Oι τηλεοπτικές της σειρές έχουν αγαπηθεί όσο λίγες. Έχουν αποτελέσει κατά κάποιο τρόπο ένα μέρος της καθημερινότητάς μας. Λίγες στιγμές, όπου μπορεί και σκαρφαλώνει ένα γέλιο στα χείλη μας και μάλιστα κατ’ επανάληψη.
Η ίδια βέβαια, επιδιώκει εκτός αυτού, να χωρέσει έμμεσα στο κεφαλάκι του καθενός από εμάς, μία διαφορετική αντίληψη, μία διαφορετική άποψη, που έρχεται κόντρα στα πολλά εναπομείναντα παλαιολιθικά στερεότυπα της ελληνικής κοινωνίας. Σε αυτή την προσπάθεια συναντά δυσκολίες, από τους περισσότερους χώρους «φιλοξενίας» της δουλειάς της.
Με συνέντευξή της στο 3pointmagazine.gr, η πολύπειρη σεναριογράφος, Άννα Χατζησοφιά, μίλησε για τα περιορισμένα υπαρκτά περιθώρια που δίνει η τηλεόραση, το περιστατικό στο οποίο η ίδια υπέπεσε θύμα της λογοκρισίας, αλλά και το πέπλο της ανεργίας που έχει σκεπάσει την καλλιτεχνική χώρα, αγγίζοντας το 90%!
Σε περιόδους κρίσης, η Τέχνη συνηθίζει να μοιράζει τις δικές της απαντήσεις. Θεωρείτε πως αυτή τη στιγμή, στέκεται στο ύψος των περιστάσεων; Γεννιούνται καινούριες ιδέες, που αντιστέκονται και έχουν κάτι να πουν;
“Το θέμα δεν είναι να δίνει απαντήσεις αλλά να θέτει ερωτήματα. Αυτή τη στιγμή γίνονται πολλές ενδιαφέρουσες προσπάθειες σε όλους τους χώρους του πολιτισμού, ιδιαίτερα από νέους καλλιτέχνες. Υπάρχει όμως τεράστιο έλλειμμα οικονομικής στήριξης από την πολιτεία και ο χώρος των καλλιτεχνών βρίσκεται σε βαθειά οικονομική και ανθρωπιστική κρίση.
Οι καλλιτέχνες δεν είναι χομπίστες, αλλά εργαζόμενοι, ή μάλλον άνεργοι οι περισσότεροι αυτό το διάστημα, σε ποσοστό 90%. Και για να παραφράσω το «ηθοποιός σημαίνει φως» καλλιτέχνης σημαίνει φως, νερό, τηλέφωνο, κοινόχρηστα κλπ. Η ρομαντική μποέμ αντίληψη ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι ρακένδυτος να πίνει αψέντι και να κόβει το αυτί του για να δημιουργήσει, είναι απλά ταξικός μύθος. Ο καλλιτέχνης για να είναι δημιουργικός πρέπει να μπορεί να ζήσει. Τελικά η Τέχνη είναι σαν το ρέμα, πάντα βρίσκει δρόμο προς την θάλασσα”.
Στην Ελλάδα του σήμερα, βλέπετε κάποια τάση αμφισβήτησης; Σίγουρα η τηλεόραση είναι ένα μέσο στο οποίο δύσκολα μπορεί να εκφραστεί μία ευθεία επίθεση προς το κατεστημένο, στο θέατρο όμως ή σε άλλου είδους παραστάσεις διακρίνετε αυτή την τάση;
“Η τέχνη και η έκφραση ούτως ή άλλως είναι από μόνες τους ανατρεπτική πράξη. Ναι, στο θέατρο και στο σινεμά υπάρχει και ευθεία και πλάγια αμφισβήτηση, αλλά και στην τηλεόραση η καλή κωμωδία και η σάτιρα μπορούν να λειτουργήσουν ριζοσπαστικά. Έτσι κι αλλιώς η γελοιοποίηση είναι συχνά ισχυρότερο όπλο και από την δικαστική καταδίκη. Ας μην ξεχνάμε το παλιό σύνθημα στους τοίχους ‘Ένα γέλιο θα σας θάψει'”.
