Ίσως έχεις πέσει πάνω της καμιά φορά, καθώς βολτάρεις στους δρόμους της πόλης ή της γειτονιάς σου, και έχεις νιώσει την ευφορία της έκπληξης σε μια πόλη που δεν σε έχει συνηθίσει σε εκπλήξεις ή σε καινούργιες ιδέες. Άλλωστε, αυτός ήταν ο σκοπός της Ειρήνης Ιωαννίδου και του Λευτέρη Αμπατζή, δυο νέων αρχιτεκτόνων, με το να φτιάξουν μια ανταλλακτική βιβλιοθήκη τοποθετημένη έξω στον δρόμο.
Κάνοντας την ιδέα πραγματικότητα
Όλα, λοιπόν, ξεκίνησαν σε μια συζήτηση με φίλους με θέμα το βιβλίο. «Όλοι λέγανε για τον όγκο των βιβλίων που έχουν να προσφέρουν» μου λένε η Ειρήνη και ο Λευτέρης, και τότε ήταν που σκέφτηκαν ότι ένα σημείο ανταλλαγής αυτών των βιβλίων σε δημόσιο χώρο θα ήταν ο ιδανικός τόπος για αυτά, «κυρίως μας παρακίνησε το γεγονός ότι μια δημόσια βιβλιοθήκη δωρεάν και χωρίς έλεγχο δεν είχε υπάρξει ξανά στην Ελλάδα».
Παρόμοια παραδείγματα από το εξωτερικό πολλά, έτσι οι δυο νέοι αρχιτέκτονες το μόνο που είχαν να κάνουν ήταν να βρουν τον χώρο, τα χρήματα και να βάλουν το δικό τους μεράκι.
«Σχεδιάσαμε το έπιπλο, προτείναμε στον Δήμο την ιδέα και με την συνδρομή χορηγών, οι οποίοι διαφημίζονται με το λογότυπό τους πάνω στη βιβλιοθήκη, μας παραχώρησαν υπηρεσίες και υλικά κατασκευής δωρεάν. Προς έκπληξή μας δε συναντήσαμε γραφειοκρατία και αξιοσημείωτες δυσκολίες» μου αναφέρουν.
Έτσι, τον Ιούνιο του 2012, η πρώτη ανταλλακτική βιβλιοθήκη τοποθετείται στην Κηφισιά και μάλιστα στην γωνία των οδών Λεβίδου και Κασσαβέτη, στο πιο κεντρικό σημείο της περιοχής. Ακολούθησαν δυο άλλες ανταλλακτικές βιβλιοθήκες, η μία στο κτίριο της « Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών» στην Λεωφόρο Συγγρού και η άλλη μία, κινητή, για διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Το εγχείρημά τους βρήκε μεγάλη ανταπόκριση σε μια χώρα που η κρίση έχει κάνει πολυτέλεια ακόμα και το βιβλίο. Πόσοι άλλωστε δεν αναζητούσαμε στις βιβλιοθήκες των φίλων μας βιβλία που θέλαμε να διαβάσουμε;
Η Ειρήνη και ο Λευτέρης το γνωρίζουν αυτό. Και οι ίδιοι μένουν σε περιοχές που δεν υπάρχει δημοτική βιβλιοθήκη. Για αυτό και επέλεξαν αρχικά την γειτονιά τους για την πρώτη ανταλλακτική βιβλιοθήκη. Φυσικά οι λόγοι ήταν και τεχνικοί, έπρεπε να ήταν κοντά στην περιοχή όπου εργάζονται και ζούνε, ώστε να την τροφοδοτούν και να την φροντίζουν.
Για αρχή, φυσικά, γιατί το όραμά τους δεν σταματά εδώ. Όπως μου εκμυστηρεύονται «Οραματιζόμαστε τη δημιουργία ενός δικτύου ανταλλακτικών βιβλιοθηκών, έτσι ώστε η κάθε γειτονιά να έχει τη δική της. Αυτή τη στιγμή πολλοί δήμοι σε όλη την Ελλάδα μας έχουν προσεγγίσει με ενδιαφέρον να τοποθετήσουν μόνιμα ανταλλακτικές βιβλιοθήκες.» Βέβαια, όλα αυτά προϋποθέτουν χρήματα, είτε μέσω χορηγών που αναζητούνται με αντάλλαγμα την διαφήμιση πάνω στην βιβλιοθήκη είτε μέσω των ίδιων των πολιτών. Οι ίδιοι έχουν δημιουργήσει μια εκστρατεία ηλεκτρονικής χρηματοδότησης, (σ.σ.: το link της καμπάνιας είναι πλέον ανενεργό. όταν αυτή έτρεχε, ήταν προσβάσιμη στο www.groopio.com/el/projects/display/180/the-next-public-swapping-bookshelf) ώστε ένα ποσό να εξασφαλιστεί από το κοινό.
«Η προσφορά του ενός γίνεται το αντάλλαγμα της προσφοράς του επόμενου»
Η ανταλλακτική βιβλιοθήκη, εκτός από μια πρωτότυπη και δημιουργική κίνηση, είναι και μια κίνηση αλληλεγγύης από αυτές που ξεπηδούν μέσα στην λαίλαπα της κρίσης.
