Μαρία Σταυροπούλου: «Ψάχνοντας ανθρώπους» σε μια εποχή με πολλά ανοιχτά μέτωπα

Αυτή τη συνέντευξη με τη συγγραφέα Μαρία Σταυροπούλου ήθελα να την κάνω από καιρό λόγω φύσης και θέσης στο αυτοδιαχειριζόμενο και συλλογικό 3point magazine. Ηταν λίγο μετά την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου «Ψάχνοντας ανθρώπους» (εκδόσεις Λυκόφως) όταν είχαμε βρεθεί στο Sepia στον πεζόδρομο της Κωλέττη στα Εξάρχεια… Μια περιοχή στην Αθήνα που προσωπικά πιστεύω ότι την έχει διαμορφώσει με όλους τους ήρωες και τις μορφές του παρελθόντος… Από τη γραφή του Παύλου και της Γώγου, τις κινηματικές δράσεις, τις ροκ συναυλίες στην πλατεία και όχι μόνο, μέχρι τη μπλε πολυκατοικία και τους διάσημος ενοίκους-διανοούμενους της (ναι, εκεί που στεγαζόταν και το Floral).

Μου έκανε εξαρχής εντύπωση στη γραφή της πως από τη μια έβλεπα εσωτερικότητα και μοναξιά, από την άλλη εξωστρέφεια, ελπίδα, μαχητικότητα… Μου άρεσε αυτό το …εκκρεμές στο λόγο της δίνοντας ουσιαστικά πάσα στον αναγνώστη να αποφασίσει για το που θα πάει, με ποιους θα πάει ποιους θα αφήσει… Επίσης ενώ μιλάμε για λόγο, το όλο σκηνικό δεν είναι σε επίπεδο αναγνωστικό και μόνο, αλλά γίνεται και στην αρένα της πραγματικής ζωής με τις λέξεις της Μαρίας να σου «ψιθυρίζουν» στο αυτί πολλά πράγματα… Σε όλο αυτό την παρατηρητικότητα της και εν τέλει τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τον κόσμο και τους ανθρώπους συνηγορεί και το επάγγελμα που ακολούθησε: κοινωνική λειτουργός.

Και άλλες φορές έχουμε βρεθεί με την Μαρία όπως στην φωτογράφιση των κοινών μας φίλων Magic De Spell στο Cabaret Voltaire αλλά και στην συναυλία των ίδιων πέρυσι το χειμώνα στο Vinyl is Back στο Μουσείο Αυτοκινήτου. Στο Cabaret Voltaire την Κυριακή 31 Μαρτίου θα στηθεί μια πραγματική ροκ γιορτή… θα γίνει παρουσίαση και των δυο βιβλίων της, ενώ φίλοι τραγουδοποιοί και συγκροτήματα θα παίξουν ακουστικά επί σκηνής γιορτάζοντας αυτές τις δυο κυκλοφορίες: Magic De Spell, Frank Panx και οι Αδερφοφάδες, Γυμνά Καλώδια και ο τραγουδοποιός Πάνος Μπίρμπας.

Ας ξεκινήσουμε αυτήν την κουβέντα μιλώντας για τη θεματική του πρώτου σου βιβλίου «Ψάχνοντας ανθρώπους».

Το «Ψάχνοντας ανθρώπους» αποτελεί έναν εσωτερικό μονόλογο πάνω σε υπαρξιακές ανησυχίες και ζητήματα που μας απασχολούν και δεν τολμάμε να συζητήσουμε ούτε με τον ίδιο μας τον εαυτό κάποιες φορές. Αποτελεί την κραυγή μα και τη σιωπή ενός ανθρώπου που δεν αντέχει την κοινωνία στην οποία ζει. Ως εκ τούτου αποφασίζει να κλειστεί στο κουτί του – σπίτι του – με σκοπό να καταφέρει, μέσα από εσωτερικές μάχες, να βγει αλώβητος στην κοινωνία και να ενταχθεί όσο πιο ομαλά και ανώδυνα γι’ αυτόν. Είναι ασυμβίβαστος, διαφορετικός και προσπαθεί να βρει αληθινούς ανθρώπους σε μία εποχή που το φαίνεσθαι επικρατεί του είναι. Για να το επιτύχει αυτό έρχεται αντιμέτωπος με τους φόβους του, τα απωθημένα του, τους δαίμονές του, τα σκοτάδια του, την κοινωνία. Κάνει ένα restart κατά κάποιον τρόπο και με την βοήθεια της ενδοσκόπησης προσπαθεί να βρει τον εαυτό του και τα υγιή θέλω του.

