«Ο κλασσικός φεμινισμός, θυμίζει μια ηλικιωμένη, άρρωστη γυναίκα, που δε δουλεύει πια. Οι φεμινίστριες αγωνίστηκαν για να φορούν σήμερα παντελόνια και τζιν. Όταν όμως μιλούν στη βουλή, τις ακούει κανείς;»
Ίνα Σεβτσένκο
Η Ίνα είναι 22 χρονών και ακτιβίστρια της Ουκρανικής φεμινιστικής οργάνωσης FEMEN. Μιας οργάνωσης που τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ευρέως γνωστή, κυρίως για τις δυναμικές γυμνόστηθες διαμαρτυρίες της. Η FEMEN, όμως, δεν είναι απλά μια συνηθισμένη ακτιβιστική οργάνωση, είναι ίσως ένα νέο φεμινιστικό κίνημα.
Ο φεμινισμός τον 21ο αιώνα
Κάπου ανάμεσα στα τζιν παντελόνια, το Sex and the City και τις εικόνες της καταξιωμένης επαγγελματικά και ανεξάρτητης οικονομικά γυναίκας, οι γυναίκες θεώρησαν ότι κατέκτησαν την πολυπόθητη ισότητα. Την απέκτησαν όμως;
Μια ματιά στον κόσμο, στην Σαουδική Αραβία της μπούρκας, την Αφρική της κλειτοριδεκτομής, την Ασία των εκτρώσεων, την Ουκρανία της πορνείας, την Ινδία των βιασμών, την Βραζιλία των πλαστικών επεμβάσεων, αρκεί για μας πείσει για το αντίθετο.
Ακόμα και στην πολιτισμένη Δύση, οι γυναίκες είναι τα πρώτα θύματα της κρίσης. Εκτεθειμένες στις πιο ελαστικές μορφές εργασίες, με μικρότερο μισθό από αυτό των ανδρών και λιγότερες προοπτικές ανέλιξης, οι γυναίκες βρίσκονται τελείως απροστάτευτες σε φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας ή σεξουαλικής παρενόχλησης, ενώ παράλληλα πρέπει να ταιριάξουν στα πρότυπα ομορφιάς και σε πρότυπα που θέλουν την γυναίκα τέλεια νοικοκυρά, τέλεια εργαζόμενη, τέλεια μάνα και τέλεια σύζυγο.
Στην Ελλάδα, οι κατακτήσεις του γυναικείου κινήματος φαίνεται να κάνουν φτερά. Δεν είναι μόνο η ενδοοικογενειακή βία που ολοένα και αυξάνεται, τα υπολείμματα της παράδοσης που δεν εξαλείφθηκαν και θέλουν την γυναίκα προορισμένη για να παντρευτεί και να κάνει οικογένεια, ο χαμηλός μισθός και η ανύπαρκτη ασφάλιση και τα χιλιάδες γυναικεία περιοδικά που ασχολούνται με την πλαστική και τις δίαιτες. Είναι και ο διασυρμός των οροθετικών ιερόδουλων που πλήρωσαν την ίδια την αμέλεια και τις ορέξεις των «ευυπόληπτων» Ελλήνων ανδρών, η εγκληματική ενέργεια εναντίον της συνδικαλίστριας Κωνσταντίνας Κούνεβα που πάλευε ενάντια στην εργοδοσία για καλύτερες συνθήκες εργασίας, αλλά και ο καινούργιος νόμος που υποχρεώνει την γυναίκα να παίρνει το επώνυμο του συζύγου, που κάνουν την κατάσταση ακόμα πιο ανησυχητική.
Παρόλη λοιπόν την αναγκαιότητα της επανάκτησης των γυναικείων δικαιωμάτων, το φεμινιστικό κίνημα τον 21ο αιώνα, χωρίς πια τις μεγάλες μορφές του κινήματος όπως τη Wollstonecraft, τη Τέυλορ και τη Beauvoir, φαίνεται ότι δεν διαθέτει ισχυρή φωνή και δυναμική. Μια δυναμική ισάξια των αγώνων του φεμινιστικού κινήματος του 19ο αιώνα, των αγώνων των δεκαετιών 60 και 70, όπου δεκάδες ομάδες γυναικών δημιουργούνταν, όπου οι γυναίκες συζητούσαν, αγωνίζονταν και διεκδικούσαν.
Φεμινίστριες τρίτης γενιάς
Η Οξάνα, η Σάσα και η Άννα, νεαρές φοιτήτριες τότε σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Ουκρανίας, περνούσαν την μέρα τους διαβάζοντας και συζητώντας για την θέση της γυναίκας στην μετά-σοβιετική εποχή, για τον μαρξισμό και για φιλοσοφικά θέματα. Όταν η Άννα διάβασε ένα βιβλίο για τα δικαιώματα των γυναικών τον 19ο αιώνα διαπίστωσε ότι δεν έχουν αλλάξει τελικά και τόσα πολλά σήμερα, το συζήτησε με τις κοπέλες και μαζί αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα γυναικείο κίνημα. Επέλεξαν την λέξη «Femen» που στα λατινικά σημαίνει μέρος του γυναικείου μηρού, και το 2008 έκανα για πρώτη φορά την εμφάνισή τους στους δρόμους του Κιέβου, διαμαρτυρόμενες για την πορνεία και φωνάζοντας «Η Ουκρανία δεν είναι οίκος ανοχής». Η Άννα είχε δηλώσει σε συνέντευξή της ότι στην Ουκρανία «το πρόβλημα ήταν έντονο και υπήρχε παντού» , σαν γυναίκες δεν μπορούσαν ούτε να περπατήσουν κατά μήκος του δρόμου χωρίς κάποιος να τους ζητήσει σεξ.
