Τιμή δεν έχει η αγάπη – Τιμή δεν έχει η ζωή – Υπόθεση Rosa Nera

Της Μαρίας Χουρδάρη

Μέσα στην Παλιά Πόλη των Χανίων βρίσκεται ο λόφος Καστελίου, με το ιστορικό κτίριο της Πέμπτης Μεραρχίας Κρητών. Ένα κτίσμα που σήμερα στεγάζει ένα πολυδιάστατο κέντρο αγώνα, αυτοοργάνωσης, αλληλεγγύης, δημιουργίας και ζύμωσης ιδεών.

Μια δίκαιη κι ανυπότακτη κοινωνία που στέκεται όρθια απέναντι σε έναν αδίστακτο, αδηφάγο μηχανισμό. Καλώς ήρθατε στην κατάληψη Rosa Nera, η οποία υφίσταται από το 2004 και σήμερα βρίσκεται, ξανά, στο στόχαστρο κυβερνητικών και τοπικών αρχόντων.

Ποια είναι η ιστορία του κτιρίου

«Το κτίριο αυτό χτίστηκε το 1878 και ήταν η έδρα του Τούρκου πασά κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έπειτα, με την αποχώρηση των Τούρκων διοικητών, πέρασε σε ελληνικής καταγωγής διοικητές και άρχοντες, στέγασε το διοικητήριο της νεοσυσταθείσας Κρητικής Πολιτείας και φιλοξένησε τον πρίγκιπα Γεώργιο, Ύπατο Αρμοστή της Κρητικής Πολιτείας» μάς λένε τα μέλη της κατάληψης της Rosa Nera, δίνοντας ένα βασικό χρονολόγιο. «Αργότερα, και με το πέρασμα των ετών, υπήρξε έδρα του Στρατού, ενώ κατά τη διάρκεια της Κατοχής στέγασε τη μυστική, κρατική αστυνομία της ναζιστικής Γερμανίας, τη γνωστή Γκεστάπο. Σύμφωνα με τις λαϊκές αφηγήσεις στο ίδιο κτίριο βρίσκονταν και τα μπουντρούμια όπου γίνονταν βασανιστήρια» προσθέτουν.

Για την τοπική ιστορία των Χανίων, όπως εξηγούν τα μέλη της Rosa Nera, το κτίριο αυτό άνηκε στην Πέμπτη Μεραρχία Κρητών. «Όταν η Μεραρχία μεταφέρθηκε σε κάποιο άλλο σημείο της πόλης, το κτίριο έμεινε στο “κενό”, οπότε και με σύμβαση παραχώρησης από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας -στο οποίο άνηκε τότε, πέρασε στο υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και στη συνέχεια, στο Πολυτεχνείο της Κρήτης, στεγάζοντας κάποιες διοικητικές του υπηρεσίες» αναφέρουν.

Επικοινωνήσαμε με τρία άτομα της πολιτικής συνέλευσης της κατάληψης Rosa Nera, που μαζί με άλλα μέλη της κατάληψης παραπέμπονται σε δίκη την προσεχή Τετάρτη, 2 Φεβρουαρίου 2022. Μάς μιλούν για την ιστορία του κτιρίου, την εκκένωση, το περιεχόμενο της δίκης και την επόμενη μέρα.

Το μεγάλο ξεπούλημα

Πώς ξεκίνησε όμως η αντιπαράθεση του κόσμου του αγώνα με τα συμφέρονται που οδήγησε τελικά στην εκκένωση και τη δίκη; «Η Σύγκλητος του Πολυτεχνείου Κρήτης έχει εκμισθώσει τα κτίρια αλλά και την αυλή, που είναι δημόσιος και αρχαιολογικός χώρος σε μια εταιρεία – “φάντασμα”, γνωστή ως Belvedere, με μια αδιαφανή διαδικασία, χωρίς καν να έχει δημοσιοποιηθεί στη Διαύγεια. Είχε προκηρυχθεί διαγωνισμός, όμως δεν δημοσιοποιήθηκαν ποτέ οι προσφορές. Δεν τις βρήκαμε παρότι ήμασταν σε “αλέρτ”» εξηγούν. Στο σκιώδη αυτό διαγωνισμό «κληρώθηκαν» και τα τρία κτίρια που συναποτελούν το συγκρότημα και την κατάληψη πλέον της Rosa Nera.