Τι συνάντησες προσωπικά ψάχνοντας τους; Τι εμπειρίες κέρδισες;

Για να είμαι ειλικρινής ποτέ δεν έψαχνα ανθρώπους, αυτοί με έβρισκαν. Ασχέτως αυτού, οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν μεγάλο ενδιαφέρον. Θεωρώ ότι είναι πολύ εύκολες και απλές αλλά ερχόμαστε εμείς, οι άνθρωποι, και τις δυσκολεύουμε τόσο πολύ που ενίοτε νιώθουμε την ανάγκη να απομακρυνόμαστε από το είδος μας, εγώ τουλάχιστον το νιώθω. Οι άνθρωποι αποτελούν πολύτιμη πηγή γνώσης και εμπειριών αν μάθεις να τους αφουγκράζεσαι, να τους παρατηρείς και θεωρώ ότι μπορώ πλέον να το κάνω σωστά. Ξέρω τι θέλω απ’ αυτούς, πότε το θέλω και γιατί το θέλω. Έχω απογοητευτεί πολλές φορές και πιστεύω ότι το μυστικό είναι να σταματήσουμε να έχουμε απαιτήσεις από τους ανθρώπους. Δεν μπορούν όλοι να δώσουν, δεν μπορούν όλοι να αγαπούν ανιδιοτελώς, δεν ξέρουν πως να το κάνουν, δεν τους το έμαθε κανείς και οι ίδιοι δεν μπήκαν ποτέ σε αυτήν την διαδικασία. Χρειάζεται να είμαστε ανεκτικοί, μέχρι ένα σημείο, να ακούμε, να σεβόμαστε, να αγαπάμε τον εαυτό μας πρώτα απ’ όλα για να μπορέσουμε να αγαπήσουμε και τους άλλους, να συγχωρούμε, να τσακίζουμε τον εγωισμό μας. Μόνο έτσι θα πάμε μπροστά ως άτομα και τα άτομα είναι που απαρτίζουν την κοινωνία.

Τι σε ώθησε στο να ασχοληθείς με τη συγγραφή; Όλο αυτό σε εξέλιξε σε προσωπικό επίπεδο;

Δεν μπορώ να απαντήσω με ακρίβεια τι με ώθησε στο να γράφω. Είναι κάτι που το έκανα απ’ όταν θυμάμαι τον εαυτό μου. Το να γράφω αποτελεί το οξυγόνο μου, δεν μπορώ να φανταστώ την ζωή μου χωρίς αυτό. Ίσως γιατί έτσι έμαθα, οι γονείς μου μού διάβαζαν πολύ (για να μην κάνω φασαρία βασικά) και με ηρεμούσε αυτό με αποτέλεσμα να συνεχίζω αυτές τις ιστορίες μετά στο μυαλό μου. Ίσως γιατί σκεφτόμουν πάρα πολύ και υπήρχαν φορές που ένιωθα ότι θα εκραγεί το κεφάλι μου αν δεν έγραφα τα όσα σκεφτόμουν.

Όσον αφορά στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης θεωρώ ότι ναι, με εξέλιξε όλο αυτό. Και με εξέλιξε γιατί πάντα η γραφή μου ήταν και είναι εσωτερική. Παλεύω με τους ήρωές μου και τα γραπτά μου σε σημείο που χάνω τον ύπνο μου κάποιες φορές. Προσπαθώ να βγάζω στο χαρτί κομμάτια δικά μου, να τα ξορκίζω, χωρίς να τα κάνω δικά μου επί της ουσίας, μα και άλλων ανθρώπων προσπαθώντας να εξιλεώσω τα πάντα. Σκοπός μου είναι το φως. Η γραφή είναι η ψυχοθεραπεία μου. Έμαθα εμένα και τους άλλους λίγο καλύτερα.

Τι μουσική ακούει η Μαρία Σταυροπούλου;

Αγαπώ πάρα πολύ την ανεξάρτητη ελληνική σκηνή. Επίσης, αγαπώ πολύ την punk και την rock μουσική χωρίς να σημαίνει ότι δεν ακούω άλλα είδη. Το τι θα ακούσω έχει να κάνει με την φάση στην οποία βρίσκομαι. Για παράδειγμα, όταν θέλω να ηρεμήσω και να χαλαρώσω ακούω κλασσική μουσική ή jazz.

Αγαπημένος δίσκος;

Με δυσκολεύεις πολύ γιατί δεν είναι ένας. Θα επιλέξω όμως από την ελληνική σκηνή τον ομώνυμο δίσκο από τα Μωρά στη Φωτιά και από την ξένη σκηνή το Nevermind των Nirvana.

