Ας ξεκινήσουμε με μια παραδοχή. Η κρητική μουσική είναι ένα από τα πιο αγαπημένα ιδιώματα της μουσικής μας παράδοσης. Πολλοί, χωρίς απαραίτητα να έχουν καταγωγή από την Κρήτη, συγκινούνται στο άκουσμά της, ξεσηκώνονται, νιώθουν να τους διαπερνά ηλεκτρικό ρεύμα. Εκτός από το ρυθμό και τη φυσική ροπή προς το χορό, η κρητική μουσική φέρει μαζί της και τη μνήμη.
Εμείς από την παραπάνω παραδοχή θα κρατήσουμε το κρητικό μουσικό ιδίωμα καθεαυτό, τη συγκίνηση, τον ηλεκτρισμό και τη μνήμη, αλλιώς την Ιστορία. Αυτά είναι τα βασικά χαρακτηριστικά ενός νέου πειραματικού σχήματος που έρχεται από την Κύπρο υπό την ονομασία ΕΛΕΚΡΗΤ Project (Ελέκρητ). Το ντουέτο των Βαγγέλη Γέττου και Ευαγόρα Μπεκιάρη έχει καταφέρει σε μικρό χρονικό διάστημα να κάνει αίσθηση στη γείτονα χώρα με τις δημιουργίες του μέσα από το μουσικό τους project που υπηρετεί σωστά το όνομά του. Project, το συνδυασμό δηλαδή της μουσικής με άλλες τέχνες αλλά και με την Ιστορία.
Οι εν Ελλάδι πήραμε μια γεύση για το τι εστί ΕΛΕΚΡΗΤ Project λίγες μόλις μέρες πριν, με την κυκλοφορία στο youtube του video clip της ‘‘Κανδάνου’’, της σύνθεσης που αφηγείται την ιστορία της ολικής καταστροφής του ομώνυμου χωριού της Κρήτης από τους Ναζί το 1941. Μακρηγορήσαμε, όμως, ας αφήσουμε το ντουέτο από την Κύπρο να μας συστηθεί.
Ποιοι είναι οι ΕΛΕΚΡΗΤ Project;
Το ΕΛΕΚΡΗΤ Project είναι ένα, θα λέγαμε, ‘‘πυρηνικό’’ σχήμα. Το βασικό του ντουέτο αποτελείται από τον Βαγγέλη Γέττο (λαούτο, φωνή, κιθάρες και αφήγηση) και τον Ευαγόρα Μπεκιάρη (κιθάρες, synthesizer, πιάνο, ηλεκτρονικά εφέ). Γύρω όμως από το ντουέτο αυτό συγκεντρώνονται και προσκαλούνται καλλιτέχνες από άλλα πεδία όπως ο graphic artist Σταύρος Κωστιδάκης που εισφέρει το μαγικό του video art, η storyteller Μαρίνα Κατσαρή που συμμετέχει σε τμήμα της παράστασης αλλά και άλλοι όπως ο Γερμανός drummer Jacob Przemus που συμμετείχε εξ αποστάσεως στις αρχικές ηχογραφήσεις των samples που μας βοήθησαν να προσανατολίσουμε με ακόμα μεγαλύτερη ακρίβεια τον ήχο μας. Στο εγγύς μέλλον αναμένεται να μας συντροφεύσουν και άλλοι και άλλες.
Ποια είναι η καταγωγή του ονόματος;
Είναι ένα λογοπαίγνιο μεταξύ των λέξεων Ηλεκτρισμός και Κρήτη. Το όνομα αποδίδει την συνάντηση δύο αισθητικών συμπάντων: του επεξεργασμένου φυσικού και ηλεκτρονικού ήχου και του κρητικού μουσικού μοτίβου που αποτελεί το βασικό μας ηχητικό όχημα.
Τι σας οδήγησε στη δημιουργία αυτού του project;
Η κοινή μας αγάπη για την κρητική μουσική, για τον trance χαρακτήρα της που αφήνει χώρο για πλούσιο αυτοσχεδιασμό, για διαφορετικές αποφάσεις που σε βγάζουν κάθε φορά σε καινούριες μουσικές πεδιάδες. Θυμάμαι έναν από τους δασκάλους μου, τον Ψαρογιώργη, να μας λέει σε ένα σεμινάριο στο Λαβύρινθο του Ross Daly, στο Χουδέτσι της Κρήτης τo εξής: ‘‘πρέπει να δεις τον ρυθμό να χτυπάει μια στο ταβάνι μια στο πάτωμα, μια στο ταβάνι, μια στο πάτωμα. Δείτε το!’’. Την no man’s land μεταξύ ήχου και σιωπής περιγράφει και ο μεγάλος μαέστρος Ντάνιελ Μπάρενμπόιμ στο συγκλονιστικό του βιβλίου ‘‘Η μουσική κινεί τον χρόνο’’. Επίσης το επαναληπτικό μοτίβο της κρητικής μουσικής επιτρέπει ή μάλλον επιζητά τη συνάντηση με άλλα μουσικά ιδιώματα. Η πανσπερμία σχημάτων που συνδυάζουν την κρητική μουσική με άλλα, φαινομενικά παράταιρα είδη, το αποδεικνύει: Couleur Locale με πιο surf αναφορές, Trio Babel με το Cretal τους, οι Μανωλάκης-Σιδηροκαστρίτης με φυγόκεντρες jazz τάσεις, οι Balothizer με πιο aggressive punk διαθέσεις, οι Daulute με την εισφορά ενός ακαδημαϊκού ηχητικού δυναμισμού και βεβαίως οι άνθρωποι που έδωσαν σε όλους εμάς έναν καινοτόμο οδικό χάρτη για το άνοιγμα της κρητικής μουσικής σε αχαρτογράφητα νερά: το έτη φωτός μπροστά σχήμα Xylouris – White. Είμαστε μέρος αυτής της αναδυόμενης τάσης και αναζητούμε το δικό μας ηχητικό πεδίο εντός αυτής.
