Δεν πιστεύω να απεργήσει κανείς;

Όταν με ρωτούν τί δουλειά κάνω, σπάνια απαντάω “δημοσιογράφος”, ακόμα πιο σπάνια ότι έχω δουλέψει κυρίως στην τηλεόραση. Οι αφελείς νομίζουν ότι δημοσιογράφος στην τηλεόραση σημαίνει “αποκαλυπτικά” ρεπορτάζ με κρυφή κάμερα και σε κάθε περίπτωση λεφτά, δόξα, μέικ-απ και λάμψη. Οι “ψαγμένοι” από την άλλη, θεωρούν ότι για να δουλεύεις στην τηλεόραση είσαι τσιράκι των αφεντικών, αλήτης-ρουφιάνος-δημοσιογράφος, μπάτσοι-TV-νεοναζί , και όλα τα συναφή. Στην καλύτερη (;) περίπτωση, εισπράττεις επιφωνήματα θαυμασμού, αφού, για να δουλεύεις στην τηλεόραση, πρέπει να έχεις το κινητό του πρωθυπουργού ή έστω, να έχεις πιει έναν καφέ με την Ελένη (Μενεγάκη, Λουκά, ένα κάποιο celebrity τέλος πάντων).

Έτσι, όταν απεργούν οι εργαζόμενοι στα ΜΜΕ, οι αντιδράσεις ποικίλουν από το “ναι, καλά, διεκδικούν και αυτοί που τα παίρνουν”, έως το “καλύτερα, προτιμώ το ‘Κωνσταντίνου και Ελένης’ σε επανάληψη παρά την προπαγάνδα τους”.

Ο περισσότερος κόσμος δεν έχει ιδέα. Το παράδοξο είναι ότι οι δημοσιογράφοι μπορούν να σε ενημερώσουν για τα πάντα, αλλά σίγουρα όχι να χρησιμοποιήσουν το μέσο στο οποίο εργάζονται για να διαδώσουν το πόσο άσχημες είναι οι συνθήκες εργασίας τους – αφού κάτι τέτοιο θα σήμαινε αυτόματη απόλυση. Από την άλλη, όσοι γνωρίζουν την κατάσταση, αδιαφορούν: οι δημοσιογράφοι είναι πολύ λίγοι για να αποτελέσουν εκλογική πελατεία, μια στρατιά χιλιάδων ανέργων συναδέλφων περιμένει στη γωνία να δουλέψει περισσότερες ώρες με λιγότερα χρήματα, και το επίσημο συνδικαλιστικό όργανο του κλάδου ασχολείται με τα προβλήματα της μειοψηφίας των “παλιών”.

“Όλοι έτσι ξεκινούν” – η πρακτική

Πολύ πριν η ύφεση σαρώσει τα εργασιακά σε όλους τους κλάδους, οι νέοι δημοσιογράφοι είχαν ήδη το θλιβερό προνόμιο της “πρακτικής”. Η παράδοση (;) λέει ότι πρώτα τρέχεις 6 μήνες με 1,5 χρόνο απλήρωτος ή με “ψίχουλα” και φυσικά ανασφάλιστος, και μετά πιάνεις δουλειά “κανονικά”. Προσωπικά είχα την τύχη να περάσω μία σχετικά σύντομη δοκιμαστική περίοδο, δίπλα σε πραγματικούς δασκάλους, σε μία πολύ καλή εκπομπή. Πόσο μάλλον που η “πρακτική” με οδήγησε μετά από λίγους μήνες σε δουλειά με αξιοπρεπή αμοιβή. Εμένα και άλλη μία συνάδελφο – οι υπόλοιποι δέκα περίπου “πρακτικάριοι” έπρεπε να βρουν άλλο μέρος για να συνεχίσουν να δουλεύουν αμισθί, ή να αλλάξουν επαγγελματικό προσανατολισμό. “Όλοι έτσι ξεκινούν”, έλεγαν οι παλιότεροι.

