις αποικίες της να αναπτύξει τον τομέα τής κατασκευής.

Το αποτέλεσμα ήταν πολλοί Ινδιάνοι της Δύσης (έτσι λέγονταν οι άνθρωποι της αγγλόγλωσσης Καραϊβικής) να αρχίσουν να ψάχνουν για δουλειά σε άλλα μέρη του κόσμου. Ορισμένοι μετανάστευσαν στην ηπειρωτική χώρα τής Νότιας Αμερικής, πολλοί πήγαν στον Παναμά, όπου φτιάχνονταν νέοι σιδηρόδρομοι και στη συνέχεια για να βοηθήσουν στην κατασκευή του καναλιού της χώρας. Οι περισσότεροι πήγαν στις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, μεταξύ του 1901 και του 1910 έγιναν δεκτοί εκεί πάνω από 11.000 άνθρωποι, μεταξύ του 1943 και 1953 έγιναν δεκτοί 51.131 και ήδη από το 1930 η απογραφή των ΗΠΑ ανέφερε ότι 106.241 άτομα ήταν γεννημένα στην Καραϊβική.

Καθώς είχε γίνει πολύ δύσκολο να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο λόγω της έγκρισης του Νόμου McCarran – Walter το 1952, πολλοί Ινδιάνοι της Δύσης μάζεψαν λεφτά για να περάσουν στη Βρετανία. Για έναν ορισμένο αριθμό ανθρώπων υπήρχε μάλιστα πρόσκληση να δουλέψουν στη χώρα, καθώς τότε σημειώνονταν μεγάλα κύματα μετανάστευσης από λευκούς Βρετανούς και υπήρχε σαφής ανάγκη για νέο εργατικό δυναμικό. Για παράδειγμα, την περίοδο 1946 – 1949 μετανάστευσαν 459.388 λευκοί Βρετανοί.

Αστυνομικοί ψάχνουν στους υπονόμους τα όπλα τού εγκλήματος

Θεωρούσαν ότι οι μαύροι δεν είχαν καν δική τους γλώσσα

Παρ’ όλα αυτά, οι συμπεριφορές των λευκών Βρετανών προς τα άτομα με πιο σκούρο δέρμα ήταν συχνά πολύ αρνητικές εκείνη την περίοδο. Οι προκαταλήψεις που είχαν αναπτυχθεί την εποχή του εμπορίου σκλαβωμένων Αφρικανών ανέφεραν ότι οι Αφρικανοί δεν είχαν πολιτισμό, θρησκείες, νόμους ή παραδόσεις. Ορισμένοι Βρετανοί μάλιστα πίστευαν ότι οι Αφρικανοί δεν είχαν καν δική τους γλώσσα επικοινωνίας! Στον αντίποδα, οι άνθρωποι που ζούσαν υπό καθεστώς αποικίας στην Αφρική και την Καραϊβική δεν γνώριζαν πολλά γι’ αυτές τις προκαταλήψεις και τις συμπεριφορές στη Βρετανία.

Πίστευαν στη Βρετανία της δημοκρατίας και της ισότητας

Είχαν διδαχθεί, αντίθετα, για τις δόξες μιας Βρετανίας όπου ο καθένας εργαζόταν έναντι ενός καλού μισθού, αντιμετωπιζόταν ισότιμα, είχε το δικαίωμα να ψηφίζει και τα παιδιά του μπορούσαν να πάνε κανονικά σ’ όποιο σχολείο ήθελαν, όπως όλα τα υπόλοιπα. Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν το γεγονός ότι οι άνθρωποι που έφτασαν από την Καραϊβική αρχικά σάστισαν με τη συμπεριφορά των Βρετανών απέναντί τους. Μετά ακολούθησε η οργή, καθώς δεν έβρισκαν χώρο ούτε για να μείνουν, αφού πολλοί ιδιοκτήτες αρνούνταν να νοικιάσουν σπίτι στις οικογένειές τους ή τους στρίμωχναν όλους σε έναν δωμάτιο το οποίο χρέωναν σε υπερβολική τιμή. Ήταν επίσης εξαγριωμένοι και απογοητευμένοι με τους εργοδότες, οι οποίοι συχνά αρνούνταν να τους προσλάβουν, αλλά και με τις μπάρες για έγχρωμους σε ορισμένες παμπ και αίθουσες χορού, όπως και με την απαγόρευση να μπουν σε πολλά ακόμη καταστήματα και χώρους εκδηλώσεων.

