Καθώς Ψυχορραγώ
του Ουίλιαμ Φώκνερ σε σκηνοθεσία Σοφίας Φιλιππίδου
έως 14 Μαρτίου στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων «Λευτέρης Βογιατζής»
Ένας πατέρας και τα πέντε παιδιά του μαστορεύουν το φέρετρο της γυναίκας του και μητέρας τους, καθώς αυτή ψυχορραγεί, με σκοπό να τη μεταφέρουν από τη μία άκρη της επαρχίας Γιοκναπατάουφα του Αμερικανικού Νότου στην άλλη και να τη θάψουν, κατά παραγγελία της, στο γενέθλιο τόπο της.
Μέσα στην πηχτή ζέστη του καλοκαιριού του Αμερικανικού Νότου και καθώς τα κοράκια γυροβολούν πάνω τους η οικογένεια Μπάντρεν, πάνω στην άμαξα με το κιβούρι της νεκρής Άντυ Μπάντρεν, θα διασχίσει τις ερημικές εκτάσεις της φανταστικής πολιτείας του Φώκνερ για να φτάσει στην πρωτεύουσά της, «τη μεγάλη πόλη» που ποτέ δεν έχουν δει. Το ταξίδι θα εξελιχθεί σε μια κωμικοτραγική Οδύσσεια μέσω της οποίας θα δοθεί η ευκαιρία στο συγγραφέα να σκιαγραφήσει την εξαθλίωση, τη φτώχεια και τον κίνδυνο που μάστιζαν το Νότο τη δεκαετία του ’30.
Ελεγειακή και ταυτόχρονα σατυρική δίνει σάρκα και οστά στο δράμα της οικογένειας Μπάντρεν και σε προέκταση στο ανθρώπινο δράμα αυτών που παλεύουν να συνεχίσουν τη ζωή καθώς αυτή ψυχορραγεί δίπλα τους.
Ο Φώκνερ έγραψε την ιστορία της Άντυ Μπάντρεν και της οικογένειάς της το 1929 σε νεαρή ηλικία και δουλεύοντας σαν νυχτοφύλακας ανάμεσα στα μεσάνυχτα και στις τέσσερις το πρωί μέσα σε έξι βδομάδες. Έκτοτε αυτό το νεανικό του μυθιστόρημα έμελλε να γίνει το σημείο αναφοράς ολόκληρου του έργου του νομπελίστα συγγραφέα.
Το λογοτεχνικό έργο του Φώκνερ αποτελείται από μικρά κεφάλαια, όπου στο καθένα ξεχωριστά τα πρόσωπα της οικογένειας ή τα πρόσωπα που αλληλεπιδρούν μ΄ αυτή μας δίνουν τη συνέχεια της ιστορίας. Γραμμένα σε πρώτο πρόσωπο τα κεφάλαια του βιβλίου, δίνουν την εντύπωση μιας συνεχόμενης εναλλαγής μονολόγων. Η πλοκή ξετυλίγεται μέσα από τα μάτια των προσώπων που συμμετέχουν σ΄ αυτή, γεγονός που μας επιτρέπει να παρατηρούμε την εξέλιξη των γεγονότων από διαφορετική οπτική, κάθε φορά.
Με όχημα την προσεγμένη μετάφραση του λογοτέχνη Μένη Κουμανταρέα, που σέβεται το κλίμα και τις γλωσσικές ιδιορρυθμίες του Αμερικανικού Νότου, η Σοφία Φιλιππίδου σκηνοθετεί με επιτυχία το απαιτητικό λογοτεχνικό έργο. Η θεατρική διασκευή της Χλόης Κολύρη σέβεται τη δομή του αρχικού κειμένου, μεταφέροντας συμπυκνωμένους αλλά χωρίς καμία αλλοίωση τους μονολόγους των Μπάντρεν που αποτελούν και το ζωτικό σώμα του κειμένου.
Σημαντικό ρόλο στη θεατρική μεταφορά του έργου παίζουν τα σκηνικά (Κυριακή Μαυρογεώργη) και οι φωτισμοί (Νίκος Βλασσόπουλος), που με εφευρετικό τρόπο και απλά μέσα αλλάζουν συνεχώς τις εικόνες της δράσης επί σκηνής. Τα σκηνικά, σε μινιμαλιστική διάθεση, αποτελούνται από ένα τεντωμένο λευκό πανί που σχηματίζει το ξυλόσπιτο της οικογένειας και ένα ξύλινο κιβούρι. Τα σπίτια που θα συναντήσουν τα πρόσωπα του έργου στο δρόμο τους, τα ζώα και το περιβάλλον του αγροκτήματος δίνονται μέσα από ένα παιχνίδι σκιών που δημιουργούν φωτισμένες μινιατούρες ζώων και σπιτιών στο λευκό ύφασμα. Τα κοστούμια της παράστασης, στο ύφος της εποχής και οριακά διαχρονικά, ισορροπούν αισθητικά και αναφορικά ανάμεσα στο χτες και το σήμερα χωρίς καμία φολκλορική διάθεση. Στο σκηνικό – σκηνοθετικό κομμάτι της παράστασης καταλυτικό ρόλο παίζουν οι μάσκες που φοράνε οι ηθοποιοί όταν καλούνται να υποδυθούν τα πρόσωπα του κοινωνικού περιγύρου των Μπάντρεν. Όπως ακριβώς και στο λογοτεχνικό κείμενο τα πρόσωπα που περιτριγυρίζουν την οικογένεια είναι κωμικές στερεοτυπικές φιγούρες που σχολιάζουν και εμπλέκονται στην τραγωδία της οικογένειας. Οι μάσκες και ο τρόπος που οι ηθοποιοί ενσαρκώνουν αυτά τα πρόσωπα, μεταφέρουν με επιτυχία στη σκηνή το ειρωνικό πνεύμα του κειμένου.