Συζητώντας για τα βιβλία και ρωτώντας την Ειρήνη και τον Λευτέρη για το πόσο σημαντικό είναι αυτά να «βγουν» στο δρόμο μου απαντάνε «Αντιμετωπίζουμε το βιβλίο ως δημόσιο αγαθό, ελεύθερο και δωρεάν. Ο δημόσιος χώρος ανήκει στους πολίτες, και όσο περισσότερες χρήσεις αποκτά, τόσο αυξάνεται η διαδραστικότητα μεταξύ αυτού και των χρηστών του. Στο δημόσιο χώρο, η ανταλλακτική βιβλιοθήκη λειτουργεί ως μέσο ανταλλαγής απόψεων άμεσα ή έμμεσα, ως μέσο ανταλλαγής γνώσης και ιδεών».
Γι αυτό άλλωστε προτίμησαν την δημιουργία μιας ανταλλακτικής και όχι την δημιουργία μιας ακόμη δημοτικής βιβλιοθήκης. Όπως μου εξηγούν άλλωστε «Σχεδόν σε κάθε περιοχή και γειτονιά υπάρχει μία δημοτική δανειστική βιβλιοθήκη. Αντίθετα η λειτουργία της γίνεται με ωράριο, απασχόληση προσωπικού και καταγραφής χρηστών και υλικού σε κάποιο μητρώο. Η δημόσια υπαίθρια ανταλλακτική βιβλιοθήκη λειτουργεί βασιζόμενη στην αυτοδιαχείριση, χωρίς ωράριο, χωρίς μητρώο και χωρίς οποιαδήποτε οικονομική συνδρομή. Η συλλογή των βιβλίων της ανανεώνεται καθημερινά αφού την διέπει η προϋπόθεση πως κάθε προσφορά έντυπου υλικού είναι δεκτή. Προσφέρω ένα βιβλίο που δεν μου είναι πλέον απαραίτητο και το ανταλλάζω με κάποιο άλλο».
Βέβαια, η μοναδικότητα της αυτοδιαχεριζόμενης βιβλιοθήκης είναι ότι απαιτεί την ανταπόκριση του κοινού και το ενδιαφέρον του. «Να γίνουν προσφορά τα βιβλία που δεν είναι χρήσιμα και απαραίτητα. Να μην σκονίζονται άλλο στα ράφια της βιβλιοθήκης μας» μου λένε οι δυο αρχιτέκτονες. Και αυτό είναι το στοίχημα, να ενημερωθεί ο κόσμος για το πως λειτουργεί η βιβλιοθήκη και για το ότι μια τέτοια βιβλιοθήκη χρειάζεται την έγνοια και την φροντίδα όλων, όπως θα κάναμε και για την δική μας προσωπική βιβλιοθήκη.
Το ότι κάτι τέτοιο ακόμα δεν έχει συμβεί στο βαθμό που χρειάζεται αποδεικνύει το γεγονός ότι πολλές φορές οι ανταλλακτικές βιβλιοθήκες «ξεμένουν» από βιβλία. Είτε από αμέλεια, είτε από νοοτροπία, πολλοί είναι αυτοί που παίρνουν ένα βιβλίο χωρίς να αφήνουν κάποιο δικό τους ή παίρνουν βιβλία και δεν τα ξαναγυρίζουν ποτέ πίσω στην βιβλιοθήκη. Αντίστοιχα, αυτοί που προσφέρουν βιβλία είναι πολλοί λιγότεροι από αυτούς που παίρνουν. Η Ειρήνη και ο Λευτέρης όμως είναι αισιόδοξοι και ξέρουν πως θα το αντιμετωπίσουν, εξάλλου η θετική ανταπόκριση του κόσμου και η διάθεση είναι πολύ μεγαλύτερη «Εμείς στοχεύουμε στην καλή θέληση των πολιτών, στην επιστροφή τους μία επόμενη φορά με ένα βιβλίο για προσφορά στο χέρι. Επιπλέον, η συνεχής ενημέρωση και προβολή του τρόπου λειτουργίας της βιβλιοθήκης φιλοδοξούμε πως θα συμβάλλει στην αλλαγή αυτού του φαινομένου έλλειψης βιβλίων».
«Αντιμετωπίζουμε το βιβλίο ως δημόσιο αγαθό, ελεύθερο και δωρεάν»
Για την Ειρήνη και τον Λευτέρη, το βιβλίο, είναι ότι πιο σημαντικό για την γνώση και την καλλιέργεια κάποιου, είναι «ένα αγαθό που θα πρέπει να είναι δημόσιο, ελεύθερο και δωρεάν σε όλους» μου λένε. Και αυτό τον σκοπό εξυπηρετεί η ανταλλακτική βιβλιοθήκη γεμάτη με βιβλία, μερικά από τα οποία κάποιος δεν μπορεί να βρει πια στα βιβλιοπωλεία, από εγκυκλοπαίδειες, περιοδικά, σχολικά βοηθήματα, κόμικ, ξενόγλωσσα βιβλία, ως και παιχνίδια, σχολικά είδη, παζλ, cd και dvd.
Και ισχύει, τα βιβλία δεν είναι για τις βιτρίνες, ούτε για να σκονίζονται, τα βιβλία προορίζονται για να ταξιδεύουν, για να βρίσκονται κάθε φορά στα χέρια κάποιου που δεν τα χει διαβάσει, για να προσφέρουν μέσα στην κοινωνία της κρίσης, τις ιδέες για την δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου.
Πληροφορίες για την Ανταλλακτική Βιβλιοθήκη
www.facebook.com/vivliothikiorg
twitter.com/vivliothikiorg
www.youtube.com/user/vivliothikiorg
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.