Αστυνομικά εγκλήματα χωρίς τιμωρία

Η πρόσφατη δικαστική απόφαση που απάλλαξε τον Επαμεινώνδα Κορκονέα από τα ισόβια προκάλεσε αγανάκτηση στην κοινή γνώμη, απογοήτευση στην οικογένεια του 15άχρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου και απότομη προσγείωση σε όσους –ελάχιστους– μπορεί να πίστεψαν ότι η αστυνομική βία τιμωρείται, και μάλιστα με τις ίδιες ποινές που επιβάλλονται στους πολίτες.

Της Νατάσας Ρουγγέρη (Documento)

Γεγονός είναι ότι η αστυνομική βία μετρά θύματα σε ολόκληρο τον κόσμο και συνήθως μένει ατιμώρητη. Στην Ελλάδα πλήθος περιστατικών έχουν δει το φως της δημοσιότητας, με αποκορύφωμα τη δολοφονία του Αλ. Γρηγορόπουλου στις 6 Δεκεμβρίου 2008, που πυροδότησε πρωτοφανή εξέγερση σε όλη τη χώρα, ενώ πολύ περισσότερα περιστατικά έχουν μείνει στο σκοτάδι, ίσως επειδή δεν είχαν θανάσιμη κατάληξη ή επειδή τα θύματα ήταν μετανάστες. Μια αναδρομή στα σχετικά περιστατικά από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα είναι ενδεικτική της κατάχρησης εξουσίας αλλά και της ατιμωρησίας που συνήθως τη συνοδεύει.

1980: Σταματίνα Κανελλοπούλου – Ιάκωβος Κουμής

Η κυβέρνηση του Γεωργίου Ράλλη το 1980 απαγορεύει να κατευθυνθεί η πορεία της επετείου του Πολυτεχνείου προς την αμερικανική πρεσβεία και θέτει ως όριο την πλατεία Συντάγματος. Παρ’ όλα αυτά και ενώ το Κεντρικό Συμβούλιο της ΕΦΕΕ –αποτελούμενο κατά πλειοψηφία από τα μέλη της ΚΝΕ και της νεολαίας ΠΑΣΟΚ– αποφασίζει να πειθαρχήσει στην απαγόρευση, η αριστερή μειοψηφία, αποτελούμενη από οργανώσεις όπως οι ΠΠΣΠ, ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος-Β΄ Πανελλαδική, ΑΑΣΠΕ και άλλες, αποφασίζει να συνεχίσει προς την πρεσβεία. Με εντολή εισαγγελέα διατάχτηκε η επέμβαση των ΜΑΤ και ξεκίνησε ένα πρωτοφανές όργιο βίας όχι μόνο με κλομπ αλλά, για πρώτη φορά μετά τη χούντα, και με πυροβόλα όπλα! Τα επεισόδια μάλιστα χαρακτηρίστηκαν από τον πολιτικό κόσμο ως τα πιο αιματηρά μετά τα Ιουλιανά!

Εκείνη τη νύχτα έπεσαν νεκροί δύο διαδηλωτές. Η 20άχρονη Σταματίνα Κανελλοπούλου, εργάτρια από το Περιστέρι, είχε χάσει τις αισθήσεις της σε πεζοδρόμιο της Πανεπιστημίου και άφησε την τελευταία της πνοή στο Ιπποκράτειο προτού καν της προσφέρουν οι γιατροί τις πρώτες βοήθειες. «Δεκαοκτώ χτυπήματα στο κρανίο, πολλαπλά κατάγματα και βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση» ανέφερε το πόρισμα του ιατροδικαστή!

Ο Κύπριος φοιτητής Ιάκωβος Κουμής υπέστη βαριές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Οταν διακομίστηκε στο Λαϊκό Νοσοκομείο ήταν ήδη κλινικά νεκρός. Αφησε την τελευταία του πνοή λίγες ημέρες αργότερα.

Αποτέλεσμα: Διατάχτηκε για τους δύο θανάτους ένορκη διοικητική εξέταση (ΕΔΕ), η οποία δεν είχε κανένα αποτέλεσμα και ουδείς τιμωρήθηκε!

