Από τι αποτελείται ένα “σπουδαίο” τραγούδι διαμαρτυρίας; Οι αξιοπρεπείς στίχοι και τα αγνά συναισθήματα από μόνα τους δεν αρκούν -χρειάζεται κι η ανάλογη μουσική για να πετύχει η συνταγή.
Τα σπουδαία τραγούδια διαμαρτυρίας έχουν έναν καθορισμένο σκοπό, δεν περιορίζονται απλά στο να σχολιάζουν ή να γκρινιάζουν για το πόσο σκατά πάνε τα πράγματα. Τα καλύτερα από αυτά έχουν τη δυνατότητα να εμπνεύσουν την αλλαγή, να ταρακουνήσουν τις επικρατούσες αντιλήψεις και συμπεριφορές, ξεσπούν με οργή και μανία, δίνουν φωνή σε όσους δεν έχουν.
Τα τραγούδια που ακολουθούν ασχολούνται με πολύ συγκεκριμένα θέματα και προβλήματα και όχι με γενικές ανησυχίες όπως η βία του πολέμου (αν ψάχνεις κάτι τέτοιο μπορείς να ακούσεις Bob Dylan). Οι καλλιτέχνες που έγραψαν αυτά τα τραγούδια δεν ισχυρίζονται ότι έχουν την απάντηση -αυτό εξάλλου είναι δουλειά κάποιων άλλων. Γνωρίζουν ότι η μουσική δεν είναι πανάκεια για τον άρρωστο κόσμο, αλλά ένα μέσο για να φωνάξεις και να διεκδικήσεις πράγματα που έχουν σημασία.
Billie Holiday – Strange Fruit
Η Αμερική ήταν ένα παράξενο μέρος για να ζεις στα 30s. Παράξενο, από τη μία πλευρά. Θανατηφόρο και ανελέητο, από την άλλη. Η φήμη της ως τραγουδίστρια σε κλαμπ έδινε στην Billie Holiday περισσότερες ευκαιρίες απ’ ότι σε άλλους καλλιτέχνες για να εντυπώσουν αυτό το τραγούδι στην κοινή γνώμη, αλλά αυτό δεν λέει και πολλά. Σε κάθε περίπτωση, η Billie Holiday ήταν μια Αφροαμερικανή γυναίκα που τραγουδούσε για τη βιαιότητα και την αγριότητα που επικρατούσε στο Νότο, σε μια εποχή που τουλάχιστον ο μισός πληθυσμός της χώρας της δεν δεχόταν οποιαδήποτε διαφορετική πολιτική άποψη.
Χρειάστηκε τρεις προσπάθειες και μια ρήτρα αποδέσμευσης στο συμβόλαιο της με την Columbia πριν καταφέρει να το ηχογραφήσει. Το Strange Fruit παραμένει μέχρι και σήμερα ένα από τα πιο ανατριχιαστικά και ηχηρά τραγούδια που έχουν ηχογραφηθεί ποτέ -εξ αιτίας και ταυτόχρονα ανεξάρτητα από το πολιτικό του μήνυμα.
The Jam – Going Underground
Το 1980 ξεκίνησε στη Μεγάλη Βρετανία με έντονες ψυχροπολεμικές ανησυχίες και ακόμα υπήρχε ένα μούδιασμα από τον “χειμώνα της δυσαρέσκειας”. Η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν η αδιαμφισβήτητη ηγέτις, τουλάχιστον αυτό πίστευε, την ίδια στιγμή που στους δρόμους κυκλοφορούσαν δυο εκατομμύρια άνεργοι, μια κατάσταση που δημιουργούσε εντάσεις κι εξεγέρσεις σε όλη την Αγγλία. Το 1980 ήταν επίσης η χρονιά που είδαμε τον Paul Weller να γράφει το Going Underground.
Με το Going Underground προέβλεψε μια ακόμα πιο σκοτεινή περίοδο που ήταν πολύ κοντά. Όπως όλα τα ορθώς σκεπτόμενα άτομα εκείνη την περίοδο, ήθελε να “κρυφτεί” (go underground), όχι για να συμβιβαστεί με την κατάσταση, αλλά σε μια προσπάθεια αλλαγής τακτικής: Συγκεντρωμένος στην προσωπική του πολιτική, αντλώντας δύναμη από το χαρακτήρα του, τις ιδέες, τον πολιτισμό και την κοινότητα του θα μπορούσε να αλλάξει την κοινωνία. Τελικά, τόσα χρόνια μετά, τι πραγματικά έχει αλλάξει; Πόσο προφητικός ήταν ο Weller πριν 37 χρόνια;
Depeche Mode – The Landscape is Changing
Το 1983 (επτά χρόνια πριν δημιουργηθεί το Green Party, το βρετανικό οικολογικό κόμμα) οι Depeche Mode κυκλοφορούσαν το Landscape is Changing, στο άλμπουμ Construction Time Again, ένα τραγούδι για τον αντίκτυπο της εκβιομηχάνισης στη φύση. Γραμμένο από τον Alan Wilder, δεν πρόκειται για ένα ασαφές κομμάτι, το συναίσθημα και οι στίχοι του είναι ξεκάθαροι, μια κραυγή στον ακροατή για να φροντίσει τον πλανήτη που τον φιλοξενεί. Δεν προσφέρει λύση, καλεί όμως σε μια αλλαγή στη συμπεριφορά μας απέναντι στο περιβάλλον.
