Οι αναμνήσεις του Ολοκαυτώματος στους δρόμους του Βερολίνου

Πως μπορείς να ζεις σε μια πόλη με τέτοια ιστορία όταν έρχεσαι από το Ισραήλ, όταν είσαι Εβραίος; Πως μπορείς να ζεις σε μια πόλη που δεν σε ήθελε ποτέ εδώ, που σε έδιωξε;

Η Flora Friedel Brandt, η οποία γεννήθηκε με το όνομα Flora Friedel Silber στις 11 Οκτώβρη του 1866, ήταν Εβραία, Βερολινέζα. Αρχικά έμενε στο Schöneberg στο δυτικό Βερολίνο. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε πιο ανατολικά, ώσπου έφτασε στα ανατολικά μπλοκ του Βερολίνου, στην Prenzlauer Berg. Έμεινε εκεί ως την Τρίτη, στις 16 Ιουνίου του 1942, όταν οι Ναζί μπήκαν στο διαμέρισμα της και την πήραν. Εκκένωσαν το σπίτι της και την έστειλαν 260χλμ νότια στο Theresienstadt Ghetto ή αλλιώς την τωρινή Τσεχοσλοβακία.

Εκεί ήταν το σπίτι της Φλώρας για 3 μήνες, μέχρι τις 19 Σεπτέμβρη του 1942. Εκείνη τη μέρα, μαζί με άλλους Εβραίους, στιβάχθηκαν όλοι μαζί σ’ ένα τρένο που μετέφερε μοσχάρια. Ο προορισμός του τρένου ήταν άγνωστος σε όλους τους επιβάτες.

Δε ξέρω αν η Φλώρα όταν επιβιβάστηκαν σε αυτό το γεμάτο τρένο, εκείνο το Σάββατο πίστεψε πως πήγαιναν σε κάποιον καταυλισμό όπου θα δούλευαν. Πηγαίνωντας 700χμλ ανατολικά στην Treblinka, οπού ήταν ένα από τα ναζιστικά πεδία θανάτου.

Επίσης, δεν ξέρω αν η Φλώρα πέθανε στο τρένο, από τη ζέστη και τη πολυκοσμία, οπώς πολλοί Εβραίοι ή αν επιβίωσε αυτή τη διαδρομή για να δολοφονηθεί λίγες μέρες μετά, ένα μήνα πριν κλείσει τα 76 της χρόνια, γυμνή, στους θαλάμους αερίων.

Το τρένο αυτό, οδήγησε 18 χιλιάδες Εβραίους στο στρατόπεδο θανάτου. Οι Ναζί συνολικά δολοφόνησαν 875 χιλιάδες ανθρώπους, από τους οποίους οι 865 χιλιάδες ήταν Εβραίοι, μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο. Μεταξύ του Ιουλίου του 1942 και του Οκτωβρίου του 1943.

Μπορείς να χαθείς μέσα σε μια στίβα αριθμών. Μέσα σε έναν τέτοιο ωκεανό θανάτου, είναι πολύ εύκολο να ανακατευτείς με τα ονόματα, τα πρόσωπα και τα συναισθήματα.

Το πρότζεκτ Stolpersteine, το οποίο ξεκίνησε το 1992, προσπαθεί να κάνει ακριβώς αυτό. Να δώσει σε αυτούς τους αριθμούς πίσω τις χαμένες τους ζωές. Να κάνει τους αριθμούς ονόματα και τα ονόματα προσωπικές ιστορίες. Μας κάνει να θυμηθούμε το καθένα από αυτά τα θύματα ξεχωριστά, να τιμήσουμε για όλα αυτά τα θύματα που πάλεψαν ενάντια στο ναζισμό. Εβραίοι, γκέι, μαύροι, ιεχωβάδες, άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, Γερμανοί ενάντια στο ναζισμό. Όλοι ήταν βερολινέζοι.

Το προτζεκτ δείχνει που ήταν η τελική τοποθεσία του καθενός, από που τους πήραν από τα στρατόπεδα συγκέντωσης στα στρατόπεδα θανάτου. Στην είσοδο του κτιρίου του σπιτιού τους ή της δουλειάς τους υπάρχει μια χρυσή πλάκα που αναφέρει το όνομα τους, την ημερομηνία γέννησης, το όνομα μετά τον γάμο τους, την ημερομηνία που τους πήραν από το στρατόπεδο συγκέντρωσης και το όνομα του στρατοπέδου όπου τους πήγαν. Στο κάτω μέρος της πλάκας, μπορείς να δεις το όνομα του στρατοπέδου όπου δολοφονήθηκαν.

Αυτές οι πλάκες βρίσκονται σε πολυκατοικίες σπιτιών σε 22 ευρωπαϊκές πόλεις. Στο Βερολίνο υπάρχουν περίπου 70 χιλιάδες πλάκες για να τιμήσουν 70 χιλιάδες άτομα, Βερολινέζους.
Μια από αυτές είναι και η γειτόνισσα μου, η Flora Friedel Brandt, μένει στην Pappelallee 3.

Πως μπορεί λοιπόν κάποιος να περπατάει σε δρόμους με τέτοια ιστορία;

Ο ίδιος ο Χίτλερ, δεν άντεχε το Βερολίνο στην εποχή του. Όπως και σήμερα, υπήρξε μια πόλη με μεγάλες διαφορές. Όλοι ήταν ανακατεμένοι μεταξύ τους. Δούλευαν μαζί, διασκέδαζαν μαζί. Ο Χίτλερ και οι επόμενοι από αυτόν δεν ήθελαν να ανακατεύουν τον κόσμο μεταξύ τους. Είναι πιο δύσκολο να χειραγωγήσεις πολλούς μαζί και να ελέγξεις τις σκέψεις τους. Όταν είσαι μόνος μπορείς πιο εύκολα να πιστέψεις αυτά που μας λένε.

Στο Βερολίνο, είμαστε όλοι περήφανοι με το να είμαστε διαφορετικοί. Είναι ένα σπίτι που χωράει όλες τις μειονότητες και τις ανήγαγε σε πλειονότητες. Οι τίτλοι δεν υπάρχουν. Κάθε μέρα κοιτάς ποιος είναι δίπλα σου και ψάχνεις να βρεις τι σε διαχωρίζει από αυτόν, ποια γλώσσα, ποια σημάδια, αλλά καταλήγεις να τον αγκαλιάζεις. Και θες να θυμάσαι πως όλα αυτά συνέβησαν, γιατί θες να θυμάσαι πως δε θες να σε ξαναδιαχωρίσει κανένα σύμβολο, καμία σημαία, καμία γλώσσα με τον άνθρωπο που περπατάει δίπλα σου.