Άουσβιτς: Οδοιπορικό στην Κόλαση που έφτιαξε ο άνθρωπος

Τις άγριες νύχτες ονειρευόμαστε
πυκνά βίαια όνειρα,
ονειρεμένα με την ψυχή και το σώμα:
να επιστρέψουμε, να φάμε, να διηγηθούμε.
Ώσπου, σύντομα και άτονα,
ηχούσε το χάραμα η προσταγή
“Wstawac”
Και η καρδιά ράγιζε στο στήθος.

Τώρα που ξαναβρεθήκαμε στο σπίτι
χορτάσαμε την πείνα μας
πάψαμε να μιλάμε.
Έφθασε η ώρα. Σύντομα θα ξανακούσουμε
την ξένη προσταγή:
“Wstawac”

Πρίμο Λέβι

«Δεν θέλω να γράψω ένα ακόμα κείμενο για το Άουσβιτς» αυτό σκέφτηκα όταν γύριζα από την Πολωνία, στα μέσα Οκτώβρη, έχοντας επισκεφτεί το πρώην ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης εκατομμυρίων ανθρώπων,  το περίφημο Άουσβιτς. Παρόλο που η εμπειρία ήταν παραπάνω από ανατριχιαστική άφησα στην άκρη το υλικό μου. Μέχρι τη στιγμή που ένας γνωστός μου με ρώτησε -με πλήρη και ειλικρινή άγνοια-  «τι είναι αυτό το Άουσβιτς που επισκέφτηκα».

Η ερώτηση ήταν σαν κλωτσιά στο στομάχι και το κεφάλι ταυτόχρονα και έμεινα κοκαλωμένη από τον τρόμο πως υπάρχουν άνθρωποι που όντως δεν γνωρίζουν εν έτει 2019 το μεγαλύτερο κολαστήριο που έφτιαξε ο άνθρωπος, που δεν γνωρίζουν την πιο μαύρη σελίδα της ιστορίας, που δεν θυμούνται για το τι είναι ικανός ο άνθρωπος προς έναν άλλον άνθρωπο…

Άουσβιτς (Μπικερνάου), Τρεμπλίνκα, Μπέργκεν Μπέλζεν, Νταχάου, Μπουχενβαλντ, Ζάξενχαουζεν.

Αυτό το αφιέρωμα είναι ενάντια στη λήθη…

Η εργασία απελευθερώνει- Άουσβιτς Ι

Λίγο έξω από την Κρακοβία, στα περίχωρα της πολωνικής πόλης Οσβιέντσιμ, βρίσκεται το ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης  Άουσβιτς. Σε αυτή την φανερά αναπτυγμένη και ευνοουμένη από τους τουρίστες περιοχή, το 1940 θα σταλούν χιλιάδες Πολωνοί για καταναγκαστικά έργα στα διπλανά εργοστάσια της περιοχής.

Καθώς το πούλμαν σταματά, η επιγραφή ARBEIT MACHT FREI (η εργασία απελευθερώνει) διακρίνεται. Είναι η πρώτη παγωμάρα που θα νιώσει το γκρουπ της εκδρομής αυτής. Δεν θα ξανακουστεί λέξη από κανέναν μας, όσο θα διαρκέσει αυτή η ξενάγηση.

Ο Πρίμο Λέβι, επιζών του στρατοπέδου θα γράψει γλαφυρά. «Το φορτηγό σταμάτησε και είδαμε μια μεγάλη πύλη και πάνω της μια επιγραφή ζωηρά φωτισμένη (η ανάμνηση της με βασανίζει ακόμα στα όνειρα μου): ARBEIT MACHT FREI, η εργασία απελευθερώνει».

Το πρώτο που σκέφτεσαι είναι πόσο σαδιστές ήταν οι Ναζί. Η εργασία απελευθερώνει σε ένα μέρος γεμάτο ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα, φρουρούς, επιγραφές με νεκροκεφαλές και γύρω γύρω μια απερίγραπτη νέκρα, με μοναδικά κτίρια τα μπλοκ του θανάτου, τα οποία θα περιτριγυρίσουμε μαθαίνοντας ένα ένα τα εγκλήματα που συντελέστηκαν μέσα σε αυτά, αλλά και τη φρικτή ζωή που περίμενε τους κρατουμένους.

 Η ζωή στο στρατόπεδο

Η ξεναγός μας περιγράφει λίγο για το τι σήμαινε καθημερινότητα στο Άουσβιτς. Όσοι την γλίτωναν από την αρχική διαλογή δεν ήξεραν ότι διαλογή ουσιαστικά δεν υπήρχε. Στο στρατόπεδο ο θάνατος ήταν απλά πιο αργός. Το πρόγραμμα είχε καθημερινή εξαντλητική 12ωρη και 16ωρη εργασία. Στις 4 το πρωί υπήρχε το εγερτήριο, οι κρατούμενοι όλοι ήταν αναγκασμένοι να παραταχθούν κάτω από το δριμύ κρύο στο προαύλιο για την καταμέτρηση.

