Δραμαμίνη στο 3pointmagazine.gr: “Μια βόλτα από τη Δράμα μέχρι… το σούπερ μάρκετ της γειτονιάς”

Θα τους δούμε σήμερα το βράδυ στο Bar2, στα Εξάρχεια. Εμείς είχαμε την τύχη να τους συναντήσουμε και λίγες ημέρες νωρίτερα… Πριν, λοιπόν, τους απολαύσουμε ζωντανά, ας  δούμε τι είπαν στο 3pointmagazine.gr.

Το ραντεβού είχε οριστεί για τις δέκα και το μέρος ήταν γνώριμο, κάπου στο Παγκράτι. Εξ αρχής είχαμε την αίσθηση ότι δεν θα πηγαίναμε για μια τυπική συνέντευξη, αλλά μάλλον για να επισκεφτούμε καλούς φίλους. Οι καλοί φίλοι ακούνε στο όνομα Δραμαμίνη και πρόκειται για μια όχι και τόσο παλιά, αλλά ούτε και τόσο καινούρια μπάντα. Όπως και να την «οριοθετήσει» κανείς, το σίγουρο είναι ότι μας έχουν χαρίσει ήδη υπέροχες δουλειές και θα μας χαρίσουν πολλά ακόμα! Νονός τους υπήρξε ο Μανώλης Φάμελλος και, όπως εύκολα μαντεύει κανείς, οι τρεις φίλοι, ο Γιώργος Χατζηκωνσταντίνου, ο Χάρης και ο Γιάννης Μιχαηλίδης, κατάγονται από τη Δράμα.

Tους γνωρίσαμε πρώτη φορά το 2005, στο Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης, με το κομμάτι «Δρόμος». Το 2007 κυκλοφορούν τον πρώτο τους δίσκο, «Ταξίδι πλάι στο παράθυρο», ενώ το 2011 το δεύτερο με τίτλο «Το Σύμπαν μέσα μου» από τη δική τους ανεξάρτητη εταιρία, τη «STEREO». Η ενασχόλησή τους με τη μουσική, όμως, δεν περιορίζεται μόνο στη δημιουργία τραγουδιών, καθώς καταπιάνονται με το οτιδήποτε «κάνει» ένα δίσκο, από το artwork και τις μίξεις μέχρι τη δημιουργία των video-clip και την παραγωγή. Και όλα αυτά όχι μόνο για τους ίδιους, αλλά και για άλλους καλλιτέχνες.

Ο Γιάννης και ο Χάρης μας υποδέχτηκαν θερμά… Αυθεντικοί, αυθόρμητοι και ταυτόχρονα βυθισμένοι σε σκέψεις και εικόνες μας χάρισαν μία από τις ομορφότερες συζητήσεις. Για να δούμε, λοιπόν, τι μας είπαν;

Πώς προέκυψε η συμμετοχή σας στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης το 2005 και πώς ήταν η εμπειρία;

Γιάννης: Αρχικά είδαμε ένα διαφημιστικό σποτ στην τηλεόραση. Συμμετείχαν και καλλιτέχνες που ήμασταν κοντά στην αισθητική, όπως ο Μανώλης Φάμελλος, αυτό μας ώθησε να συμμετάσχουμε. Η φιλοσοφία μας γενικά δεν ήταν ούτε να μπούμε σε αυτό το χώρο ούτε σχεδιάζαμε να βγάλουμε δίσκους. Η συγκυρία ήταν λίγο περίεργη.  Ήταν μία παράξενη περίοδος στη ζωή μας, που δεν τα πηγαίναμε και πολύ καλά με τις σχολές μας, και είπαμε «Ας το κάνουμε».

Χάρης:  Ήταν μία πρωτόγνωρη εμπειρία. Μας φάνηκε περίεργη όλη αυτή η διαδικασία: ότι θα ψήφιζε το κοινό, το γεγονός ότι έπρεπε να πάμε σε διάφορα μαθήματα σκηνικής παρουσίας. Αυτό ήταν που μας σόκαρε πιο πολύ και μας φαινόταν και λίγο αστείο.. Τελικά, όμως, ήταν μία γλυκιά ανάμνηση για μας. Εκεί γνωρίσαμε και το Θοδωρή (Κύριος Κ), τον Στάθη Δρογώση, τον Ζακ Στεφάνου και πολλούς άλλους.

Και φτάνουμε έτσι στον 1ο δίσκο «Ταξίδι πλάι στο παράθυρο»…

Ναι, κυκλοφόρησε το 2007 σε παραγωγή του Μανώλη Φάμελλου, που ήδη είχε ενδιαφερθεί από το Φεστιβάλ να ακούσει τα κομμάτια μας..

Ο 2ο δίσκος «Το σύμπαν μέσα μου» κυκλοφόρησε το 2011. Για ποιο λόγο καθυστερήσατε;

Κατέρρεαν οι δισκογραφικές και αναγκαστήκαμε να επωμιστούμε πολλές ευθύνες με περισσότερα τεχνικά ζητήματα που όλα αυτά είναι χρονοβόρα. Σκέψου ότι κάναμε δικό μας στούντιο. Αργήσαμε λίγο να γράψουμε καινούρια τραγούδια, ήμασταν και λίγο βραδυφλεγείς.

Η κατάρρευση των δισκογραφικών πιστεύετε ότι είναι θετικό ή αρνητικό;

Θετικό και αρνητικό.

