Νίκαια, αργά το απόγευμα. Δύο νεαροί με στρατιωτικά παντελόνια και μαύρες μπλούζες φυλάνε την είσοδο της πολυκατοικίας. Λίγο πιο πέρα, ένας μεγαλύτερος άντρας με δερμάτινο μπουφάν μιλάει ψιθυριστά στο κινητό. Ένα μεγάλο, τρομαχτικό πίτμπουλ είναι δεμένο στο κάγκελο. “Δρακόντεια μέτρα ασφαλείας”, θα έλεγε κάποιο ρεπορτάζ, αν υπήρχαν άλλοι δημοσιογράφοι.
Ο Πάβελ, συνάδελφος από το τσέχικο κρατικό ραδιόφωνο, έχει έρθει στην Ελλάδα για ένα μεγάλο αφιέρωμα στη Χρυσή Αυγή και μου έχει ζητήσει να τον βοηθήσω στην παραγωγή. Φτάνουμε έξω από την πολυκατοικία. “Αυτό είναι;”, με ρωτάει δύσπιστα. “Περίμενα κάποιου είδους ανοιχτή συγκέντρωση”. Έχει δίκιο· τίποτα στο εξωτερικό του κτιρίου δε μαρτυρά ότι στον τρίτο όροφο στεγάζεται ο τοπικός “πυρήνας” της Χρυσής Αυγής, όπου αναμένεται από στιγμή σε στιγμή ο Γιώργος Γερμενής, γνωστός και ως “Καιάδας”. Είναι η τελευταία ελπίδα του Πάβελ να εμπλουτίσει το ρεπορτάζ του με μία εμπειρία “από πρώτο χέρι”: με εντολή του Νίκου Μιχαλολιάκου, οι συνεντεύξεις στα ξένα μέσα ενημέρωσης απαγορεύονται εδώ και καιρό.
“Οι κύριοι;”, μας σταματάει ευγενικά αλλά απότομα ένας από τους μαυροφορεμένους νεαρούς. Εξηγώ ότι είμαστε δημοσιογράφοι και θέλουμε να καλύψουμε την εκδήλωση. “Περιμένετε λίγο”, μας λέει, και ο άλλος φρουρός ανεβαίνει γρήγορα τις σκάλες. Πέντε λεπτά περνούν πολύ αμήχανα. Προσπαθώ να χαμογελάσω στο πίτμπουλ, αλλά το μετανιώνω. “Εντάξει, μπορείτε να περάσετε. Αλλά όχι μαγνητόφωνα, όχι κάμερες, όχι φωτογραφικές μηχανές”, μας λέει αυστηρά όταν επιστρέφει. “Τις τσάντες ψάξτε!”, διατάζει ο “λοχίας” με το δερμάτινο. “Συγγνώμη, παιδιά”, μας λέει, “αλλά καταλαβαίνετε, με όλες τις επιθέσεις που δεχόμαστε…”.
Φτάνουμε στον τρίτο όροφο. Πρέπει να δηλώσουμε τα ονοματεπώνυμά μας σε μία κοπελίτσα -το πολύ 16 ετών, μαυροφορεμένη κι αυτή- που κάθεται σε ένα γραφείο έξω από το διαμέρισμα και σημειώνει τα στοιχεία όλων των συμμετεχόντων, μαζί με την ακριβή ώρα άφιξης. Ύστερα, επιτέλους, βρισκόμαστε μέσα στον “πυρήνα”.
Είναι μία αίθουσα 40-50 τετραγωνικών. Ένας τεράστιος γαλανόλευκος σταυρός έχει ζωγραφιστεί στον έναν τοίχο. “Νίκη ή Θάνατος” λέει μία χρυσή επιγραφή, “Ή ταν ή επί τας” μια άλλη, από κάτω. Στον απέναντι τοίχο, οι γνωστές αφίσες για αιμοδοσία και συγκέντρωση τροφίμων μόνο για Έλληνες, και πιο δίπλα μία άλλη: “Μην αφήσεις τους Έλληνες να γίνουν μειονότητα” – μαύρα γράμματα σε ένα φλεγόμενο φόντο. Δίπλα στο βήμα, η κίτρινη σημαία με τον δικέφαλο αετό. Έξω από μία πόρτα στέκεται προσοχή άλλος ένας “φρουρός” με στρατιωτικό παντελόνι.
Οι πέντε σειρές από καρέκλες στο κέντρο της αίθουσας είναι ήδη γεμάτες. Το ακροατήριο αποτελείται κυρίως από ηλικιωμένους, ένας εκ των οποίων έχει σηκωθεί από την πρώτη σειρά και εξηγεί στους από πίσω ότι “τα πραγματικά ποσοστά της Χρυσή Αυγής είναι πάνω από 25% – δεν θα ξέρουν από πού τους ήρθε”. Αλλά υπάρχουν και μερικοί νεότεροι, καθώς και αρκετές γυναίκες. Στον τοίχο στέκονται στη σειρά μαυροφορεμένα πιτσιρίκια, αγόρια και κορίτσια. Το μικρότερο θα ‘ναι 12 ή 13 ετών το πολύ. Ένα παιδί, πιθανότατα μαθητής γυμνασίου, έχει ξυρισμένο κεφάλι και δεν δείχνει να πολυκαταλαβαίνει τί συμβαίνει.
