Συνεπείς στο ραντεβού μας στις 4.30 το απόγευμα, βρεθήκαμε στην οδό Σίνα για να περπατήσουμε με τον Γαβριήλ Σακελλαρίδη, υποψήφιο Δήμαρχο Αθήνας με τον ΣΥΡΙΖΑ και μέλη της Ανοιχτής Πόλης στα Εξάρχεια, να μάθουμε για το παρελθόν και τις ανάγκες τους. Την περιοχή της Αθήνας που συγκεντρώνει τις περισσότερες διμοιρίες ΜΑΤ στους δρόμους της, αλλά έχει μαζεμένα και πολλά προβλήματα, παρατημένη από τον Δήμο Αθηναίων.
Παρά τη βροχή και τη μέρα (Κυριακή) ο κόσμος ήταν πολύς. Είχε μια ιστορία να πει, μια πρόταση να κάνει. Πρώτη στάση τα σχολεία σε Σίνα και Βαλτετσίου. Άλλοτε έσφυζαν από ζωή. Τα Μνημόνια τη ρούφηξαν. Συγχωνεύσεις, απολύσεις καθηγητών και σχολικών φυλάκων, περικοπές στη χρηματοδότηση σε σημείο που τα βασικά θρανία και τοίχοι να μένουν όπως ήταν φθαρμένα απ’ το χρόνο και την αδιαφορία.
Στη Σίνα βρίσκεται το σχολείο του Δημήτρη Πικιώνη. Υπήρξε αρχιτέκτονας, ζωγράφος, ποιητής, στοχαστής της «γενιάς του 30». Τα έργα του θεωρούνται σπουδαία, σημαντικά μνημεία του Μοντερνισμού. Το σχολείο είναι ένα από αυτά. Χτίστηκε το 1932 και ξεχωρίζει για τη γεμάτη δέντρα αυλή του. Άλλοι το ξέρουν από μαθητές, άλλοι γιατί εκεί ψηφίζουν, άλλοι πάλι γιατί βολτάρουν προς Λυκαβηττό μεριά. Η απόφαση να γίνει το κτίριο σε άλλο οικόπεδο του κοστίζει ακόμα και σήμερα. Η είσοδος στο σχολείο παραμένει δύσκολη.
Κατεβαίνοντας από το σχολείο Πικιώνη
Στο 5ο Λύκειο έχει να χτυπήσει από πέρυσι το κουδούνι. Το σχολείο δεν λειτουργεί πια κι ένας ακόμα δημόσιος χώρος παραμένει αναξιοποίητος. Από τα παιδιά αυτού του σχολείου φτιάχτηκε το «Ανάλυσέ το». Το πολυσυζητημένο βίντεο μαθητών για τα Εξάρχεια. Σατίριζαν τον τρόπο που τ’ αντιμετωπίζουν τα δελτία των 8, έδειχνε ότι είναι μια περιοχή όπως όλες οι άλλες, αλλά και την ίδια ώρα ξεχωριστή. Από τη χαραμάδα του σχολείου, χτισμένο από το 1898, βλέπεις το μνημείο για τους εκτελεσθέντες στην Κατοχή. “Θα μπορούσε να γίνει ανοιχτός δημοτικός χώρος. Να έρχεται και να κάθεται ο κόσμος. Θα μπορούσε επίσης να γίνει παράρτημα δημοτικής βιβλιοθήκης”, πρότειναν κάτοικοι και μέλη της Ανοιχτής Πόλης.
Λίγο πιο κει το παλιό μπαρ Τιπούκειτος. “Εδώ τραγουδούσε η Αρλέτα, ο Λάκης Παππάς”, λέει κάποιος. Το κτίριο στη Βαλτετσίου 23, ταβέρνα “Τιπούκειτος”, κλειδαμπαρωμένο και ξεφλουδισμένο από τους πεσμένους σοβάδες. Στέκεται ακόμα, αλλά κανείς δεν τ’ αγοράζει. Μας ενημέρωσαν ότι πουλιέται πανάκριβα, όπως και τα περισσότερα νεοκλασσικά της περιοχής. Όσο καθόμαστε, οι κάτοικοι διηγούνται ιστορίες. Ρόλο ξεναγού έχει η Τόνια Κατερίνη από την Ανοιχτή Πόλη, αλλά παίρνουν αρκετοί τον λόγο. Οι παλιοί θυμούνται το “ντου” της αστυνομίας. Στις 8/4 του ’80 αστυνομικοί εισβάλλουν στην ταβέρνα, διακόπτουν το μουσικό πρόγραμμα και προσαγάγουν τους πάντες. “Δεν χωρούσαν στα περιπολικά!” Από τότε τα Εξάρχεια στο στόχαστρο.
Κατηφορίσαμε στο πάρκο Ναυαρίνου. Πριν πέντε χρόνια, μετά την πρώτη παρέμβαση των κατοίκων στο πάρκινγκ, υπήρχαν μετρημένα παρτέρια και λίγα δενδρύλια. Σήμερα είναι ένα πάρκο – όαση για το κέντρο, με πολύ πράσινο, ποικιλία φυτών και δέντρων και πολλές παρέες να περνούν χρόνο στα πρωτότυπα πεζούλια του.
O Νίκος Σαραντάκος (συγγραφέας) μιλά για τη χρήση του χώρου πριν το πάρκο.