Γιάννης: Το αρνητικό είναι ότι χωρίς τις δισκογραφικές σου παίρνει πάρα πολύ χρόνο από αυτό που υποτίθεται ότι κανονικά πρέπει  να ασχοληθείς και καταλήγεις να κάνεις χίλια δύο άλλα πράγματα. Αν σου μείνει χρόνος, γράφεις και κανένα τραγούδι. Ας πούμε για να βγάλουμε τον 2ο δίσκο, αναγκαστήκαμε να φτιάξουμε τη δική μας ανεξάρτητη δισκογραφική (Stereo), εφόσον δε μας υποστήριξε κάποια άλλη. Έτσι  χρειάστηκε να κάνουμε όλο το γραφειοκρατικό κομμάτι μόνοι μας, να τρέχουμε σε υπηρεσίες, να παίρνουμε τηλέφωνα, να περιμένουμε σε ουρές…

Χάρης: Το θετικό βέβαια είναι ότι μπορείς να κάνεις αυτό που έχεις μες το κεφάλι σου χωρίς να σου λένε «αυτό είναι κουτσό, αυτό στραβό…». Πλέον οι ενορχηστρώσεις, τα εξώφυλλα, τα βίντεο, όλα περνάνε από τα χέρια μας. Η πτώση των δισκογραφικών, δηλαδή, μας έβαλε σε μια κατάσταση αφύπνισης, ξυπνήσαμε λίγο, γίναμε πιο ενεργητικοί. Στο παρελθόν  ήμασταν λίγο αφημένοι, περιμέναμε να μας έρθουν τα πράγματα, περιμέναμε το χρόνο να ωριμάσει και δεν ωρίμαζε.

Με τη σκηνοθεσία και την παραγωγή βίντεο πώς ασχοληθήκατε;

Τα βιντεάκια προέκυψαν για τον ίδιο λόγο, από ανάγκη. Το πρώτο video-clip μας το έκανε η εταιρεία, αλλά το δεύτερο δεν το υποστήριξε οικονομικά. Σκεφτήκαμε λοιπόν ή να το χρηματοδοτήσουμε μόνοι μας ή να το γυρίσουμε εμείς οι ίδιοι και επειδή είχαμε μία κάμερα είπαμε να το γυρίσουμε εμείς. Στη συνέχεια βλέποντας τη δουλειά μας άλλοι καλλιτέχνες, μας ζήτησαν να φτιάξουμε και τα δικά τους.

Το ίντερνετ σας βοήθησε;

Γιάννης: Το internet μας βοήθησε γιατί είναι ο μόνος τρόπος που…

Χάρης: Όχι ο μόνος…

Γιάννης: Ναι, έχουμε και αφίσες! (γέλια)

 Η τελευταία αφίσα είναι τέλεια πάντως!

Χάρης: Να σαι καλά! Είμαι εγώ… ο κλόουν! (γέλια)

Γιάννης: Είναι μια εικόνα από το καινούριο video clip που κάναμε για το τραγούδι «Βόλτα με το αμάξι». Είμαστε πολύ χαρούμενοι για το αποτέλεσμα.

Ποιο τραγούδι σας αρέσει από τον 1ο δίσκο και ποιο από τον 2ο?

Γιάννης: Ξέρεις τι παράξενο γίνεται με τα τραγούδια; Ανά περιόδους μου αρέσει κάποιο ή ανά περιόδους, κάποιο άλλο μου περνάει αδιάφορο. Από τον τελευταίο δίσκο μ’ αρέσει πολύ και συνεχίζει να μ’ αρέσει το «Βόλτα με τ’ αμάξι» και το «Σήμερα». Είναι τραγούδια που δεν έχω νιώσει ακόμα ότι τα σιχάθηκα ή τα βαρέθηκα.

-Χάρης: Υπάρχει και ένα άλλο φαινόμενο που έχουμε αντιμετωπίσει. Επειδή γράφουμε τα τραγούδια και τα ηχογραφούμε, τα ακούμε πάρα πολλές φορές στη διαδικασία της ηχογράφησης, με αποτέλεσμα κάπου να τα ‘σιχαίνεσαι’ και λίγο. Μετά δεν μπορείς να διακρίνεις το «καλό», τη σπίθα που το έγραψες, γιατί το έγραψες, το αν είναι καλό ή αν είναι κακό. Μέχρι που ένα πρωί μπορεί να ταξιδέψεις, να βάλεις να ακούσεις το δίσκο σου μετά από καιρό με καθαρό κεφάλι και τότε είναι που ανακαλύπτεις την αλήθεια των τραγουδιών σου.

Θέλει απόσταση δηλαδή…

-Χάρης: Ναι, είναι δύσκολη ερώτηση. Παρόλα αυτά από τον 1ο δίσκο ψηφίζω το «Ταξίδι πλάι στο παράθυρο», από τον 2ο  τα αγαπημένα μου είναι «Τα χιλιόμετρα» και «Το άσπρο ακρογιάλι» από την ταινία «Νέφη».

Η ταινία μικρού μήκους πώς προέκυψε;

-Γιάννης: Είχαμε πάει μια φορά στο χωριό μας, στην Αγία Παρασκευή Δράμας για να δούμε τη γιαγιά μας. Μας έκανε εντύπωση ότι δεν ήταν κανένας στο δρόμο, όλα ήτανε στάσιμα, απόλυτη ερημιά. Όλο το τοπίο έβγαζε μια περίεργη μοναξιά και μας δημιούργησε το συναίσθημα να καταγράψουμε με ένα τρόπο όλη αυτή την μοναξιά.

