Μέσα από τις διηγήσεις και τις εκφράσεις των προσφύγων πήραν σάρκα και οστά μπροστά μου οι συνέπειες του πολέμου που γίνεται με επίκεντρό του τη Συρία. Είναι αρκετές ώστε να αντιληφθείς το μέγεθος της τραγωδίας και να καταλάβεις την αγωνία τόσων ανθρώπων να περάσουν τα σύνορα.
Βρέθηκα στην Ειδομένη τις ημέρες πριν αρχίσουν τα Σκόπια να υψώνουν το δικό τους φράχτη και πριν αρχίσουν οι πρόσφυγες να ράβουν τα στόματά τους σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Υπήρχε διάχυτη η ελπίδα ότι το μαρτύριο θα τέλειωνε σύντομα.
Οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες θεωρούν ότι η μετάβαση στην Ελλάδα σημαίνει αυτόματα την ολοκλήρωση του πιο δύσκολου κομματιού από το μεγάλο ταξίδι. Ο βασικότερος λόγος είναι το πέρασμα που γίνεται με τη βάρκα από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά. Όπως λένε “μπαίνει περισσότερος κόσμος από αυτόν που αντέχουν, ανάμεσά τους πολλά παιδιά. Ελάχιστοι ξέρουν κολύμπι και όλοι από την άλλη έχουμε ακούσει για εκείνους που πνίγηκαν”.
Ο Χουσεϊν, πρόσφυγας από τη Συρία μου αποκαλύπτει ένα κίνδυνο πριν ακόμη μπουν στη βάρκα. “Για να πάμε στο Τσεσμέ (περιοχή κοντά στη Σμύρνη) απ΄ όπου θα φεύγαμε για τη Χίο, επιβιβαστήκαμε μέσα σε αμάξι. Όταν η αστυνομία κατάλαβε ότι το αμάξι οδηγούσε ο διακινητής άρχισαν να μας καταδιώκουν, θα μπορούσε να είχε προκληθεί τραγωδία, γιατί ήμασταν μέσα πολλά άτομα. Οι διακινητές δεν ενδιαφέρονται για τις ζωές των άλλων, μόνο για τα λεφτά και είναι ικανοί για όλα, ακόμη και να σκοτώσουν. Αυτό που θα μπορούσε να κάνει η αστυνομία είναι να τους κυνηγήσει μετά. Θα μπορούσε να κρατήσει τις πινακίδες και να τους πιάσει μετά, σίγουρα υπάρχουν τρόποι για να κάνει τη δουλειά της”.
Αν και βρίσκεται στα σύνορα, έτοιμος να περάσει στην επόμενη χώρα κι ενώ έχει ξεπεράσει πολλές από τις δυσκολίες, η σκέψη του Χουσεϊν πηγαίνει σε εκείνους που ακολουθούν από πίσω. Με παρακαλά σχεδόν, αν και τον έχω διαβεβαιώσει πολλές φορές ότι θα το κάνω, να μεταφέρω την ιστορία του, με την ελπίδα ότι θα τη διαβάσουν εκείνοι που πρέπει και θα σταματήσουν τα ανθρωποκυνηγητά δίχως νόημα. Οι δυσκολίες φαίνεται πως δεν έχουν αφαιρέσει από τους πρόσφυγες την ευαισθησία. Έχουν χαλυβδωθεί από αυτές και παράλληλα διατηρούν αισθήματα αλληλεγγύης μεταξύ τους.
Στην Ειδομένη, το τελευταίο χωριό της Ελλάδας πριν τα Σκόπια, θα συναντήσεις πολλά διαφορετικά πρόσωπα. Της αλληλεγγύης, της εξαθλίωσης, της λύπης, του θυμού, της ελπίδας. Η πρώτη εικόνα που αντικρίζω είναι πρόσφυγες που διασχίζουν τα σύνορα. Ντυμένοι με αρκετά ρούχα για να αντέχουν το κρύο και όχι περισσότερα από όσα θα τους απαγόρευαν να τρέξουν.
Βλέπω πολλές οικογένειες και μικρά παιδιά. Τα μικρότερα είναι στις αγκαλιές των γονιών τους, τα υπόλοιπα κρατούσαν το ένα το άλλο ώστε να μη χαθούν. Συνήθως οι οικογένειες είναι πολυμελείς και το κακό δεν είναι δύσκολο να συμβεί σε μια στιγμή λογικής απροσεξίας των κουρασμένων γονιών ή μεγαλύτερων αδερφών τους.