“Η ασφάλισή σου είναι δικό σου θέμα” – το “μπλοκάκι”

Πάντα δυσκολευόμουν να απαντήσω γιατί δεν δουλεύω 9 με 5, γιατί δεν είμαι στο ΙΚΑ, γιατί δεν παίρνω δώρα και επιδόματα. Οι εταιρίες παραγωγής αναλαμβάνουν εκπομπές για μισή ή μία σαιζόν. Όσο διαρκεί η εκπομπή, έχεις δουλειά. Αν το κανάλι την “κόψει” ή αποφασίσει απλά να μην την αγοράσει για την επόμενη σαιζόν, δεν έχεις. Έτσι λοιπόν, η πρώτη μου δουλειά (και οι περισσότερες από όσες ακολούθησαν) απαιτούσε το περίφημο “μπλοκάκι”. Δεν γίνεται πρόσληψη, δεν υπογράφεις καν σύμβαση ορισμένου χρόνου: σήμερα είμαστε, αύριο δεν είμαστε. Υπολογίζεται τι ποσό αναλογεί στον καθένα για το σύνολο των εκπομπών που θα παραχθεί κατά τη διάρκεια της σαιζόν. Το ποσό αυτό διαιρείται δια τους μήνες που (ελπίζεις ότι) θα απασχοληθείς, και έτσι προκύπτει ο “μισθός”. Με παρακράτηση 20% (που ίσως πάρεις πίσω με την επιστροφή φόρου) και φυσικά χωρίς να υπολογίζονται τα έξοδα ασφάλισης. Τι κι αν “κόβεις” το ίδιο ποσό, στην ίδια εταιρία, για 8 ή 10 συνεχόμενους μήνες; Δεν αποδεικνύεται εξαρτημένη εργασία, λένε – τους το επιτρέπει ο νόμος. Είσαι ελεύθερος επαγγελματίας, και η ασφάλισή σου είναι δικό σου θέμα. Αρχίζεις λοιπόν να πετάς 250άρια στην μαύρη τρύπα του περίφημου ΤΕΒΕ (νυν ΟΑΕΕ). Και αφού είσαι ελεύθερος επαγγελματίας, δεν δικαιούσαι φυσικά δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα, ούτε επίδομα αδείας (ποια άδεια; Είπαμε, 8 έως10 μήνες το χρόνο, το καλοκαίρι ατελείωτες “διακοπές” αφραγκίας στην Αθήνα και κάθε Σεπτέμβρη ψάχνουμε δουλειά).

Με αυτό το σύστημα, ενώ ο εργοδότης μου μπορεί με κάθε καλή διάθεση να πλήρωνε 1000 Ευρώ, εγώ έδινα 200 στην παρακράτηση φόρου, στο ΤΕΒΕ αρχικά 160 και 250 δύο χρόνια αργότερα (αυξάνεται και κάθε χρόνο το άτιμο), και έμενα με 550-600 Ευρώ. Από τα οποία έπρεπε και να αποταμιεύσω για τους 3-4 μήνες που θα έμενα χωρίς δουλειά.

“Δεν θα σε χρειαστούμε για τον Αύγουστο” – η κρίση

Όταν χτύπησε η κρίση, η μέθοδος αυτή γενικεύτηκε σε όλη την αγορά εργασίας και, όπως ήταν φυσικό, τα πράγματα στον κλάδο των ΜΜΕ αγρίεψαν κι άλλο. Έμεινα μήνες χωρίς δουλειά, μέχρι που με δέχτηκαν στη σύνταξη ειδήσεων ενός γνωστού ραδιοφωνικού σταθμού, μέλους ακόμα πιο γνωστού δημοσιογραφικού ομίλου. Κάθε ημέρα, 6 το απόγευμα με 12 τα μεσάνυχτα, για 300 Ευρώ το μήνα με “μπλοκάκι” φυσικά. Αυτό σημαίνει, αν αφαιρέσεις τα έξοδα του ΤΕΒΕ, ότι έμενα με κάτι ψιλά για το μετρό- το οποίο έτρεχα να προλάβω κάθε βράδυ. Ήμουν από τους “τυχερούς”: οι νεότεροι, που είχαν λιγότερη εμπειρία, δεν πληρώνονταν καθόλου. Το κωμικοτραγικό είναι ότι για τη δουλειά αυτή έπρεπε να επέμβει συγγενικό μου πρόσωπο.