1985: Μιχάλης Καλτεζάς

Ματωμένη ήταν η επέτειος του Πολυτεχνείου εκείνης της χρονιάς. Το βράδυ, αφού είχε ολοκληρωθεί η πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία, ο 15άχρονος μαθητής Μιχάλης Καλτεζάς ενώ κατευθυνόταν με άλλους διαδηλωτές προς την πλατεία Εξαρχείων δέχεται μια σφαίρα στο πίσω μέρος του κεφαλιού του από τον 26άχρονο αστυφύλακα Αθανάσιο Μελίστα.

Είχαν προηγηθεί συγκρούσεις μεταξύ αστυνομικών και μελών του αναρχικού και αντιεξουσιαστικού χώρου στην ευρύτερη περιοχή, ενώ μια ομάδα νεαρών, μεταξύ των οποίων και ο Καλτεζάς, επιτέθηκε με βόμβες μολότοφ κατά κλούβας των ΜΑΤ. Ενώ η ομάδα υποχωρεί, ο Μελίστας πυροβολεί και πετυχαίνει τον 15άχρονο κάτω από το αριστερό αυτί. Ο Καλτεζάς μεταφέρεται με ασθενοφόρο στον Ευαγγελισμό, όπου διαπιστώνεται ο θάνατός του.

Μετά τη δολοφονία Καλτεζά και τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν ο τότε υπουργός Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης Μένιος Κουτσόγιωργας και ο αναπληρωτής του Θανάσης Τσούρας υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους για λόγους ευθιξίας στον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος δεν τις έκανε δεκτές, έθεσε ωστόσο σε διαθεσιμότητα την ηγεσία της ΕΛΑΣ.

Αποτέλεσμα: O Μελίστας καταδικάστηκε πρωτόδικα σε δυόμισι χρόνια φυλάκιση με αναστολή, ενώ σε δεύτερο βαθμό αθωώθηκε τον Ιανουάριο του 1990 από το Μεικτό Ορκωτό Εφετείο, με το ελαφρυντικό ότι υπερέβη τα όρια της άμυνας εξαιτίας του φόβου που του προκάλεσε η ενέργεια του θύματος!

2006: Αυγουστίνος Δημητρίου

Η υπόθεση που έμεινε στην ιστορία ως «ζαρντινιέρα» διαδραματίστηκε το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου στη Θεσσαλονίκη. Ενώ η εκδοχή των αστυνομικών αρχών ήταν ότι ο Κύπριος φοιτητής Αυγουστίνος Δημητρίου τραυματίστηκε… πέφτοντας σε ζαρντινιέρα, κυκλοφόρησε ένα βίντεο που κατέγραψε τον άγριο ξυλοδαρμό του από αστυνομικούς μετά τη διαδήλωση για το Πολυτεχνείο.

Μάλιστα μετά ο νεαρός κρατήθηκε τη νύχτα σε αστυνομικό τμήμα και μεταφέρθηκε την επομένη σε νοσοκομείο, όπου νοσηλεύτηκε για αρκετές μέρες. Οκτώ πανεπιστημιακοί καθηγητές, μάρτυρες του ξυλοδαρμού του, ανέφεραν ότι ζήτησαν από τους αστυνομικούς να σταματήσουν να χτυπούν τον φοιτητή και να καλέσουν ασθενοφόρο, αλλά εκείνοι τους εξύβρισαν και τους είπαν να φύγουν!

Αποτέλεσμα: Οκτώ αστυνομικοί παραπέμφθηκαν σε δίκη. Τον Ιανουάριο του 2013 το Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων Θεσσαλονίκης αθώωσε, κατά πλειοψηφία και λόγω αμφιβολιών, τους έξι. Οι άλλοι δύο καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης δυόμισι ετών με τριετή αναστολή για το αδίκημα της επικίνδυνης σωματικής βλάβης, αφού τους αναγνωρίστηκαν ελαφρυντικά. «Ολα τελείωσαν για μένα εκείνο το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου 2006. Βίωσα τον θάνατο και τον βιώνω κάθε μέρα. Μου έχουν καταστρέψει τη ζωή» ανέφερε ο φοιτητής στην αγωγή που υπέβαλε κατά του ελληνικού δημοσίου, διεκδικώντας 1 εκατ. ευρώ για ηθική βλάβη. Τελικά το Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης του επιδίκασε αποζημίωση ύψους 300.000 ευρώ.