-Χάρης: Ο Γιάννης είχε την ιδέα για το ντοκιμαντέρ αυτό. Τράβηξε τα πλάνα και μετά είπαμε να το κάνουμε ταινία. Επειδή είχε γράψει και κάποια ποιήματα που δεν ήτανε προς μελοποίηση αλλά ήταν πολύ ταιριαστά με όλο αυτό το θέμα, τα συνδυάσαμε. Πάντως είχε μια φόρτιση πολύ έντονη όλο το ντοκιμαντέρ όταν το φτιάχναμε. Κάποια στιγμή γύρισε αυθόρμητα η γιαγιά μας και έλεγε το δικό της μονόλογο, όλο αυτό ήταν πολύ συγκινητικό.

-Γιάννης:  Όπως τραβούσα τα πλάνα, της έλεγα για παράδειγμα «γιαγιά πλέξε», μέχρι να πάρω κάποιες εικόνες που είχα στο μυαλό μου. Την ώρα που έπλεκε σταματούσε και έκανε αυθόρμητους μονολόγους. Της είπα κάποια στιγμή «Γιαγιά, πες ένα τραγούδι» και λέει «τι να πω τώρα; Θα πω το άσπρα τα μαλλάκια σου». Μπερδεύτηκε. Το τραγούδησε λοιπόν, και όταν αργότερα συνειδητοποιήσαμε ότι ο τόνος είναι από Λα μινόρε, αποφασίσαμε να προσθέσουμε από πίσω διάφορους ήχους…

Θα γυρίζατε ποτέ στη Δράμα;

-Χάρης: Ναι μπορεί να γυρίζαμε, γιατί όχι. Το μόνο πρόβλημα θα ήταν η δουλειά, αυτό είναι το βασικότερο.  Η αλήθεια είναι ότι από τη στιγμή που ήρθαμε στην Αθήνα είμαστε γενικότερα φουλ από δουλειά, δηλαδή βρήκαμε διάφορα πράγματα να κάνουμε και βιοποριστικά και καλλιτεχνικά, γύρω από τη μουσική πάντα. Στη Θεσσαλονίκη ήτανε πιο χλιαρά τα πράγματα, δεν ξέρω αν είναι τυχαίο αυτό, μάλλον όχι. Στη Δράμα θα ήταν ακόμα χειρότερα, αλλά αν κάποια στιγμή μπορείς να βγάλεις χρήματα και μπορείς να μείνεις είναι πολύ ωραία. Είναι ωραία η Δράμα για να μείνεις, είναι ήσυχα.

-Γιάννης: Η Δράμα έχει ίσως λίγο καλύτερη ποιότητα ζωής αν θες να κάνεις οικογένεια, αν θες να έχεις ένα παιδί που θα μεγαλώσει σε ένα μέρος με πράσινο και με ηρεμία. Το βασικότερο είναι βέβαια να σου αρκούν απλά πράγματα, τότε ενδείκνυται.

-Χάρης: Τώρα άμα είσαι party animal και θες να βγαίνεις συνεχώς σε διαφορετικά μέρη και να βλέπεις άπειρο κόσμο, εκεί θα παρακμάσεις.

-Γιάννης: Από την άλλη, από άποψη δουλειάς, όλα είναι στην Αθήνα: οι εταιρίες, οι συνεργάτες, οι περισσότεροι καλλιτέχνες, όλα είναι εδώ. Στη Δράμα θα μέναμε σε περίπτωση που είχαμε λύσει το οικονομικό μας.

-Χάρης: Για την ώρα χρησιμοποιούμε τη Δράμα σαν ένα τρόπο να χαλαρώνει το κεφάλι μας. Μένουμε κατά διαστήματα, όχι συνεχόμενα. Δεν θα μείνουμε για παράδειγμα 6 μήνες, αλλά έχουμε καθίσει δύο μήνες για να ετοιμάσουμε το δίσκο μας.

-Γιάννης: Ναι, τον 2ο δίσκο τον γράψαμε στη Δράμα.

-Χάρης: Είναι πολύ όμορφα εκεί. Αν με ρωτήσεις πού νοιώθω σαν στο σπίτι μου εγώ θα έλεγα στη Δράμα.

Τσακώνεστε ποτέ όταν είστε στη διαδικασία του γραψίματος;

-Και οι δύο: Ναι, τυχαίνει, αλλά για χαζά πράγματα.

Χάρης: Διαφωνία ναι , αλλά όχι και χοντρός τσακωμός. Είναι πολύ καλό να υπάρχει διαφωνία, γιατί γεννιέται κάτι πολύ όμορφο μέσα από αυτή.

-Γιάννης: Ναι, γιατί αν υπήρχαν δύο άνθρωποι που λέγανε για παράδειγμα «θα βάψουμε τον τοίχο ροζ» και συμφωνούσαν, μπορεί να έβαφαν ένα σπίτι ΡΟΖ!! Είναι ατόπημα! (γέλια)

-Χάρης: Αν συμφωνούσαμε σε όλα δεν θα είχε και νόημα όλο αυτό, να είμαστε δύο.

-Γιάννης:  Το μόνο πρόβλημα είναι ότι υπάρχει φθορά. Όσο δουλεύεις κάνεις zoom in σε κάποια ασήμαντα πράγματα…

-Χάρης: Μπαίνεις σε έναν άθλιο μικρόκοσμο που ουσιαστικά όταν ξεφεύγεις από αυτόν βλέπεις ότι ήταν λίγο ευτελές το να τσακωθείς έντονα για κάτι.