« Το αποτέλεσμα ήταν να περάσουν τα τρία αυτά κτίρια στην εταιρεία Belvedere. Το αξιοσημείωτο είναι ότι πρόκειται για εταιρεία που είχε μετοχικό κεφάλαιο 150.000 ευρώ, ενώ η επένδυση ήταν προϋπολογισμού εκατομμυρίων ευρώ» προσθέτουν τα μέλη της πολιτικής συνέλευσης της κατάληψης Rosa Nera, που ήταν και κάτοικοι την περίοδο της εκκένωσης.

«Η Belvedere φαίνεται να έχει σχέση με κάποιους ομίλους που ειδικεύονται στο κομμάτι του gentrification (εξευγενισμού) περιοχών. Η διαδικασία αυτή στοχεύει στην ξενοδοχοποίηση και τουριστικοποίηση του λόφου, μέσω και των κτιρίων, που αποτελεί, γι’ αυτούς, περιοχή – “φιλέτο” των Χανίων» τονίζουν.

Ο δάκτυλος της πρυτανείας

Η εμπλοκή της Belvedere δεν προέκυψε από «παρθενογένεση», καθώς διαδραμάτισαν ρόλο συγκεκριμένοι παράγοντες. Ένας από τους κεντρικούς «παίκτες» ήταν η πρυτανεία του Πολυτεχνείου Κρήτης.

«Το 2017, στη θέση του πρύτανη του Πολυτεχνείου Κρήτης βρισκόταν ο Βασίλης Διγαλάκης. Ο πρώην -προ μηνών- υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων της Νέας Δημοκρατίας, νυν βουλευτής Χανίων. Τότε ήταν που εμφανίστηκε για πρώτη φορά η Belvedere – Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις, με το μετοχικό κεφάλαιο που προαναφέραμε, διεκδικώντας τα κτίρια. Ο Βασίλης Διγαλάκης, σε ρόλο μεσολαβητή, τα παραχώρησε με το εξευτελιστικό ποσό των 6 ευρώ το τετραγωνικό» επισημαίνουν τα μέλη της κατάληψης.

Από το 2017 μέχρι σήμερα, συνεχίζεται η προσπάθεια της διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης και της εταιρείας να προχωρήσει αυτή η επένδυση. «Το Πολυτεχνείο είχε τρεις ευκαιρίες να μην ανανεώσει τη σύμβαση και να λήξει όλο αυτό. Εάν επέλεγε να κάνει το ίδιο το Πολυτεχνείο παύση, προφανώς θα είχε κάποιες οικονομικές κυρώσεις. Όταν όμως πέρασε το πρώτο 18μηνο, οπότε η σύμβαση έπρεπε να ανανεωθεί, την ανανέωσαν κανονικά, ενώ θα μπορούσαν να αρνηθούν δίχως να έχουν επιπτώσεις. Το ίδιο ακριβώς συνέβη και πριν λίγες ημέρες. Την ανανέωσαν ξανά» σύμφωνα με τα μέλη της πολιτικής συνέλευσης της Rosa Nera.

Οι τρίπλες του δήμου και η πίεση του κόσμου

Βάσει των εξελίξεων, προκύπτει ότι και ο νέος πρύτανης, Βαγγέλης Διαμαντόπουλος, τηρεί την ίδια στάση. «Έχουμε μιλήσει με τον ίδιο. Είχαμε παρέμβει στη Σύγκλητο, μαζί με φοιτητές, μέλη της Rosa Nera, και της Πρωτοβουλίας. Ο ίδιος απάντησε ότι δεν είναι στο δικό του χέρι να λήξει η σύμβαση, διότι αφορά ολόκληρη τη Σύγκλητο και πως θα υπάρξουν νομικές και οικονομικές κυρώσεις, με αποτέλεσμα να καταστραφεί στο Πολυτεχνείο. Ουσιαστικά, ισχυρίστηκε ότι δεν είναι ο ίδιος υπεύθυνος για τη σύμβαση αυτή και επομένως ούτε και για τη λήξη της» λένε. Κατά τα μέλη της Rosa Nera, όταν ήρθε η ώρα της ανανέωσης της σύμβασης, μετά το 18μηνο, συντάχθηκε υπέρ της ανανέωσής της.

