Η «αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής» είναι η αγαπημένη φράση υπουργών Οικονομικών τα τελευταία χρόνια, σε βαθμό να έχει καταντήσει ένα από τα κλισέ του δημόσιου λόγου που επαναλαμβάνονται διαρκώς χωρίς να σημαίνει κάτι. Το μέτρο αυτό προτάθηκε κατά κόρον από όλους ανεξαρτήτως πεποιθήσεως είτε αφορούσε σκληρούς μνημονιακούς υπουργούς της ΝΔ ή του ΠΑΣΟΚ, είτε την «ήπια» ΔΗΜΑΡ που ακόμα ψάχνει ισοδύναμα μέτρα στη λιτότητα αλλά και από τον νέο υπουργό Γιάνη Βαρουφάκη.
Ο λόγος που ο τελευταίος βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας (και της ευρηματικότητας των socialmedia) ήταν η δήλωση του για αξιοποίηση βοήθειας από φοιτητές, νοικοκυρές και τουρίστες για να εντοπιστούν όσοι δεν δίνουν απόδειξη και φοροδιαφεύγουν. Την ίδια εβδομάδα βγήκε η είδηση ότι ο Γκίκας Χαρδούβελης, πρώην Υπουργός Οικονομικών και σύμβουλος του πρωθυπουργού έως το Μάιο του 2012 έβγαλε εκατομμύρια ευρώ στο εξωτερικό σε δόσεις κάτω των 10.000 ευρώ για να περάσουν απαρατήρητες από την Τράπεζα της Ελλάδας.
Χρειάζεται για λίγο να σκεφτούμε ψύχραιμα. Είναι όλα όσα συζητάμε περίπου παρόμοια; Το γνωστό πια «τυροπιτάδικο» – σύμβολο των ΜΜΕ κάθε μικρομεσαίας επιχείρησης που φοροδιαφεύγει μπορεί να εξισωθεί με το Γκίκα Χαρδούβελη; Πολύ περισσότερο, οι χιλιάδες εργαζόμενοι που δεν πληρώνουν εφορία εξισώνονται με τις ελληνικές (και μη) εταιρείες που συμμετείχαν στο διεθνές σκάνδαλο φοροδιαφυγής LuxLeaks [1]; Σε κάθε περίπτωση, δεν αποκλείεται να εξισώνονται νομικά ως αδικήματα που εντάσσονται στην ίδια κατηγορία. Παρόλα αυτά ως μη γνώστης δεν θα εκφέρω άποψη για το τυπικό κομμάτι. Αυτό που περισσότερο θα έπρεπε να μας απασχολεί είναι αν το παράνομο είναι ανήθικο, επεκτείνοντας τη σκέψη του Κ. Καραμανλή που έλεγε πως ότι είναι νόμιμο είναι ηθικό.
Κατ’ αρχάς, είναι δεδομένο ότι οικονομικά δεν συμψηφίζονται ούτε επιβαρύνουν εξίσου. Η ιστορία ότι όλοι μαζί κλέψαμε και δημιουργήσαμε ελλείμματα που το κράτος δανείστηκε για να καλύψει μπάζει από παντού. Ας δούμε κάποια απλά μαθηματικά, κατανοητά και από εμάς τους άσχετους. Σε συνέντευξη Tύπου στις 18 Φεβρουαρίου η Ν. Βαλαβάνη δημοσιοποίησε κρίσιμα στοιχεία για τη σύνθεση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς την εφορία. Αυτές ανέρχονται σε 76 δις εκ των οποίων τα 60,4 δις (δηλαδή το 75%) προέρχονται από οφειλέτες (επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα) που χρωστούν άνω του 1 εκατομμύριου έκαστος. Ταυτόχρονα, η μεγαλύτερη μάζα των οφειλετών, πάνω από 3 εκατομμύρια φυσικά πρόσωπα και πάνω από 300 χιλιάδες επιχειρήσεις χρωστούν έως 3.000 ευρώ, συγκεντρώνοντας το 2,2% των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Με απλά λόγια : Λίγοι χρωστούν πολλά και πάρα πολλοί χρωστούν πολύ λίγα. [2] Δεν εκπλήσσεται κανείς βέβαια που η εικόνα των ΜΜΕ είναι σταθερά αντεστραμμένη σε σχέση με την πραγματικότητα. Το «μαχητικό» ρεπορτάζ επιμένει να αποκαλύπτει το «τυροπιτάδικο» που δεν δίνει απόδειξη ή χρωστάει στην εφορία αλλά δεν βρίσκει χρόνο να εξετάσει ποιοι χρωστούν πάνω από 1 εκατομμύριο ή να ρίξει μια ματιά στο google να δει μήπως στη λίστα των εταιρειών που έβγαζαν χρήματα στο Λουξεμβούργο εμπλέκονται και ελληνικές.
Το σημαντικότερο όμως δεν είναι μόνο να αποδειχθεί ποιος χρωστάει τι. Το σημαντικό είναι γιατί χρωστάει. Μπορεί το ερώτημα να είναι αδιάφορο από νομικής άποψης ή να χρησιμεύει ίσως μόνο ως ελαφρυντικό. Όμως αν θέλουμε να μιλήσουμε για τη φοροδιαφυγή υπάρχουν συγκεκριμένες συνθήκες στις οποίες διεξάγεται. Όταν κάποιος δεν πληρώνει επειδή κρύβει 159 εκατομμύρια ευρώ (όπως η ελληνική CocaCola) [3] ή περίπου μισό εκατομμύριο (όπως ο Χαρδούβελης) πρόκειται για συνειδητή επιλογή, για να προστατεύσει όσα έχει κερδίσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.
Μάλλον είναι ριζικά διαφορετικό από αυτόν που δεν έχει να δώσει δύο ή τρεις χιλιάδες ή από την μικρή επιχείρηση που είναι στα όρια της επιβίωσης. Αφήνουμε στην άκρη ότι στην περίπτωση του πρώτου το κράτος τον έχει ήδη ευνοήσει με σειρά μέτρων (φοροαπαλλαγές, απελευθέρωση απολύσεων, κατάργηση συλλογικών συμβάσεων). Σε κάθε περίπτωση, ότι και να λέει ο όποιος νόμος, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική : Δεν υπάρχει φοροδιαφυγή γενικά και αόριστα, δεν τα φάγαμε όλοι μαζί και δεν θα κάτσουμε να μας ελέγχουν βιονικοί τουρίστες με ενσωματωμένες κάμερες. Ό,τι είναι παράνομο, δεν είναι και ανήθικο…
[1]. http://www.thepressproject.gr/luxleaks/details.php?aid=68915
[2]. Πρέπει να σημειωθεί ότι αν και η δημοσιοποίηση αυτών των στοιχείων είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική, είναι βαθιά προβληματικό να συνοδεύεται από σχέδιο κατάργησης του ορίου του 1 εκατομμυρίου για την απαλοιφή των προσαυξήσεων. Αντί να διαγράφονται τα χρέη των πολλών, τρέχει να επωφεληθεί από την κρίση η ΠΑΕ ΠΑΟΚ και ο χτυπημένος από την κρίση, Ιβάν Σαββίδης.
[3]. http://www.thepressproject.gr/luxleaks/details.php?aid=68915
Αλέξανδρος Μινωτάκης
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.