-Χάρης: Γενικά έχουμε έναν τρόπο όταν δουλεύουμε μαζί… Ο ένας μπορεί «τόσο» σαν άνθρωπος και ο άλλος «άλλο τόσο», αλλά όταν δουλεύουμε μαζί αυτά τα δύο δεν προστίθενται απλά, αλλά πολλαπλασιάζονται. Αυτό είναι καταπληκτικό, μπαίνουμε σε μια διαδικασία που επικοινωνούμε πέρα από τις διαφωνίες που μπορεί να έχουμε, γίνονται όλα πολύ παραγωγικά και πολύ όμορφα, δεν μπορώ να το περιγράψω αυτό. Είναι σα να «μπριζώνει» ο ένας τον άλλο να βάλει ένα λιθαράκι παραπάνω και αυτό οδηγεί σε κάτι πολύ καλό. Τώρα θα μου πεις σαν αποτέλεσμα μπορεί να μη βγαίνει καλό. Στο μυαλό μου πάντως είναι πολύ καλύτερο από το να το δουλεύαμε χώρια.

Έχετε κάνει πολλές συνεργασίες. Ποιες ξεχωρίζετε και με ποιους ακόμα θα θέλατε να συνεργαστείτε;

-Γιάννης: Ξεχωρίζουμε τη συνεργασία με τον Θοδωρή (Κύριο Κ.) και τις Άγριες Φράουλες. Πέρα από κάποιες live εμφανίσεις που κάναμε μαζί, είχαμε την τύχη να μιξάρουμε και τους δύο αυτούς δίσκους. Είναι άνθρωποι της δικιάς μας γενιάς, φίλοι, και τους εκτιμούμε καλλιτεχνικά.. Γενικότερα οι συνεργασίες που έγιναν, ξέφευγαν απ’ τα συνήθη στερεότυπα. Δημιουργήσαμε κάτι από το μηδέν, κάτι διαφορετικό, όπως την παράσταση «Δε σε ξεχνώ» που είχαμε κάνει με το Στάθη Δρογώση στο Σταυρό του Νότου. Τότε είχαμε οπτικοποιήσει πολλά τραγούδια για τις ανάγκες της παράστασης. Επίσης η συνεργασία με τον Μανώλη Φάμελλο είχε τρομερό ενδιαφέρον γιατί διασκευάσαμε τα τραγούδια του, ενορχηστρώνοντάς τα απ’ την αρχή, με minimal λούπες και samples.

Η αλήθεια είναι ότι έχουμε κάνει πολλές συνεργασίες. Θα θέλαμε να παίξουμε και μόνοι μας. Είναι κάτι που δεν το κάνουμε τόσο συχνά. Ίσως αυτό να μας έχει λείψει πιο πολύ. Η προτεραιότητά μας αυτή τη στιγμή είναι να κάνουμε κάτι καλό για τους Δραμαμίνη.. Με ποιους θα θέλαμε να συνεργαστούμε… χμμ… με τους Radiohead! χαχα

Μουσικά από πού έχετε επηρεαστεί;

-Χάρης:  Οι επιρροές μας είναι πολλές, κυρίως απ’ τη βρετανική σκηνή αλλά και από την ελληνική ροκ. Τρύπες, Ξύλινα, Διάφανα. Η αγαπημένη μου μπάντα πάντως είναι οι Radiohead.

-Γιάννης: Είναι τόσες πολλές που τώρα δεν μου έρχεται καμία… Σίγουρα είναι οι Radiohead, οι Radiohead και οι… Radiohead. (γέλια) Με τους Coldplay είχαμε κολλήσει, ειδικά με τα «X and Y» και το «A Rush of blood to the Head», μας άρεσαν πολύ. Πάντως επηρεαστήκαμε αρκετά απ’ την ελληνική σκηνή. Στους καλλιτέχνες  που ανέφερε ο Χάρης, θα ήθελα να προσθέσω τον τον Κ. Βήτα και τον Θανάση Παπακωνσταντίνου. Έχει τρομερό λόγο, είναι δάσκαλος..

-Χάρης: Οι Arctic Monkeys είναι επίσης φοβεροί. Είναι και μια μπάντα που λέγονται Syd Matters, τους έχουμε προτεινόμενους  στη σελίδα μας, είναι πάρα πολύ καλοί. Και οι Doves είναι παρά πολύ ωραίοι, ειδικά το Kingdom of Rust. Έχουν και άλλα ωραία κομμάτια οι Doves, γενικά είναι πολύ αξιόλογοι. Και οι  Strokes μας αρέσουν, οι Editors… Εμένα τουλάχιστον με έχει επηρεάσει αρκετά η βρετανική σκηνή, γενικότερα η Brit. Γιατί δεν είναι πάρα πολύ ωραίοι οι Sigur Ros;

Ακούμε πολλά πράγματα αλλά δεν ξέρουμε ποιοι τα λένε. Δεν ήμασταν ποτέ αυτό που λέμε «κινητές βιβλιοθήκες μουσικής», όπως είναι μερικοί.  Οι επιρροές μας ήταν σε μεγάλο βαθμό από τα τραγούδια που ακούγαμε όταν ήμασταν μικροί στο στέκι μας στη Δράμα, την καφετέρια «το Αιγαίο».