Είμαστε σαν τη μύγα μες το γάλα, ειδικά ο Πάβελ, που είναι ξανθός με γαλάζια μάτια και μας ρίχνει όλους δυο κεφάλια. Το χειρότερο είναι πώς ελλείψει κενών θέσεων πρέπει να σταθούμε όρθιοι στον τοίχο, ανάμεσα σε διάφορους “αγωνιστές” με μπλούζες που γράφουν “Μολών Λαβέ” με τη γνωστή αρχαιοελληνική γραμματοσειρά.
Κάποτε φτάνει ο Καιάδας. Παππούδες, νέοι και παιδιά σηκώνονται όρθιοι και τον χειροκροτούν παρατεταμένα ενώ όλοι προσπαθούν να του σφίξουν το χέρι. Ο φρουρός παραμερίζει και ο βουλευτής μπαίνει στο γραφείο για λίγα λεπτά. Όταν βγαίνει, όλοι σηκώνονται όρθιοι ξανά μέχρι να φτάσει στο βήμα.
Ξεκινάει το λόγο του απολογούμενος που δεν έχει έρθει στη Νίκαια τόσο καιρό, αλλά φροντίζει να τονίσει τις λαϊκές του καταβολές. “Κι εγώ φούρναρης είμαι. Κάθε μέρα στις 4 το πρωί άνοιγα το μαγαζί”. Χειροκρότημα. Συνεχίζει λέγοντας ότι γραφεία σαν κι αυτά ανοίγουν καθημερινά σε όλη την Ελλάδα, ότι η Χρυσή Αυγή είναι το μόνο κόμμα που είναι τόσο κοντά στο λαό, όχι σαν τους “άλλους τους διεφθαρμένους”. Χειροκρότημα. “Εξάλλου”, λέει, “είμαστε το μόνο κόμμα που ο αρχηγός του φοράει παντελόνια!“. Κι άλλο χειροκρότημα.
Μιλάει για τη διαφθορά, την ΑΟΖ, την τρόικα. Υπερασπίζεται τον “συναγωνιστή” Κασιδιάρη, που είχε μόλις αθωωθεί, αλλά και τον υποψήφιο βουλευτή που εμφανιζόταν σε ντοκιμαντέρ να μιλάει για φούρνους και σαπούνια – “πλάκα έκανε!”. Επιτίθεται στα “μέσα μαζικής εξαπάτησης”, όπως τα ονομάζει. Μέσα στο χειροκρότημα, μία μεσόκοπη ξανθιά με το γνωστό μαύρο μπλουζάκι γυρίζει και μας κοιτάζει επιτιμητικά. Ξεροκαταπίνω. Αναρωτιέμαι τι να σκέφτεται ο Πάβελ, που δεν καταλαβαίνει λέξη.
Κανείς δεν φαίνεται να δίνει σημασία στον απίστευτο βιασμό που υφίσταται η ελληνική γλώσσα από τον Γερμενή. Δεν υπάρχει σύνταξη ούτε γραμματική – αλλά ο Καιάδας μιλάει επί παντός επιστητού με φοβερή άνεση και το ακροατήριο κρέμεται από τα χείλη του. Περιέργως, δεν αφιερώνει μεγάλο μέρος της ομιλίας του στους μετανάστες. Εκμεταλλεύεται περισσότερο τις πληγές του Εμφυλίου, με σφοδρές επιθέσεις στους “κομμουνιστές”, στους οποίους συμπεριλαμβάνει σχεδόν τους πάντες πλην των γνήσιων εθνικιστών.
Η ομιλία διακόπτεται όταν ένα από τα πιτσιρίκια πέφτει λιπόθυμο, προφανώς λόγω της αποπνικτικής ατμόσφαιρας. “Δεν έγινε τίποτα!”, φωνάζει ένας από τους φρουρούς, που τρέχει να σηκώσει το παιδί. “Είδατε;”, λέει ο Καιάδας. “Αυτό το παιδί λιποθύμησε από την πείνα, γιατί επέλεξε αντί να πάει σπίτι του για φαγητό μετά το σχολείο, να έρθει εδώ για την πατρίδα και τον εθνικισμό!”. Χειροκρότημα.
