“Όταν η επιδίωξη της εξουσίας γίνεται αυτοσκοπός, η πολιτική εκφυλίζεται και παρακμάζει και τα κόμματα μετατρέπονται σε μηχανές εξουσίας που δεν υπηρετούν το κοινό καλό, αλλά ιδιοτελείς βλέψεις και ιδιωτικά συμφέροντα”.
Στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης η παραπάνω φράση θα μπορούσε να έχει ειπωθεί από πολλούς, “αγανακτισμένους” και μη. Κι όμως η φράση αυτή διατυπώθηκε παραπάνω από 30 χρόνια πριν, από έναν άνθρωπο που άλλαξε σελίδα στην ιστορία της Αριστεράς, απομακρύνοντάς την από την αρρωστημένη εφαρμογή του σοβιετικού “σοσιαλισμού”.
Ήταν ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, ο γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας από το 1972 έως το 1984 οπότε και πέθανε. Ο χαρισματικός αυτός άνθρωπος “κόλλησε” από πολύ μικρός το μικρόβιο της πολιτικής, όχι όμως με την έννοια της αγάπης για την εξουσία, τον προβολή, το χρήμα και ό,τι αυτά συνεπάγεται, αλλά με την αγάπη και την προσήλωση στο κομμουνιστικό ιδεώδες. Με τον πιο ριζοσπαστικό για την εποχή του τρόπο.
Ο Μπερλινγκουέρ έγινε μέλος του παράνομου τότε Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας το 1943, σε ηλικία μόλις 21 χρονών. Τα χρόνια που ακολούθησαν ανέλαβε διάφορες ανώτερες και υπεύθυνες θέσεις εδραιώνοντας τη δική του όχι μόνο στο ιταλικό αλλά και στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Το 1968 εκλέχθηκε πρώτη φορά βουλευτής.
Γενικός Γραμματέας το 1972
Όντας βοηθός του Γενικού Γραμματέα, Λουίτζι Λόνγκο, το 1969 αρνήθηκε να συναινέσει στην καταδίκη των κινέζων κομμουνιστών την οποία επεδίωκε η Μόσχα λόγω των διαφορών της μαζί τους, και επέκρινε απερίφραστα τον σοβιετικό ηγέτη Λεονίντ Μπρέζνιεφ για την επέμβαση των δυνάμεων του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία το 1968.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1972 ανέλαβε την ουσιαστική αρχηγία του κόμματος εκλεγόμενος γενικός γραμματέας και κάπου εκεί ξεκίνησε την προσπάθεια ανοικοδόμησης της κομμουνιστικής ιδέας, δίνοντάς της ευρωπαϊκή κατεύθυνση.
Ο ιστορικός συμβιβασμός
Ένα από τα πρώτα βήματα που έκανε στο τιμόνι του κόμματος, ήταν η περίφημη πολιτική γραμμή του που έγινε γνωστή ως “ιστορικός συμβιβασμός” και που εξασφάλισε στον εισηγητή της παγκόσμια φήμη. Ο ιστορικός αυτός συμβιβασμός ερχόταν σε αντίθεση με την πολιτική του σοβιετικού κομμουνιστικού κόμματος. Η πολιτική του ΙΚΚ δεν βασιζόταν στην ιδέα της κατάκτησης της κρατικής εξουσίας ως προϋπόθεση για την αλλαγή της κοινωνίας, αλλά αντίθετα στηριζόταν σε μια πολιτική μεταρρυθμίσεων και συμμαχιών που τροποποιούσε βαθμιαία τους συσχετισμούς δύναμης μέσα στην κοινωνία, τείνοντας μέσα από αυτόν το δρόμο και προς τη διακυβέρνηση του κράτους.
Ως εκ τούτου το κόμμα επεδίωκε συμμαχίες που στόχο είχαν την κατάκτηση της εξουσίας ή τουλάχιστον την αποφασιστική συμμετοχή του στον έλεγχο των πολιτικών εξελίξεων σε κυβερνητικό επίπεδο. Το IKK έτσι αναδείχθηκε το ισχυρότερο κομμουνιστικό κόμμα της Δυτικής Ευρώπης κερδίζοντας στις εκλογές του 1972 το 27,2% των ψήφων και στις εκλογές του 1976 το 34,4%.