Εξίσου «θολή» ήταν και η στάση που κράτησε απέναντι στο ζήτημα ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδηράκης αλλά και το δημοτικό συμβούλιο. «Ο αγώνας αυτός ξεκίνησε με αιχμή τη μη ξενοδοχοποίηση και τη τουριστικοποίηση της πόλης των Χανίων. Αυτός ο αγώνας έχει ένα κοινωνικό έρεισμα, εννοώντας πως όλοι οι άνθρωποι στα Χανιά γνώριζαν τι γίνεται με αυτά τα κτίρια, όλη τους την ιστορία. Υπήρξε συμμετοχή με παρεμβάσεις στην πόλη, μαζικές κινητοποιήσεις από φορείς, συλλογικότητες, σωματεία και ενεργούς πολίτες, που εξέφρασαν τη στήριξή τους στη Rosa Nera, αλλά κυρίως στη μη ξενοδοχοποίηση των κτιρίων στο λόφο Καστέλι» τονίζουν τα άτομα από τη Rosa Nera.

Όπως λένε, ο ίδιος γνώριζε ότι μια δήλωση υπέρ της ξενοδοχοποίησης θα είχε αρνητικό αντίκτυπο για τον ίδιο και γι’ αυτό ήταν βέβαιο ότι δεν θα κρατούσε τέτοια στάση δημόσια. «Υπήρξε όμως φέτος ένα ζήτημα σχετικά με το γενικό πολεοδομικό σχέδιο της πόλης των Χανίων. Το ΓΠΣ ψηφίζεται από το δημοτικό συμβούλιο το οποίο έχει γνωμοδοτική αρμοδιότητα για τη χρήση των χώρων που περιλαμβάνονται στο σχέδιο πόλης. Υπήρξε μια πίεση από την πλευρά θεσμικών φορέων ώστε τα κτίρια στο λόφο Καστέλι να χαρακτηριστούν κάτι άλλο, δηλαδή να μην εκμεταλλεύονται τουριστικά και να έχουν κλίνες. Κάτω από την πίεση του κόσμου, των θεσμικών φορέων και κυρίως του κινήματος… […] Ουσιαστικά αυτό που επικύρωσε το δημοτικό συμβούλιο είναι ότι η χρήση αυτών των κτιρίων πρέπει να υπάγεται σε μια συγκεκριμένη ζώνη που μπορεί να αναπτυχθεί τουριστικά μέχρι ενός σημείου. Ο λόφος βρίσκεται μέσα σε αυτή τη ζώνη» προσθέτουν.

Η πλευρά Σημανδηράκη πρότεινε να γίνει μια βιβλιοθήκη και ένα αναψυκτήριο, με τη Rosa Nera να τον κατηγορεί για υποκριτική στάση. Ο λόγος ήταν ότι είχε ήδη αγοραστεί ένα κτίριο γι’ αυτόν τον σκοπό.

Το παραλήρημα της Belvedere (και τα παρακάλια για εκκένωση)

Παρά την αντιδραστική στάση των κρατικών και τοπικών Αρχών, τίποτε, μέχρι εκείνη τη στιγμή, δεν προμήνυε ότι επίκειται εκκένωση. «Δεν περιμέναμε κάτι τέτοιο, δεν είχε ακουστεί κάτι στην πόλη. Παρά μόνο, λίγες εβδομάδες νωρίτερα, είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα “Χανιώτικα Νέα”, μια επιστολή της Belvedere, θέτοντας ερωτήματα του τύπου “γιατί να υπάρχει ακόμα η κατάληψη εκεί” και δηλώσεις όπως “έχει γίνει πλέον θεσμός”, εννοώντας την κατάληψη» τονίζουν τα μέλη της πολιτικής συνέλευσης της Rosa Nera.

Πράγματι, στις 6 Αυγούστου 2020, ακριβώς ένα μήνα πριν την εκκένωση της Rosa Nera, τα «Χανιώτικα Νέα», δημοσίευαν την επιστολή της Belvedere, η οποία άνοιγε το δρόμο για την εκκένωση, καλώντας, ουσιαστικά, τις Αρχές να επέμβουν.

Η Belvedere υπενθύμιζε έγγραφη αναφορά που είχε καταθέσει και είχε πρωτοκολληθεί από την Εισαγγελία Χανίων ( 7638/23-12-2019) επί της οποίας δόθηκε από την αρμόδια Εισαγγελέα «εντολή για εκκένωση του Κτιρίου, πλην όμως μέχρι σήμερα αναιτιολογήτως δεν έχει εκτελεστεί» ανέφερε χαρακτηριστικά. Στην ίδια επιστολή, η Belvedere περιέγραφε ως ΘΕΣΜΟ (με κεφαλαία!) την κατάληψη, ενώ… διαμαρτύρεται για τις δράσεις της Rosa Nera. Το επίμαχο τμήμα της επιστολής της Belvedere έχει ως εξής:

«Η εταιρεία μας όπως καλώς γνωρίζετε έχει δεσμευτεί ως μισθώτρια του επίμαχου κτιρίου της πρώην Μεραρχίας να προβεί στην εκτέλεση των απαραίτητων τεχνικών εργασιών αποκατάστασης αυτού. Ωστόσο, αντιμετωπίζει τα ίδια κωλύματα αφού η παράνομη κατάληψη συνεχίζεται αδιάκοπτα και ακώλυτα μέχρι και σήμερα, ενώ μάλιστα παρίσταται και δηλώνει ενεργό παρόν και στα Δημοτικά Συμβούλια! Ενδεικτικό στοιχείο της καθιέρωσης της δράσης της στην τοπική κοινωνία των Χανίων και στη δικτύωση με άλλες συναφείς ομάδες παράνομης κατάληψης ανά την Ελλάδα είναι και το γεγονός ότι έχει προβεί στη δημιουργία και λειτουργία ηλεκτρονικής σελίδας στο διαδίκτυο (site), μέσω της οποίας επικοινωνεί τις δράσεις της (λειτουργία καφενείου, διοργάνωση παζαριού και προβολή κινηματογραφικών ταινιών, κ.α.), ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών σε αυτές, δημοσιεύει άρθρα σχολιάζοντας -πολλές φορές κατά τρόπο καυστικό- ζητήματα της επικαιρότητας, παραπέμπει και ενισχύει παρόμοιες δράσεις ομοϊδεατών ομάδων, ενώ μάλιστα έχει καταχωρήσει το όνομα της κατάληψης «ROSA NERA» ως domain name, πράγμα που σημαίνει ότι πληκτρολογώντας σε μηχανές αναζήτησης το ως άνω όνομα, ο αναγνώστης επισκέπτεται απευθείας την ανωτέρω ιστοσελίδα της κατάληψης και λαμβάνει αμέσως γνώση του περιεχομένου της και των δράσεων της! Συνεπώς, είναι εύκολα αντιληπτό ότι η παράνομη κατάληψη έχει αναχθεί όλα αυτά τα χρόνια σε ΘΕΣΜΟ της πόλης των Χανίων, καθώς έχει διαμορφωθεί πλέον μια παγιωμένη κατάσταση αδράνειας εκ μέρους των αρμόδιων φορέων και αρχών, οι οποίοι δυστυχώς τυγχάνουν απλοί παρατηρητές, ανήμποροι να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην αναχαίτιση της ως άνω παράνομης κατάληψης, ενώ πλέον η τοπική κοινωνία των Χανίων φαίνεται να έχει συμβιβαστεί με αυτή την κατάσταση και να την επικροτεί κιόλας!»

Οι «εγκληματικές» δράσεις της Rosa Nera

Ποιες είναι όμως οι δράσεις που ενόχλησαν, μεταξύ άλλων, και τη Belvedere; Το κτίριο στεγάζει από παλιά και άλλες ομάδες. Σήμερα, εκτός από την πολιτική συνέλευση της Rosa Nera, έχουν δημιουργηθεί διάφορες πολιτικές και πολιτιστικές ομάδες που δρουν και ζωντανεύουν το λόφο.

Κάποιες από αυτές τις ομάδες και δραστηριότητες είναι: μαθήματα ακροβατικών, εργαστήρι ζογκλερικών, βοτάνων, ραπτικής, τμήμα θεάτρου, τμήμα σύγχρονου χορού, κατασκευή κοσμημάτων, βιβλιοθήκη, προβολές ταινιών, παρουσιάσεις καθώς και συνελεύσεις διαφόρων συλλογικοτήτων.

Η εκκένωση

Παρά ταύτα, ένα μήνα μετά την… παρακλητική επιστολή της Belvedere, στις 5 Σεπτεμβρίου του 2022, περίπου στις 5 τα ξημερώματα ξεκίνησε η επιχείρηση εκκένωσης της Rosa Nera.

«Ακούσαμε την πόρτα να σπάει. Είχαν ανέβει πάνω σε ελάχιστο χρόνο. Μόλις είχαμε προλάβει να βάλουμε κάτι επάνω μας. Είχαμε βγει απλά έξω από τα δωμάτιά μας, δεν προλάβαμε να κάνουμε κάτι άλλο. Είχαν μαζί τους όπλα, είπαν να πέσουμε κάτω. Δεν μας χτύπησαν, αλλά δεν προβάλαμε αντίσταση. Υπήρξαν κάποιες στιγμές, όπως η περίπτωση κάποιου που αντιστάθηκε τον οποίο ακινητοποίησαν, πατώντας τον στην πλάτη με το πόδι» θυμούνται τα μέλη της Rosa Nera από εκείνο το ξημέρωμα.