Project, άρα μιλάμε για κάτι που δεν αφορά μόνο τη μουσική;
Ακριβώς. Ο βασικός μας στόχος είναι να συνδέσουμε ή να επανασυνδέσουμε την μουσική μας με την Ιστορία, το φυσικό της περιβάλλον ή το περιβάλλον στο οποίο την φανταζόμαστε και την ποίηση. Πολλοί μουσικόφιλοι έχουν αναπτύξει επιφυλάξεις απέναντι στον όρο ‘‘project’’ και είναι κατανοητό γιατί έχει γίνει πράγματι κατάχρησή του. Συνήθως χρησιμοποιείται από groups που δεν είναι ακριβώς groups γιατί οι ίδιοι δεν επιλέγουν μια προοπτική αλλά ένα μονοθεματικό μουσικό τρόπο που στηρίζεται σε μονίμως επαναλαμβανόμενα μοτίβα, τρόπος που συχνά είναι και εμπορικά ελκυστικός. Για εμάς ο όρος project σημαίνει μία ακατάπαυστη αναζήτηση τρόπων κατασκευής και ανακατασκευής ενός ηχητικού και εικονοπλαστικού τοπίου. Στην περίπτωση του ΕΛΕΚΡΗΤ Project, o όρος αφορά στην διασύνδεση τεχνών: μουσική, κινηματογράφος (video art), αφήγηση (storytelling), θέατρο. Και κυρίως όλων των παραπάνω με την ‘‘8η τέχνη’’, τη μνήμη.
Δεδομένου ότι δεν σας έχουμε δει σε ελληνικό έδαφος, από τι αποτελείται ένα live σας;
Σε αυτή τη φάση, κατ’ αρχάς, από 5 δικές μας συνθέσεις. Η ‘‘Κάνδανος’’ αφηγείται την ιστορία του Ολοκαυτώματος του ομώνυμου χωριού από τους Ναζί το 1941. Πάνω στη μουσική ακούγονται μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα και προβάλλεται live ένα ανατρεπτικό έργο video art. Oι ‘‘3 ήρωες’’ είναι ένας μπιτάτος μουσικός διακτινισμός μεταξύ των άθλων του Ηρακλή, του Κινέζου στρατιώτη Χόουγι που έσβησε τους 9 από τους 10 ήλιους που έκαιγαν τη σοδειά του βασιλείου και του ιδεατού τελευταίου μαχητή του ΔΣΕ στο Γράμμο τον Αύγουστο του 1949. Ο ‘‘Ψηλορείτης’’ είναι ένα μελοποιημένο ποίημα για το μυθικό βουνό όπου ήχοι και video art δημιουργούν μια απόκοσμη σκηνογραφία. Το ορχηστρικό ‘‘Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά’’, το εμπνευστήκαμε από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη. Οι ‘‘Κοντυλιές του Πενταδακτύλου’’ είναι μια βουτιά στο τραύμα του πολέμου όπου τα ηλεκτρονικά εφέ και οι στίχοι που περιγράφουν έναν αχρονικό Πενταδάκτυλο που δεν ανήκει σε κανέναν παρά μόνο στη γη και μπλέκονται με παραλλαγές των παλαιότατων κοντυλιών Ανατολικής Κρήτης.
Εκτός αυτών, διασκευάζουμε με διάθεση stoner, blues και electro σύγχρονες και παραδοσιακές συνθέσεις, από ριζίτικα μέχρι συρτά. Τέλος να αναφέρουμε ότι στο γνωστό ριζίτικο ‘‘Καύκος’’ παρεμβάλλονται τμήματα από τις απαντήσεις της Κλυταιμνήστρας προς το χορό από τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου. Την συγκλονιστικά ποιητική του μετάφραση επί της οποίας στηρίχτηκε ο περσινός Αγαμέμνονας του Τσέζαρις Γκραουζίνις μάς παραχώρησε χωρίς άλλες διατυπώσεις ο μεγάλος μεταφραστής και ποιητής Γιώργος Μπλάνας.
Στην ερώτησή σου διαβλέπουμε ένα μουσικό κι ένα πολιτισμικό σκέλος.