Τι εμφανίσεις έχετε προγραμματίσει για το επόμενο διάστημα;

-Χάρης: Στο Bar διπλό στις 6 Απριλίου, ίσως παίξουμε στη Θεσσαλονίκη κάποια στιγμή. Επειδή έχουμε και άλλες ασχολίες αυτό μας αποσπά λίγο χρόνο και γι’ αυτό δεν κάνουμε πολλά live.

Την κρίση πώς την βλέπετε, οι «χαρούμενες μέρες» θα ‘ρθουν;

-Γιάννης: Θα ‘ρθουν!

«Και αν δεν έρθουν πια, δεν με πειράζει…»

-Χάρης: Αυτή είναι η απάντηση. Αυτό που λέει ο στίχος ουσιαστικά: η αίσθηση του να περιμένεις το καλύτερο ίσως να αρκεί για να στέκεσαι στα πόδια σου και να προσπαθείς γι αυτό… Εννοώ δεν μπορείς να πεις αυτή τη στιγμή «είμαι ευτυχισμένος», ίσως και να μπορείς, δεν ξέρω…

-Γιάννης: Τι στιγμή που είσαι πραγματικά ευτυχισμένος δεν σε νοιάζει…  Δηλαδή όταν βιώνεις την ευτυχία δεν είσαι σε θέση να την αναλύσεις. Αυτό μπορεί να γίνει αργότερα.

-Χάρης:  Ναι, αλλά υπάρχουν και πιο αντικειμενικά κριτήρια. Μπορείς να πεις «Είμαι καλά», «Έχω την υγεία μου και την ισορροπία μου» αν έχεις δηλαδή μια καλή ποιότητα ζωής, κάτι που τώρα δε συμβαίνει. Σήμερα υπάρχουν αντικειμενικά προβλήματα, δεν είναι τόσο φιλοσοφικό. Δεν λες εύκολα «ναι, νιώθω καλά».

-Γιάννης: Γενικότερα είναι μια εποχή που πρέπει να καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες.

-Χάρης: Είναι δύσκολη εποχή, πολύ δύσκολη. Αυτά τα πράγματα κάνουν κύκλους, σίγουρα θα ‘ρθει κάποια στιγμή η άνθιση. Δεν ξέρουμε ακόμα το πότε, ίσως να είναι πολύ μακριά αυτό… Είναι δύσκολα και πρέπει να κάνουμε το παν.

-Γιάννης: Σε τέτοιες περιπτώσεις, πιστεύω, πρέπει απλά να μην το βάζεις κάτω. Πρέπει να προσπαθείς πάρα πολύ και μάλιστα με άγνωστη κατάληξη. Εμείς στην ουσία δεν την έχουμε βιώσει τόσο έντονα την κρίση, ακόμη έχουμε τροφή και νερό.. υπάρχουν όμως άνθρωποι που υποφέρουν.

Βλέπετε όμως ότι μπορεί να σας επηρεάσει σε αυτό που κάνετε εσείς?

-Γιάννης: Μας επηρεάζει σε αυτό που κάνουμε. Εμείς αυτή τη στιγμή δεν έχουμε προσωπικό χρόνο. Αναγκάζεσαι και θεωρείται δεδομένο να κάνεις δυο δουλειές ταυτόχρονα.

-Χάρης: Τρέχουμε και δεν φτάνουμε, κάνουμε άπειρες δουλειές οι οποίες όλες υποπληρώνονται .

-Γιάννης: Είναι αναγκαίο να δουλεύεις από το πρωί ως το βράδυ. Απλά να δουλεύεις γιατί πρέπει να βιοποριστείς. Το θέμα είναι ως πότε θα αντέξεις να το κάνεις αυτό. Τώρα έχουμε κουράγιο και το κάνουμε, αλλά ως πότε; Μπορεί να χειροτερέψουν τα πράγματα, εγώ κρατάω στο πίσω μέρος του κεφαλιού μου ότι δεν έχω δει τα χειρότερα ακόμα. Υπάρχει περίπτωση αύριο να γίνει κάτι ακόμη πιο τραγικό, να σταματήσουν ας πούμε οι μισθοί. Τώρα μπορεί να καθόμαστε να συζητάμε ότι κάνουμε δυο δουλειές και αύριο μεθαύριο απλά να καταρρεύσει το σύμπαν…

-Χάρης: Όλο αυτό έχει ένα αντίκτυπο στο ψυχισμό κάθε ανθρώπου που βλέπει όλη αυτή τη μιζέρια, τη δυσκολία και την πτώση γύρω του. Θα μπορούσε να ζούμε σε ένα καθεστώς που πάλι να μην είχαμε χρήματα, αλλά να είχαμε βρει έναν τρόπο να ζούμε με τους φυσικούς πόρους, να είχαμε δηλαδή βρει κάποιες άλλες ισορροπίες.

-Γιάννης: Αυτό, όμως, θέλει χρόνο για να γίνει. Ο κόσμος έχει τη δύναμη στα χέρια του και   -ιδανικά- μπορεί να ανατρέψει το σκηνικό αλλά δυστυχώς είμαστε διασπασμένοι και ανοργάνωτοι. Αυτό είναι το μειονέκτημά μας σε σχέση με τους «κυβερνόντες» που μας εξουθενώνουν με σχέδιο και πρόγραμμα. Επίσης είναι και το άλλο. Όταν είσαι σε μια κατάσταση και ξέρεις ότι έχεις laptop, τηλεόραση, δύο κινητά και έρχεται αυτό το πράγμα στη ζωή σου πρέπει και εσύ να αλλάξεις κάποια πράγματα. Εμείς μάθαμε να ζούμε με internet, wifi, δυο αυτοκίνητα, εξοχικό… Κάποια στιγμή πρέπει να γυρίσεις το κεφάλι σου ανάποδα και να πεις στοπ! Πρέπει κάποια στιγμή να δούμε τι είναι αυτό που χρειαζόμαστε πραγματικά στη ζωή μας.

