Η «Εβδομάδα των Παθών» της Τουρκίας

Μπορεί Πάσχα να μην υπάρχει στην ισλαμική θρησκεία, η εβδομάδα όμως που πέρασε για την Τουρκία θα μπορούσε πολύ εύκολα να χαρακτηριστεί “Εβδομάδα των Παθών”.

Το 48ωρο μυστηριώδες μπλακάουτ που παρέλυσε τη μισή σχεδόν χώρα, η ομηρία του εισαγγελέα Μεχμέτ Σελίμ Κιράζ και η θανατηφόρα έκβασή της, η ένοπλη επίθεση στα γραφεία του AKP στο προάστιο Kartal της Κωνσταντινούπολης, οι πυροβολισμοί έξω από το κτίριο της Γενικής Ασφάλειας, οι συλλήψεις δεκάδων υπόπτων ως μελών της οργάνωσης Επαναστατικό Μέτωπο Λαϊκής Απελευθέρωσης (DHKP-C) και η αιματηρή επίθεση στο πούλμαν της ποδοσφαιρικής ομάδας Φενερμπαχτσέ, συνθέτουν ένα εκρηκτικό παζλ δύο μόλις μήνες πριν από τις κρίσιμες εκλογές της 7ης Ιουνίου.

Το εχθρικό κλίμα στη γειτονική χώρα είναι πιο πολωμένο από ποτέ, καθώς η ολοένα αυξανόμενη αυταρχικότητα του -προέδρου πια- Ταγίπ Ερντογάν έχει αρχίσει να δημιουργεί ρήγματα όχι μόνο στους αντίπαλους πολιτικούς χώρους του ισλαμικού συντηρητικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, αλλά και μέσα στις τάξεις του ίδιου του κόμματος, με βουλευτές του AKP να στρέφουν τα βέλη τους στον ισχυρό άνδρα της χώρας, με αιχμή του δόρατος τη στάση του απέναντι στο Κουρδικό.

Αστυνομικό κατεστημένο έναντι στρατιωτικού

Δύο μήνες πριν τις εκλογές του Ιουνίου και τα μέτρα που περνούν από το τουρκικό Κοινοβούλιο προκαλούν θύελλα αντιδράσεων, μέσα και έξω από αυτό. Μόνο τον τελευταίο μήνα, όταν και ξεκίνησαν οι συζητήσεις για το πακέτο μεταρρυθμίσεων για την εσωτερική ασφάλεια, δέκα βουλευτές κατέληξαν στο νοσοκομείο, είτε γιατί γρονθοκοπήθηκαν, είτε διότι υπέστησαν ατύχημα μέσα στον χώρο των συνεδριάσεων. Έξω από αυτό, οι διαδηλώσεις -στις οποίες συμμετείχαν για πρώτη φορά από κοινού οπαδοί του εθνικιστικού MHP μέχρι οπαδοί του φιλοκουρδικού HDP- ολοκληρώθηκαν με σκληρή καταστολή από τις δυνάμεις της αστυνομίας για τις οποίες γίνεται και ο λόγος στο εν λόγω νομοσχέδιο.

Πιο συγκεκριμένα, στα 62 άρθρα του νομοσχεδίου που πέρασε από το Κοινοβούλιο την Παρασκευή (28/3) προβλέπεται η χρήση πυροβόλων όπλων κατά των διαδηλωτών που χρησιμοποιούν βόμβες μολότοφ, ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 4 ετών για διαδηλωτές που έχουν πάνω τους κροτίδες, σφεντόνες ή άλλου είδους όπλα, ακόμη και αν απλά καλύπτουν το πρόσωπό τους με μάσκες ή μαντήλια. Ακόμα η αστυνομία θα μπορεί να παρακολουθεί διαδικτυακά χωρίς δικαστικό ένταλμα, πολίτες των οποίων οι δραστηριότητες χαρακτηρίζονται ως “επίφοβες”, ενώ δίνεται η δυνατότητα στους αστυνομικούς που διεξάγουν έρευνες να κρατούν υπόπτους ακόμη και 48 ώρες χωρίς ένταλμα.

Με λίγα λόγια το πανίσχυρο στρατιωτικό κατεστημένο που ήταν συνυφασμένο με το βαθύ κεμαλικό κράτος και σχεδόν διαλύθηκε από τον Ερντογάν όλα αυτά τα χρόνια, αντικαθίσταται από ένα δυνάμει πανίσχυρο αστυνομικό κατεστημένο -υπό τον φόβο νέων διαδηλώσεων, όπως το 2013 στο Gezi- το οποίο αποκτά υπερεξουσίες αλλά και τη νομιμοποίηση που χρειάζεται ώστε να παρεμβαίνει και να καταστέλλει οτιδήποτε θεωρείται κίνδυνος για την κυβερνητική σταθερότητα.