Πολλοί καλλιτέχνες, που μας δημιούργησαν στο παρελθόν την αίσθηση ότι τηρούν μία στάση διαφορετική, αντισυμβατική, που δεν μασάει κοινώς τα λόγια της, δείχνουν να έχουν σωπάσει. Αν συμφωνείτε με αυτό, πού θεωρείτε ότι οφείλεται;
“Δεν ξέρω σε ποιους αναφέρεστε, μάλλον σε κάποιους που θεωρούσατε, και πολλοί άλλοι μαζί σας, ότι τηρούν διαφορετική στάση. Ο ‘αντικομφορμιστικός’ και ‘προχώ’ λόγος δεν είναι πάντα ανατρεπτικός. Το αντίθετο, συχνά είναι μεταμφιεσμένος συστημικός”.
Tον όρο του αντισυμβατικού χρησιμοποίησε και ο Ρένος Χαραλαμπίδης, ωστόσο επέλεξε να πολιτευτεί με την παράταξη της Νέας Δημοκρατίας. Ήταν μία εξέλιξη που περιμένατε και το κυριότερο ήταν μία εξέλιξη που σας απογοήτευσε; Στο παρελθόν βέβαια αν θυμόμαστε καλά, είχατε εκφράσει την άποψη πως στον επαγγελματικό σας χώρο “δεν έχουν βρει πρόσφορο έδαφος οι ιδέες της Αριστεράς…”
“Δεν θυμάμαι σε ποια ακριβώς δήλωσή μου και με τι αφορμή την είχα κάνει. Γενικά πάντως θεωρώ αριστερό μύθο ότι οι καλλιτέχνες είναι de facto αριστεροί, που έλκει την καταγωγή του από το γεγονός ότι στην Ελλάδα λόγω ΕΑΜ και Εθνικής Αντίστασης πολλοί σπουδαίοι καλλιτέχνες πέρασαν στην ριζοσπαστικοποίηση και αυτό συνεχίστηκε μέχρι και την περίοδο της Αντίστασης στη Χούντα.
Διεθνώς πάντως και ιστορικά δεν είναι πάντα με αυτό που ονομάζουμε «μεριά της προόδου» η πλειοψηφία των καλλιτεχνών. Άλλο το έργο τους. Το έργο είναι μεγαλύτερο μέγεθος και συχνά λειτουργεί ανεξάρτητα από την πολιτική στάση του δημιουργού του. Το ότι ο Λουίτζι Πιραντέλο ήταν φασίστας δεν καθιστά φασιστικό το έργο του”.
Ένας σημαντικός αριθμός καλλιτεχνών πάντως, από όλους τους χώρους, έχει εκφράσει με έμμεσο ή με άμεσο τρόπο τη στήριξή του στον ΣΥΡΙΖΑ. Η πολιτική χρειάζεται την τέχνη; Πόσο σημαντική μπορεί να είναι η συμβολή ανθρώπων που είναι αναγνωρίσιμοι στο ευρύ κοινό σε έναν πολιτικό χώρο;
“Άλλη πληγή το celebrities problem. Κατά την γνώμη μου η αριστερά δεν θα έπρεπε να πάσχει από αυτό το σύνδρομο που νοσούν τα αστικά κόμματα. Αν και στην συγκεκριμένη χρονική συγκυρία με τον λαό εξαθλιωμένο, το τελευταίο που τους αφορά είναι το πού βρίσκεται πολιτικά ή τι ψηφίζει ο τάδε ή ο δείνα καλλιτέχνης, όσο δημοφιλής και αν είναι. Αυτή τη στιγμή πολλοί πάντως καλλιτέχνες είναι με τον ΣΥΡΙΖΑ γιατί και οι ίδιοι είναι στην ίδια μοίρα με όλους. Ο χώρος μας έχει ανθρωπιστική κρίση”.
