Περισσότερο επίκαιρο από ποτέ, το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Κωνσταντίνου Γεωργούση The Cleaners, το οποίο ακολουθεί μέλη της Χρυσής Αυγής κατά τη διάρκεια της προεκλογικής τους εκστρατείας το 2012, προβλήθηκε την Τετάρτη, 2 Οκτωβρίου, στο κατάμεστο auditorium του Γαλλικού Ινστιτούτου, στα πλαίσια του 5ου CineDoc. Στην προβολή ήταν παρόντες ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ και ο δημοσιογράφος Δημήτρης Ψαρράς από τη δημοσιογραφική ομάδα του «Ιού», ενώ ακολούθησε συζήτηση με το κοινό.
«Υπάρχει μία παράδοση στην τέχνη να μην ασχολούμαστε μόνο με την ομορφιά, να ασχολούμαστε και με την ασχήμια. Νομίζω ότι τα σκοτεινά τμήματα της ψυχής του ανθρώπου έχουν περισσότερο ενδιαφέρον από τα φωτεινά. Οπότε, έχοντας ένα ενδιαφέρον στο μίσος και στο φθόνο, νομίζω ότι η Χρυσή Αυγή ήταν το καλύτερο παράδειγμα για να το κεφαλαιοποιήσω αυτό, να το κάνω ταινία», επισήμανε ο Κωνσταντίνος Γεωργούσης, αναφερόμενος στους λόγους που τον ώθησαν να γυρίσει το ντοκιμαντέρ. Πώς κέρδισε την εμπιστοσύνη τους; «Πέρυσι κατά την προεκλογική περίοδο και του Μαΐου και του Ιουνίου είχε ανοίξει ένα παράθυρο για σκηνοθέτες, κάμεραμεν της τηλεόρασης, οπερατέρ πάσης φύσεως. Κατάλαβα ότι πρέπει να το εκμεταλλευτώ. Οπότε, τον Απρίλιο-Μάιο που είχα κερδίσει την εμπιστοσύνη τους έχοντας κάποιους μήνες παρουσίας στον Άγιο Παντελεήμονα- αυτοί διακρίνονταν από περίσσεια έπαρση, ήταν περήφανοι, δεν τα έλεγαν κρυφά- τους ακολούθησα για ένα-ενάμισι μήνα και το αποτέλεσμα ήταν αυτό», δήλωσε.
«Ποτέ δε χρειάστηκε να συνηγορήσω με τις θέσεις τους. Επειδή τυγχάνει να είμαι ανθρωπολόγος και μετά σκηνοθέτης, έχω εκπαιδευτεί σε κάποιες τεχνικές να ζω κοντά σε επιθετικούς και μη επιθετικούς ανθρώπους, οπότε δε χρειάστηκε να αποδείξω τις πολιτικές μου θέσεις. Κάποιες φορές με ρώταγαν «τι πιστεύεις»; Εκεί τα όπλα της διπλωματίας είναι να αλλάζεις κουβέντα. Με ρώτησαν «γιατί κάνεις αυτή την ταινία»; Τους απάντησα ότι είμαι φοιτητής κινηματογράφου και ήταν περήφανοι που αυτό το υλικό θα προβαλλόταν στο εξωτερικό». Με αφορμή τα γέλια που ακούγονταν κατά τη διάρκεια της προβολής και τη σχετική επισήμανση θεατή, ο Δημήτρης Ψαρράς έσπευσε να σχολιάσει πως «το ότι χασκογελάσαμε δε σημαίνει ότι δε σκεφτόμαστε σοβαρά γι’ αυτούς. Τον καιρό της Δικτατορίας γελούσαμε πολύ με τον Παπαδόπουλο που μας κυνηγούσε. Για να απενοχοποιήσω λιγάκι το αίσθημα που εκφράστηκε», συμπλήρωσε.