Ο ρατσισμός στον λόγο, οι επιθέσεις, αλλά και οι προπαγανδιστικές εκστρατείες εναντίον των συγκεκριμένων μεταναστών αυξήθηκαν όσο περνούσε καιρός. Πρωτεργάτριες ήταν διάφορες φασιστικές οργανώσεις όπως οι League of Empire Loyalists, Colin Jordan’s White Defence League, Oswald Mosley’s Fascist Union Movement κι ένα παρακλάδι της Κου Κλουξ Κλαν. Λευκοί κακοποιοί γνωστοί ως «τέντι μπόις» περιπλανιόντουσαν στους δρόμους το βράδυ και κυνηγούσαν «νέγρους», οι οποίοι, όπως ισχυρίζονταν, σαγήνευαν τις γυναίκες τους.

Διαδηλώσεις σε όλο το Λονδίνο μετά τη δολοφονία

Οι ρατσιστές αστυνομικοί και ο θαρραλέος δικαστής

Το 1958 οι ρατσιστικές επιθέσεις διαδέχονταν η μία την άλλη σε όλο και περισσότερες πόλεις. Η περιοχή του Νότινγκ Χιλ ήταν από τις χειρότερες. Τρεις μαύροι άνδρες ξυλοκοπήθηκαν τόσο άσχημα που νοσηλεύτηκαν μετά για εβδομάδες. Οι φασίστες της Oswald Mosley μοίρασαν ένα φυλλάδιο που έγραφε «Λάβετε μέτρα τώρα. Προστατέψτε τις δουλειές σας. Σταματήστε την έγχρωμη μετανάστευση. Σπίτια για λευκούς ανθρώπους – όχι έγχρωμους μετανάστες». Στα τέλη του Αυγούστου, εκατοντάδες νέοι άνδρες έκαναν επιδρομή στην περιοχή και έσπασαν τα παράθυρα στα σπίτια που ζούσαν οι μετανάστες από την Καραϊβική, αλλά και οτιδήποτε τους ανήκε. «Ορισμένοι στη μαύρη κοινότητα πανικοβλήθηκαν και ήθελαν να επιστρέψουν στη χώρα τους, όπου θα μπορούσαν να είναι πια ασφαλείς» θυμόταν η καλλιτέχνης και ακτιβίστρια Περλ Κόνορ που γεννήθηκε στο Τρινιντάντ (13 Μαΐου 1924 – 11 Φεβρουαρίου 2005). Η αστυνομία δεν ήταν αμερόληπτη. Ένας μεγάλος αριθμός μαύρων που είχαν δεχτεί επίθεση συνελήφθη. Ένας δικαστής, πάντως, επέκρινε ανοιχτά την προφανή προκατάληψή τους.

Πολλοί λευκοί ήταν ανάμεσα σ’ αυτούς που είπαν το τελευταίο «αντίο» στον Κοχρέιν

Για να προστατέψουν τους εαυτούς τους, οι Ινδιάνοι της Δύσης δημιούργησαν την Προοδευτική Ένωση Έγχρωμου Λαού (ΠΕΕΛ), η οποία είχε κεντρικό σλόγκαν «Ενωμένοι στεκόμαστε, χωρισμένοι πέφτουμε».

Ποιος σκότωσε τον Κέλσο Κοχρέιν;

Παρότι αρκετοί άνθρωποι είναι πιθανό ότι είδαν τη δολοφονία τού Κέλσο Κοχρέιν από τα παράθυρά τους, πολύ λίγοι την ανέφεραν. Αυτό σε μεγάλο βαθμό μπορεί να οφειλόταν στον φόβο τους για αντίποινα από τους «τέντι μπόις» ή από την έλλειψη ενδιαφέροντος για τη δολοφονία ενός μαύρου. Ωστόσο, ορισμένοι μάρτυρες έδωσαν τα ονόματα των δραστών την αστυνομία. Δύο άντρες συνελήφθησαν και κρατήθηκαν όλη τη νύχτα. Στη συνέχεια όμως αφέθηκαν ελεύθεροι και χωρίς καμία κατηγορία.

