Οδοιπορικό της σε γειτονιές και μαγαζιά του κέντρου της Αθήνας
Οι άνθρωποι που ζουν καθημερινά την πόλη, οι άνθρωποι που φτιάχνουν το καφέ μας το πρωί και το ποτό μας το βράδυ, μοιράζονται μαζί μας την αγωνία τους για την επιβίωση και ταυτόχρονα παραθέτουν μια σειρά από προτάσεις που θα μπορούσαν να κρατήσουν τις επιχειρήσεις τους όρθιες
Η Τρίτη βρήκε την Αθήνα συννεφιασμένη. Η πρώτη μέρα του δεύτερου lockdown στην εστίαση συνάντησε τη διάθεση των ανθρώπων της και συμβάδισε με το νεφελώδες μέλλον που προδιαγράφεται για τις ζωές τους.
«Σκληρές πραγματικότητες» λέει ένας πελάτης μπαίνοντας και βλέποντας μαζεμένα τα τραπέζια σε καφέ στο Παγκράτι. Απέξω η κατάσταση δεν είναι καλύτερη. Ο μακρύς ξύλινος πάγκος που μαζεύονταν γύρω του οι παρέες είναι άδειος. Στις πέργκολες της πολυσυζητημένης πλατείας Βαρνάβα, που βρίσκεται απέναντι, δεν υπάρχουν τραπεζάκια. Μόνο ομπρέλες σε τσιμεντένιες βάσεις.
Η εικόνα των Εξαρχείων είναι αντίστοιχα καταθλιπτική. Τα μεγάλα πεζοδρόμια της Εμμ. Μπενάκη έμειναν γκρίζα όπως οι παμπάλαιες πλάκες τους και βουβά όπως στις αργίες και στον Δεκαπενταύγουστο. Άδεια έμεινε από φοιτητές η Μεσολογγίου. Άδειασε και η Βαλτετσίου, όλων των γούστων και βαλαντίων. Απέμεινε να κορδώνεται καταμεσής κάθε τόσο ένας ματατζής από την κλούβα της Τρικούπη.
Ένα περίπτερο ανοιχτό είναι ό,τι απέμεινε από ζωή στην πλατεία Καρύτση. Τα μπαράκια του χειμώνα μαράζωσαν τώρα που ανθίζουν. Το θέατρο είναι κλειστό. Την ώρα που το βιβλιοπωλείο αναζητά τα διαγώνια βλέμματα στις βιτρίνες του από τους θαμώνες των διπλανών καφέ. Τελικά δεν επλήγη μόνο η εστίαση από τα νέα μέτρα. Όλη η πόλη ξεψυχά.
Δημήτρης και Χρήστος (Παγκράτι, «Superfly»): Είναι φοβερό το ότι μας κλείνουν και μας δίνουν δάνειο
Το μαγαζί τους είναι γεμάτο από αντικείμενα που μας θυμίζουν όσα αγαπήσαμε τις παλαιότερες δεκαετίες. Ένα Nintendo με παιχνίδια του 1992, ένα μηχάνημα για Tetris, ένας χώρος για βελάκια, παλιές εφημερίδες και περιοδικά, τηλεοράσεις που στα ντουζένια τους έδειχναν το “Ρετιρέ” και κασετόφωνα που έπαιζαν Πασχάλη συνθέτουν με αρμονικό τρόπο ένα σκηνικό φιλόξενο για τους τριαντάρηδες και σαραντάρηδες και έναν ανεξερεύνητο κόσμο για τους νεότερους.
Πλέον όμως τα τραπέζια του είναι άδεια. Κι ενόσω μας μιλούν ο Χρήστος και ο Δημήτρης για την καφετέριά τους στην οδό Εμπεδοκλέους 28, δίπλα έχουν να κάθονται μια πλαστική κούκλα με προστατευτικό για τον ιό κι ένα ρομποτάκι. Το χιούμορ δεν τους εγκατέλειψε. “Πώς να είμαστε. Καλούτσικα. Δεν λέμε πια καλά ή άσχημα. Έχουμε βρει νέες λέξεις” μας λέει ο Δημήτρης. Πώς μπορείς άλλωστε ν’ αντιμετωπίσεις διαφορετικά μια πραγματικότητα που λέει ότι «στα μαγαζιά κολλάει, αλλά μπορείς να πηγαίνεις εκκλησία».
