Είναι το σημείο απ’ όπου αναπόφευκτα θα περάσεις. Αλλά είναι απλά ένα «πέρασμα», χωρίς κανένα άλλο ενδιαφέρον. Ίσως το πιο πολυσύχναστο και συνάμα αδιάφορο πέρασμα της Αθήνας. Δεν είναι ότι δεν έχει ζωή. Έχει και σουβλατζίδικα και καφέ και fast-food. Αλλά τα πρόσωπα όσων είναι εκεί, μοιάζουν να σου λένε «κατά λάθος βρέθηκα εδώ» ή «θα κάτσω μόνο για λίγο». Εκτός από αυτούς που παραμένουν εκεί, γιατί δεν μπορούν να πάνε αλλού. Οι εργαζόμενοι στα γύρω γραφεία, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες, οι τοξικοεξαρτημένοι, οι άστεγοι, οι άνθρωποι που εκδίδονται.
Η πλατεία Ομονοίας ήταν ανέκαθεν από τις πιο ξεχωριστές πλατείες της Αθήνας. Ίσως δεν έχει την ιστορικότητα του Συντάγματος, την αίγλη της Αθηναϊκής Τριλογίας στην Πανεπιστημίου ή το πολυπολιτισμικό παρελθόν του Μοναστηρακίου. Κι όμως, όλα αυτά τα σημεία είχαν πάντοτε μια ψυχή. Η Ομόνοια πολλές.
Αν ρίξει μια ματιά κανείς στην εξέλιξή της στο χρόνο, βλέπει ότι η Ομόνοια ήταν πάντα κάτι σαν άδειο κουτί, σαν καμβάς. Έτοιμος να αποτυπώσει τις κοινωνικές κινήσεις σε κάθε συγκυρία, τις διαφορετικές συνήθειες της αστικής ζωής, τις διαφορετικές πολεοδομικές τάσεις, τις πολιτικές φιλοδοξίες του εκάστοτε Δημάρχου ή της εκάστοτε Αρχής. Έτοιμη να αλλάζει, να αλλάζει συνέχεια, να είναι ορθογώνια, ύστερα να γίνεται στρογγυλή, ύστερα πάλι ορθογώνια, να έχει πιο πολύ πράσινο, ύστερα πιο πολύ νερό, να φιλοξενεί έργα Τέχνης, άλλοτε να δίνει περισσότερο χώρο στους πεζούς κι άλλοτε περισσότερο στα αυτοκίνητα.
Όμως η Ομόνοια δεν ήταν ποτέ μόνο η όψη της πλατείας. Ήταν και είναι ένας ολόκληρος κόσμος, πάνω και «κάτω» από την πλατεία. Στην κυριολεξία. Σκάφτηκε για να φιλοξενήσει το σταθμό του ηλεκτρικού (διατηρητέο σήμερα), αλλά και ένα ολόκληρο εμπορικό κέντρο «από κάτω» της. Ήδη από τη δεκαετία του ’50, οι πρώτες κυλιόμενες στην Αθήνα έκαναν την εμφάνισή τους εδώ και οδηγούσαν σε έναν άλλο υπόγειο κόσμο, που φωτιζόταν μόνο από το φως των μαγαζιών.
Γύρω γύρω της χτίστηκαν πολλά ογκώδη κτίρια με γραφεία, ακολουθώντας το ρεύμα του μοντερνισμού, αντικαθιστώντας τα παλιά νεοκλασικά. Και κατασκευάστηκαν δεκάδες στοές. Οι στοές έδωσαν περισσότερο χώρο για εμπορική χρήση και ταυτόχρονα έφτιαξαν πολλούς μικρούς κόσμους.
Όπως παρατηρεί ο Θέμης Ανδριόπουλος (1), η Ομόνοια είναι πάντα ένα «όριο». Όριο ανάμεσα σε διαφορετικές εικόνες της πόλης. Από την πλευρά της Πανεπιστημίου και της Σταδίου αρχίζει η «μπροστινή» όψη της Αθήνας. Το εμπορικό κέντρο, τα γραφεία, τα πανεπιστήμια, το Σύνταγμα, το Κολωνάκι, η πόλη της ευμάρειας. Από την άλλη πλευρά της Ομόνοιας, η σκοτεινή πλευρά της πόλης. Η «αγορά» της οδού Αθηνάς, οι οίκοι ανοχής, κάθε λογής παράνομες δραστηριότητες, οι παλιοί και σύγχρονοι «κολασμένοι» αυτής της πόλης, η αρχή του τέλους της Αθήνας, καθώς από εδώ αρχίζει ο δρόμος που οδηγεί στον Πειραιά.
