του Νικόλα Κολυτά
Πολλά συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό σε μια μεγάλη αγάπη. Την ΑΕΚ. Δεν αναγάγω την ποδοσφαιρική μου ομάδα σε πολιτική μου ταυτότητα ούτε θα προσπαθήσω να ταυτίσω ασύγκριτες έννοιες. Οι ποδοσφαιρικές ομάδες άλλωστε δεν αποτελούν ομογενοποιημένα πολιτικά σύνολα αλλά συσπειρώσεις οπαδών γύρω από το έμβλημα και τα χρώματα της ομάδας. Όταν όμως μέσα στο ιστορικό συνεχές το έμβλημα και τα χρώματα μιας ομάδας έχουν συνδεθεί με πλήθος αντιφασιστικών, αντιπολεμικών και ταξικών αναφορών, τότε το ιστορικό φορτίο της ομάδας δεν αποτελείται μόνο από τίτλους και κούπες αλλά και από άλλα πιο σημαντικά. Η ΑΕΚ λόγω της προσφυγιάς που τη γέννησε κουβαλάει πολλές τέτοιες μνήμες πάνω της. Όσο και να θέλουν να τις σβήσουν ή να τις περιορίσουν τα εκάστοτε αφεντικά της, αυτές υπάρχουν. Και είναι χρέος αυτών που βλέπουν την ομάδα ως τέτοια και όχι ως εταιρία, να την προστατέψουν από μεγαλοπαράγοντες και υπαλλήλους τους. Παραθέτω κάποια στοιχεία της ΑΕΚ που γουστάρουμε και αγαπήσαμε εμείς, σε αντίθεση με την ΑΕΚ ΠΑΕ που γουστάρουν κάποιοι άλλοι.
Ίδρυση
Η ΑΕΚ δε γεννήθηκε από τύχη. Σε αντίθεση με τον Ολυμπιακό που φτιάχτηκε τυχαία από τους αδερφούς Ανδριανόπουλους που είπαν να φτιάξουν μια πειραιώτικη ομάδα, και τον Παναθηναϊκό που αποτελούσε την ομάδα της αθηναϊκής ελίτ, η ΑΕΚ αποτέλεσε το παιδί της προσφυγιάς και του ξεριζωμού. Οι μικρασιάτες που εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους λόγω του εκατέρωθεν εθνικιστικού μίσους της περιόδου, έφτασαν στην Ελλάδα πάμφτωχοι και αντιμετωπίζονταν ως μιάσματα. «Τουρκόσποροι» αυτοί, «παστρικιές» οι γυναίκες τους, «μπάσταρδα» τα παιδιά τους. Κι όμως αυτοί οι άνθρωποι κατάφεραν να ξαναχτίσουν τη ζωή τους στεγάζοντάς την στα μικρά δίπατα σπιτάκια με τις αυλίτσες στη Νέα Φιλαδέλφεια, στη Νέα Ιωνία και σε πολλές άλλες προσφυγικές συνοικίες. Μαζί με την καινούργια τους ζωή όμως έχτισαν και μια ομάδα που θα συνέδεε τις μνήμες τους από το παρελθόν με τον αγώνα τους να κατορθώσουν να επιβιώσουν και να σταθούν στα πόδια τους από το μηδέν στο παρόν και στο μέλλον. Κάπως έτσι ιδρύθηκε στις 13 Απριλίου του 1924 η ΑΕΚ σε ένα κατάστημα αθλητικών ειδών στην οδό Βερανζέρου. Η ίδρυση της ΑΕΚ δεν ήταν μια πολυτέλεια της εποχής αλλά μια ανάγκη εκδιωγμένων ανθρώπων να έχουν ένα σημείο αναφοράς.
