Το “Γραφείον ο Φόβος” είναι το τρίτο βιβλίο της Σταυρούλας Σκαλίδη και περιγράφει την προσπάθεια του “παλαιάς κοπής” δημοσιογράφου Άρη Στεριανού να εξιχνιάσει τη δολοφονία του μέντορά του, καθώς και κάποιες άλλες υποθέσεις που συνδέονται με αυτήν.
Το μυθιστόρημα έχει αρχίσει και κάνει αρκετό “θόρυβο”, κρίνοντας κανείς από αναρτήσεις σε κοινωνικά μέσα και βιβλιοφιλικά μπλογκ. Η γνώμη μου είναι πως, αν και σε επίπεδο γραφής έχει περισσότερα ελαττώματα παρά αρετές (για λόγους που θα αναλύσω παρακάτω), είναι εν τέλει ένα σημαντικό βιβλίο, για λόγους που επίσης θα αναφέρω, προς το τέλος τούτου εδώ του κειμένου.
Ξεκινώντας από αισθητικές και υφολογικές παρατηρήσεις, έχω να σημειώσω πως η Σταυρούλα Σκαλίδη γράφει με έναν τρόπο που είναι μεν ιδιαίτερα διαδεδομένος στη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία, ειδικά όταν πρόκειται για αστυνομική λογοτεχνία, αλλά, εμένα προσωπικά όχι απλώς δεν μου αρέσει, αλλά νοιώθω να με αποσυντονίζει σαν αναγνώστη. Το στυλ αυτό χαρακτηρίζεται από τη συχνή χρήση πολύ σύντομων (συχνά δευτερευουσών, χωρίς κύριες, ή μονολεκτικών) προτάσεων, που δεν αφήνουν την αφήγηση να ρεύσει, και τους χαρακτήρες και την υπόθεση να αναπτυχθούν επαρκώς, παρόλο που η υιοθέτηση του εν λόγω στυλ υποτίθεται πως εξυπηρετεί αυτό ακριβώς: την αληθοφάνεια από τη μία και την καλλιέργεια του σασπένς από την άλλη. Ωστόσο, αυτό ίσως να είναι ένα ζήτημα υποκειμενικό και όχι αντικειμενικό. Υπάρχει επίσης από πλευράς της συγγραφέως μια προσπάθεια να κάνει τον πρωταγωνιστή-αφηγητή της να μιλήσει υποτίθεται πολύ απλά και σταράτα, σαν άνθρωπος της πιάτσας, προσπάθεια η οποία δεν αποδίδει πάντα καρπούς (η χρήση φράσεων όπως “πολύ μαφία ο τύπος” και “δειλοί του κερατά” κατά τη διάρκεια της αφήγησης, μάλλον το αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα έχει). Ωστόσο, όταν ξεφεύγει από αυτή τη μανιέρα (όπως π.χ. στην πρώτη επίσκεψη του Άρη στο σπίτι των θείων του ή στην αφήγηση της πρώτης γνωριμίας των γονιών του ή σε όλες σχεδόν τις αναφορές στο χαρακτήρα της Νίκης), η Σ. Σκαλίδη αφήνει να αναδειχτεί η αφηγηματική της ικανότητα και προσδίδει στην ιστορία της μια ενδιαφέρουσα δυναμική. Επιπλέον, το κείμενο είναι διανθισμένο με διάφορα ευφυολογήματα και γνωμικά δικής της εμπνεύσεως (δοσμένα δια στόματος Άρη Στεριανιού) που είναι πραγματικά άξια λόγου και προσοχής. Π.χ.: “Για τη ρημάδα τη δουλειά μου όμως δεν σήκωνα μύγα στο σπαθί μου. Γι’ αυτό έμεινα χωρίς σπαθί και χωρίς δουλειά” (σελ. 46) “Άλλοι πιστεύουν στο Θεό, εγώ στον Μητροπάνο” (σελ. 60) ή “Το μυαλό μου πάει μόνο στο κακό. Γι’ αυτό είμαι σίγουρος ότι υπάρχει. Για τα άλλα θέλω αποδείξεις, τρομάρα μου” (σελ. 121) κ.ό.κ.
Ωστόσο, όποιες ενστάσεις κι αν έχει κάποιος για το συγγραφικό στυλ της κυρίας Σκαλίδη, το σίγουρο είναι πως η ιστορία της είναι μεστή, ενδιαφέρουσα και ο κεντρικός χαρακτήρας πολύ ωραία δομημένος. Το μοτίβο με τα λουλούδια και τη μυρωδιά, όπως και αυτό της περιστασιακής απεύθυνσης σε ένα πρόσωπο που είναι άγνωστο, κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια της αφήγησης, στον αναγνώστη (και το πώς αυτά τα δύο μοτίβα βρίσκουν και την εξήγησή τους και τη μεταξύ τους σύνδεση κατά την κορύφωση της ιστορίας) είναι πολύ ευρηματικά και λειτουργούν με πολύ ωραίο τρόπο. Η αποκάλυψη προς το τέλος του βιβλίου για το πώς αλληλοπλέκονται όλες οι ιστορίες που ερευνά ο Στεριανός είναι επίσης πολύ ωραία δοσμένη. Αλλά αυτό που καθιστά σημαντικό εν τέλει το “Γραφείον ο φόβος” είναι το ότι θίγει ένα θέμα που δεν θίγεται αρκετά ούτε στην ελληνική λογοτεχνία ούτε στην ελληνική ειδησεογραφία: τη δολοφονική δράση των ταγμάτων εφόδου καθώς και το πώς αυτά τα τάγματα εφόδου συντηρούνται, σε καθαρά πρακτικό, οικονομικό επίπεδο. Η μεταφορά με το παρκάκι, η οποία κυριαρχεί στις τελευταίες περίπου τριάντα σελίδες της αφήγησης είναι από τις πιο ευρηματικές και συνάμα πιο καίριες που έχω διαβάσει εδώ και καιρό σε ελληνικό μυθιστόρημα.
Πιστεύω πως οι λόγοι που αναφέρω στην αμέσως προηγούμενη παράγραφο είναι αρκετοί για να αναζητήσει κανείς και να διαβάσει το “Γραφείον ο φόβος”.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.