Εδώ έρχεται και το δίλημμα για το αν θα γυρίζαμε στη Δράμα, που ρωτήσατε πριν. Το θέτω τελείως πρακτικά. Θα σου πουν οι γονείς σου «έλα, παιδί μου, εδώ στο σπίτι που έχω ένα πιάτο φαί να σου δώσω, δεν θα πληρώνεις νοίκια κτλ». Και θα πας εκεί, δεν θα έχεις έξοδα αλλά θα έχεις έσοδα; Θα βρεις δουλειά; Είναι ζωή αυτή; Από την άλλη, εδώ στην Αθήνα ό,τι και αν κάνεις είναι ένα τεράστιο έξοδο, θες να μείνεις σε ένα σπίτι; Άπειρα λεφτά. Θες να φας, να πιεις, να διασκεδάσεις, να βγάλεις δίσκο; Τα ίδια. Πρέπει να δουλεύεις, δηλαδή, σαν το σκύλο και πάλι όχι για να βγάλεις λεφτά αλλά για να μπορείς ίσα ίσα να συντηρείσαι. Είναι αδιέξοδο. Πολλά παιδιά φεύγουν. Όχι μόνο ξενοικιάζουν και γυρίζουν στους τόπους καταγωγής τους, αλλά φεύγουν και στο εξωτερικό..

-Χάρης: Πάντως, πηγαίνοντας σε μερικά live στην επαρχία τώρα πρόσφατα, παρατήρησα ότι οι άνθρωποι εκεί είναι λίγο πιο ανέμελοι από ό,τι στην Αθήνα. Εδώ η ψυχολογία είναι αρκετά πεσμένη.

-Γιάννης: Το πιο λυπηρό είναι όταν πηγαίνω στο σούπερ μάρκετ. Είναι όλοι λες και βρίσκονται σε ένα παράξενο ψυχιατρείο. Είναι μαζεμένοι, με μούτρα πεσμένα και αναρωτιέσαι «πού είμαι, τί γίνεται». Εγώ στο σούπερ μάρκετ παρατηρώ την κρίση. Πέρσι είδα έναν κύριο να αγοράζει 10 πακέτα μακαρόνια. Εκεί είπα: «Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα». Επίσης την πιο συγκινητική εικόνα την έχω δει στο σούπερ μάρκετ στη γειτονιά μου. Δεν θα το ξεχάσω. Πήγα τα Χριστούγεννα, είχε κάποια δώρα και είδα μια κυρία λοιπόν να αγοράζει κάτι για δώρο. Στο συγκεκριμένο σούπερ μάρκετ μπορείς να επιλέξεις τι σακούλα θες, έχει των2, των 10 και των 30 λεπτών. Η κυρία αυτή πήρε την «ακριβή» σακούλα για το δώρο. Και λέω “Κοίτα να δεις! Διάλεξε το «καλύτερο». Πήρε το «καλύτερο» δώρο με την «καλή» σακούλα.” Εμένα μου φάνηκε πολύ συγκινητικό! Στο δικό μου το κεφάλι…

Tα διάφορα κινήματα (π.χ. το κίνημα της πατάτας) που κάνουν την εμφάνισή τους και γενικά τον κόσμο που προσπαθεί να αυτοοργανωθεί, πώς τον βλέπετε;

-Γιάννης: Κακά τα ψέματα, πιστεύω ότι αυτό είναι μονόδρομος πλέον. Πώς εμείς θέλουμε να βγάλουμε ένα δίσκο; Θα τον βγάλουμε μόνοι μας και θα τον δώσουμε στον κόσμο πιο φτηνά. Αυτή είναι η λύση. Έτσι κι αυτός θα κάνει δικιά του παραγωγή πατάτας και θα τη δώσει απευθείας, φτηνά, γιατί έτσι θα κερδίσει και ο ίδιος και αυτός που την αγοράζει, χωρίς μεσάζοντες, εξτρά φόρους και τα λοιπά… Το ίδιο συμβαίνει και με το δίσκο μας. Κοστίζει π.χ. 3 ευρώ και στο τέλος εσύ καλείσαι να τον αγοράσεις 20 ευρώ από το μαγαζί, χωρίς τελικά κι εγώ να παίρνω τίποτα. Καλά κάνει και συμβαίνει αυτό το πράγμα. Δεν μπορεί να γίνει κάτι άλλο πλέον νομίζω.