Ξέρω ότι τα Εξάρχεια -επειδή το ίδιο συμβαίνει και σε μένα- είναι μια περιοχή με την οποία έχεις δεθεί έντονα. Τι είναι αυτό που σε τραβάει σε αυτήν τη γειτονιά;

Τα Εξάρχεια αποτέλεσαν τόπο έλξης από μικρή ηλικία. Αυτή η γειτονιά είχε κάτι μαγικό. Από την πρώτη φορά που πήγα ένιωσα ότι “κούμπωσα” εκεί. Μπορούσες να ήσουν ορατός και αόρατος συνάμα. Υπήρχαν ωραίοι άνθρωποι από τους οποίους μπορούσες να μάθεις πάρα πολλά ενδιαφέροντα πράγματα, που σε έβαζαν σε μία διαδικασία σκέψης πέρα από τα κουτάκια που έχουν μάθει να σκέφτονται οι περισσότεροι άνθρωποι. Υπήρχε μία ελευθερία και μία αντιδραστικότητα, με την καλή και την κακή έννοια. Υπήρχε η φλόγα που έκαιγε μέσα μου. Αποτελούσε την περιοχή που μπορούσα να ακούσω τις αγαπημένες μου μουσικές και να αράξω στην πλατεία συνοδευόμενη από κουβέντες ανθρώπων που μου ταίριαζαν. Έμαθα και είδα πολλά, αλλά αν πρόσεξες μιλάω σε αόριστο χρόνο μιας και τα Εξάρχεια, δυστυχώς, έχουν χάσει πια αυτήν τους την μαγεία και την φλόγα με αποτέλεσμα να θεωρώ ανούσια πολλές φορές την παρουσία μου εκεί πλέον. Νιώθω σαν να έχει χαθεί ένα κομμάτι της ζωής μου, το οποίο αναπολώ, αλλά κρατώ τα όσα έζησα εκεί.

Ο καλλιτέχνης χρειάζεται το “σκοτάδι” για να μπορέσει να δημιουργήσει και να βγει “στο φως”;

Θεωρώ ότι ο καλλιτέχνης χρειάζεται τα πάντα. Εγώ συνήθως ξεκινώ από το σκοτάδι και φτάνω στο φως, κάποιοι άλλοι λειτουργούν αντίστροφα. Αυτό αποτελεί για εμένα έναν τρόπο εξιλέωσης των ηρώων μου αλλά και των ανθρώπων γενικότερα. Όπως έχω ξαναπεί, όλα στην φύση είναι διττά και καλώς είναι έτσι. Δεν θα υπήρχε το φως χωρίς το σκοτάδι, το καλό χωρίς το κακό, η αγάπη χωρίς το μίσος. Και όλα αυτά είναι σε μία διαρκή πάλη μεταξύ τους, το ένα προσπαθεί να επιβληθεί στο άλλο και ο καθένας από εμάς καλείται να επιλέξει τι θα κυριαρχήσει μέσα του. Αυτή η πάλη δεν μπορεί να μην βγει στο χαρτί.

Και για να το πάω λίγο πιο πέρα, κάποιοι το σκοτάδι το έχουν συνυφασμένο στο μυαλό τους με την θλίψη, με την απογοήτευση και το φως με την χαρά, με την αισιοδοξία. Για εμένα δεν είναι πάντα έτσι. Φως και σκοτάδι αποτελούν και οι όποιες σκέψεις μας, η δύσκολη καθημερινότητα, οι άνθρωποι που μας περιτριγυρίζουν, ο πόνος, η αγάπη, η ζωή από μόνη της. Τι εννοώ, όταν κάποιος βιώνει, για παράδειγμα, μία χρόνια δύσκολη ασθένεια δεν σημαίνει ότι κυριαρχεί το σκοτάδι, όσο και αν ταλαιπωρείται. Εμείς πάλι είμαστε που καλούμαστε να δώσουμε το κατάλληλο χρώμα σε όλα. Οπότε και η δημιουργία αποτελεί προσωπική επιλογή.

Ποιο βιβλίο διαβάζεις αυτήν την περίοδο;  

Διαβάζω το «Περί θανάτου» του Ζοζέ Σαραμάγκου, τον οποίο θεωρώ εξαιρετικό συγγραφέα. Μου αρέσει πολύ η γραφή του, γράφει πολύ έξυπνα, διαφορετικά και στοχευμένα. Μου αρέσουν πολύ οι συγγραφείς που έχουν το δικό τους στυλ και δεν επιδίδονται σε αντιγραφές.