Μια πραγματικότητα στην οποία μία απόφαση αναιρείται και αμέσως μετά επανέρχεται. «Στη Θεσσαλονίκη μία που άφησαν να δουλέψει το take away, μία που το απαγόρευσαν, μία που το ξανάφησαν. Δεν μπορείς έτσι να στηριχθείς κάπου». Το take away ωστόσο μοιάζει αυτή τη στιγμή με το μικρότερο πρόβλημα για τα παιδιά του «Superfly», που έτσι κι αλλιώς σε συνοικιακά μαγαζιά όπως το δικό τους δεν αποφέρει κάποιο σημαντικό όφελος.
«ΟΚ, είσαι κράτος, θες να με κλείσεις, οπότε εγώ θα πρέπει να κλείσω. Μετά όμως δεν πρέπει να μου δώσεις κάτι;» διερωτώνται ο Χρήστος και ο Δημήτρης τονίζοντας στη συνέχεια ότι οι επιστρεπτέες προκαταβολές δεν λύνουν το πρόβλημα, αλλά το μεταθέτουν για το 2021. «Είναι φοβερό ότι μας κλείνουν και μας δίνουν δάνειο. Στην πραγματικότητα είναι ένα δίκοπο μαχαίρι. Γιατί εμείς τα χρειαζόμαστε τα λεφτά, θέλουμε να τα πάρουμε, θα πρέπει όμως κάποια στιγμή να τα γυρίσουμε».
Από την καθημερινότητα που είχαν εκείνο που τους λείπει περισσότερο είναι η επαφή με τον κόσμο. «Και να κοιμηθούμε λίγο καλά. Ο ύπνος παραμένει βασικό ζήτημα. Πρέπει να είσαι ήρεμος για να κοιμηθείς…».
Πέτρος Κασιμάτης (Παγκράτι, «Καφέ Βαρνάβα»): Δεν κλείνουν το take away για να γλιτώσουν τις αποζημιώσεις
Εδώ και δώδεκα χρόνια ο Πέτρος Κασιμάτης κάνει πράξη το όνειρο της παρέας του και λειτουργεί το καφέ, στο οποίο άραζαν μετά το σχολείο με τους φίλους του. Το καφέ βρίσκεται απέναντι απ’ τη ομώνυμη γνωστή (για λάθος λόγους τελευταία) πλατεία και αποτελεί ένα ζεστό και φιλόξενο σημείο αναφοράς για την περιοχή.
Σε αντίθεση ωστόσο με εκείνη την ανέμελη εποχή, τα παιδιά τώρα τελειώνοντας από το σχολείο πάνε και κλείνονται αναγκαστικά στο σπίτι, ενώ αντίστοιχα δύσκολη είναι η περίοδος και για τον Πέτρο, ο οποίος βρίσκεται πλέον από την πλευρά εκείνου που σερβίρει.
«Σε μαγαζιά όπως το δικό μου, το οποίο λειτουργεί όλη μέρα και έχεις καθήμενους κι έχει δραστηριότητες μπαρ, το take away φτάνει να καλύψει -στην καλύτερη- μόλις το 10% του τζίρου». Όπως εξηγεί, αποφεύγοντας η κυβέρνηση να δώσει τη κρατική εντολή για κλείσιμο των μαγαζιών με αυτά τα χαρακτηριστικά, στην ουσία απαλλάσσεται και από την ενίσχυσή τους.
Σαν να μην έφτανε όμως η απουσία οικονομικής στήριξης, σε αυτή προστέθηκε και η στοχοποίηση της περιοχής ως εστίας αντίδρασης των νέων στα μέτρα.