Σε κάθε γκρουπ προσφύγων, μπροστά είναι εκείνος που κρατά τον αριθμό «προτεραιότητας» για τη μετάβαση στα Σκόπια. Ο αριθμός δίνεται ενώ οι πρόσφυγες περιμένουν στα λεωφορεία που φτάνουν κατά δεκάδες στην Ειδομένη και τα γκρουπ συνήθως αποτελούνται από 50-60 ανθρώπους. Προλαβαίνω να φωτογραφήσω, ενώ έχει δοθεί το σήμα για να περάσουν, έναν από τους προπορευόμενους. Το σκοτάδι δεν βοηθούσε για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Επιχείρησα να αξιοποιήσω τα μοναδικά φώτα που υπήρχαν, ενός περιπολικού, στο οποίο κάθισα δίπλα. “Το νούμερο μου είναι 1196», μου λέει ο νεαρός πρόσφυγας, ήταν τα μόνα λόγια που προλάβαμε να ανταλλάξουμε και συμπύκνωναν όλες τις αγωνίες και τις ελπίδες του.
Γκρουπ προσφύγων περνούν από τα σύνορα όλες τις ώρες της ημέρας. Τα μεσάνυχτα που το κρύο είναι τσουχτερό οι περισσότεροι ξαποσταίνουν στις μεγάλες θερμαινόμενες σκηνές που έχουν στήσει εθελοντές, οι οποίοι ενημερώνουν το κάθε γκρουπ πότε να ετοιμαστεί για να προχωρήσει προς τα σύνορα. Πριν τα περάσουν, σταματούν μπροστά από άλλες σκηνές όπου τους μοιράζονται ορισμένα τρόφιμα και ρούχα. Ανάμεσά τους είδα ακόμη και άτομα καθηλωμένα σε αναπηρικά καροτσάκια. Χάρη στους εθελοντές η μεταφορά γινόταν κάπως πιο εύκολη. Τους πήγαιναν με τα καροτσάκια μέχρι τα σύνορα, για να τους παραλάβουν με άλλα καροτσάκια οι εθελοντές που στηρίζουν τους πρόσφυγες στα Σκόπια.
Το καλοκαίρι στην Ειδομένη υπήρχαν δύο μικρές μόνο σκηνές για την υποστήριξη των προσφύγων. Πλέον οι μικρές σκηνές έχουν πολλαπλασιαστεί, υπάρχει ακόμη και παιδότοπος, ενώ εδώ ολοκληρώνονται τα έργα για την πέμπτη μεγάλη σκηνή φιλοξενίας έως και 200 ατόμων.
«Ακούσαμε για το Παρίσι, είναι κρίμα αυτό που συνέβη. Όμως κάθε μέρα γίνονται εκρήξεις και στη δική μου πόλη», μου λέει ο Σομαλός Αμπντούλ Κάντρι, λίγο πριν περάσει κι αυτός με την οικογένειά του τα σύνορα. Έμενε στην πόλη Μογκαντίσου, πρωτεύουσα της Σομαλίας, στην οποία από το 1991 δεν έχουν σταματήσει οι εμφύλιες πολεμικές συρράξεις. Η εικόνα που θα του μείνει είναι ο άνθρωπος που είδε δίπλα του να πεθαίνει, ενώ βρίσκονταν σε βουνό στο Ιράν στο δρόμο για την Ευρώπη. «Τον δάγκωσε φίδι και από τη μια στιγμή στην άλλη χάθηκε…» Το επάγγελμα του Αμπντούλ είναι οδηγός, ενώ έχει τρία παιδιά. Θα ήθελε να επιστρέψει στην πατρίδα του, αλλά για να συμβεί αυτό θα πρέπει να μπορεί πάλι έστω να δουλέψει. «Δεν μπορώ να κάνω αίτηση για δουλειά στο κράτος, γιατί θα με σκοτώσουν οι άλλοι. Αν πάω με τους άλλους θα με εκτελέσει το κράτος».
Ο Αμπντούλ Κάντρι (αριστερά) μαζί με τους φίλους και συμπατριώτες του.
Σε ένα από τα γκρουπ βρίσκονται και δύο Γερμανοί, ο Γιόνας και η Κόρα. Είναι Γερμανοί φωτορεπόρτερ που αποφάσισαν να κάνουν μαζί με μια οικογένεια το ταξίδι μέχρι το τέλος του προορισμού της. Στόχος τους είναι να καταγράψουν την πορεία και να μεταφέρουν μια εικόνα που θα σπα τη μονοτονία των κυρίαρχων συντηρητικών ρεπορτάζ. «Θα έπρεπε να καλωσορίζουμε τον καθένα στη Γερμανία. Θα έπρεπε να τους προσκαλούμε, ακόμη και αν μιλάμε για 3 εκατομμύρια κόσμο. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν που να πάνε, πρέπει να πάνε κάπου που θα ζήσουν με ασφάλεια και θα ζήσουν με αξιοπρέπεια», μου λένε. Μακάρι να σκέφτονταν όλοι όπως ο Γιόνας και η Κόρα…
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.