Λίγο πριν το ξέσπασμα του πολέμου η ΑΕΚ είχε στεφθεί δύο συνεχόμενες χρονιές πρωταθλήτρια. Πλήθος ιστορικών αναφορών επιβεβαιώνει ότι το κύριο σώμα των προσφύγων στο διάστημα του μεσοπολέμου πρωταγωνίστησε στους αγώνες του εργατικού κινήματος και της αριστεράς και αργότερα εντάχθηκε μαζικά στο ΕΑΜ. Είναι χαρακτηριστικό ότι πλήθος ποδοσφαιριστών της ΑΕΚ καταγράφηκε να συμμετέχει στις αθλητικές δραστηριότητες που διοργάνωνε η νεολαία του ΕΑΜ, η ΕΠΟΝ. Ανάμεσα σε αυτούς ο Παπαγεωργίου, ο Καψής αλλά και ο Δελαβίνιας ο τερματοφύλακας της ΑΕΚ, οι οποίοι συμμετείχαν στις ποδοσφαιρικές ομάδες της ΕΠΟΝ στον Πειραιά και την Αθήνα. Στην παρακάτω φωτογραφία μάλιστα ο γκολκίπερ της ένωσης διακρίνεται στην ομάδα της ΕΠΟΝ Αθηνών. Ο δε Παπαγεωργίου συνελήφθη και βασανίστηκε άγρια από τους ΝΑΖΙ και κατά τύχη γλίτωσε την εκτέλεση. Κάνοντας κανείς μια βόλτα στο υπόγειο της Κομαντατούρ στην οδό Κοραή θα δει ότι στα κελιά της Γκεστάπο ήταν φυλακισμένοι πολλοί αντιστασιακοί που ακόμη και στους τοίχους των κελιών τους χάρασσαν τον δικέφαλο αετό:
Χαρακτηριστική και συνάμα τραγική φιγούρα της ΑΕΚ και του αγώνα ενάντια στους ΝΑΖΙ αποτέλεσε και ο ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ Σπύρος Κοντούλης. Ο Κοντούλης όπως και πολλοί άλλοι ποδοσφαιριστές της ΑΕΚ είχε αντιστασιακή δράση και μάλιστα σε ποικίλες περιπτώσεις η διοίκηση της ομάδας προσπαθούσε να αποτρέψει την εκτέλεση των ποδοσφαιριστών της. Ο Κοντούλης τον Απρίλιο του 1944 συνελήφθη από γερμανική περίπολο στην περιοχή του Πεδίου του Άρεως και μεταφέρθηκε στις φυλακές του Χαϊδαρίου. Εκεί συνάντησε τον αδελφό του Βασίλη που εκτελέστηκε και τον συμπαίκτη του στην ΑΕΚ Κώστα Χριστοδούλου που βασανίστηκε φρικτά πριν τον αφήσουν ελεύθερο. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους ο Κοντούλης και άλλοι συναγωνιστές του οδηγήθηκαν με ένα καμιόνι προς το σκοπευτήριο της Καισαριανής για να εκτελεστούν. Προσπαθώντας να αποδράσει στη διαδρομή, στην περιοχή του Μετς, πήδηξε από το όχημα που τον μετέφερε. Οι Γερμανοί στρατιώτες τον αντιλήφθηκαν και τον πυροβόλησαν στην πλάτη όπου και άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 29 ετών. Στη φωτογραφία παρακάτω με τη φανέλα της ΑΕΚ:
Ύμνος Ακόμη και ο ύμνος της ομάδας αντικατοπτρίζει μια λαϊκότητα και μια γνησιότητα. Το μπουζούκι του Στέλιου Καζαντζίδη συνδυασμένο με τη φωνή του Μίμη Παπαϊωάννου ενός φτωχόπαιδου από την Ημαθία που παίζοντας 20 χρόνια μπάλα στην ΑΕΚ έμαθε τι σημαίνει προσφυγιά και την τραγούδησε, αναδεικνύουν το πώς έβλεπε ο κόσμος την ομάδα. Σε αντίθεση με ύμνους άλλων ποδοσφαιρικών ομάδων όπως πχ του Παναθηναϊκού που τον ύμνο του τραγούδησε ο Βογιατζής ο οποίος από το 1958 έως το 1962 ήταν επίσημος τραγουδιστής των ανακτόρων, ο ύμνος της ΑΕΚ τραγουδήθηκε από το Μίμη Παπαϊωάννου και το Στέλιο Καζαντζίδη, δύο ανθρώπους που ήταν δεμένοι με τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα μέσα από τις τέχνες τους. Ο ένας μέσα από την μπάλα και ο άλλος μέσα από το τραγούδι.