Σκηνοθετικά η Σοφία Φιλιππίδου έχει δημιουργήσει μια ρυθμική θεατρική δράση με ομοιογένεια. Η παράσταση είναι χορογραφημένη στην εντέλεια. Οι μονόλογοι εναλλάσσονται ρυθμικά ο ένας μετά τον άλλο. Τα πρόσωπα αλληλεπιδρούν με το σκηνικό συμπληρώνοντας και χτίζοντάς το με τα σώματά τους. Για παράδειγμα, ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος που σχηματίζουν σωματικά την άμαξα και την πορεία της μέσα στα ορμητικά νερά ενός χειμάρρου. Τα ελεγειακά χορικά εναλλάσσονται με κωμικοτραγικές περιγραφές γεγονότων. Η ιεροτελεστική μεταφορά του φέρετρου εναλλάσσεται από τις κωμικές παρεμβολές των χαρακτήρων – καρικατούρων που πλαισιώνουν την οικογένεια.
Πιστή στο αρχικό κείμενο η παράσταση διατηρεί την λεπτή ειρωνεία του Φώκνερ και δε σε αφήνει να βυθιστείς στο οικογενειακό δράμα. Αποφεύγοντας το «μελό» τοποθετεί το θεατή στη θέση του παρατηρητή και τον κάνει να στοχαστεί πάνω στα θέματα με τα οποία καταπιάνεται ο συγγραφέας.
Σκηνοθετικά – σκηνογραφικά η παράσταση παρουσιάζει μια ποικιλομορφία, με αναφορές στο σουρεαλισμό (κυρίως στον τρόπο που παρουσιάζεται η νεκρή μητέρα επί σκηνής), το λειτουργικό δράμα και τις δημοτικές παραλογές (στα νεκρώσιμα χωρικά) και το Μπρεχτικό θέατρο (στους μονολόγους των ηθοποιών αλλά και στα σημεία οπού με τη χρήση της μάσκας οι ηθοποιοί αλλάζουν ρόλους αναμεταξύ τους).
Η Φιλιππίδου κρατάει το ρόλο της νεκρής μητέρας που παρακολουθεί τη νεκρώσιμη πομπή σε μια γειωμένη ερμηνεία, τόσο ενσωματωμένη στη δράση όσο και παράλληλα απόκοσμη. Ο Κωνσταντίνος Γεωργόπουλος ως Τζίουελ (το «κόσμημα» και αγαπημένο παιδί της μητέρας του) δίνει μια δυναμική σωματική ερμηνεία. Ο Μιχαήλ Ταμπακάκης αβρός και συναισθηματικός ως Βάρνταμαν, το μικρότερο παιδί της οικογένειας. Ανεπιτήδευτος και γοητευτικός ο Μορφέας Παπουτσάκης ως Κας. Συναισθηματική η Έλενα Μεγγρέλη ως Ντιούη Ντελ και επιβλητική η φυσιογνωμία του Κώστα Βασαρδάνη ως Νταρλ. Τέλος, ο Μιχάλης Καλιότσος μας δίνει μερικούς από τους πιο καλοδουλεμένους λεκτικά και σωματικά μονολόγους στην παράσταση.
Η παράσταση γενικά αποτελεί μια από αυτές τις ελάχιστες περιπτώσεις όπου η λογοτεχνία μεταφέρεται στο θέατρο χωρίς να χάσει κάτι από την πρώτιστη γοητεία της. Ελεγειακή και ταυτόχρονα σατυρική δίνει σάρκα και οστά στο δράμα της οικογένειας Μπάντρεν και σε προέκταση στο ανθρώπινο δράμα αυτών που παλεύουν να συνεχίσουν τη ζωή καθώς αυτή ψυχορραγεί δίπλα τους.
Συντελεστές :
Μετάφραση: Μένης Κουμανταρέας
Ελεύθερη απόδοση – διασκευή: Χλόη Κολύρη
Σκηνοθεσία: Σοφία Φιλιππίδου
Σκηνογραφική επιμέλεια: Κυριακή Μαυρογεώργη
Επιμέλεια κοστουμιών – τραγουδιών – κίνησης: Σοφία Φιλιππίδου
Βοηθός ενδυματολογικού: Μάγδα Καλορίτη
Ηχητικά και μουσικά τοπία: Γεωργία Σπυροπούλου
Φωτισμοί: Νίκος Βλασσόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Δανάη Γκουτκίδου, Μαρία Πολυχρόνη, Μιχαήλ Ταμπακάκης
Βοηθός παραγωγής – βίντεο: Μορφέας Παπουτσάκης
Φωτογράφηση: Narkiss Holingberry
Παίζουν: Σοφία Φιλιππίδου, Κώστας Βασαρδάνης, Μιχάλης Καλιότσος, Έλενα Μεγγρέλη, Κωνσταντίνος Γεωργόπουλος, Μιχαήλ Ταμπακάκης και Μορφέας Παπουτσάκης
Εισητήρια:
Γενική είσοδος: 15€
Μειωμένο: 10€
Προπώληση:
Στο ταμείο του Θεάτρου & στο Ticket Services: Πανεπιστημίου 39 (Στοά Πεσμαζόγλου), +210 7234567, ticketservices.gr
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.