Αγαπημένοι συγγραφείς;

Είναι αρκετοί. Θα ξεχωρίσω τον Ντοστογιέφσκι και τον Καζαντζάκη οι οποίοι με μπόλιασαν από την πρόωρη παιδική μου ηλικία κατά πολύ στον τρόπο σκέψης και στον τρόπο που βλέπω και σκιαγραφώ τους ανθρώπους, ειδικά ο πρώτος. Ακολουθούν ο Καμύ, ο Έσσε, ο Κάφκα, ο Σαραμάγκου, ο Πόε αλλά και ο Χρόνης Μίσσιος. Αξιοζήλευτοι όλοι τους.

Έχεις κυκλοφορήσει μέχρι στιγμής δύο βιβλία σε φυσική μορφή, σε χαρτί. Θα μπορούσαν ποτέ η μυρωδιά και η υφή του χαρτιού να αντικατασταθούν από το e-book;

Σε καμία περίπτωση και είμαι κατηγορηματική σε αυτό. Είναι απίστευτη η αίσθηση του να παίρνεις ένα καινούργιο βιβλίο στα χέρια σου και να αρχίζεις να το ξεφυλλίζεις. Μου αρέσει πάρα πολύ να αγγίζω και να μυρίζω τα βιβλία. Δυσκολεύομαι πολύ να διαβάσω ένα βιβλίο από τον υπολογιστή, βαριέμαι. Βέβαια υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που το προτιμούν και είναι σεβαστό αυτό παρότι δεν μπορώ να το κατανοήσω πλήρως.

Μίλησε μου για το καινούργιο σου βιβλίο με τίτλο «Η Πολυθρόνα».

«Η Πολυθρόνα» αποτελεί ένα ψυχογράφημα με στοιχεία ψυχολογικού θρίλερ. Ο ήρωάς μου, προσπαθώντας να αποποιηθεί τον ρόλο του θύματος, καταλήγει ένας στυγνός θύτης, ο οποίος καθισμένος στην αγαπημένη του μοναδική πολυθρόνα ταλαιπωρεί τους ανθρώπους της ζωής του, οι οποίοι βολεύονται σε μία ξύλινη καρέκλα.

Πρόκειται για έναν άνθρωπο που κουβαλά μέσα του τα απωθημένα και την καταπίεση των παιδικών του χρόνων. Που δεν ένιωσε ποτέ χαρά, που δεν επέτρεψε ποτέ στα συναισθήματά του να εκδηλωθούν και όλα αυτά τον στοίχειωσαν. Για έναν άνθρωπο που αντί να ασχοληθεί με τον εαυτό του και να προχωρήσει αφήνοντας πίσω το θύμα που ήταν επέλεξε να γίνει θύτης. Που γίνεται απάνθρωπος μόνο και μόνο από αντίδραση. Κι εκεί τίθενται τα ερωτήματα… μπορεί θύμα και θύτης να συνυπάρξουν στο ίδιο κορμί; Και αν ναι, μέχρι πότε και για πόσο μπορεί να το αντέξει όλο αυτό; Οι απαντήσεις δίνονται στο βιβλίο, με βασανιστικό τρόπο βέβαια, αλλά νομίζω ότι δίνονται.

Η αλήθεια είναι ότι με δυσκόλεψε πολύ αυτό το βιβλίο μιας και δεν ξέρω πώς είναι ένας τέτοιος άνθρωπος. Από την άλλη όμως συνειδητοποίησα ότι μου έμαθε πολλά πράγματα. Με βοήθησε κατά πολύ στο να ξεκαθαρίσω ποιοι άνθρωποι θέλω να παραμείνουν στη ζωή μου.

Την Κυριακή 31 Μαρτίου θα γίνει κάτι εξαιρετικά σπάνιο: θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση και των δύο βιβλίων σου στο Cabaret Voltaire…