Το βράδυ της Πέμπτης 29 Οκτωβρίου η πλατεία κατακλύστηκε από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, με τουλάχιστον 50 αστυνομικούς, επιπλέον αστυνομικούς με πολιτικά, ΜΑΤ, κλούβες και παπάκια της ομάδας «Δράση».
Την ίδια στιγμή υπήρχαν μεικτά κλιμάκια ελέγχων 8 συνολικά ατόμων από τη δημοτική αστυνομία, τον τομέα διαφάνειας, το υγειονομικό και την επιτροπή Covid-19 που πραγματοποιούσαν εφόδους στα μαγαζιά, σε ορισμένα από τα οποία πήγαινε ο κόσμος να πάρει ποτό για να κάτσει μετά πιο ελεύθερα στην πλατεία.
«Είμαστε θετικοί στους ελέγχους, αλλά πρέπει να γίνονται σε αρμονία με τη λειτουργία του μαγαζιού. Όταν μπαίνουν 10-15 άτομα μέσα σ’ ένα μαγαζί, το οποίο εκείνη τη στιγμή δουλεύει, είναι προφανές ότι διαταράσσεται η λειτουργία του. Εκείνο το βράδυ όλα τα μαγαζιά έχασαν την πελατεία τους».
Στο μεταξύ τα κλιμάκια είχαν κι από πίσω τους τα κανάλια. «Ήταν φανερό πως επρόκειτο για μια επικοινωνιακή κίνηση» λέει ο Πέτρος και θεωρεί ότι όλη αυτή η αντιμετώπιση που έχουν τα μικρομεσαία μαγαζιά δένει τόσο με το κυβερνητικό αφήγημα της στοχοποίησης των νέων και του δημόσιου χώρου όσο και με το ενδιαφέρον μεγάλων επιχειρηματιών που θέλουν να επενδύσουν στην εστίαση και προετοιμάζουν για την επόμενη μέρα της πανδημίας ένα πιο ευνοϊκό έδαφος γι’ αυτούς.
Μαρία Μποτονάκη (Πλ. Καρύτση, «Comme il Faux»): Μόνο το δικαιοστάσιο μπορεί να μας σώσει
Βρίσκεται δίπλα στο θέατρο Μουσούρη. Είναι στέκι διανοουμένων και καλλιτεχνών. Είναι ένα μπαράκι μικρό, κλειστό, ζεστό, που περιμένει να δουλέψει τώρα τον χειμώνα. Αμ δε. Μετά το δώρον – άδωρον της περιόδου που μπόρεσε να λειτουργήσει, το «Comme il Faux» της πλατείας Καρύτση, που έκανε αλλαγή πορείας το 2010 και μετετράπη σε μπαράκι από κέντρο κοσμήματος για να επιβιώσει, καλείται να ξεπεράσει ακόμη μία κρίση.
Ως παλαιά δικηγόρος, η ιδιοκτήτριά του Μαρία Μποτονάκη θεωρεί πως η λύση για να σωθούμε από την κατρακύλα είναι το δικαιοστάσιο. Είναι μεταξύ άλλων ένα από τα βασικά αιτήματα του Κύκλου Επαγγελματιών Εστίασης, στον οποίο συμμετέχει κι ο οποίος δημιουργήθηκε επ’ αφορμή της πανδημίας από μικρούς και μεσαίους επιχειρηματίες στον κλάδο απ’ όλη τη χώρα.
Το δικαιοστάσιο είναι «η μερική ή ολική αναστολή της εκτέλεσης αποφάσεων εκδικασμένων υποθέσεων και εστιάζει συνήθως σε αστικό – εμπορικό δίκαιο ή σε διοικητικό». Πρακτικά αυτό θα σήμαινε ότι «κάτω από αυτές τις ακραίες συνθήκες που ζούμε ο ιδιοκτήτης δεν θα μπορούσε να κάνει έξωση σε έναν ενοικιαστή. Κι επιπλέον σε ό,τι αφορά το διοικητικό δίκαιο η εφορία, το ΤΕΒΕ ή ο ΕΦΚΑ δεν θα μπορούσαν να κάνουν κατάσχεση σ’ εκείνον που έχει ένα μαγαζί και δεν μπορεί να πληρώσει τις δόσεις του».
