Το Εθνικό Θέατρο και το Θέατρο Τέχνης ξεκίνησαν την περασμένη θεατρική περίοδο το εγχείρημα να μεταφέρουν μέσω τριών διαφορετικών σκηνοθετών, επί της σκηνής του Θεάτρου Τέχνης στη Φρυνίχου, για πρώτη φορά, το εμβληματικό έργο της μεταπολεμικής νεοελληνικής πεζογραφίας του Στρατή Τσίρκα με τίτλο «Ακυβέρνητες πολιτείες».
Ήθελα οπωσδήποτε να δω το τρίτο μέρος της τριλογίας, τη «Νυχτερίδα». Έχοντας ήδη δει το δεύτερο μέρος της, την «Αριάγνη», είχα γοητευτεί από τον λόγο του συγγραφέα, ο οποίος – παρ’ όλες τις χωρο-χρονικές παλινδρομήσεις του κειμένου – ζωντάνευε με νεύρο επί σκηνής με μια δεμένη, εξαιρετική ομάδα ηθοποιών, σωστά καθοδηγούμενη από τον σκηνοθέτη. Την ίδια άποψη έχω και για τις δύο σκηνοθεσίες που παρακολούθησα, όμως εδώ θ’ αναφερθώ στο τελευταίο κομμάτι των «Ακυβέρνητων Πολιτειών», τη «Νυχτερίδα» που σκηνοθέτησε ο Άρης Τρουπάκης στο Θέατρο Τέχνης, στην οδό Φρυνίχου.
Για το έργο, «Νυχτερίδα», του Στρατή Τσίρκα θα ήθελα να παραθέσω τα λόγια ενός γνωστού δημοσιογράφου και κριτικού λογοτεχνίας:
Στις 27 Φεβρουαρίου 1966 έγραφε στο ΒΗΜΑ, ο Βάσος Βαρίκας:
«Στην Αλεξάνδρεια μας μεταφέρει με τη «Νυχτερίδα» του ο κ. Τσίρκας. Μια πόλη που έζησε και αγάπησε πολύ. Το διακρίνεις στις περιγραφές του, στις αντιδράσεις των ηρώων του. Δεν περιορίζεται στο Σήμερα ο συγγραφέας – με πλήθος αναδρομές μας παρασύρει στο παρελθόν. Δε λησμονάει το ελληνικό «χρώμα» της αιγυπτιακής μεγαλούπολης. Ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να σχηματίσει μια ιδέα του νεότερου ελληνικού «εποικισμού» στη χώρα του Νείλου, των αντιδράσεων και διαφοροποιήσεων του μετανάστη και να διαισθανθεί τα αίτια της αναπόφευκτης παρακμής και εξαφάνισής του.
Το «κίνημα» της Μέσης Ανατολής, η εξέγερση δηλαδή του στόλου και άλλων τμημάτων των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και ο αφοπλισμός τους από τους Άγγλους αποτελεί το κεντρικό θέμα της “Νυχτερίδας”. Είναι η τελευταία φάση της «αντίστασης», αφού το τέλος του πολέμου πλησιάζει. Αλλά και η πλέον αποφασιστική για τον συγγραφέα, αφού επηρέασε κατά τρόπο καίριο την κατοπινή διαμόρφωση των ελληνικών πραγμάτων. Βλέπουμε την διάψευση των ελπίδων των ανθρώπων που στήριξαν τον πόλεμο. Αυτό εξηγεί και την τοποθέτηση του “κινήματος” στο επίκεντρο της δράσης του έργου.
Πολιτικό μυθιστόρημα η «Νυχτερίδα» δεν περιορίζεται μόνο στην προβολή θέσεων και ιδεών του συγγραφέα. Πίσω από την πολιτική τοποθέτηση, κυρίως για τους ήρωες του δικού του στρατοπέδου, ο κ. Τσίρκας αναζητάει τον άνθρωπο με την πρόθεση να βρει εξήγηση των αντιδράσεων και της συμπεριφοράς τους απέναντι στα γεγονότα. Και δεν αστοχεί στην προσπάθειά του, τις περισσότερες φορές. Αν, π.χ. η εικόνα του Φάνη και του «αφηγητή», που αντιπροσωπεύουν την καλή πλευρά του αγωνιστή, είναι κάπως θαμπή, σκιαγραφώντας αντίθετα το «Ανθρωπάκι», την άλλη όψη του νομίσματος, έδωσε ένα πειστικό και κλασικό πορτραίτο του «γραφειοκράτη».