Πόλεμος και στη δημοσιογραφία

Πέρα όμως από το εν λόγω νομοσχέδιο, μία άλλη ρύθμιση που τέθηκε σε εφαρμογή τις ώρες της ομηρίας του εισαγγελέα Κιράζ, είναι αυτή που αφορά στα ΜΜΕ. Ο πόλεμος που έχει εξαπολύσει ο Ερντογάν στα μέσα ενημέρωσης που του κάνουν αντιπολίτευση είναι γνωστός εδώ και χρόνια, άλλωστε η Τουρκία κατέχει την παγκόσμια πρωτιά σε φυλακίσεις μελών του τύπου, ενώ πόλεμο έχει κηρύξει και στα social media, με το κλείσιμο του Twitter δύο χρόνια πριν να βρίσκεται στην κορυφή των “δημοκρατικών” του πεπραγμένων.

Αυτή τη φορά λίγες ώρες μετά τη δημοσίευση της φωτογραφίας του ομήρου Κιράζ με το όπλο στον κρόταφό του, η κυβέρνηση έκανε χρήση ρύθμισης που έχει ψηφιστεί από τη Βουλή ώστε να απαγορεύσει τη μετάδοση της ομηρίας και την καταγραφή των εξελίξεων από τα ΜΜΕ, ενώ σάλο προκάλεσε η απόφαση του πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου να απαγορεύσει την είσοδο στην κηδεία του Κιράζ σε δημοσιογράφους της Hurriyet και τριών ακόμα εφημερίδων, διότι είχαν δημοσιεύσει φωτογραφία του Κιράζ με το όπλο στο κεφάλι, πράγμα το οποίο, σύμφωνα με τον Νταβούτογλου, αποτελεί “εργαλείο τρομοκρατικής προπαγάνδας”.

Δηκτικό είναι το σχόλιο σε άρθρο της εφημερίδας με τίτλο “Απαγορεύοντας τη δημοσιογραφία”, το οποίο αναφέρει πως “ο σημερινός πρωθυπουργός θα καταγραφεί ως μία πολιτική προσωπικότητα που τιμωρούσε τα media και απαγόρευε σε δημοσιογράφους να κάνουν τη δουλειά τους”.

Και στο βάθος Ντεμιρτάς

Και όλα αυτά τη στιγμή που το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης βλέπει το στόχο των 400 εδρών στο 550 εδρών τουρκικό κοινοβούλιο, να απομακρύνεται. Η πρόθεση της κυβέρνησης Νταβούτογλου να προχωρήσει σε αναθεώρηση συντάγματος είναι σαφής και ξεκάθαρη, ωστόσο το άλμα από τις 312 στις 400 έδρες που επιθυμεί το AKP φαντάζει ουτοπικός στόχος. Και αυτό διότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης και κυρίως το φιλοκουρδικό HDP (Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών) παρουσιάζει ανοδικές τάσεις, απειλώντας να κόψει έδρες από το κυβερνών κόμμα.

Το αριστερό κουρδικό HDP, που αποτελεί συνασπισμό πολλών κομμάτων, κατέγραψε 9,8% στις προεδρικές εκλογές του περασμένου χρόνου, ενώ η δυναμική του νεαρού του ηγέτη Σελαχαττίν Ντεμιρτάς που ελκύει και μη Κούρδους σε όλη την Τουρκία προδιαγράφει σχεδόν σίγουρη είσοδο του κόμματος στο Κοινοβούλιο, εξασφαλίζοντας το όριο του 10%. Κάτι τέτοιο θα σημάνει αυτόματα το κόψιμο 30 εδρών από το κόμμα του Ερντογάν, βάζοντας ουσιαστικά την ταφόπλακα στα μεγαλεπήβολα σχέδια του Ερντογάν.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το HDP αντλεί ψηφοφόρους και από το κεμαλικό CHP, με το παράδοξο όμως να είναι ότι το μόνο κόμμα με το οποίο μπορεί τελικά να συνομιλήσει το κουρδικό HDP, είναι το AKP του Ερντογάν. Και αυτό διότι αφενός η πάγια θέση του κεμαλικού κατεστημένου δεν δέχεται την παραμικρή οπισθοχώρηση από τις θέσεις του και παραχώρηση δικαιωμάτων στους Κούρδους και αφετέρου διότι συνεργάζεται με το MHP, το οποίο έχει σαφή αντικουρδικά και εθνικιστικά χαρακτηριστικά.

Αυτό βέβαια δεν είναι το μόνο παράδοξο σε μία χώρα στην οποία κυριαρχούν οι αντιθέσεις, οι αντιφάσεις και τα παράδοξα. Για αυτό άλλωστε αποτελεί πάντα εξαιρετικά ενδιαφέρον πεδίο μελέτης.