—
Αυτές τις μέρες στην πλατεία Ομονοίας πραγματοποιείται άλλη μια «ανάπλαση». Μια ανάπλαση που ξεκίνησε ο Δήμος Αθηναίων τον περασμένο Φεβρουάριο (λίγο καιρό πριν τις δημοτικές εκλογές), για να ολοκληρωθεί σε δύο-τρεις μήνες. Και κράτησε πολύ περισσότερο. Στις αρχές του καλοκαιριού, ο (τότε) αρμόδιος αντιδήμαρχος Γιώργος Αποστολόπουλος (επανεξελέγη σήμερα με τον Κώστα Μπακογιάννη), εμφανιζόταν δυσαρεστημένος με τις διαμαρτυρίες των καταστηματαρχών για αργοπορία. Άλλα παρόμοια εργοτάξια κρατούν ένα χρόνο, έλεγε. Ο Κώστας Μπακογιάννης, μόλις ανέλαβε, «απαίτησε» η πλατεία να είναι έτοιμη στα τέλη Οκτωβρίου… Πάντως από την αρχική ημερομηνία που τέθηκε στις αρχές καλοκαιριού, σήμερα πάμε στους 8 μήνες και όπως φαίνεται, το στοίχημα είναι να είναι έτοιμη η πλατεία τα Χριστούγεννα.
Ας είναι, θα πει κάποιος. Αρκεί να γίνει κάτι καλό. Βέβαια, αυτό που στην αρχή έγινε γνωστό ως ένα απλό «λίφτινγκ» της πλατείας, για να γίνει πιο «ασφαλής» και πιο καθαρή, φαίνεται να προσλαμβάνει πιο δομικά χαρακτηριστικά. Στις αρχές καλοκαιριού, κυκλοφόρησε στα ΜΜΕ ένα σχέδιο τού πώς θα είναι η πλατεία μετά την ανάπλαση, που άλλαζε κάποια στοιχεία της (για παράδειγμα προσέθετε νερό στις ήδη υπάρχουσες άδειες λίμνες), βασιζόταν όμως στη διάταξη της πλατείας όπως είναι σήμερα. Ωστόσο, αν κοιτάξει κανείς σήμερα τα έργα, θα δει ότι ετοιμάζεται να εγκατασταθεί στην πλατεία μια μεγάλη στρογγυλή κατασκευή (σιντριβάνι;) που διαφοροποιεί πολύ την όψη της. Σίγουρα απέχει από τα σχέδια που κυκλοφόρησαν πριν από κάποιους μήνες.
Πιο συγκεκριμένες πληροφορίες μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν.
Όπως αναφέρει ρεπορτάζ του «Αθήνα 9.84», οι «αμιγώς καλλωπιστικού χαρακτήρα» παρεμβάσεις θα ανακοινωθούν μέσα στο επόμενο διάστημα και «μέχρι αυτή τη στιγμή αποτελούν “επτασφράγιστο μυστικό”, καθώς το όλο θέμα το έχει αναλάβει προσωπικά ο δήμαρχος Αθηναίων»! Ο ίδιος δήλωσε αινιγματικά στον ΣΚΑΪ ότι όταν ολοκληρωθούν τα έργα, η Ομόνοια «θα μας γυρίζει πίσω μνήμες που έχουμε».
Κι ενώ οι δημότες περιμένουμε με ανυπομονησία την αποκάλυψη αυτού του «μυστικού», αυτό που χρειάζεται είναι να σκεφτούμε μια πιο συνολική παρέμβαση στην Ομόνοια. Μια παρέμβαση που δεν θα εξαντλείται στην εγκατάσταση ενός σιντριβανιού ή ενός άλλου εντυπωσιακού κυρίαρχου αντικειμένου, αλλά θα αφορά την Ομόνοια ως κοινωνική-πολεοδομική ενότητα. Όχι μόνο την όψη πάνω στην πλατεία της, αλλά τους μικρούς δρόμους, τα αστικά κενά ένα τετράγωνο πίσω και τις στοές ολόγυρά της, τη χρήση των ιστορικών υπεραιωνόβιων κτιρίων που την περιτριγυρίζουν («Μπάγκειον», «Μέγας Αλέξανδρος», «Νέον», Εθνική Τράπεζα), την πολιτιστική της φυσιογνωμία, το ποιους/ες αφορά σήμερα και ποιους/ες θέλει να προσελκύσει για στάση και ανάπαυση (εφόσον θέλει). Να μην αφορά μόνο την πλατεία αυτή καθ’ αυτή, αλλά και τους δρόμους ολόγυρα, στους οποίους κυριαρχεί η εγκατάλειψη. Αυτό δεν βασίζεται μόνο σε έναν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την Ομόνοια και την «πρόσκληση στους καλύτερους, στην Ελλάδα και διεθνώς», όπως γράφει ο Νίκος Βατόπουλος στην «Καθημερινή» (2), αλλά πάνω από όλα ένα πολιτικό και οραματικό σχέδιο για την πλατεία και για το κέντρο της Αθήνας ευρύτερα. Ενα σχέδιο, στην εκπόνηση του οποίου πρέπει να πρωταγωνιστήσει το Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας.
*Δημοσιογράφος
Μέλος της δημοτικής παράταξης «Ανοιχτή Πόλη»
(1) Ανδριόπουλος Θέμης, «Η πλατεία Ομόνοιας ως όριο και ως αφηγητής», https://www.athenssocialatlas.gr, ανακτήθηκε 19/11/2019
(2) Βατόπουλος Νίκος, «Το όραμα της νέας Ομόνοιας», https://www.kathimerini.gr/1041562/opinion/epikairothta/politikh/to-orama-ths-neas-omonoias, ανακτήθηκε 19/11/2019
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.