Η επιτυχής διερεύνηση που αποτολμά ο συγγραφέας για την ανακάλυψη του μυστικού μηχανισμού, που κινεί τα νήματα στη σύγχρονη κοινωνία, προσφέρει μερικές εντυπωτικές φιγούρες ανθρώπων, που έχουν μπλεχτεί στα γρανάζια του. Ο κ. Τσίρκας, ενώ προβάλει τις ιδέες του, δεν λησμονεί τον άνθρωπο. Είναι ασφαλώς η «Νυχτερίδα», η σημαντικότερη προσφορά της Τριλογίας του, η οποία από την πλευρά αυτή θα μπορούσε κανένας να ισχυριστεί ότι ανοίγει ένα καινούριο δρόμο στο ελληνικό «πολιτικό» μυθιστόρημα».
“Il était un petit navire, il était un petit navire…”
Με τον πρώτο στίχο του παιδικού τραγουδιού «Ήταν ένα μικρό καράβι» μας εισάγει ο σκηνοθέτης Άρης Τρουπάκης στη διασκευασμένη από την Έλσα Ανδριανού, «Νυχτερίδα». Η διασκευή και η σκηνοθεσία έχει κρατήσει την αφήγηση σε δεύτερο πλάνο, με την έννοια, ότι ακόμα και στις στιγμές που ο ηθοποιός περιγράφει πράγματα υπό μορφή μονολόγου, δημιουργείται μια δυναμική που δεν αφήνει τον θεατή να χαλαρώσει ή να κουραστεί από την αφήγηση.
Ο λόγος του Στρατή Τσίρκα είναι πυκνός, τα ονόματα πολλά, τα γεγονότα διατρέχουν τη «Νυχτερίδα» με γρήγορο ρυθμό και υπάρχουν πολλά φλας-μπακ. Με μέσα, όπως ο χρωματισμός της φωνής των ηθοποιών, η έμφαση των σκηνών με ήχους ή μουσική, το «σπάσιμο» της κάθε σκηνής με την εμβόλιμη εισαγωγή της επόμενης και τον ανάλογο φωτισμό από τον Σάκη Μπιρμπίλη, ενδυναμώνεται η προσληπτικότητα της ιστορίας από το κοινό.
Η παράσταση της «Νυχτερίδας» έχει σαφήνεια και εμβέλεια και όλοι οι συντελεστές της, θεωρώ, πως εξυπηρετούν στο μέγιστο το πνεύμα του βιβλίου του συγγραφέα. Σχεδόν όλοι οι ηθοποιοί Θανάσης Βλαβιανός, Θανάσης Δήμου, Γιώργος Κριθάρας, Κατερίνα Λυπηρίδου, Γιώτα Μηλίτση, Ηλέκτρα Νικολούζου, Δημήτρης Πασσάς, Ερατώ Πίσση, Μάνος Στεφανάκης, Βαγγέλης Ψωμάς παίζουν διπλό και τριπλό ρόλο. Ακολουθώντας με συνέπεια τις σκηνοθετικές οδηγίες εκμεταλλεύονται χωροταξικά όλο το Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου (σκάλα, φουαγιέ, τον χώρο γύρω, πάνω και κάτω απ’ τη σκηνή) μεταφέροντας μας εικόνες και από τον “έξω από κλειστά δωμάτια” κόσμο. Οι ηθοποιοί παίζουν με λεπτομέρεια τις καταστάσεις ενεργοποιώντας τα (υπό-)νοούμενα και λεγόμενα, αποκαλύπτοντας μας γι’ ακόμη μια φορά μια υποκριτική δεινότητα αποχρώσεων.
Πολλές οι ωραίες στιγμές του έργου, κρατώ σαν εικόνα το πλησίασμα της Ναν και του Μάνου Σιμωνίδη, υπέροχη σκηνή!
Η «Νυχτερίδα» είναι μια παράσταση μέσα από την οποία αποδεικνύονται οι αναμφισβήτητες ικανότητες του σκηνοθέτη της, Άρη Τρουπάκη.
Είναι μια παράσταση που πετυχαίνει να συγκινήσει το θεατή και να τον συμπαρασύρει στην ιστορία-ιστορίες της.
Η “Νυχτερίδα” του Στρατή Τσίρκα, μέρος της Τριλογίας του “Ακυβέρνητες Πολιτείες”, είναι “μυθιστόρημα, αναβίωση μιας εποχής, χρονικό, ποίημα αγάπης για τους ανθρώπους, ταξίδι στα βάθη των λαβύρινθων του αισθησιασμού, μοιρολόι ετοιμοθάνατων πολιτειών… όλα τούτα και πολλά παραπάνω…”. Δείτε τη!
