Το 1981 ο Νικόλας Άσιμος, μαζί με άλλους Εξαρχειώτες καταλαμβάνουν ένα ερειπωμένο σπίτι στην Οδό Βαλτετσίου. Ο κόσμος ενθουσιάζεται, συμμετέχει και περνά καλά. Η ενέργεια δεν είχε σαφή πολιτικά χαρακτηριστικά. Ήταν η πρώτη φορά που στην Ελλάδα, 8 χρόνια μετά την πτώση της χούντας, κάποιοι τολμούσαν να δώσουν ζωή σε ένα κτίριο, παρακάμπτοντας τη γραφειοκρατία και τις νόμιμες μεθόδους.
Η σκληρή καταστολή αποτρέπει ανάλογες ενέργειες στο μέλλον. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 όμως, το φαινόμενο της κατάληψης ανθίζει ξανά. Η Βίλα Αμαλία εγκαταλείφθηκε από τη στιγμή που πέρασε στο Δημόσιο και στη συνέχεια στον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων, παρακμάζοντας με τον καιρό. Οι πάνκιδες της εποχής βρήκαν στέγη για τη μουσική τους. Κάποιοι έμεναν μόνιμα κιόλας. Αλλά το βασικό ήταν ότι είχαν βρει έναν τρόπο να επικοινωνήσουν αυτά που ήθελαν, να δημιουργήσουν τη δική τους μουσική σκηνή. Μπάντες όπως οι Deus Ex Machina, οι Last Drive, οι Χάσμα, αλλά και τα Διάφανα Κρίνα δίνουν συνεχείς συναυλίες, με τον χώρο να γεμίζει κάθε φορά ασφυκτικά.
Το πολιτικό στίγμα με τον καιρό γίνεται όλο και πιο έντονο. Βασίζεται σε αρχές όπως είναι η απουσία διαμεσολάβησης, η αυτενέργεια, ο συλλογικός τρόπος ζωής , η αντίθετη στάση στην εμπορευματοποίηση και η αλληλεγγύη.
Η… άνοιξη του 2008
Μετά από κάθε κίνημα γεννιούνται νέοι αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι. Το 2008 μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από ειδικό φρουρό στα Εξάρχεια, σε γειτονιές και σχολές γεννιούνται καταλήψεις και στέκια. «Πυρήνες αντίστασης», λέει ο Κώστας, φοιτητής και μέλος αυτοδιαχειριζόμενου χώρου σε σχολή και εξηγεί «όταν καταλαμβάνεις ένα άδειο κτίριο, εγκαταλελειμμένο δεν το καταστρέφεις. Ίσα-ίσα όλες οι ενέργειες που γίνονται είναι προς την αντίθετη κατεύθυνση. Δημιουργούνται ρήγματα μέσα στην κοινωνία και της δίνουν την επιλογή να σκεφτεί, αλλά και να πράξει διαφορετικά».
Στην Ελλάδα των 30.000 αστέγων, των εκατομμύρια άνεργων και ακόμα περισσότερων φτωχών οι καταλήψεις σύμφωνα με τον ίδιο αποτελούν φάρους ελπίδας. Οι δράσεις που γίνονται είναι πολλές. Ξεκινούν από μαθήματα σε μετανάστες και φτάνουν σε θεατρικές παραστάσεις χωρίς αντίτιμο. Καλύπτουν ανάγκες, όπως η «στέγαση, η κοινωνικοποίηση, η έκφραση πολιτικού λόγου και πολιτιστικών ανησυχιών». Καλλιεργούν μια κουλτούρα «που έρχεται σε κόντρα με αυτά που έχουμε συνηθίσει. Οι συναυλίες, οι μπάντες, οι εκδόσεις βιβλίων κινούνταν πάντα στην λογική της αντιεμπορευματικότητας και του αδιαμεσολάβητου».