Οι επιτυχίες του στην τοπική αυτοδιοίκηση υπήρξαν σαρωτικές. Σε ορισμένες περιπτώσεις έφτασε να ελέγχει περισσότερη από τη μισή χώρα επιδεικνύοντας εξαίρετες διοικητικές ικανότητες.
Η ανεξαρτητοποίηση από το ΚΚΣΕ
Κάτι τέτοιο όπως ήταν λογικό δημιούργησε το χάσμα ανάμεσα στα ΚΚ Ιταλίας και ΕΣΣΔ, με την οριστική ρήξη να έρχεται το 1976 στη Μόσχα, όταν παρουσία 5.000 αντιπροσώπων κομμουνιστικών κομμάτων, ο Μπερλινγκουέρ μίλησε για ένα “πλουραλιστικό σύστημα” (στα ρωσικά μεταφράστηκε πολυμορφικό) και αναφέρθηκε στην πρόθεση του IKK να οικοδομήσει “έναν σοσιαλισμό που είναι απαραίτητος και κατορθωτός μόνο στην Ιταλία”.
Η τάση αυτή που ονομάστηκε ευρωκομμουνισμός ακολουθήθηκε και από άλλα ΚΚ που αποσχίστηκαν και αυτά με τη σειρά τους από το ΚΚΣΕ, έχοντας ως πρόταγμα την πολιτική ως “ηθική και διανοητική μεταρρύθμιση” που αποβλέπει στην απελευθέρωση του ανθρώπου και όχι στον έλεγχό του από το “πανταχού παρών σοβιετικό κράτος”.
Δεν επετεύχθη ο “συμβιβασμός”
Η λογική των συνεργασιών και του συμβιβασμού όμως δεν έμελε να πραγματοποιηθεί για το ΙΚΚ, καθώς λίγο πριν τη συνεργασία με το κόμμα των χριστιανοδημοκρατών το 1978, οι Ερυθρές Ταξιαρχίες απήγαγαν και δολοφόνησαν τον αρχηγό τους, Άλντο Μόρο και έτσι το όλο εγχείρημα εγκαταλείφθηκε.
Τα επόμενα χρόνια ο Μπερλινγκουέρ συνέχισε το έργο του στο κόμμα, απομακρύνοντάς το όλο και περισσότερο από το σοβιετικό δόγμα, καθώς… “Η προοδευτική δύναμη της Οκτωβριανής Επανάστασης έχει εξαντληθεί. Δεν θέλουμε να ακολουθήσουμε τα μοντέλα του σοσιαλισμού που πραγματοποιήθηκαν μέχρι τώρα.
Είμαστε πεπεισμένοι ότι πρέπει και μπορεί να γίνει συζήτηση για τον τρόπο υπέρβασης του καπιταλισμού ως μηχανισμού και συστήματος, μια κι αυτός, σήμερα, δημιουργεί όλο και μεγαλύτερες μάζες ανέργων, περιθωριοποιημένων, ανθρώπων υπό καθεστώς εκμετάλλευσης.
Κι αυτή είναι, κατά βάση, η αιτία, όχι μόνο της σημερινής οικονομικής κρίσης, αλλά και των φαινομένων βαρβαρότητας, της διάδοσης των ναρκωτικών, της άρνησης της εργασίας, της δυσπιστίας, της πλήξης, της απελπισίας. Είναι έγκλημα να έχει κανείς αυτές τις ιδέες;
Το τέλος και… η αρχή;
Με αυτές τις ιδέες πέθανε ξαφνικά στα 64 του χρόνια το 1984, όντας ακόμα γενικός γραμματέας του ΙΚΚ. Μπορεί όμως να πέθανε, ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο άλλαξε τη φυσιογνωμία του κόμματος, αλλά και εισήγαγε ένα διαφορετικό μοντέλο κομμουνισμού, απαγκιστρωμένο από τον σοβιετικό ολοκληρωτισμό, σήμανε μια καινούρια αρχή για την κομμουνιστική, την ανανεωτική, την προοδευτική αριστερά.
Άλλωστε όπως ο ίδιος έλεγε… “Η μετάβαση στο σοσιαλισμό γίνεται πλέον αντιληπτή ως μία διαδικασία επέκτασης και εμβάθυνσης της δημοκρατίας. Ο ίδιος ο σοσιαλισμός θα ήταν δημοκρατικός, θα στηριζόταν στις αξίες και τους κανόνες της πολιτικής δημοκρατίας και θα εξέφραζε ένα ανώτερο επίπεδο της ανθρώπινης ελευθερίας.”….
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.