Τα τραγούδια σας έχουν πολλές εικόνες, όταν τα ακούς φτιάχνεις ολόκληρη ταινία στο μυαλό σου. Δημιουργείτε εσείς τις εικόνες ή περιγράφετε κάτι που έχετε δει;

-Γιάννης: Και τα δύο συμβαίνουν. Τα κάνεις και τα δύο για να εξυπηρετήσεις κάτι που έχεις μες το μυαλό σου. Ξέρεις τί γίνεται με το τραγούδι; Δεν ξέρεις πού θα σε πάει. Ξεκινάς από μια σπίθα που μπορεί να ‘ναι οτιδήποτε, μπορεί να είναι πραγματικό ή όχι, και όλο αυτό σε οδηγεί σε διάφορες εικόνες, τις οποίες δεν είναι απαραίτητο να τις έχεις ζήσει όλες. Τις χρησιμοποιείς σα μέσο για να πεις αυτό που θέλεις, να κάνεις μια παρομοίωση, έναν συμβολισμό ή οτιδήποτε. Πάντως γενικά σαν άνθρωποι έχουμε πάρα πολλές εικόνες στο μυαλό μας, γιατί μεγαλώσαμε σε μέρη με ανοιχτό ουρανό, με ησυχία, με δέντρα, με ήλιο, με θάλασσα. Δηλαδή αυτό που κάνουμε δεν είναι επιτηδευμένο. Εντάξει για μένα μπορεί να είναι σε έναν μικρό βαθμό, γιατί όταν γράφεις κάτι, το σκηνοθετείς εκείνη την ώρα. Σίγουρα κάποια πράγματα τα κατασκευάζεις εκείνη τη στιγμή, αλλά έχουν μια αλήθεια, μια ανάμνηση μέσα. Μερικοί ίσως να μην μπορούν να το καταλάβουν αυτό, να τους φαίνεται ότι το κάνουμε πολύ επιτηδευμένα κάτι που δεν ισχύει. Αυτό θα το καταλάβουν αν έρθουν να δουν πού είναι το σπίτι μας και πού μεγαλώσαμε… Έχει τύχει να έρχονται φίλοι μας και να λένε «Έτσι εξηγείται…», καταλαβαίνουν πως σκεφτόμασταν και τι εικόνες βλέπαμε…

-Χάρης: Στο «Όταν ήμασταν παιδιά», ένα κομμάτι που χει γράψει ο Γιάννης, λέει σε κάποιο σημείο «Ζωγραφίζαμε τον κόσμο [… ]ένα σπίτι στην εξοχή»… Όταν, λοιπόν, ήρθε ένας φίλος μας και είδε το σπίτι μας είπε «τώρα κατάλαβα ότι έχει κάποια σχέση αυτό το τραγούδι με τις αναμνήσεις». Αυτό είναι το ωραίο με το να γράφεις στίχους ή ακόμα και μουσική, ότι μπορείς να κάνεις και την υπέρβαση, δεν είναι ανάγκη να γράψεις κάτι το οποίο είναι μια καθαρή ανάμνηση ή κάτι καθαρό, μπορείς να το κάνεις ό,τι θες, να το πλάσεις. Αν μάλιστα έχεις τον τρόπο και τη γνώση να το πλάσεις όμορφα είναι ακόμη καλύτερο για τον ακροατή, που προφανώς πρέπει να ακούσει κάτι που θα είναι «άρτιο».

-Γιάννης: Εμείς γενικά έχουμε τη θέληση να κάνουμε όλο και καλύτερα πράγματα και δουλεύουμε αρκετά. Ιδιαίτερα στους στίχους «εξασκούμαστε» πάρα πολύ.

-Χάρης: Εγώ είμαι τόσο αυστηρός που πάντα γράφω και σκίζω, δύσκολα αποδέχομαι τους στίχους.

-Γιάννης: Ο Χάρης όντως είναι πολύ αυστηρός. Τον πρώτο καιρό που έγραφα τραγούδια, τότε ήμουν και λίγο πιο ντροπαλός, του τα έδειχνα και μου έλεγε «Τι είναι αυτό;», «Δεν είναι πολύ καλό». Εμένα με πείραζε αυτό στην αρχή, αλλά τελικά με πείσμωσε και με έκανε να δω ότι πράγματι αυτό που γράφω δεν είναι καλό. Με πείσμωσε στο να κάνω καλύτερα πράγματα. Από εκεί μου μπήκε το μικρόβιο να προσπαθώ να γράφω όλο και καλύτερους στίχους. Ξέρεις τι γίνεται;  Έχεις μέσα σου πράγματα, θέλεις να εκφραστείς αλλά το πιο δύσκολο είναι ο τρόπος που θα τα πεις, που θα τα αποτυπώσεις. Ο καθένας βλέπει εικόνες και συγκινείται ή νιώθει πράγματα αλλά είναι πολύ δύσκολο και θέλει εξάσκηση και τριβή για να τα αποτυπώσεις όμορφα στο χαρτί. Όλοι μπορεί να θέλουν να πουν το ίδιο πράγμα στην ουσία, το θέμα είναι ο τρόπος που θα το πεις αυτό. Θέλει δουλειά.

-Χάρης: Η αλήθεια είναι ότι βαριέμαι πολύ εύκολα, δεν ξέρω αν θα βρω κάτι που θα μου αρέσει πολύ με τους στίχους. Πρέπει να είναι πολύ ριζοσπαστικό, πολύ διαφορετικό για να πω ότι έχει κάποιο ενδιαφέρον. Είναι παρατηρημένο ότι συνεχώς βλέπουμε τα ίδια και τα ίδια, τον κόσμο δεν τον αφορά ιδιαίτερα αυτό. Θέλει να έχει μια ευχάριστη μουσική, να πει δυο απλά στιχάκια και του αρκεί αυτό.

Ο Ορέστης Ντάντος μας είχε πει κάτι παρόμοιο πριν καιρό, ότι το ζήτημα είναι τι ποιότητα συναισθημάτων μπορείς και θες να έχεις.