Άλλωστε «είναι οξύμωρο τη στιγμή που οικογένειες μένουν στο δρόμο να κρατάμε τα σπίτια άδεια». Σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου Αθηναίων, στα όρια του Δήμου έχουν καταγραφεί 1614 εγκαταλελειμμένες μονοκατοικίες. Σε λίγα χρόνια πολλές από αυτές αναμένεται να έχουν καταστραφεί. Όποτε πολίτες παίρνουν πρωτοβουλίες για την αξιοποίηση τους «διώκονται. Τελευταία έχει γίνει πιο έντονο με όλα αυτά που είδαμε. Όμως ας το σκεφτούμε και διαφορετικά. Οι άνθρωποι που προχωρούν σε καταλήψεις κτιρίων, τα συντηρούν από τη δική τους τσέπη. Στη Σκαραμαγκά σύντροφοι βρήκαν ακόμα και νεκρά περιστέρια, η σοβάδες έτοιμους να πέσουν», θυμάται και υπογραμμίζει “δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά αναβαθμίζουν και περιοχές του κέντρου που έχουν αφεθεί στην τύχη τους. Δεν είναι και λίγο να δραστηριοποιείται μια νεολαία σε γειτονιές όπως είναι η Κυψέλη κι η Βικτώρια”.
Το προφίλ των ανθρώπων που συμμετέχουν στις καταλήψεις «δεν έχει σχέση με την εικόνα που παρουσιάζει η πλειοψηφία των ΜΜΕ. Βλέπεις ανθρώπους από όλες τις ηλικιακές ομάδες. Από μαθητές και φοιτητές, μέχρι μεσήλικες».
Γιατί να υπερασπιστεί κάποιος τις καταλήψεις; Γιατί να αγωνιστεί για τη σημασία των αυτοδιαχειριζόμενων χώρων; Είναι όσοι συμμετέχουν περιθωριακοί τύποι που πίνουν μπύρες και αναλώνονται σε αμπελοφιλοσοφικές θεωρίες, μακριά από την πραγματικότητα;
«Οι κατειλημμένοι χώροι και ο τρόπος λειτουργίας τους προτάσσει ένα κόσμο αλληλεγγύης, ισότητας και αξιοπρέπειας. Απέναντι στην απάθεια και τη διαμεσολάβηση εφαρμόζουν τη συνδιαμόρφωση και την αυτοοργάνωση. Είναι εκείνοι που πολεμούν στην πράξη τους ναζί, είναι η αιχμή του κινήματος. Μπορεί κανείς να διακρίνει τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ της πλατείας Βικτωρίας και αυτής του Αγίου Παντελεήμονα. Χωρίς την παρουσία της Βίλλα Αμαλίας, τα πράγματα γίνονται σαφώς πιο δύσκολα και ανοίγει ο δρόμος στους φασίστες. Τα παιδιά τα κατάληψης απέκρουσαν επιθέσεις που έγιναν σε μετανάστες, ειδικά μετά τη δολοφονία του Μανώλη Καντάρη συνέβαλαν στο να μην αποστειρωθεί η περιοχή, να έχει ζωή.»
«Μάχες σώμα με σώμα ακόμα και με τη μαφία»
Στο πάρκο Κύπρου και Πατησίων, το οποίο παρ’ ολίγον να αντικατασταθεί από ένα υπόγειο πάρκινγκ το 2009, η κατάληψη της Λέλας Καραγιάννη συνέβαλε σημαντικά να αποφευχθεί μια ακόμα τσιμεντοποίηση. «Δεν ήταν λίγες οι φορές που τα έβαλε ακόμα και με διάφορες μαφίες της περιοχής και ντίλερς. Κάποιες φορές οι μάχες ήταν σώμα με σώμα», προσθέτει ο Κώστας και υπογραμμίζει πως πρέπει «να καταρρίψουμε το στερεότυπο που θέλει όσους κάνουν κατάληψη να έχουν την εικόνα ενός ανθρώπου που βλάπτει την κοινωνία. Δεν είναι περιθωριακοί, αλλά πολιτικά όντα. Πολλοί είναι εργαζόμενοι. Η διαφορά με άλλους χώρους του κινήματος είναι ότι θεωρούν πως η λύση βρίσκεται έξω από τους θεσμούς”.
Αναρωτιέται ακόμα τον λόγο που ο κ. Καμίνης θέλει να κάνει σχολείο τη Βίλλα Αμαλία. «Έχουν κλείσει τόσα σχολεία και άλλα τόσα βρίσκονται σε κάκιστη κατάσταση, τα λεφτά πού βρέθηκαν για να γίνει ξαφνικά ένα καινούριο;».