Αποτέλεσε φυσικά το πρώτο “πράσινο” τραγούδι, σε μια εποχή που ελάχιστοι μουσικοί είχαν στο νου τους την οικολογία (δες απλά τα απίστευτα κουρέματα της εποχής και σκέψου τους τόνους λακ που χρειαζόταν για να μένουν σταθερά).
The Specials – Nelson Mandela
Ένα από τα συγκροτήματα που άλλαξαν τη μουσική ιστορία, πρωτοπόροι του 2key movement των 80s και άτυποι πρεσβευτές της ισότητας και της κοινωνικής αλλαγής. Κάθε τραγούδι των Specials αποτελεί ένα διορατικό κομμάτι κοινωνικού σχολιασμού και παραμένει τόσο επίκαιρο όσο ήταν όταν ηχογραφήθηκε. Παρά το χαρούμενο και uptempo ύφος του, το Nelson Mandela αποτελεί ξεκάθαρα ένα κομμάτι ενάντια στο Απαρτχάιντ, περνώντας ένα σοβαρό και ειλικρινές μήνυμα. Αυτή η αντίθεση οφείλεται στο γεγονός ότι ο Jerry Dammers συνέθεσε τη μουσική και μετά εφάρμοσε σε αυτήν τους στίχους, ίσως ένας από τους λόγους για την επιτυχία του τραγουδιού και αυτό.
Ξεκάθαρο μήνυμα, που βοήθησε στην ορμή του κινήματος ενάντια στο Απαρτχάιντ και έγινε ο άτυπος ύμνος του, αρνούμενο ταυτόχρονα τις δηλώσεις της Θάτσερ ότι ο Νέλσον Μαντέλα ήταν τρομοκράτης. Το τραγούδι αυτό έδωσε δύναμη και ενέπνευσε το κίνημα ενάντια στο Απαρτχάιντ δίνοντας μια επιπλέον ώθηση στη μετέπειτα αποφυλάκιση του Μαντέλα, πλέον ένας φόρος τιμής σε αυτόν τον σπουδαίο άνδρα.
S*M*A*S*H – I Want to Kill Somebody
Ένα χρόνο μετά το ξεπέταγμα τους με το Lady, Love your Cunt, οι S*M*A*S*H υποδέχθηκαν το 1994 με ένα κομμάτι, ή καλύτερα, με μια agit-punk επίθεση στους τότε βουλευτές, τους αρχιτέκτονες του νεοφιλελευθερισμού. Θάτσερ, Άρτσερ, Χέσελτιν και ειδικά ο Γκιλ Σέπερντ στο στόχαστρο. Το συγκρότημα δηλώνει ενάντιο σε οποιονδήποτε στην εξουσία, σε μια αναρχική απάθεια απέναντι στο σύστημα. Αποτέλεσμα αυτής της έμπνευσης, το γεμάτο “χολή” τραγούδι να προλάβει να κυκλοφορήσει μόνο μια ημέρα και να απαγορευτεί από όλα τα ραδιόφωνα. Παρ’ όλα αυτά, οι λιγότερες από 24 ώρες ήταν αρκετές για να φτάσει στο Top40 των single charts. Το 2014 το τραγούδι “ανανεώθηκε” και προστέθηκαν οι πολιτικοί της εποχής.
Bill Fay – War Machine
Ο Bill Fay επέστρεψε το 2012 στη μουσική και τις ηχογραφήσεις μετά από 41 ολόκληρα χρόνια. Σε αυτό το σφυροκόπημα των βαθύτερων συναισθημάτων παραλληλίζει τις ανθρώπινες σχέσεις με το κάλεσμα της φύσης, την επιβίωση του ισχυρότερου, μεταφέροντας την έμφυτη βιαιότητα του ζωικού βασιλείου στη βαρβαρότητα που επιβάλλεται από τους κυβερνήτες του κόσμου. Το κομμάτι αποτελεί μια κραυγή για μια εποχή απαλλαγμένη από πολέμους, βιαιότητα και αιματοχυσίες που κάνουν τον άνθρωπο πολεμική μηχανή.