-Χάρης: Σωστό. Εγώ δεν παρεξηγώ τους ανθρώπους που θέλουν να ακούσουν μια ατάκα, κάτι απλό, κάτι που ίσως να μην είναι τόσο ευρηματικό, κάτι κοινότυπο… Γιατί ο κόσμος τη μουσική δεν την αντιλαμβάνεται όπως εμείς. Εμείς μπήκαμε και λίγο πιο τεχνικά, πιο αυστηρά. Αυτό δεν αφορά τόσο τον κόσμο. Ο κόσμος, καλώς ή κακώς, με τη μουσική θέλει να βγει από την καθημερινότητά του, θέλει να ξεφύγει.

-Γιάννης: Εδώ υπάρχει ένα θέμα. Ο κόσμος ακούει τα τραγούδια κατά βάση από το ραδιόφωνο και το ραδιόφωνο δεν δίνει βήμα σε όλα τα τραγούδια. Δηλαδή εγώ μπορεί να δούλευα όλη τη μέρα, αλλά αν άκουγα στο ραδιόφωνο το κομμάτι του Θοδωρή το «Έχω ένα μωρό» δεν θα με χάλαγε κιόλας. Δεν θα μου πρόσθετε, δηλαδή, ένα τραγούδι μια σκοτούρα στο κεφάλι μου, είναι λίγο μια φούσκα αυτό. Απλά δεν παίζονται ποτέ.

-Χάρης: Ο κόσμος δεν θέλει να παιδεύει και πολύ το μυαλό του. Αν γράψεις 2-3 πιο παράξενους στίχους με διαφορετικό τρόπο, δεν το αποδέχεται εύκολα. Και του δίνω ένα ελαφρυντικό με την έννοια ότι ναι, θα μπορούσε ο κόσμος να ψάχνει λίγο περισσότερο κάποιους στίχους και τραγούδια, να αποζητάει καλύτερη ποιότητα αλλά…

-Γιάννης: …αλλά για να αρχίσεις να αποζητάς καλύτερη ποιότητα σημαίνει ότι θα πρέπει και σαν προσωπικότητα να έχεις διαβάσει λίγο παραπάνω, να έχεις εντρυφήσει πάνω σε αυτό και να φτάσεις στο σημείο να πεις «οκ αυτό το άκουσα, θέλω να ακούσω κάτι πιο βαθυστόχαστο τώρα». Έτσι όπως είναι οι ρυθμοί της ζωής, όμως, ο κόσμος δεν έχει καν το χρόνο να διαβάσει, οπότε μένει εκεί.

Δε νομίζω ότι δεν έχει χρόνο να διαβάσει απλά δεν αξιοποιεί έτσι όπως θα έπρεπε το χρόνο του. Γιατί να διαβάσεις το Ciao και να μην ψάξεις κάτι άλλο;

-Γιάννης: Γιατί το Ciao το διαβάζεις εύκολα και γρήγορα, αναίμακτα ενώ το άλλο θέλει να δοθείς και λίγο παραπάνω. Υπάρχει κόσμος που όντως διαβάζει, παρακολουθεί, ακούει και του αρέσει κι η μουσική. Το θέμα είναι ότι στη δική μας περίπτωση δεν έχουν φτάσει ποτέ τα τραγούδια στο ευρύ «κοινό». Δεν μας πειράζει αυτό, απλά το λέω σαν κάτι που συμβαίνει, είναι σαν να είναι ένα κρυμμένα. Ίσως να είναι και καλύτερα έτσι, γιατί μπορούμε να διαχειριστούμε πιο εύκολα την κατάσταση.

-Χάρης: Εγώ νιώθω αρκετά ισορροπημένος με αυτό που κάνουμε. Πολλοί λένε «θα βρείτε παιδιά και εσείς το δρόμο σας». Όταν μου λένε κάτι τέτοιο σκέφτομαι από μέσα μου «μα εγώ τον έχω βρει το δρόμο μου». Νιώθω ότι αυτό που θέλω να κάνω το κάνω και αυτός είναι ο δρόμος μου.

-Γιάννης: Αυτό που θέλει να πει ο Χάρης είναι ότι αν σε δουν στην τηλεόραση, θα πουν «μπράβο τα παιδιά, είναι καλοί αυτοί!».

-Χάρης: Ακριβώς, θεωρείσαι καταξιωμένος μόνο αν σε δείξει η τηλεόραση.

-Γιάννης: Εμείς δουλεύουμε, προσπαθούμε συνεχώς να γράψουμε καλύτερα τραγούδια, καλύτερες μουσικές, ενορχηστρώσεις, στίχους και φυσικά έχουμε σα στόχο και οι δύο ότι θέλουμε να βιοποριζόμαστε και να κάνουμε αυτό που θέλουμε εμείς όχι αυτό που ενδεχομένως θα περνούσε σε ένα ραδιόφωνο. Εγώ προτιμώ να κάτσω να δουλέψω μια βδομάδα μοντάζ σε κάποιο τραγούδι άλλου καλλιτέχνη ώστε να βγάλω κάποια χρήματα για να επιβιώσω και να κάνω αυτό που έχω στο κεφάλι μου, παρά να κάνω κάτι επειδή ενδεχομένως θα άρεσε στο ραδιόφωνο και άσε που πάλι δεν θα μου εγγυείτο κανένας ότι θα παίξει. Δηλαδή να αρχίσω εγώ να γράφω ξαφνικά λαϊκά τραγούδια και… να μην παίξουνε κιόλας…! (γέλια)

————-$#@%^^#————————————————-Λαέρτης————-

Συνέντευξη στους: Ηλέκτρα Χατζηκάλφα και Μαρία Πακτίτη