Το πρώτο δείγμα fake news, όπως το καταλαβαίνουμε και το ορίζουμε σήμερα, που προσωπικά θυμάμαι, είναι η είδηση της μετακόμισης του Αλέξη Τσίπρα από την Κυψέλη στην Εκάλη, ή ένα άλλο προάστιο αντίστοιχου κοινωνικού status, μια μόλις ημέρα μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015. Προσοχή: δεν ήταν το πρώτο, απλά είναι το πιο τρανταχτό στο μυαλό του γράφοντα, όταν αντιλαμβάνεται την επίδραση των fake news στην καθημερινή ενημέρωση-επικοινωνία-πραγματικότητα.
Διαψεύστηκε την ίδια μέρα, εύκολα, χάρη στην ορμή του διαδικτύου και τον πλούτο δυνατοτήτων που προσφέρουν ένθεν κι ένθεν τα social media. Πλέον τα fake news έχουν διογκωθεί, έχουν καταβαραθρώσει την ήδη πληγωμένη αξιοπιστία δημοσιογράφων και ΜΜΕ και αποτελούν κανόνα, όχι μόνο για όσους χρησιμοποιούν το Twitter ή μια ιστοσελίδα, αλλά και για πολιτικούς ακόμα. Βλέπε τον Άδωνι Γεωργιάδη, μια μηχανή (ανα)παραγωγής ψευδών ειδήσεων, για τις οποίες ποτέ δεν απολογείται και ουδέποτε ανακαλεί.
Τα στερεότυπα πάντως συνεχίζουν να κατασκευάζονται, σε κάθε πιθανό και απίθανο πεδίο. Φωτογραφίες από άλλες χώρες και εποχές, προσαρμοσμένες στην επικαιρότητα, όπως αυτές των μακεδονολάγνων που δήθεν ξυλοφορτώνονται στη Θεσσαλονίκη, οι γνωστές γιαγιάδες που δεν μπορούν να κάνουν ανάληψη στα ATM, όπως μας ενημέρωνε το MEGA, οι σκηνές από το Μάτι και τη Μάνδρα με ανθρώπους που φορούσαν μπουφάν τον Ιούλιο, οι φωτογραφίες του Τσίπρα με τους στρατιωτικούς στο περιθώριο της ΔΕΘ, που ήταν αναμνηστική, αλλά δήθεν επρόκειτο για προστασία. Στην ίδια κατηγορία εμπίπτει φυσικά και ο «θάνατος» του Γαβρά, αλλά και όσα τον ακολούθησαν. Ένα πρωτότυπο inception, fake news μέσα στα fake news, χάρη στον (κάθε) Πορτοσάλτε.
Κάθε στρατηγική προς πάσα χρήση, με πολλούς έτοιμους να τις αναπαράγουν. Προσοχή, όχι τα τρολ από κάθε πλευρά. Χρήστες με ονοματεπώνυμο, που είτε δρουν κουτοπόνηρα, είτε δεν ξέρουν να χρησιμοποιούν έναν λογαριασμό που δημιούργησαν τσάμπα και άνευ περίσκεψης.
Την ίδια ώρα, θα μπορούσε να αποδοθεί σε fake news, ή τουλάχιστον θα βόλευε πολύ να ήταν τέτοια, η ατάκα του Κωνσταντίνου Καραγκούνη, τέως υπουργού της Νέας Δημοκρατίας, για το μοντέλο συντάξεων της δικτατορίας Πινοσέτ στη Χιλή. Πόσο βολικό κι ανακουφιστικό θα ήταν να μάθαινε κανείς πως παραποιήθηκαν τα λεγόμενα του από πολέμια ΜΜΕ, πως δεν ειπώθηκε ποτέ αυτή η ατάκα, πως αποτελούσε συμπίλημα φράσεων και νοημάτων και ουδεμία σχέση έχει με την πραγματικότητα. Δυστυχώς για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δεν ήταν. Μοιάζει βέβαια, κάτι που δείχνει και τον τόνο που θα χαρακτηρίζει την προεκλογική περίοδο που αρχίζει, ή μάλλον άρχισε.
Δεδομένα υπάρχει ζήτημα ακεραιότητας και ευθύνης σε όσους επώνυμα παραπληροφορούν και διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις. Είναι τέτοιο το κυρίαρχο μοντέλο της ενημέρωσης, που ο καθένας οφείλει να έχει το μυαλό σε εγρήγορση. Πριν απ’ αυτό ωστόσο, έχει απαξιώσει ήδη το ρόλο των ΜΜΕ. Και πώς να μην το κάνει, όταν βλέπει δημοσιογράφους να υπουργοποιούνται, να συστρατεύονται με κόμματα και παρατάξεις και να στρατεύονται με τον εντελώς λανθασμένο τρόπο, που δεν υπηρετεί ιδεολογίες και ανώτερες σκέψεις, αλλά το προσωπικό συμφέρον. «Ο ψυχρός πόλεμος είχε σαν βάση του την ιδεολογία σήμερα οι ψευδεπίγραφες αναληθείς ειδήσεις στηρίζονται σε προκαταλήψεις. Μπαίνουμε σε μια περίοδο που θυμίζει Μεσαίωνα. Δηλαδή μπορεί να δυσφημιστεί ή να αναδειχθεί ένα πρόσωπο, για ευτελείς λόγους, για το υπόγειο και όχι για τα ρετιρέ», υπογράμμιζε ο καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος ΕΜΜΕ, Γιώργος Πλειός στην εκπομπή «Δεύτερη Ματιά» στην ΕΡΤ πριν λίγες ημέρες. Και σε μια περίοδο που θυμίζει Μεσαίωνα, ταιριάζουν ακόμα και ατάκες για τον Πινοσέτ.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.