Αυτή ήταν η πρώτη μεταπολεμική δολοφονία ενός μαύρου ανθρώπου στη Βρετανία. Παρά τα αποδεικτικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένου ότι ο Κέλσο Κοχρέιν δεν ήταν πλούσιος, η αστυνομία ισχυρίστηκε πως επρόκειτο για απόπειρα ληστείας και όχι για ρατσιστικό έγκλημα. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC στις 8 Απριλίου του 2006 και συνέντευξη από τον αδελφό του Κοχρέιν, ο ντεντέκτιβ – επιθεωρητής Ίαν Φορμπς – Λιθ, που ήταν επικεφαλής τής έρευνας, είχε δηλώσει το εξής σε εφημερίδα εκείνη την περίοδο: «Είμαστε ικανοποιημένοι ότι ήταν έργο μιας ομάδας περίπου έξι λευκών εφήβων, οι οποίοι είχαν σαν μοναδικό κίνητρο τη ληστεία».

Η αντίδραση των μαύρων

Ήταν πάρα πολλοί οι οργανισμοί που εξοργίστηκαν με τα γεγονότα. Η Κλαούντια Τζόουνς, γεννημένη στο Τρινιντάντ και εκδότρια της εφημερίδας «West Indian Gazetta», η οποία ήταν η κύρια οργανώτρια του πρώτου καρναβαλιού στο Λονδίνο που πραγματοποιήθηκε στο δημαρχείο του Σαιντ Πάνκρας, έστρεψε την προσοχή της στην ανάγκη για μια εκστρατεία ενάντια στη συμπεριφορά προς όλους όσοι δεν είναι λευκοί στη Βρετανία.

Η Κλαούντια και η ΠΕΕΛ μαζί με άλλες συλλογικότητες συγκρότησαν το Συντονιστικό Συμβούλιο Διαφυλετικής Φιλίας, του οποίου η Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή αποτελούταν μόνο από γυναίκες.

Χρηματοδότησαν στη συνέχεια επιμνημόσυνη τελετουργία για τον Κοχρέιν, στην οποία έδωσαν το «παρών» σαράντα οργανώσεις και εκπρόσωποι από τρία μεγάλα κόμματα. Μετά οργάνωσαν μια κηδεία με ανοιχτό, δημόσιο χαρακτήρα, όπου παρευρέθηκαν χιλιάδες άνθρωποι, μεταξύ αυτών ο δήμαρχος του Κένσινγκτον και ο πρωθυπουργός τής Ομοσπονδίας των Δυτικών Ινδιών. Δημιουργήθηκε ακόμη ένα ταμείο ενίσχυσης για τη μητέρα του Κέλσο στην Αντίγκουα, την οποία υποστήριζε οικονομικά ο ίδιος.

Το συμβούλιο έστειλε επιστολή στον πρωθυπουργό Χάρολντ ΜακΜίλαν και επικεφαλής των Συντηρητικών ζητώντας νόμο που θα καθιστούσε τη ρατσιστική βία παράνομη, τονίζοντας ακόμη ότι «οι έγχρωμοι πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στην ικανότητα των υπηρεσιών επιβολής του νόμου να τους προστατεύουν». Αντί να συμφωνήσει σ’ αυτό, η κυβέρνηση έδωσε άδεια στη φασιστική White Defense League να πραγματοποιήσει κανονικά συγκέντρωση στην πλατεία Τραφάλγκαρ.

Στη συνέχεια, το Συμβούλιο είχε συνάντηση με ορισμένους αξιωματούχους του υπουργείου Εσωτερικών ζητώντας ξανά τη θέσπιση του αντιρατσιστικού νόμου και τον τριπλασιασμό των αστυνομικών δυνάμεων στη περιοχή του Νότινγκ Χιλ. Σύμφωνα με ορισμένους που βρίσκονταν στη συνάντηση, ζητήθηκε επίσης η απομάκρυνση αστυνομικών που ήταν γνωστοί για τις φυλετικές τους προκαταλήψεις. Την 1η Ιουνίου πραγματοποίησαν διαμαρτυρία έξω από τα κεντρικά γραφεία της κυβέρνησης για να εκφράσουν «την έλλειψη εμπιστοσύνης στις ρυθμίσεις για την ασφάλεια των έγχρωμων ανθρώπων».