Όταν έφτασε το καλοκαίρι, έπρεπε να αποφασίσουμε τις βάρδιες για να μπορέσουν όλοι να λείψουν για 1-2 εβδομάδες. Όλοι ήθελαν να κάνουν διακοπές τον Αύγουστο, φυσικά, αλλά εμένα δεν με ένοιαζε, και προθυμοποιήθηκα να φύγω για 10 ημέρες στις αρχές Ιουλίου. Στις 30 Ιουλίου ο διευθυντής με συνάντησε στην είσοδο του κτιρίου, με χαιρέτησε και πρόσθεσε με αξιοθαύμαστη φυσικότητα: “Α, ναι, δεν θα σε χρειαστούμε για τον Αύγουστο. Τα λέμε από Σεπτέμβρη πάλι”. Προφανώς ακόμη και τα 300 Ευρώ που τους κόστιζα ήταν πολλά. Δεν ξαναγύρισα τον Σεπτέμβρη.

“Δεν πιστεύω να απεργήσει κανείς;” – ο φόβος

Η τύχη μου άλλαξε, και πριν περάσει πολύς καιρός προσλήφθηκα σε ένα μικρό τηλεοπτικό σταθμό. Αυτή τη φορά προσλήφθηκα κανονικά: ΙΚΑ, δώρα, επιδόματα, πλήρωναν τις αργίες που χρειαζόταν να δουλέψω, μέχρι και συντάξιμα ένσημα στο ταμείο των δημοσιογράφων έπαιρνα. Μου φαινόταν ουτοπικό, πόσο μάλλον για την Ελλάδα του 2010. Φυσικά, δεν υπήρχε 8ωρο, αλλά -μεταξύ μας- αυτό δεν με ενόχλησε ποτέ. Κι εκεί βέβαια, βοήθησε γνωστός – έτσι όμως συμβαίνει σε όλες τις δουλειές σε αυτή τη χώρα: ακόμη και ο μεγαλύτερος όμιλος, θα αγνοήσει το καλύτερο βιογραφικό, αλλά θα προσλάβει τον ανιψιό της κουμπάρας του ξαδέρφου της βοηθού του διευθυντή, επειδή “είναι καλό παιδί και τον ξέρουμε”.

Η εκπομπή ήταν ενημερωτική, και ως γνωστόν, όταν απεργεί η ΕΣΗΕΑ, δεν προβάλλονται ενημερωτικές εκπομπές. Όταν ανακοινώθηκε η πρώτη απεργία, φαντάστηκα το αυτονόητο: ότι οι δημοσιογράφοι θα μείνουμε σπίτια μας, αφού χωρίς εκπομπή δεν θα είχαμε λόγο ύπαρξης στο γραφείο. Όμως την προηγούμενη της απεργίας, η διευθύντρια προσωπικού μας επισκέφθηκε και ρώτησε φιλικά, κλείνοντας το μάτι: “Δεν πιστεύω να απεργήσει κανείς αύριο, ε;”. Η λογική ήταν εξωφρενική: “αν λείπουν οι δημοσιογράφοι, τι παράδειγμα θα πάρουν οι οπερατέρ, οι μοντέρ, και γενικά οι υπόλοιποι εργαζόμενοι; Η δουλειά δεν σταματάει ποτέ, δουλεύουμε όλοι για το καλό του καναλιού”.

Για “το καλό του καναλιού” γίναμε λοιπόν απεργοσπάστες. Και λίγους μήνες αργότερα, ξεκίνησαν οι απολύσεις. Για το καλό του καναλιού, πάντα.

Θέμος “Απίκος” Ρίζος

ΥΓ. Οι περισσότεροι προϊστάμενοί μου ήταν καλοί, τόσο σαν άνθρωποι όσο και στη δουλειά τους, παρότι το παραπάνω κείμενο πιθανόν οδηγεί στο αντίθετο συμπέρασμα. Για τα διαλυμένα εργασιακά δικαιώματα, τα “μπλοκάκια”, τους ανασφάλιστους, την υποαπασχόληση, δεν φταίνε τα “αφεντικά”: αυτοί προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους για τα δικά τους, τα πραγματικά αφεντικά, τους μετόχους – και τα περισσότερα από αυτά που επιβάλλουν είναι νόμιμα. Όσο το κομματικό σύστημα κάνει τα στραβά μάτια για κάθε εργαζόμενο που δεν είναι δυνητικά “πελάτης”, και όσο οι συνδικαλιστές ασχολούνται με την επόμενη καρέκλα που θα πάρουν, δεν θα αλλάξουν πολλά. Καλοί οι αγώνες, αλλά με ποια “ομάδα” κατεβαίνουμε;