Καταλήψεις δεν υπάρχουν μόνο στην Αθήνα. Δεν υπάρχουν μόνο σε παλιά νεοκλασσικά. Υπάρχουν πολλές ακόμα σε σχολές, αλλά και στην επαρχία. Ο Κώστας έχει συμμετάσχει και στις δύο. Στο Βόλο, όπου μεγάλωσε “η κατάσταση είναι διαφορετική. Ο κόσμος προσέχει περισσότερο που εντάσσεται, καθώς δεν μπορεί να κρυφτεί όπως στις μεγαλουπόλεις και να παρουσιάσει ένα διαφορετικό προφίλ. Γι΄αυτό και η σύγκρουση πολλές φορές είναι πιο σκληρή. Είναι πιο συνειδητοποιημένη. Στις σχολές πάλι, η σημασία ύπαρξης ενός αυτοδιαχειριζόμενου χώρου συμβάλλει πρακτικά. Δεν αποκλείει κανέναν εκτός από ανθρώπους που φυσικά ανήκουν στο χώρο του φασισμού. Βοηθά σε πρακτικά ζητήματα, όπως το να χρησιμοποιήσει κάποιος έναν υπολογιστή ή να κοιμηθεί σε μια κατάληψη. Παράγεται πολιτικός λόγος και δίνει στέγη σε ανταλλαγή ιδεών και απόψεων, που μεταφράζονται σε παρεμβάσεις για βασικά ζητήματα που αφορούν την εκάστοτε σχολή”.
Από χωματερή… στολίδι.
Ο Βοτανικός Κήπος της Πετρούπολης μπορεί να μην έγινε ποτέ το δίδυμο αδερφάκι αυτού της Κοπεγχάγης, αλλά από σκουπιδότοπος, με το μεράκι των κατοίκων, έφτασε στο σημείο να αποτελεί χώρο αναψυχής. «Ο Βοτανικός Κήπος, όπως και κάθε άλλο κτίριο, το οποίο βρίσκεται υπό κατάληψη, ήταν πρωτίστως εγκαταλελειμμένα και αφημένα στην μοίρα τους από το κράτος. Εμείς τους δίνουμε νέα ζωή, τα διαμορφώνουμε σε ανοικτά κτίρια για όλους μας», λέει η Κ. μέλος της κατάληψης.
Ο Βοτανικός Κήπος μοιάζει με δεύτερο σπίτι για τον κόσμο. «Δεν ανήκει στο δήμο Πετρούπολης πλέον, αλλά σε όλους εμάς που καταφέραμε να το μετατρέψουμε από ερείπιο σε χώρο κοινωνικής και πολιτισμικής δράσης. Αυτή την προσπάθεια κανένας δεν είναι ικανός να την διαλύσει ή να την καταστείλει».
Η απάντηση στις εφόδους της αστυνομίας είναι για την ίδια «η αλληλεγγύη και η συσπείρωση. Αλληλεγγύη με πορείες, με συναυλίες, με διαμαρτυρίες για τους συλληφθέντες. Κανένας δεν πρέπει να μένει μόνος του, ειδικά σε αυτές τις δύσκολες μέρες που βρισκόμαστε. Ο Δήμος Αθηναίων και η κυβέρνηση προσπαθούν να μας εκφοβίσουν γιατί δεν μπορούν να βρουν άλλο τρόπο να σταματήσουν τις δράσεις και τη δύναμη μας. Κανείς όμως δεν είναι ικανός να ελέγχει τη ζωή και τις πρωτοβουλίες μας, κανείς δεν μπορεί να μας εκφοβίσει όσο παραμένουμε ενωμένοι».
Η διάσωση των αυτοδιαχειριζόμενων χώρων δεν είναι υπόθεση μόνο όσων συμμετέχουν, αλλά ολόκληρης της κοινωνίας. «Η Villa Amalias, δεν είναι μόνο εγώ και εσύ, αλλά όλοι όσοι υποφέρουμε από τη στρατηγική του κράτους. Γι’ αυτό οφείλουμε να την προστατεύσουμε από κάθε αστυνομική καταστολή», δηλώνει με αποφασιστικότητα.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.