Killer Mike – Reagan
Ένα σύγχρονο και ανακλαστικό κομμάτι από τον Killer Mike, ενάντια στον Ρόναλντ Ρήγκαν και σε αντίστοιχες πολιτικές. Μιλώντας εκ μέρους και με τη ματιά του gangsta rap κινήματος για το καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα και πηγαίνει ένα βήμα πιο πέρα, ραπάροντας για τις στριμωγμένες στα σχοινιά μειονότητες, που εμπλέκονται με τον περίφημο “πόλεμο εναντίον των ναρκωτικών” (war on drugs). Ταυτόχρονα, στο στόχαστρο του Mike το αμερικανικό σωφρονιστικό σύστημα και τα κραυγαλέα ψέμματα της κυβέρνησης Ρήγκαν, καθώς υπογραμμίζει τι συνέβαινε στους νεαρούς μαύρους από τα 80s και την εποχή του Ρήγκαν.
John Grant – Glacier
Χρειάζεται δύναμη και εξαιρετικές δυνατότητες το να μπορείς να βουτήξεις το μολύβι σε ένα πηγάδι πόνου (σχέσεις, χωρισμός, διάγνωση για HIV) και να γράψεις κάτι τόσο γλυκόπικρο όσο οι μουσικές που υπογράφει ο John Grant. Η αρχική εντύπωση για το Glacier είναι ότι πρόκειται για ένα τραγούδι σθένους και στωικότητας. Και, πράγματι, είναι. Είναι ένα τραγούδι που φανερώνει έναν καλλιτέχνη ομοφυλόφιλο και υπερήφανο για την σεξουαλική του ταυτότητα, που αποδέχεται τον πόνο που ένιωθε τα προηγούμενα χρόνια εξ αιτίας αυτού. Είναι ένα τραγούδι που απευθύνεται στους θρησκόληπτους και τις ρατσιστικές τους απόψεις. Είναι ένα τραγούδι σχεδόν σαν ελεγεία στο τέλος μιας εποχής διαμαρτυρίας και ομοφοβίας, που δηλώνει ότι μένοντας δυνατός και σταθερός στις απόψεις σου εν τέλει παραμερίζει το σκοτάδι.
Sleaford Mods – Jobseeker
Πάνω από δυο δεκαετίες πριν ο Morrissey είχε καταγράψει το κενό κατόρθωμα του να ψάχνεις δουλειά (και μετά να βρίσκεις δουλειά) στο Heaven Knows I’m Miserable Now. Με ανάλογη ευφυία και εμπάθεια έρχονται να μιλήσουν για την ανεργία και την αναζήτηση εργασίας οι Sleaford Mods. Πάνω στο χαρακτηριστικό τους “απλό” μινιμαλιστικό beat του Andrew Fearn, ο Jason Williamson συλλαμβάνει την απελπισία της ζωής με επίδομα ανεργίας, χωρίς να καταφεύγει σε ρομαντικά κλισέ για τις δυσκολίες αυτής της ζωής. Τη στιγμή που οι Συντηρητικοί “μαγειρεύουν” τα στατιστικά που αφορούν την ανεργία, αποκρύπτοντας περίτεχνα την εκμετάλλευση από τους εργοδότες και το καταστατικό του Εργατικού Κόμματος μιλά πλέον όχι για “εργατική τάξη” αλλά για “εργαζόμενους ανθρώπους”, το Jobseeker διερευνά το χρυσό κλουβί της αναζήτησης εργασίας με μια βαθύτερη και πιο εσωτερική ματιά.
Kendrick Lamar – The Blacker the Berry
Το σημαντικότερο τραγούδι διαμαρτυρίας στη σύγχρονη hip hop είναι αδιαμφισβήτητα το The Blacker the Berry του Kendrick Lamar. Αυτό το κομμάτι συλλαμβάνει απόλυτα την απόγνωση των Αφροαμερικανών σε μια εποχή που η βία της αστυνομίας απέναντι στους μαύρους είναι πρώτη στις ειδήσεις, λόγω και γεγονότων όπως οι πυροβολισμοί ενάντια στον Michael Brown και η δολοφονία του Freddie Gray. Το κομμάτι αυτό επιτίθεται στις αρχές στον πυρήνα τους. Με ένα φορτισμένο και σκληρό beat, δίνει ενέργεια ενθουσιώδους επιθετικότητας, παρουσιάζοντας άγρια γνώση και πνεύμα μέσα στους στίχους.
Διάβασε ολόκληρο το αυθεντικό άρθρο στο Gigslutz και άφησε μας ένα σχόλιο με ένα κομμάτι που θεωρείς εσύ ότι είναι “σπουδαίο τραγούδι διαμαρτυρίας”.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.