Ο Κωνσταντίνος Γεωργούσης αποκάλυψε ότι το ντοκιμαντέρ του απορρίφθηκε από ελληνικά φεστιβάλ «Τώρα, όμως, όλοι θέλουν να το δείξουν», σχολίασε σκωπτικά. «Δε γνωρίζω τους λόγους της απόρριψης, αλλά νομίζω ότι υπήρχε ένα αίσθημα φόβου, γιατί αυτή η ταινία βγήκε στο IDFA τον Νοέμβριο του 2012. Άρα η Χρυσή Αυγή ήταν ακόμη στην άνοδο τότε». Έβλαψε ή ωφέλησε η προβολή της Χρυσής Αυγής από τα Μ.Μ.Ε. ; «Αυτό που υποθέτω από τις γνώσεις μου είναι ότι η προβολή στα media τους βοήθησε. Και κάποια media τους υποστήριξαν κιόλας ανοιχτά». Γιατί απουσιάζουν οι μαρτυρίες μεταναστών; «Η ταινία αυτή δεν έχει σκοπό να είναι ένα ισορροπημένο ντοκιμαντέρ με τις δύο γνώμες, του κακού και του καλού. Η ταινία αυτή ασχολείται μόνο με το κακό. Ένα μειονέκτημα που έχει είναι ότι έπρεπε να είναι πιο κακιά, έπρεπε να είναι μεγαλύτερη η άβυσσος, το μαύρο», δήλωσε.
Τα μέλη της νεοναζιστικής συμμορίας, που δε διακρίνονται για τη σινεφιλική ή γενικότερη παιδεία τους, δεν έχουν, φυσικά, παρακολουθήσει το ντοκιμαντέρ. «Έχουν δει μόνο το απόσπασμα του Channel 4. Το κόμμα ήταν πλέον στη Βουλή και απαγορεύτηκε σε όλα τα μέλη να διαχειρίζονται τα media. Τα media ελέγχονταν πλέον από την πολιτική επιτροπή και κατάλαβαν ότι είχε γίνει μια μικρή βλακεία. Ένας χρυσαυγίτης θα θεωρούσε αυτά που λέγονται στην ταινία πολύ light, αλλά δε θέλουν πλέον καμία κάμερα να φιλμάρει τα μέλη τους ανεξέλεγκτα». Γιατί δεν εμφανίζονται καθόλου ηγετικά στελέχη της Χρυσής Αυγής στο ντοκιμαντέρ, δεν είχε την πρόθεση να τα πλησιάσει; «Τα ηγετικά στελέχη δε με ενδιέφεραν. Εξάλλου υπήρχαν εκατό χιλιάδες κάμερες τριγύρω τους και τεχνικά δεν ήταν δυνατόν να τα ακολουθήσεις. Εμένα με ενδιέφεραν μόνο οι απλοί ψηφοφόροι, γιατί αυτός ο όχλος είναι ο φασισμός, όχι ο Μιχαλολιάκος».
Αισθάνεται ότι κινδυνεύει; «Το μόνο που μπορώ να σας απαντήσω είναι ότι όσο κινδυνεύω εγώ, κινδυνεύει και ο κύριος Ψαρράς, κινδυνεύουν και απλοί πολίτες. Όποιος είναι εναντίον τους, είναι προς εξόντωση. Το πρόβλημα είναι ότι δεν είναι δαίμονες, δεν είναι τέρατα, είναι άνθρωποι- και πρέπει να τους αντιμετωπίσουμε». Οφείλει ο κινηματογράφος να συντηρεί την ιστορική μνήμη; «Δεν πιστεύω ότι ο κινηματογράφος οφείλει ή δεν οφείλει τίποτα. Σε κανέναν δεν οφείλει τίποτα. Αλλά έχει διαχειριστεί την ιστορική μνήμη με άπειρους τρόπους, το ντοκιμαντέρ παρατήρησης είναι ένας από αυτούς, αλλά ο σκοπός μας είναι να κάνουμε καλές ταινίες, με προτεραιότητα στην αισθητική, μετά στο ντοκουμέντο, μετά στην ιστορία και μετά στους χαρακτήρες», κατέληξε.
Μετά την παγκόσμια πρεμιέρα του στο περσινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Άμστερνταμ, το διεθνή σάλο που προκάλεσε και τη βράβευσή του στο πρόσφατο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαράγεβο, το ντοκιμαντέρ του Κωνσταντίνου Γεωργούση συνεχίζει τη φεστιβαλική του διαδρομή διεθνώς, ενώ είναι πιθανό να προβληθεί και στις ελληνικές αίθουσες.
Γιάννης Κοντός
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.