Η Κυριακή θα είναι ημέρα γιορτής. Πρόκειται για μία εκδήλωση λόγου και μουσικής, την οποία την οργάνωσαν κάποιοι φίλοι μου και νιώθω πολύ ευγνώμων για όλο αυτό μιας κι εγώ στην παρούσα φάση αδυνατούσα να κάνω κάτι τέτοιο. Θα ξεκινήσουμε με την παρουσίαση των βιβλίων μου και θα ακολουθήσει ακουστικό live. Για το «Ψάχνοντας ανθρώπους» θα μιλήσει η Θέκλα Τσελεπή και για το «Η πολυθρόνα» ο Θοδωρής Βλαχάκης. Στο live θα συμμετέχουν οι Magic De Spell, ο Frank Panx και οι Αδερφοφάδες, τα Γυμνά Καλώδια και ο Πάνος Μπίρμπας. Επίσης, μαζί μας θα είναι και κάποιοι καλλιτέχνες έκπληξη. Θα ήθελα τέλος να ευχαριστήσω για την πολύτιμη βοήθεια τον Θωμά Βλησμά για την οργάνωση και την προώθηση της εκδήλωσης, τον Παναγιώτη Κακαλιά που έχει αναλάβει το κομμάτι του ήχου, τον Γιάννη Τάσσιο που έχει αναλάβει το μουσικό κομμάτι κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης και την προβολή εικόνων αλλά και την Ελένη Αυγερινού που θα μας φιλοξενήσει στο υπέροχο Cabaret Voltaire.

Τι να περιμένουμε για το μέλλον; Είναι στα σχέδιά σου να γίνουν παρουσιάσεις του βιβλίου και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας;

Το μέλλον είναι άγνωστο για όλους μας και όπως λέω και στο δεύτερο βιβλίο μου “Το παρελθόν και το μέλλον είναι γεμάτα υποθέσεις, νοσταλγία και άγχος, μόνο το παρόν υφίσταται”. Παρόλα αυτά μου έχουν γίνει αρκετές προτάσεις για παρουσιάσεις εκτός Αθηνών τις οποίες σκέφτομαι σοβαρά. Καλά να είμαστε και όλα θα γίνουν.

Κάτι για το τέλος… Κόντρα στην εποχή που επιτάσσει την απομόνωση του ανθρώπου έρχονται οι συλλογικές και κινηματικές δράσεις και πρωτοβουλίες να δείξουν ότι είμαστε όλοι μαζί κόντρα σε πολλά ανοιχτά μέτωπα: φασισμός, σεξισμός, βία κτλ. Ο πολιτισμός είναι ένα όπλο για να τα πολεμήσουμε όλα αυτά;

Βιώνουμε πολύ δύσκολες εποχές και τα ανοιχτά μέτωπα συνεχώς πληθαίνουν, ίσως να το επιτρέπουμε κι εμείς, συνολικά μιλώντας, μιας και όλες αυτές οι δράσεις που ανέφερες ναι μεν υπάρχουν αλλά τις ακολουθεί μικρή μερίδα ανθρώπων. Σε αυτό θεωρώ ότι έχει να κάνει και η απογοήτευση των ανθρώπων απέναντι στο πολιτικό και κοινωνικό σύστημα όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια. Η επονομαζόμενη κρίση έχει επηρεάσει τόσο πολύ τους ανθρώπους που αντί να τους ξεσηκώσει τους έχει καθηλώσει και τους έχει κάνει να νιώθουν μόνοι. Δεν είμαι απαισιόδοξη, θεωρώ ότι υπάρχει ελπίδα και μία σπίθα μέσα μας που σιγοκαίει απλά χρειάζεται μία δυνατή αφορμή για να ανάψει και να γίνει σαρωτική φωτιά.

Σαφώς και ο πολιτισμός αποτελεί όπλο και πολύ δυνατό μάλιστα και αυτό έχει αποδειχτεί πολλάκις στο παρελθόν. Το μόνο που με θλίβει είναι ότι πλέον οι όποιοι καλλιτέχνες δεν ασχολούνται, κατά την γνώμη μου, όσο θα έπρεπε με όσα συμβαίνουν. Είναι σαν να βρίσκονται σε λήθαργο, σαν να έχουν παραιτηθεί, σαν να έχουν συμβιβαστεί με τα κακώς κείμενα λες και αν μιλήσουν θα στοχοποιηθούν. Οι φωτεινές εξαιρέσεις είναι ελάχιστες πλέον και για κάποιο λόγο, ευνόητο θαρρώ, δεν ακούγονται όσο θα έπρεπε ενώ λογικά θα έπρεπε να αποτελούν τον κύριο πληθυσμό δράσης και αντίδρασης. Πιστεύω όμως ότι σύντομα θα αλλάξει όλο αυτό μιας και η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο και τα όποια κρούσματα είναι σε έξαρση.

Φωτογραφίες: Ηλίας Μωραίτης
Official Page: www.facebook.com/Ψάχνοντας-ανθρώπους

INFO: Κυριακή 31 Μαρτίου
Ώρα έναρξης: 18.30
Cabare Voltaire
Κεραμεικού & Μαραθώνος, Μεταξουργείο

Είσοδος ελεύθερη