Εσείς ανήκετε στην κατηγορία αυτών, οι οποίοι έχουν αποφασίσει να συμμετέχουν ενεργά στον πολιτικό στίβο. Ποιος ήταν ο παράγοντας, που σας παρακίνησε να πάτε προς αυτή την κατεύθυνση και ποιες είναι οι επιδιώξεις σας;
“Εγώ είμαι ενεργά στο χώρο των κινημάτων από 15 χρονών. Οι ιδέες της αριστεράς με κέρδισαν πολύ νωρίς. Αν ρωτάτε γιατί είμαι υποψήφια για το κοινοβούλιο, είμαι με τον ίδιο τρόπο που ήμουν υποψήφια για την Ένωση Ελλήνων Σεναριογράφων και το ΣΕΗ. Είναι το ίδιο με το να κατεβαίνω στο Σύνταγμα, μια μορφή αγώνα”.
Στο καλλιτεχνικό… τερέν, έχετε να επιδείξετε μία σειρά πετυχημένων, τουλάχιστον βάσει απήχησης, τηλεοπτικών σειρών. Με ποιο τρόπο προτιμάτε να εκφράζετε τα πιστεύω σας; Με τη συγγραφή ενός σεναρίου, με τη σκηνοθεσία ενός έργου ή με την ερμηνεία ενός ρόλου;
“Ανάλογα με την περίσταση. Μάλλον με τραβάει πιο πολύ η συγγραφή, παρ’ ότι είναι μοναχική διαδικασία, αλλά και πάλι εξαρτάται…”
Ποιες ήταν οι κυριότερες αιχμές-απόψεις, που προσπαθήσατε να αφήσετε στον τηλεθεατή και σε ποιο βαθμό αυτό έγινε, δεδομένου ότι η τηλεόραση δεν αφήνει ένα επαρκή χώρο έκφρασης;
“Η τηλεόραση δεν αφήνει πλέον πολλά περιθώρια έκφρασης. Παλιότερα ήταν καλύτερα. Οι χαρακτήρες και οι καταστάσεις που παρουσιάζαμε στα σενάριά μας είχαν μια υπόγεια ρήξη με το σύστημα και την υποκρισία του. Πιο πολύ σατιρίζαμε ήθη και έθιμα του νεοελληνικού γίγνεσθαι. Προχθές είδα το 1ο επεισόδιο του Καφέ, που ξεκινούσε με ένα μονόλεπτο ντοκιμαντερίστικου και καλά στυλ, όπου μιλούσε για το κυνήγι του κέρδους, την κενότητα του life style κλπ. Θα μπορούσε σήμερα πια να αναγνωστεί και σαν ‘μερικές από τις αιτίες που μας οδήγησαν εδώ'”.
Υπήρξε ποτέ κάποιο περιστατικό λογοκρισίας, το οποίο είτε να αφορούσε δική σας δουλειά είτε να πληροφορηθήκατε για το έργο κάποιου συναδέλφου σας;
“Βεβαίως, στον ‘Κακό Βεζίρη’, όπου ο υπεύθυνος από το κανάλι για την σειρά ξαναμόνταρε το επεισόδιο με τρόπο που να μην ενοχλεί, ευτραφή υπουργό της εποχής”.
Για ποια δουλειά σας αισθάνεστε περισσότερο ικανοποιημένη και κατ’ επέκταση περήφανη;
“Το Δεληγιάννειο Παρθεναγωγείο”.
Αρκετά από τα σίριαλ που έχετε συν-δημιουργήσει με τον Χάρη Ρώμα προβάλλονται ξανά και ξανά στην τηλεόραση. Μάλιστα πολύς κόσμος τα προτιμά από live εκπομπές εκείνη την ώρα ή πιο “φρέσκα” προγράμματα. Πώς εξηγείται η προτίμηση αυτή;
“Καλύτερα να ρωτήσετε το κοινό”.
Υπάρχει κάτι καινούριο στα σκαριά;
“Πολλά, αλλά η κρίση στο χώρο δεν είναι καλός σύμβουλος. Ας ελπίσουμε ότι όλα θα πάνε προς το καλύτερο. Με την δική μας συμμετοχή βέβαια γιατί τίποτε δεν γίνεται μαγικά”.
Συνέντευξη στους Σοφιάννα Μπονοβόλια, Κώστα Παπαντωνίου και Ηλέκτρα Χατζηκάλφα
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.