2008: Νίκος Σακελλίων

Τον Μάιο του 2008, μόλις επτά μήνες πριν από τη δολοφονία Γρηγορόπουλου, είχε προηγηθεί ο θάνατος από ξυλοδαρμό του 24χρονου φοιτητή Νίκου Σακελλίωνα από αστυνομικούς του ΑΤ Ακρόπολης. Το πτώμα του νεαρού μάλιστα εξαφανίστηκε για 12 ολόκληρες ώρες, προτού βρεθεί κακοποιημένο και παραμορφωμένο στην ιατροδικαστική υπηρεσία, με συμπτώματα σήψης!

Αποτέλεσμα: Οι αστυνομικοί στους οποίους είχε ασκηθεί ποινική δίωξη για ανθρωποκτονία εξ αμελείας, σε μια δίκη που χαρακτηρίστηκε παρωδία και έφτασε μέχρι τα ευρωπαϊκά δικαστήρια, αθωώθηκαν από την ελληνική Δικαιοσύνη με το σκεπτικό πως ήταν… «νέοι και άπειροι», δεν τιμωρήθηκαν πειθαρχικά, ενώ… μήνυσαν και τον αυτόπτη μάρτυρα που είχε καταγράψει το περιστατικό με το κινητό του τηλέφωνο!

2008: Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος

Η δολοφονία του 15άχρονου μαθητή Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου στις 6 Δεκεμβρίου 2008 στα Εξάρχεια από τις σφαίρες του ειδικού φρουρού Επαμεινώνδα Κορκονέα πυροδότησε πρωτοφανές κύμα διαδηλώσεων σε όλη την Ελλάδα και έμεινε στην ιστορία ως νέα «Δεκεμβριανά»!

Η παρέα του Αλέξανδρου βρισκόταν στη συμβολή των οδών Τζαβέλλα και Μεσολογγίου και ήρθε σε λεκτική αντιπαράθεση με δύο ειδικούς φρουρούς που περιπολούσαν την περιοχή, τον Κορκονέα και τον Βασίλη Σαραλιώτη. Λίγα λεπτά αργότερα ο 15άχρονος έπεσε νεκρός από πυροβολισμό. Στην πρώτη δίκη που έγινε το 2010 ο Κορκονέας υποστήριξε ότι πυροβόλησε για να διασφαλίσει τη σωματική του ακεραιότητα από την επίθεση που δέχονταν αυτός και ο συγκατηγορούμενός του Σαραλιώτης από συγκεντρωμένους νεαρούς.

Αποτέλεσμα: Το Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο Αμφισσας επέβαλε στον Κορκονέα ποινή ισόβιας κάθειρξης και επιπλέον φυλάκιση 15 μηνών για πράξεις οπλοχρησίας και στον Σαραλιώτη ποινή δεκαετούς κάθειρξης για συνέργεια, χωρίς αναστολή, ο οποίος αποφυλακίστηκε με περιοριστικούς όρους το 2011. Σύμφωνα με την απόφαση, μάλιστα, ο Κορκονέας κρίθηκε ένοχος για δυσμενέστερη κατηγορία από αυτήν που του είχε απαγγελθεί, αφού τέσσερις δικαστές μετέτρεψαν την ανθρωποκτονία από πρόθεση με ενδεχόμενο δόλο στη βαρύτερη κατηγορία της ανθρωποκτονίας με άμεσο δόλο. Ηταν η πρώτη φορά που επιβλήθηκαν σε μέλη σωμάτων ασφαλείας τόσο μεγάλες ποινές.

Και όμως, έντεκα χρόνια μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου, το Μεικτό Ορκωτό Εφετείο Λαμίας επέβαλε ομόφωνα ποινή κάθειρξης 13 ετών στον Κορκονέα για «ανθρωποκτονία από πρόθεση με άμεσο δόλο», ωστόσο του αναγνώρισε το ελαφρυντικό του «πρότερου σύννομου βίου», ενώ έκρινε αθώο «λόγω έλλειψης δόλου» τον Σαραλιώτη! Ο Κορκονέας αποφυλακίστηκε άμεσα, καθώς έχει ήδη εκτίσει έντεκα χρόνια φυλακή. Θυμίζουμε ότι μιλάμε για τον κατηγορούμενο ο οποίος είχε πει τον Δεκέμβριο του 2016 πως δεν μετανιώνει και δεν θα ζητήσει συγγνώμη από κανένα δεκαπεντάχρονο…