Ακόμα μία συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο δημαρχείο του Σαιντ Πάνκρας στις 11 Σεπτεμβρίου. Εκατόν τριάντα εκπρόσωποι συνδικαλιστικών οργανώσεων, συμπεριλαμβανομένου του βουλευτή του Εργατικού Κόμματος Φένερ Μπρόκγουεϊ, του πρωθυπουργού τής Τζαμάικα και του αναπληρωτή πρωθυπουργού της Ομοσπονδίας των Δυτικών Ινδιών. Στη συνάντηση έγινε κάλεσμα προς τον κάθε πολίτη ξεχωριστά να δράσει ενάντια στον ρατσισμό και να υποστηρίξει το αίτημα για νομοθεσία ενάντια στις ρατσιστικές διακρίσεις.

Το 1958 οι ρατσιστικές επιθέσεις διαδέχονταν η μία την άλλη σε όλο και περισσότερες πόλεις. Η περιοχή του Νότινγκ Χιλ ήταν από τις χειρότερες

Δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευταία δολοφονία

Η δολοφονία του Κέλσο Κοχρέιν δεν ήταν ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία ενός μαύρου εξαιτίας του χρώματος του δέρματός του. Η δολοφονία του Στέφεν Λόρενς το 1993 θυμίζει σε πολλά εκείνη του Κοχρέιν 34 χρόνια πριν. Οι δολοφόνοι του Στέφεν, όπως και του Κέλσο, καταγγέλθηκαν στην αστυνομία. Όμως και πάλι κανείς δεν κατηγορήθηκε για τίποτα.

Αντίθετα, κάποιο αποτέλεσμα είχε η μαζική εκστρατεία για τη διερεύνηση της υπόθεσης σε βάθος και μέχρι τέλους, την οποία έτρεξαν οι γονείς του Στέφεν με τη συμπαράσταση πολλών αλληλέγγυων, καθώς η κυβέρνηση αναγκάστηκε να διορίσει για επικεφαλής τής έρευνας τον σερ Γουίλιαμ ΜακΦέρσον. Η έκθεσή του, που δημοσιεύτηκε το 1999, κατηγορεί ευθέως τη μητροπολιτική αστυνομία για θεσμικό ρατσισμό σε σχέση με την χειρισμό τής υπόθεσης και οι συστάσεις της περιελάμβαναν μεταξύ άλλων την ενίσχυση του νόμου για τις φυλετικές σχέσεις με στόχο τον περιορισμό των διακρίσεων.

Η έκθεση συζητήθηκε στη Βουλή των Λόρδων, όπου μεταξύ άλλων υπογραμμίστηκαν τα εξής:

«Οι μαύροι νέοι είναι ιδιαίτερα πιθανό να ελεγχθούν και να συλληφθούν από την αστυνομία. Μολονότι μόνο ένα μικρό ποσοστό από αυτές τις συλλήψεις προκύπτει από τους ελέγχους που γίνονται στον δρόμο, αν μόνο μία στις δέκα περιπτώσεις καταλήξει σε διαδικασία ποινικής δικαιοσύνης, δεν αποτελεί έκπληξη που εννέα στους δέκα μαύρους έχουν σχέση αντιπαλότητας με την αστυνομία στη χώρα.

Μόλις συλληφθούν, οι μαύροι νέοι είναι πολύ λιγότερο πιθανό να λάβουν προειδοποιητικές συστάσεις σε σχέση με τους λευκούς. Επίσης, η απόδοση των κατηγοριών στους μαύρους διαφέρει πολύ σε σχέση με τους λευκούς. Οι μαύροι κατηγορούμενοι είναι πιο πιθανό να δικαστούν στο Κακουργιοδικείο, όπου συνήθως αθωώνονται, αλλά όταν οι μαύροι κατηγορούμενοι κριθούν ένοχοι για έγκλημα, είναι πιθανό να λάβουν βαρύτερες και περισσότερες ποινές φυλάκισης.

Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το 18% του πληθυσμού στις ανδρικές φυλακές να αποτελείται από μαύρους και το 26% στις γυναικείες φυλακές από μαύρες, την ώρα που ο πληθυσμός των μαύρων στην κοινότητα δεν ξεπερνά ούτε το 6%».

* Πληροφορίες – Μετάφραση από την ιστοσελίδα https://www.ourmigrationstory.org.uk

** Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτα στην Εφημερίδα η Αυγή