Πολωνοί κρατούμενοι που φωτογραφήθηκαν κατά την άφιξή τους στο στρατόπεδο. Οι περισσότεροι όπως διακρίνεται δεν άντεξαν πάνω από 3-4 μήνες στο στρατόπεδο.

Πολλοί κατέρρεαν και δολοφονούνταν με την μία. Έπειτα ακολουθούσε η πορεία 3 χιλιομέτρων- πολλές φορές και περισσότερων -συνήθως μέσα στο παγωμένο χιόνι από τα στρατόπεδα στα εργοστάσια. Πολλοί πέθαιναν ή δεν μπορούσαν να συνεχίσουν οπότε και εκτελούνταν αμέσως. Αν πηγαίναν αργά ξυλοκοπούνταν. Το φαΐ ήταν ελάχιστο: λίγη σούπα και ένα ξεροκόμματο, μια ή δυο φορές την ημέρα.

Στα «κρεβάτια»- σανίδες στιβάζονταν από 4 μέχρι και 9 άτομα.

«Ταξιδέψαμε ως εδώ μέσα σε σφραγισμένα βαγόνια, είδαμε τις γυναίκες και τα παιδιά μας να τους καταπίνει το σκοτάδι, σκλάβοι πηγαινοερχόμαστε χιλιάδες φορές στην βουβή δουλειά, νεκροί στην ψυχή πριν τον ανώνυμο θάνατο. Δεν θα ξαναγυρίσουμε. Κανείς δεν πρέπει να βγει από δω, κανείς που θα μπορούσε να φέρει στον κόσμο μαζί με το χαραγμένο στην σάρκα του νούμερο τη δυσοίωνη είδηση του τι κατάφερε να κάνει άνθρωπος στον άνθρωπο στο Άουσβιτς».

Τα κρεματόρια του Μπικερνάου

Αρχικά στο Άουσβιτς οδηγούνται πολιτικοί κρατούμενοι, ηγετικές μορφές της κοινωνικής και πνευματικής ζωής της Πολωνίας. Οι Ναζί θα διώξουν τους κατοίκους 8 χωριών και θα μετατρέψουν την περιοχή σε στρατόπεδο θανάτου.

Έτσι, το 1942 το στρατόπεδο επεκτείνεται με την κατασκευή δυο ακόμα στρατοπέδων του Άουσβιτς Μπικερνάου και του Άουσβιτς-Μόνοβιτς καθώς οι Ναζί μεταφέρουν εκεί Ρομά, ομοφυλόφιλους, ποινικούς, σοβιετικούς κρατούμενους και Εβραίους.

Το Άουσβιτς μετατρέπεται σε στρατόπεδο μαζικής εξόντωσης με τα κρεματόρια του Μπικερνάου να λειτουργούν καθημερινά. 1.000.000 Εβραιοι, 70.000 Πολωνοί, 21.000 Ρομά, 14.000 Σοβιετικοί και 15.000 άλλων εθνικοτήτων άνθρωποι θα εξοντωθούν στα κρεματόρια.

Ένα βάζο με στάχτες ό, τι απέμεινε από το έγκλημα.

Φυσικά, οι Ναζί θα φροντίσουν να κάψουν τα κτίρια των κρεματορίων, όταν θα φύγουν στις 27 Ιανουαρίου του 1945. Όμως τα έγγραφα, οι φωτογραφίες, οι επιζώντες και φυσικά τα υπάρχοντα όσων εξοντώθηκαν βρέθηκαν από τους σοβιετικούς απελευθερωτές. Βαλίτσες με τα ονόματα των ιδιοκτητών τους, παπούτσια όλων των μεγεθών- ακόμα και μικρών παιδιών, μαγκούρες και προσθετικά μέλη, μαλλιά, χρυσά δόντια, βούρτσες…

Ήταν αρκετά για να δείξουν το τι διακυβεύτηκε εκεί πέρα. Ένα οργανωμένο σχέδιο εξόντωσης της ανθρωπότητας από την φασιστική ιδεολογία, από την ναζιστική μηχανή του Τρίτου Ράιχ.

Τα κουτιά από το χημικό που χρησιμοποιούσαν στα κρεματόρια και τους θαλάμους αερίων.

Στο τέλος της ξενάγησης, το μόνο που σκέφτηκα ήταν πόσο βαρύ είναι το χρέος μας απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους. Χρέος μας «να γκρεμίσουμε τα Άουσβιτς του σήμερα».