2018: Ζακ Κωστόπουλος

Ο Ζακ Κωστόπουλος, γνωστός ακτιβιστής της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και των οροθετικών, έμελε να γίνει γνωστός πανελλαδικά όταν στις 21 Σεπτεμβρίου 2018 πέθανε υπό «αδιευκρίνιστες» –μέχρι στιγμής– συνθήκες βίας, που στοιχειώνουν την ελληνική κοινωνία θυμίζοντας εικόνες λιντσαρίσματος από αγριεμένο όχλο! Βρέθηκε παγιδευμένος μέσα σε ένα κοσμηματοπωλείο στην οδό Γλάδστωνος στην Αθήνα, επιχείρησε να δραπετεύσει, ξυλοκοπήθηκε από τον ιδιοκτήτη του καταστήματος και έναν άλλο άντρα και εξέπνευσε κατά τη μεταφορά του με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο, αφού προηγουμένως είχε δεχτεί και χτύπημα αστυνομικού που τον κυνηγούσε προκειμένου να του περάσει χειροπέδες.

Η δικαστική έρευνα: Σύμφωνα με την πολιτική αγωγή, στην αρχική δικογραφία κατά των δυο αντρών που κλοτσούσαν στο κεφάλι τον 33χρονο Ζακ έγιναν σοβαρές παραλείψεις, αφού δεν γινόταν λόγος για τη βιαιότητα του περιστατικού. Επιπλέον, αν και υπήρχε βίντεο στο οποίο οι δύο άντρες εμφανίζονται να κλοτσούν τον πεσμένο Κωστόπουλο, αυτό δεν συμπεριλήφθηκε στην αρχική δικογραφία. Οι τοξικολογικές εξετάσεις στη σορό του θύματος βγήκαν αρνητικές για χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ και η οικογένειά του κατέθεσε εναντίον των κατηγορούμενων μήνυση για ανθρωποκτονία εκ προθέσεως και όχι θανατηφόρες σωματικές βλάβες, όπως ήταν μέχρι πρότινος η κατηγορία.

Κατηγορούμενοι, όμως, είναι και οκτώ αστυνομικοί, προς υπεράσπιση των οποίων ο πρόεδρος των αστυνομικών υπαλλήλων Αθηνών Δημοσθένης Πάκος είχε δηλώσει σε ραδιοφωνική συνέντευξη τα εξής… καταπληκτικά: «Προσπαθούμε να κάνουμε τα προβλεπόμενα από την υπηρεσία μέσα. Αυτή είναι η αστυνομική πρακτική για να ασφαλίσεις ένα άτομο. Αν αλλάξουμε την πρακτική, και ο αστυνομικός με ποιο τρόπο θα κάνει τη σύλληψη, με τριαντάφυλλα;».

Αστυνομική βία και… συναδελφική ανοχή

Αποκαλυπτική είναι η έκθεση για τον πρώτο ενάμιση χρόνο λειτουργίας του Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας, που υπάγεται στην ανεξάρτητη αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, προκύπτει ότι εντός των σωμάτων ασφαλείας και ειδικότερα στην αστυνομία υπάρχουν και «απάνθρωποι άνθρωποι» που προσβάλλουν στοιχειώδη δικαιώματα. Από την έκθεση προκύπτει, επίσης, μια… ανοχή των συναδέλφων τους σε αρκετές περιπτώσεις διοικητικής διερεύνησης καταγγελιών.

Από τον Ιούνιο του 2017 μέχρι και το τέλος του 2018 ο μηχανισμός επιλήφθηκε επί 321 υποθέσεων. Από τις υποθέσεις που εξέτασε, 25 αφορούν βασανιστήρια και άλλες προσβολές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, 49 παράνομη χρήση όπλου, 10 προσβολή της γενετήσιας ελευθερίας, 3 προσβολή κατά της ζωής, 37 προσβολή κατά της προσωπικής ελευθερίας, 145 προσβολή κατά της σωματικής ακεραιότητας, 7 ανάρμοστη συμπεριφορά, ενώ σε 21 περιπτώσεις διερευνήθηκε η ύπαρξη ρατσιστικού κινήτρου.