Επόμενος σταθμός το σημείο της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Εξέγερση η πρώτη λέξη που έρχεται στο νου. Στη μνήμη του 15χρονου μαθητή οι Εξαρχειώτες συνεχίζουν να αγωνίζονται. Και μία από τις μάχες που θα κληθούν σύντομα να δώσουν είναι για να υπερασπιστούν το παλιό σπιτάκι Τζαβέλλα και Θεμιστοκλέους γωνία. Ο Ροδίτικος φίκος, αιωνόβιος που απλώνεται πέρα από την αυλή είναι η ομπρέλα μας. Μέσα μας ενημέρωσε η ηθοποιός Αννίτα Δεκαβάλλα έχει ακόμα ένα πηγάδι, ενώ το σπίτι είναι “δείγμα λαϊκής αθηναϊκής αρχιτεκτονικής συνθέτοντας με τα υπόλοιπα παλιά κτίσματα ένα σπάνιο μέτωπο από την παλιά Αθήνα“. Το κτίριο ανήκει στο Πολεμικό Ναυτικό. Σχεδιάζει 5όροφη πολυκατοικία, από τα νοίκια της οποίας θα εξασφαλίζει έσοδα. Οι κάτοικοι ζητούν να κριθεί διατηρητέο. Μία ακόμα μάχη δική τους, αλλά και στοίχημα για τον Γαβριήλ Σακελλαρίδη αν εκλεγεί.
Σε πολύ μικρή απόσταση βρίσκεται η πλατεία Εξαρχείων που φιλοξενεί την μπλε πολυκατοικία. Το Floral της έχει δώσει νέα πνοή, αν και πολλοί νοσταλγούν το ελεύθερο παγκάκι. Παλιότερα η μπλε πολυκατοικία ήταν σύμβολο πολυτέλειας, σήμερα ιστορικό σημείο αναφοράς, χωρίς όμως να έχει πάψει να ζει.
Ανεβαίνουμε τον πεζόδρομο της Θεμιστοκλέους με ήχους από παλιά Αθήνα. Όταν σταματούσε ο κόσμος να μιλά, από τον ενισχυτή -που κουβαλούσαν σε βάρδιες οι άνθρωποι της Ανοιχτής Πόλης- ακούγονταν ρεμπέτικα. Μαθαίνουμε ότι η Θεμιστοκλέους πεζοδρομήθηκε τη δεκαετία του ’80. Και τότε υπήρχαν αντιδράσεις από τους κατοίκους, που κατάφεραν να μη «ξεφύγει» η ανάπλαση. Το κακό σήμερα όμως είναι ότι τα πεζούλια της Θεμιστοκλέους, στην οποία βρίσκεται και παιδικός σταθμός, μετατρέπονται συχνά σε χώρο διακίνησης ναρκωτικών.
Ο Θοδωρής Κοκκινάκης, ιδιοκτήτης παντοπωλείου στέλνει μήνυμα αντίστασης στην απαξίωση των Εξαρχείων.
Κατευθυνόμαστε στην Μπουμπουλίνας και το υπουργείο Πολιτισμού. Κατεβαίνουμε την Τοσίτσα που μοσχοβολούν οι νεραντζιές. Οι μαρτυρίες που ακολουθούν είναι συγκλονιστικές. Δίπλα στο υπουργείο ήταν κάποτε κτίριο – τόπος βασανιστηρίων για τους κομμουνιστές. «Η μάνα μας ζωγράφιζε πάνω στις χαρτοπετσέτες του φαγητού την ίδια πίσω από κάγκελα να μας χαιρετά. Τη βασάνιζαν λέγοντάς της ότι δεν θα ξαναδεί ποτέ τα παιδιά της», λέει χωρίς να αφήσει τη συγκίνηση να τη λυγίσει η Μαργαρίτα Γεραλή, υποψήφια δημοτική σύμβουλος με την Ανοιχτή Πόλη.
Ανεβαίνοντας τη Θεμιστοκλέους.
Ο καιρός φτιάχνει. Μέχρι να φτάσουμε στον τελικό μας προορισμό, το σπίτι που έζησε ο Ναπολέων Λαπαθιώτης (Οικονόμου και Κουντουριώτου) τα σύννεφα κι η βροχή αντικαταστάθηκαν από ήλιο και μια υπέροχη μέρα. «Δεν του άρεσε του μικρού Λαπαθιώτη (14 χρονών) όταν ήρθε στα Εξάρχεια, γιατί ήταν μακριά από την πόλη και τους φίλους του», λέει ο Νίκος Σαραντάκος. «Η οικογένεια Λαπαθιώτη αγόρασε το σπίτι καινούριο (νεοκλασσικό), το 1902. Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης έζησε εκεί μέχρι το θάνατό του (8/1/1944)». Ακολούθησε ξενάγηση στις παλιές ονομασίες των δρόμων και πλατειών της Αθήνας. Μύθοι καταρρίφθηκαν, υποθέσεις επιβεβαιώθηκαν.
Ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης άκουγε με προσοχή. Σίγουρα είχε πολλά να κρατήσει για την περιοχή που ζει. Του ζήτησαν να τη φροντίσει ακόμα περισσότερο. Οι αναμνήσεις από το παρελθόν της είναι τόσο ισχυρές που οι πιτσιρικάδες νοσταλγούν όσα δεν έζησαν και οι παλιοί εύχονται να δουν πάλι τον “Τιπούκειτο”, ίσως με άλλο όνομα και άλλη χρήση να ζωντανεύει, τα σχολεία ανοικτά. Σκέψεις και συναισθήματα όμως που έχει μάλλον κι ο ίδιος ο Γαβριήλ.
Kώστας Παπαντωνίου
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.