Όταν η δευτεροβάθμια εκπαίδευση έχει αυτά τα χάλια, ελάχιστη σημασία έχει ο τρόπος που θα οδηγηθούν τα παιδιά στην τριτοβάθμια.
Η θλιβερή είδηση της αυτοκτονίας του 18χρονου μαθητή λίγο πριν την έναρξη των Πανελλαδικών εξετάσεων έδωσε αφορμή για να ανοίξει ξανά η συζήτηση για το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Διάβασα ένα σωρό αναλύσεις και “αναλύσεις” που κυμαίνονταν από σοβαρά άρθρα έως συζητήσεις καφενειακού επιπέδου στα social media. Ειπώθηκαν αρλούμπες, ειπώθηκαν και συζητήσιμα πράγματα.
Η αλήθεια είναι όμως ότι όταν η δευτεροβάθμια εκπαίδευση έχει αυτά τα χάλια, ελάχιστη σημασία έχει ο τρόπος που θα οδηγηθούν τα παιδιά στην τριτοβάθμια. Δεν είναι τυχαίο ότι ξεκινήσαμε από τις Δέσμες με τα τέσσερα μαθήματα, περάσαμε πριν 15 χρόνια σε ένα σύστημα που εξέταζε μέχρι και τα Θρησκευτικά, το οποίο τροποποιήθηκε ξανά και ξανά, μοιάζοντας πλέον επικίνδυνα… με τις Δέσμες, αλλά κάποια πράγματα έμειναν αμετάβλητα: η αχρηστία του απολυτηρίου Λυκείου, ο συνακόλουθος μονόδρομος των εξετάσεων, η παραπαιδεία και η απελπισία που όλα αυτά δημιουργούν σε παιδιά 17 και 18 χρονών.
Άραγε, πριν συζητήσουμε για άλλη μία μάταιη αλλαγή στο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, δεν πρέπει να δούμε τί άλλες επιλογές θα έπρεπε να έχουν οι μαθητές; «Να καταργηθούν οι Πανελλήνιες, να γίνεται ελεύθερη εισαγωγή στα πανεπιστήμια», λέει ο ένας. «Μα πού θα χωρέσουν όλα τα παιδιά;», αναρωτιέται ο άλλος, λες και είναι αυτονόητο ότι πρέπει όλα τα παιδιά να πάρουν πτυχίο ΑΕΙ.
Βέβαια ζούμε σε μια χώρα όπου το μεν πτυχίο Γενικού Λυκείου δεν σημαίνει πια τίποτα στην αγορά εργασίας, το δε Επαγγελματικό Λύκειο έχει αφεθεί στην τύχη του και θεωρείται λίγο-πολύ επιλογή μόνο για losers. Αλλά νομίζουμε ότι θα λύσουμε το πρόβλημα αν αλλάξουμε τις Πανελλαδικές ή αντιγράψουμε το σύστημα εισαγωγής της μιας ή της άλλης χώρας.
Όταν προτείνουμε να μιμηθούμε, για παράδειγμα, τη Γερμανία, έχουμε μήπως στο νου μας πόσοι γερμανοί μαθητές έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν σοβαρή επαγγελματική κατάρτιση στη μέση εκπαίδευση (πάνω από τους μισούς); Ή (συνακόλουθα) πόσο ασύγκριτα χαμηλότερο από το δικό μας είναι εκεί το ποσοστό των παιδιών που φοιτούν στα Γενικά Λύκεια και θέτουν υποψηφιότητα για εισαγωγή στο πανεπιστήμιο (μόλις το 46,8%); Με αυτά τα δεδομένα, είναι φυσικό πολλές σχολές στα γερμανικά πανεπιστήμια να απαιτούν απλώς απολυτήριο Γενικού Λυκείου για εισαγωγή: δεν υπάρχει και ιδιαίτερος συνωστισμός για να σπουδάσει κανείς, λόγου χάρη, Κοινωνική Θεολογία. Μόνο οι σχολές υψηλής ζήτησης, όπως η Ιατρική, θέτουν numerus clausus, δηλαδή περιορισμό στον αριθμό των εισακτέων, και σε αυτές τις περιπτώσεις κάθε πανεπιστήμιο αποφασίζει αυτοτελώς τα κριτήρια εισαγωγής (βαθμός απολυτηρίου, γραπτή εξέταση, προφορική συνέντευξη).
Φυσικά, αν το κάναμε αυτό στην Ελλάδα τώρα, θα έθεταν numerus clausus μέχρι και τα ΤΕΙ Ανθοκομίας. Πολύ απλά διότι μόλις το 25,7% των μαθητών επιλέγουν την επαγγελματική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, και οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους ρίχνονται στον ανταγωνισμό των Πανελλαδικών. Και τί κάναμε για αυτό; Το «Σχέδιο Αθηνά» μείωσε τις θέσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αυξάνοντας περαιτέρω τον ανταγωνισμό, με την ελπίδα ότι οι πιο “αδύναμοι” μαθητές θα εξωθηθούν στην πιο “βατή” επαγγελματική εκπαίδευση.
Όσο όμως τα επαγγελματικά λύκεια παραμένουν απαξιωμένα, η πλειοψηφία θα συνεχίζει να στοχεύει αποκλειστικά στην εισαγωγή σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Το μόνο που επιτυγχάνεται τελικά είναι ακόμη μεγαλύτερη αύξηση του ανταγωνισμού (λιγότερες σχολές, υψηλότερες βάσεις) και περαιτέρω απαξίωση τόσο της δευτεροβάθμιας, όσο και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Η λύση, βεβαίως, δεν είναι να επιστρέψουμε στο παρελθόν, ανοίγοντας διαρκώς σχολές για να ικανοποιούμε τη ζήτηση. Με αυτόν τον τρόπο, απλώς θα ανταλλάξουμε άνεργους αποφοίτους επαγγελματικών λυκείων με άνεργους Κοινωνικούς Θεολόγους και Ανθοκόμους – και έχουμε ήδη αρκετούς.
Αντίθετα, μια γενναία πολιτική ενίσχυσης της επαγγελματικής εκπαίδευσης θα την κάνει ελκυστική επιλογή, και όχι “πάρκινγκ” δήθεν αποτυχημένων. Σταδιακά η ζήτηση για ανώτατες σχολές θα πέσει αρκετά ώστε να εκλείψει η σημερινή παράνοια του ανταγωνισμού και τότε – μόνο τότε – θα μπορέσουμε να συζητήσουμε για ένα πραγματικά διαφορετικό σύστημα εισαγωγής. Αλλιώς, θα αλλάζουμε απλώς ονόματα στον ίδιο παραλογισμό που ζουν τα παιδιά εδώ και δεκαετίες.
Όλα αυτά, φυσικά, έχουν γραφτεί πολλές φορές. Ποιος πολιτικός, όμως, θέλει να προτείνει στον Έλληνα γονέα (και ψηφοφόρο) περισσότερη και καλύτερη επαγγελματική εκπαίδευση; Ποιος θέλει να συγκρουστεί ειλικρινά με την παραπαιδεία, η οποία θα ελαχιστοποιούνταν εάν μειωνόταν με τέτοιο φυσικό τρόπο ο ανταγωνισμός; Και κυρίως, ποιος θα πει ότι τέτοιες αλλαγές χρειάζονται χρόνια και δεν υπάρχει περίπτωση να λυθούν κατά τη διάρκεια μιας θητείας υπουργού Παιδείας – πόσο μάλλον με έναν νόμο…
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.