Ακόμη και μέσα στη Χούντα ο κόσμος της ΑΕΚ δε φοβόταν να σηκώσει πανό σαν το παρακάτω:
Πλήθος τραγουδιών όμως που γράφτηκαν γι αυτή την ομάδα κινείται στο ίδιο μοτίβο. Το μουσικό είδος μπορεί να αλλάζει όμως το κύριο περιεχόμενο των στίχων, αφορά στην προσφυγιά και το δέσιμο του κόσμου με την ομάδα που δε βασίζεται σε εύκολους τίτλους και φτηνές δόξες αλλά σε ακριβές αναμνήσεις και όμορφα όνειρα:
Σκεπαστή
Ένα άλλο σημείο αναφοράς των οπαδών της ΑΕΚ ήταν και η Σκεπαστή κερκίδα που φτιάχτηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Αποτέλεσε την πρώτη διώροφη κερκίδα στην Ελλάδα και για δεκαετίες στέγασε πλήθος από πάνκηδες, μεταλάδες και μαλλιάδες που εκτός από τη μουσική και τον αντιφασισμό, γούσταραν και το ποδοσφαιρικό αουτσάιντερ της Αθήνας που όταν ήθελε ξυπνούσε και υποσκέλιζε τους κοκκινοπράσινους αιώνιους. Πλήθος αεκτζήδων βρέθηκε στη συναυλία του Ρόρυ Γκάλαχερ στο γήπεδο της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια το 1981 και συγκρούστηκε μανιασμένα με τις δυνάμεις καταστολής όταν αυτές εισήλθαν στο γήπεδο για «προληπτικούς λόγους». Το γήπεδο μετατράπηκε σε πεδίο μάχης ανάμεσα σε ροκάδες της εποχής και τα ΜΑΤ. Η κατάσταση ξέφυγε, ο Γκάλαχερ φυγαδεύτηκε και οδοφράγματα στήθηκαν στη Δεκελείας όπου νεολαίοι της εποχής που ήξεραν τα λημέρια της περιοχής συγκρούστηκαν με την αστυνομία λόγω της αναίτιας παρουσίας της σε μια μουσική συναυλία στο γήπεδο της ΑΕΚ. «Κάηκε η Νέα Φιλαδέλφεια από τους ροκάδες», έγραφαν την επόμενη μέρα οι εφημερίδες της εποχής, ενώ στα αμέσως επόμενα χρόνια στα ματς της ΑΕΚ βρίσκονταν όλο και περισσότεροι από αυτούς τους ροκάδες που έφτιαχναν μια πολύ δυνατή ατμόσφαιρα για τα χρόνια της εποχής:
Αδελφοποίηση με Μαρσέιγ και Λιβόρνο
Στο σύγχρονο ποδόσφαιρο οι οπαδοί πολλών ομάδων αδελφοποιούνται μεταξύ τους αν οι ομάδες τους έχουν κοινές αναφορές και κοινή οπτική πάνω στο ποδόσφαιρο και το οπαδικό κίνημα. Η Original 21, ο μεγαλύτερος σύνδεσμος οργανωμένων οπαδών της ΑΕΚ, είναι εδώ και πολλά χρόνια αδελφοποιημένος με τους αντιφασίστες οπαδούς της Μαρσέιγ και της Λιβόρνο. Την ώρα που οι οπαδοί του Ολυμπιακού είναι αδελφοποιημένοι με τους φασίστες του Ερυθρού Αστέρα, οι οπαδοί της ΑΕΚ δείχνουν να έχουν άλλες προτιμήσεις. Σε πλήθος περιπτώσεων οπαδοί της Μαρσέιγ έχουν συγκρουστεί με ακροδεξιούς οπαδoύς άλλων ομάδων όπως το ίδιο έχει γίνει κατά καιρούς και με οπαδούς της Λιβόρνο που έχουν μια χρόνια κόντρα με τους φασίστες της Λάτσιο. Οπαδοί των ΑΕΚ-Μαρσέιγ-Λιβόρνο έχουν σχέσεις μεταξύ τους όσον αφορά το οπαδικό και ιδεολογικό κομμάτι και σε πλήθος περιπτώσεων αλληλοστηρίζονται όταν η μία ομάδα παίζει στη χώρα της άλλης. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ο Ολυμπιακός αγωνίστηκε ενάντια στη Μαρσέιγ το 2011, οι οπαδοί της τελευταίας σήκωσαν στο τεράστιο πέταλο του γηπέδου τους το πακάτω πανό: Και άλλες φωτο με οπαδούς της ΑΕΚ, της Μαρσέιγ και της Λιβόρνο:
Η αδελφοποίηση αυτών των τριών συνδέσμων οπαδών με τα αντιφασιστικά χαρακτηριστικά και την απόρριψη του “no politica” είναι πραγματικά πολύ σημαντική σε μια περίοδο που οι νεοναζί κάνουν κουμάντο σε πάρα πολλές κερκίδες. Τα αντιφασιστικά αντανακλαστικά του κόσμου της ΑΕΚ φάνηκαν ιδιαίτερα μάλιστα όταν ο Γιώργος Κατίδης (ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ το 2012) τόλμησε να πανηγυρίσει γκολ του υψώνοντας το χέρι του ναζιστικά:
Μετά από αυτή την εμετική του κίνηση δέχθηκε τέτοια κατακραυγή από τον κόσμο της ΑΕΚ που αναγκάστηκε να φύγει και να μην ξαναπαίξει στην ομάδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι οπαδοί της ΑΕΚ διατηρούν πολύ καλές σχέσεις και με τους αντιφασίστες οπαδούς της γερμανικής St.Pauli, γνωστής για το αριστερό-αναρχικό στοιχείο στις κερκίδες της:
Αντιπολεμικό ταξίδι στο Βελιγράδι
Γνωρίζοντας τον πόνο και τον ξεριζωμό που γεννά ο πόλεμος, η ΑΕΚ βρέθηκε στο Βελιγράδι το 1999 προκειμένου να στείλει αντιπολεμικό μήνυμα. Την ώρα που το ΝΑΤΟ βομβάρδιζε αμάχους και η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα έντονη και τραγική, η ΑΕΚ ταξίδεψε στη Σερβία προκειμένου να δώσει φιλικό παιχνίδι με την Παρτιζάν με απώτερο σκοπό να σταλεί ένα μήνυμα για το σταμάτημα του πολέμου. Εκτός όμως από την ποδοσφαιρική ομάδα που ταξίδεψε με κάποιες υποτυπώδεις εγγυήσεις ασφάλειας, οι οπαδοί της ομάδας μετέβησαν στο Βελιγράδι με πούλμαν διασχίζοντας μια περιοχή που εκείνη την εποχή κουβαλούσε βία, πόνο και αίμα. Έφτασαν. Το παιχνίδι όμως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ καθώς ο ενθουσιασμένος με το γεγονός κόσμος πλημμύρισε το γήπεδο και σήκωσε αντιπολεμικά πανό και σημαίες. Αυτό που συνέβη το 1999 είναι ένας από τους λόγους που μας αρέσει αυτή ομάδα και που την καθιστά σημαντική. Το ποδόσφαιρο ως τέτοιο σε ποικίλες περιπτώσεις έχει λειτουργήσει ενωτικά. Όταν σε αυτή την αξιοποίηση του ποδοσφαίρου η ομάδα σου πρωταγωνιστεί, έχεις ένα λόγο παραπάνω να χαίρεσαι που την υποστηρίζεις:
Antifa κερκίδα
Μέχρι σήμερα η κερκίδα της ΑΕΚ και οι οπαδοί της εκπέμπουν ένα δυναμικό και ριζοσπαστικό στοιχείο. Τα μαζέματα τροφίμων για πρόσφυγες, η αποτροπή φασιστών να ανοίξουν γραφεία από το Περιστέρι μέχρι τα Γρεβενά, η συμμετοχή στην αντιπαγκοσμιοποιητική διαδήλωση στη Γένοβα το 2001, το κράξιμο στο Μελισσανίδη για την κατάθεση στεφάνου στην κηδεία Ψωμιάδη, η συνέχιση της αδελφοποίησης με τους αντιφασίστες της Μαρσέιγ και της Λιβόρνο, οι σημαίες της Παλαιστίνης στο πέταλο, οι ανακοινώσεις και οι πορείες για το ΟΧΙ το καλοκαίρι του ’15, η ενσωμάτωση προσφυγόπουλων στο τμήμα άρσης βαρών και πάλης, το φιλικό παιχνίδι με την εθνική αστέγων, οι ανακοινώσεις αλληλεγγύης στην οικογένεια Φύσσα,το φιλικό παιχνίδι των νέων της ομάδας μπάσκετ της ΑΕΚ με τη Γενική Ένωση Παλαιστίνιων Φοιτητών, τα πανό για την 6η Δεκέμβρη και τον δολοφονημένο Γρηγορόπουλο και οι καταθέσεις στεφάνου στην επέτειο του Πολυτεχνείου, δεν είναι παρά λίγα από τα πεπραγμένα των οπαδών της ΑΕΚ τα τελευταία χρόνια. Μια κερκίδα με ρίζες και ιστορία. Μια κερκίδα με οπαδούς που είδαν να καίγονται αυτοκίνητά τους παλιότερα επειδή τόλμησαν να τα βάλουν με μαφιόζικες διοικήσεις της ομάδας. Μια κερκίδα που δε μάσαγε τα λόγια της και ενσάρκωνε το «είναι διαφορετικό να είσαι ΑΕΚ» όχι ως άλλοθι για την απώλεια τίτλων, αλλά ως οδικό χάρτη για να συνεχίσουμε να αγαπάμε την ομάδα για το ιστορικό φορτίο που κουβαλά. Ένα φορτίο που διαπερνιέται από δυσκολίες, αγώνες και πολύ συναίσθημα…
Να ενημερώσουμε λοιπόν όλους τους αυτόκλητους σωτήρες και τους προβεβλημένους ηγέτες ότι αυτή την ΑΕΚ μάθαμε και αγαπήσαμε από μικρά παιδάκια. Όχι την ΑΕΚ των χορηγών, των ισολογισμών και των ακριβών γραφείων. Την ΑΕΚ της φλεγόμενης σκεπαστής, της μικρασιάτισσας γριάς με το κασκόλ στη πλημμυρισμένη από βροχή Φιλαδέλφεια και της συσπειρωμένης ομάδας που γνωρίζει το βάρος της φανέλας, ξέραμε, ξέρουμε και θα ξέρουμε. Και αυτή την ΑΕΚ θα υπερασπιστούμε κόντρα σε όσους επιχειρήσουν να κάνουν τους οπαδούς της ΑΕΚ υπαλλήλους. Δεν υπήρξαν ποτέ τέτοιοι και δε θα γίνουν.
ΑΕΚ σημαίνει προσφυγιά ξεριζωμένη.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.