Ως προς το μουσικό, πράγματι η σύνθεσή μας απηχεί το κρητικό μουσικό ιδίωμα του συρτού. Ωστόσο, αν μέναμε στη ζυγιά, π.χ. λαούτο και λύρα, θα σου έλεγα ότι ναι, μιλάμε για μία νεοπαραδοσιακή σύνθεση. Όμως στην ‘‘Κάνδανο’’ συνδυάσαμε τους ακουστικούς ήχους του κρητικού λαούτου και της ακουστικής κιθάρας, με μία μπάσα ενορχήστρωση που μαζί με τις μαρτυρίες και τα άλλα εφέ φεύγουν από την γενετήσια κοιτίδα της κρητικής μουσικής: το χορό. Δεν κάνουμε γλέντι ούτε κρητικές βραδιές -μας αρέσουν πάρα πολύ- αλλά μία παράσταση που συγκροτεί ένα αισθητικό και ιδεολογικό μανιφέστο.
Ως προς το πολιτισμικό, δεν τρέφουμε καμία νοσταλγία για το παρελθόν. Ειδικά της περιόδου στην οποία αναφέρεται η ‘‘Κάνδανος’’. Το παρελθόν γέννησε το αποκρουστικό παρόν του πολέμου, της φτώχειας, της διαφθοράς και της οικογενειοκρατίας. Η αντίσταση μιας χούφτας ντόπιων απέναντι στην μεγαλύτερη πολεμική μηχανή της εποχής είναι μια χαραμάδα από την οποία πρέπει να δούμε την εικόνα του μέλλοντος και όχι του παρελθόντος.
Το video clip της ‘‘Κανδάνου’’ αφηγείται μια απάνθρωπη ιστορία, που δεν ήταν η μόνη αν σκεφτούμε το Δίστομο, το Χορτιάτη, το Κομμένο και τόσα άλλα μαρτυρικά χωριά. Το να θυμόμαστε αυτές τις ιστορίες μέσα από τη μουσική, πιστεύετε ότι λειτουργεί σαν ένα μικρό ανάχωμα απέναντι στο φασισμό που δείχνει να παίρνει παντού κεφάλι;
Σαν σχήμα και σαν άτομα συμμετέχουμε στο αντιναζιστικό κίνημα. Το πρώτο μας clip δεν είναι τυχαία η ‘‘Κάνδανος’’. Ανάχωμα δεν ξέρουμε αν είναι γιατί καμία τέχνη δεν νίκησε τις κάννες των οπλοπολυβόλων. Ελπίζουμε άνθρωποι που δεν γνωρίζουν τι συνέβη να μάθουν. Αλλά για αυτό δεν αρκεί ένα live. Είναι μια στάση ζωής. Ωστόσο εδώ να σημειώσω ότι ειδικά για την Κύπρο, τα πράγματα δεν είναι και τόσο ξεκάθαρα. Επειδή η Κύπρος δεν γνώρισε ναζιστική κατοχή, οι Κύπριοι δεν βιώνουν όλες αυτές τις θηριωδίες σαν κάτι τόσο κοντινό όσο ας πούμε τις διακοινοτικές ταραχές του 1963-1964 ή την τουρκική εισβολή του 1974. Όταν ο Γρίβας, ο αρχηγός της οργάνωσης Χ, που για τον δημοκρατικό κόσμο της Ελλάδας θεωρείται το πιο βδελυρό στήριγμα τόσο των Ναζί κατακτητών όσο και των Άγγλων κατά τα Δεκεμβριανά και τον Εμφύλιο, ενώ στην Κύπρο θεωρείται εθνικός ήρωας καθώς υπήρξε ο στρατιωτικός ηγέτης της ΕΟΚΑ, η σχετική συζήτηση αποκτά άλλη διάσταση.
Εν τέλει, καλύτερα να γίνονται διαλέξεις για την ιστορία και τη μνήμη ή είναι πιο αποτελεσματικό ένα τραγούδι σαν την ‘‘Κάνδανο’’;
Και τα δύο, αλλά χωρίς το δρόμο και τα δύο είναι άσφαιρα πυρά.
Ετοιμάζετε κάποια ολοκληρωμένη δουλειά, κάποιο άλμπουμ;
Επιλέξαμε η πρώτη μας κανονική ηχογράφηση να γίνει live σε ένα υπέροχο και πρωτοποριακό θεατρικό χώρο της Λευκωσίας, το Artos Foundation. Παράλληλα η παράσταση βιντεοσκοπήθηκε. Σκοπεύουμε να κυκλοφορήσουμε κατ’ αρχάς και κάποια ακόμα clips. Όταν νιώσουμε ότι έχει συλλεγεί υλικό που να μπορεί να συγκροτήσει ένα έργο και όχι απλά μια ψηφιακή συνύπαρξη κομματιών, τότε θα προχωρήσουμε και σε άλμπουμ.
Υπάρχει περίπτωση να σας δούμε στην Ελλάδα;
Είναι στα άμεσα σχέδιά μας. Ήδη τα έχουμε βάλει κάτω και ευελπιστούμε ότι σύντομα θα πραγματοποιηθεί μία…ελεκρητική απόβαση!
*Φωτογραφίες: Στέφανος Στεφάνου
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.