«Μας είχαν περάσει και χειροπέδες. Γενικώς μπήκαν μέσα αγριεμένοι. Έπειτα έλεγξαν τα δωμάτιά μας, παρουσία μας, μετά από απαίτηση δική μας. Και μετά μας απομάκρυναν με τα βανάκια. Μας πήγαν στο αστυνομικό τμήμα για εξακρίβωση στοιχείων και μας κράτησαν εκεί για 4 – 5 ώρες. Ήμασταν 17 άτομα, και οι 4 από εμάς μετανάστες χωρίς χαρτιά. Πετύχαμε όμως το να αφεθούν ελεύθεροι την ίδια στιγμή με εμάς» προσθέτουν.

Αμέσως μετά απαγγέλθηκαν οι κατηγορίες και στη συνέχεια οι συλληφθέντες έφυγαν από το τμήμα και συνάντησαν την πορεία που είχε καλεστεί αντανακλαστικά. «Ήταν μια μεγάλη κινητοποίηση, περίπου στα 700 άτομα και πέρασε από πολλούς δρόμους της πόλης, με παρεμπόδιση οχημάτων. Συμμετείχε κόσμος και από άλλες πόλεις της Κρήτης» τονίζουν τα μέλη της πολιτικής συνέλευσης της κατάληψης της Rosa Nera.

«Ένας αγώνας που αφορά όλη την πόλη»

«Μετά από αυτή τη μεγάλη πορεία, έγινε κάλεσμα ανοιχτής συνέλευσης, μαζί με τη συνέλευση αλληλεγγύης στη Rosa Nera, που τότε ήταν στην αρχή της δημιουργίας της, στο κεντρικό πάρκο των Χανίων, το Ειρήνης και Φιλίας. Η συμμετοχή του κόσμου ήταν μεγάλη και ουσιαστικά μέσω αυτής της συνέλευσης δόθηκε ένα στίγμα για το πώς θα κινηθούμε τις επόμενες μέρες και με ποιους άξονες» επισημαίνουν.

Η μεγάλη αυτή συνέλευση παρατήρησε τρία βασικά σημεία: την καταστολή μέσω του κράτους που κατάφερε να εκκενώσει μια κατάληψη που βρισκόταν εκεί επί χρόνια και αποτελούσε εστία αντίστασης στους τοπικούς, κινηματικούς και περιβαλλοντικούς αγώνες. Δεύτερον, την πεποίθηση του κράτους, το οποίο νόμιζε ότι θα πετύχει να μετατρέψει το “μπαλκόνι” των Χανίων και θα κατάφερνε τη ξενοδοχοποίησή του, ώστε το μεγάλο κεφάλαιο της πόλης να αποκομίσει τουριστικά κέρδη. «Το τρίτο είναι ότι ο αυτός ο αγώνας αφορά όλη την κοινωνία, όλη την πόλη, είναι ένας αγώνας ενάντια στην τουριστικοποίηση και τον εξευγενισμό της πόλης και αυτός ο αγώνας που θα γίνει από δω και πέρα θα είναι ένας μαραθώνιος, όχι ένας αγώνας δρόμου» αναφέρουν τα μέλη της πολιτικής συνέλευσης.

Η πρώτη μεγάλη νίκη

Η πρώτη μεγάλη νίκη ήρθε με την ανακατάληψη του κτιρίου της Rosa Nera, στις 5 Ιουνίου του 2021. Σε αυτή την ενέργεια, τέθηκαν υπό κατάληψη και τα δυο άλλα κτίρια του λόφου. Εννέα μήνες μετά την εκκένωση από τις δυνάμεις του Χρυσοχοΐδη, η κατάληψη επαναλειτουργεί, πιο «μεγάλη» από πριν, με νέα δυναμική και είναι έτοιμη να αγωνιστεί απέναντι στον οδοστρωτήρα της τουριστικής «ανάπτυξης». Πλέον, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά εγχειρήματα αυτοοργάνωσης στη χώρα.

Η δίκη των συλληφθέντων από την εκκένωση της Rosa Nera θα διεξαχθεί την Τετάρτη, 2 Φεβρουαρίου 2022. Και ο κόσμος του αγώνα θα δώσει και πάλι το «παρών».

«Όλα για όλους, τίποτα δικό μας» – Rosa Nera