Το δικαιοστάσιο θα διαρκούσε όσο θα διαρκούσαν οι συνθήκες ανωτέρας βίας και θα έτρεχαν πάλι οι υποχρεώσεις από το σημείο της επανάκαμψης.
Με βάση την εικόνα που έχει από την αγορά θεωρεί βέβαιο ότι, αν παραμείνει η κατάσταση ως έχει, πολλές επιχειρήσεις είτε θα κλείσουν είτε θα εκτοπιστούν, τονίζοντας ότι οι τζίροι των επιχειρήσεων έχουν πέσει από 60% έως 80%.
Στράτος (Εξάρχεια, «Tivoli»): Το μαγαζί είναι σαν το ’χει χτυπήσει σεισμός 7 Ρίχτερ
Με ιστορία που αγγίζει τον μισό αιώνα, το vintage μεζεδοπωλείο «Tivoli» επί της οδού Εμμανουήλ Μπενάκη 34 ζει τη πιο δύσκολη εποχή του. «Από έντεκα άτομα που απασχολούμασταν τον χειμώνα, όταν βάζαμε live μουσική, έχουμε απομείνει τέσσερα» λέει ο Στράτος, που έχει το μαγαζί. Δίνοντας έναν τίτλο στην κατάσταση που βιώνει αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «το μαγαζί είναι σαν το ’χει χτυπήσει σεισμός 7 Ρίχτερ».
Πολλοί από τους συναδέλφους του λένε ότι θα κλείσουν λόγω των πάρα πολλών ζημιών που έχουν συσσωρευτεί. Η καταστροφή που επέρχεται έχει τη μορφή ντόμινο. «Όταν είναι ανοικτή η αγορά, όλο και κάποιος θα περάσει από το μαγαζί σου. Όταν κλείνει το μπαρ, δεν υπάρχει ο πελάτης που θα πάει και μετά θα συνεχίσει».
Τα πράγματα θα έπρεπε να γίνουν όπως στις άλλες χώρες του Νότου, επισημαίνει, όπου «έχουν δώσει επιχορηγήσεις με το ‘ε’ κεφαλαίο, όχι δάνεια όπως εδώ». Κατά την άποψή του θα πρέπει να δημιουργηθεί για την ενίσχυση των επιχειρηματιών ένας κλειστός λογαριασμός ως επιχορήγηση με ένα ποσό τη τάξεως του 10% με 15% του τζίρου. «Να μην μπορείς δηλαδή να σηκώσεις τα λεφτά για να τα βάλεις στην τσέπη σου. Να είναι κλειδωμένα, ώστε, όταν ‘κολλάς’ ως επιχείρηση, να μπορείς να πας αυτό τον λογαριασμό και να μπορείς να καλύψεις ένα μέρος του ενοικίου σου, της ΔΕΗ σου, των τιμολογίων».
Για να αποφευχθεί η κατάρρευση, θα πρέπει ακόμη για τον ίδιο «να γίνει ο ΕΦΚΑ στα πρότυπα της εφορίας. Να μην χάνει τη ρύθμισή του για τις οφειλές στην περίπτωση που έχει χάσει δύο μήνες». «Δεν θα μπορέσουμε να σταθούμε όρθιοι διαφορετικά» καταλήγει και κλείνει με μια φράση απ’ τα παλιά λέγοντας ότι δεν έχει ξαναβιώσει παρόμοια κατάσταση. «Και στην κρίση του 2010 είχαμε περάσει δύσκολα, αλλά έσταζε η βρύση. Πρέπει να μας στηρίξουν».
*Το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε πρώτα στην εφημερίδα Αυγή
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.