Αν και στην αρχή ήταν μόνο οι τρεις τους, σήμερα το κίνημα έχει 300 ενεργά μέλη και έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ουκρανία, ενώ υποστηρικτές και μέλη υπάρχουν και σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Όχι λόγια αλλά δράσεις
Η πρώτη γυμνόστηθη διαδήλωση των FΕΜΕΝ έγινε το 2009, σε κεντρική λεωφόρο της πόλης του Κιέβου, για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην πορνογραφία στο Διαδίκτυο. «Ήταν λίγο αμήχανο σε πρώτη φάση» λέει η Άννα , «και καλύψαμε τα στήθη μας με τα χέρια μας», αλλά η ανταπόκριση του κοινού ήταν καλή, και έτσι το κάναμε ξανά την επόμενη φορά.
Ακολούθησαν δεκάδες άλλες διαμαρτυρίες από την Ουκρανία μέχρι την Γαλλία, την Ισπανία και την Αγγλία. Οι FEMEN ήταν παντού. Διαδήλωσαν έξω από το στάδιο του Κιέβου ενάντια στην διοργάνωση του Euro 2012, που προωθεί-όπως λένε- τον σεξοτουρισμό, εναντίον του Πούτιν και της απόφασης να φυλακιστούν τα μέλη των Pussy Riot πριονίζοντας ένα σταυρό, εναντίον του Πάπα και της ομοφοβικής καθολικής εκκλησίας διαδηλώνοντας τόσο στο Βατικανό την ώρα της προσευχής την οποία έλεγε ο Βενέδικτος όσο και μέσα στην εκκλησία του Παρισιού, τη Νοτρ Νταμ, χτυπώντας τις καμπάνες και φωνάζοντας «Pope Game over, Pope no more». Το πιο πρόσφατο χτύπημα τους ήταν πριν βδομάδες στις Ιταλικές εκλογές, όπου διαδήλωσαν ενάντια στον Μπερλουσκόνι έχοντας γράψει στο σώμα τους και φωνάζοντας το σύνθημα «Basta Berlusconi». Μάλιστα πρόσφατα δήλωσαν ότι επιθυμούν να έρθουν και στις διαδηλώσεις στην Αθήνα για να δηλώσουν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους αλλά και την αντίθεσή τους στην πολιτική λιτότητας.
«Το στήθος μπορεί επίσης να είναι πολιτική»
«Νομίζεις ότι μας αρέσει απλά να γδυνόμαστε; Όχι.» είχε δηλώσει η Ίνα ερωτώμενη γιατί γυμνές. Η επιλογή τους να διαμαρτύρονται γυμνόστηθες δεν ήταν εύκολη στην αρχή, αργότερα φάνηκε η πλέον αποτελεσματική. Έχουν πολλές φορές ερωτηθεί γιατί εμφανίζονται γυμνές αλλά απαντούν ότι μαζί με το σώμα ο κόσμος προσέχει και το μήνυμα, και ότι το σώμα τους είναι ένα όπλο τους. Και ενώ κάποτε οι γυναίκες πάλευαν για να φορέσουν τζιν τώρα παλεύουν για την κυριότητα του σώματός τους. Εξάλλου ένα από τα μότο τους είναι ότι «η γυμνότητα είναι ελευθερία».
«FEMEN σημαίνει θάνατος για την πατριαρχία»
Οι FΕΜΕΝ αυτοαποκαλούνται σεξτρεμίστριες μάχονται για τα δικαιώματα των γυναικών, ενάντια στην εκκλησία, την δικτατορία και την βιομηχανία του σεξ, ενάντια σε κάθε μορφή πατριαρχίας. Και όχι μόνο. Η δράση τους δεν σταματά σε ότι αφορά την γυναίκα, διαμαρτύρονται ενάντια σε διεφθαρμένους πολιτικούς, για σκάνδαλα διαφθοράς, για αντιδημοκρατικά καθεστώτα αλλά και για την οικονομική πολιτική.
Αυτός είναι και ο λόγος που τα μέσα προσπαθούν να τις παρουσιάσουν σαν κάτι μισότρελες ακτιβίστριες που τους αρέσει να γδύνονται και να προκαλούν. Γιατί οι διαμαρτυρίες των FEMEN είναι και πολιτικές και αρκετά επίφοβες για το σύστημα.
Οι FΕΜΕΝ δεν μένουν στα λόγια, κυρίως πράττουν και θεωρούν ότι η οργάνωση που έχουν ξεκινήσει θα βάλει ένα λιθαράκι σε ένα καινούργιο και πιο δυναμικό φεμινιστικό κίνημα. «Ήξερα από την αρχή ότι δεν ήθελα να μεταλλαχθεί το κίνημα μας σε μια τυπική φεμινιστική οργάνωση», λέει η Άννα. «Δεν θέλαμε μια οργάνωση στην οποία οι γυναίκες μιλούν, μιλούν, μιλούν, ενώ τα χρόνια περνούν και τίποτε δεν συμβαίνει. Φέραμε περισσότερο εξτρεμισμό στο κίνημα των γυναικών.”
Οι FEMEN, είτε συμφωνείς μαζί τους είτε διαφωνείς, είναι ίσως ό,τι πιο φρέσκο και δυναμικό έχει επιδείξει το φεμινιστικό κίνημα, σε μια εποχή όπου εμείς οι γυναίκες έχουμε δυστυχώς ξεχάσει να διεκδικούμε.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.