ΣΤΡΑΤΗ ΤΣΙΡΚΑ «ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ»
Τρίτο μέρος: «ΝΥΧΤΕΡΙΔΑ»
…στα σκοτεινά περπατάμε
Το Εθνικό Θέατρο και το Θέατρο Τέχνης ολοκληρώνουν αυτόν τον κύκλο της πρώτης και τόσο ουσιαστικής συνεργασίας τους παρουσιάζοντας το 3ο μέρος «Νυχτερίδα» από την τριλογία του Στρατή Τσίρκα «Ακυβέρνητες πολιτείες». Πρόκειται για ένα εγχείρημα που ξεκίνησε την περασμένη θεατρική περίοδο όπου για πρώτη φορά μεταφέρεται στην ελληνική σκηνή το εμβληματικό αυτό έργο της μεταπολεμικής νεοελληνικής πεζογραφίας.
Μια σταθερή ομάδα δέκα ηθοποιών, συνεργάζεται με τρεις διαφορετικούς σκηνοθέτες που ζωντανεύουν ο καθένας από τη δική του οπτική, ένα μέρος της τριλογίας. Αξίζει να σημειωθεί, ότι τα μέρη της τριλογίας του Τσίρκα και ακόμα περισσότερο οι παραστάσεις που εμπνέονται από αυτά είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους, και δε χρειάζεται να έχει παρακολουθήσει κανείς τις προηγούμενες για να μπορέσει να παρακολουθήσει την τελευταία.
Η «Νυχτερίδα» εκτυλίσσεται στη δίνη των γεγονότων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καλύπτοντας την περίοδο που σημαδεύεται από την εξέγερση του ελληνικού στρατού στη Μέση Ανατολή, τη βίαιη καταστολή του κινήματος του Ναυτικού τον Απρίλη του ‘44, για να καταλήξει στα γεγονότα της Συμφωνίας του Λιβάνου.
Η ιδιοφυής πολυφωνική αφήγηση, μέσα από την οποία εξιστορεί τα γεγονότα ο συγγραφέας, συνιστά υλικό πολύτιμο για τη θεατρική μεταποίηση μιας πολυεπίπεδης, αμιγώς «ελληνικής» ιστορίας, όπου ο έρωτας και τα μικρά ανθρώπινα πάθη αποτελούν το επίκεντρο, περιβαλλόμενα από μεγάλες ιδέες, πολιτικές φιλοδοξίες, ατελείωτες μηχανορραφίες και κινούμενα από οράματα, δύναμη ψυχής και ανθρωπιά.
Ταυτότητα παράστασης:
Διασκευή – Δραματουργική Επεξεργασία: Έλσα Ανδριανού
Σκηνοθεσία: Άρης Τρουπάκης
Σκηνικά- Κοστούμια: Άση Δημητρολοπούλου
Μουσική: Νίκος Ξυδάκης
Κινησιολογική Επιμέλεια: Καμίλο Μπεντανκόρ
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαρία Σαββίδου
Βοηθοί Σκηνογράφου: Βιολέττα Παναγιωτίδη, Στανωτά Τίνα
Διανομή ( με αλφαβητική σειρά):
Θανάσης Βλαβιανός, Θανάσης Δήμου, Γιώργος Κριθάρας, Κατερίνα Λυπηρίδου, Γιώτα Μηλίτση, Ηλέκτρα Νικολούζου, Δημήτρης Πασσάς, Ερατώ Πίσση Μάνος Στεφανάκης, Βαγγέλης Ψωμάς
Φωτογράφος παράστασης: Μυρτώ Αποστολίδου
Χώρος Διεξαγωγής:
Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν Φρυνίχου
Φρυνίχου 14, Πλάκα
τηλέφωνο ταμείου: 2103222464
Παραστάσεις έως 1η Απριλίου | Διαρκεια 140 λεπτά
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Τετάρτη στις 18.00
Πέμπτη, Παρασκευή: 20:30
Σάββατο- Κυριακή 21.00
Τιμές Εισιτηρίων:
Τετάρτη-Πέμπτη: 10€ γενική είσοδος
Παρασκευή: 15€ γενική, 10€ μειωμένο και 8€ ανεργίας
Σάββατο: 18€ γενική και 12€ μειωμένο και ανεργίας
Κυριακή: 16€ γενική και 12€ μειωμένο και ανεργίας
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.