Ο λόγος ολοκληρώνεται με μία γκεμπελική κορύφωση: “Δεν έχετε να φοβηθείτε τίποτα. Τίποτα απολύτως! Να μαθαίνετε για την Ελλάδα, να μιλάτε με άλλους για τη Χρυσή Αυγή, και όλα τα υπόλοιπα αφήστε τα σε μας. Μη φοβάστε!“. Το χειροκρότημα μοιάζει ατελείωτο, αλλά ο Καιάδας διατάζει: “Και τώρα όλοι όρθιοι για να τραγουδήσουμε τον εθνικό ύμνο”. Ο Πάβελ σηκώνεται κι αυτός ενστικτωδώς αλλά το βλέμμα του δείχνει ότι τα έχει χαμένα. Όταν τελειώνει ο ύμνος, ένας από τους φρουρούς φωνάζει: “Ζήτω η Ελλάδα!”. “Ζήτω!”, απαντούν οι συγκεντρωμένοι με μία φωνή. “Ζήτω η Χρυσή Αυγή!”. “Ζήτω!”. “Ζήτω ο Αρχηγός!”. “Ζήτω!”. Και η συγκέντρωση τελειώνει μέσα σε ένα νέο παρατεταμένο χειροκρότημα.
Φεύγουμε βιαστικά. Ανάβω τσιγάρο με το που βγαίνουμε από το κτήριο. “Μπορώ να έχω κι εγώ ένα;”, είναι τα πρώτα λόγια του Πάβελ, που δεν καπνίζει ποτέ. Του στρίβω γρήγορα ένα και το καπνίζει με χέρι που τρέμει. “Χρειάζομαι αλκοόλ, δυνατό αλκοόλ”, μου λέει. Τον θαυμάζω για τον τρόπο που έκρυψε το φόβο του και προσπάθησε να δείχνει ψύχραιμος επί μιάμιση ώρα. Συνειδητοποιώ αμέσως ότι αν για μένα η εμπειρία ήταν τρομακτική, για αυτόν πρέπει να ήταν εφιαλτική. Ήταν ξένος, ο μόνος ξένος, ανάμεσα σε δεκάδες ανθρώπους που υποστηρίζουν ένα ναζιστικό κόμμα. Και είχε έρθει από μία χώρα που έχει υποφέρει από τους ναζί τα ίδια με την Ελλάδα, αν όχι χειρότερα.
Λίγη ώρα αργότερα βρισκόμαστε ασφαλείς σε ένα καφενείο κοντά στο Σύνταγμα, πίνοντας ρακή και συζητώντας για το ρεπορτάζ. Η συνειδητοποίηση έρχεται μέσα από την κουβέντα: οι εκκλήσεις για “απομόνωση” ή “αποκλεισμό” της Χρυσής Αυγής δεν είναι λάθος. Είναι όμως πλέον άσχετες. Δεν είναι τα μέσα ενημέρωσης που έχουν αποκλείσει τους φασίστες – είναι οι φασίστες που έχουν αποκλείσει τα μέσα ενημέρωσης.
Όσο εξαπλώνουν τη δράση τους σε όλο και περισσότερες περιοχές, κατανοούν ότι η άμεση επαφή με το – αμόρφωτο και απελπισμένο, στις περισσότερες περιπτώσεις – ακροατήριό τους έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από τη δημοσιογραφική προβολή. Κλείνουν την πόρτα στους “απατεώνες” δημοσιογράφους και δουλεύουν στις γειτονιές, με δραστήριους τοπικούς πυρήνες. Μια ματιά στην επίσημη ιστοσελίδα της Χρυσής Αυγής αποκαλύπτει ότι κάθε μέρα γίνονται δεκάδες εκδηλώσεις, συζητήσεις, ομιλίες βουλευτών, συγκεντρώσεις τροφίμων και πολλές ακόμη δράσεις, κυριολεκτικά σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Τέρμα η θεωρία: οι χρυσαυγίτες δεν κάνουν αναλύσεις. Μοιράζουν τρόφιμα, οργανώνουν αιμοδοσίες, παρέχουν δωρεάν ιατρική φροντίδα, και στέλνουν τους βουλευτές τους να “δίνουν κουράγιο” σε κάθε γειτονιά – πλασάροντας περίτεχνα τη φασιστική και ρατσιστική προπαγάνδα τους κάτω από έναν ρητορικό μανδύα ενάντια στο μνημόνιο και τη διαφθορά.
Η “αντίπερα όχθη” δεν θα καταφέρει τίποτα αν μείνει μόνο στα σποραδικά αντιφασιστικά συλλαλητήρια – το ότι 200 μέτρα από τα γραφεία που επισκεφθήκαμε γινόταν ανοιχτή εκδήλωση του ΚΚΕ για τα θύματα του ναζισμού δεν απέτρεψε την ομιλία του Καιάδα. Οι πορείες και οι διαδηλώσεις δε λένε κάτι -από μόνα τους- στα λαϊκά στρώματα που αποτελούν τον πρώτο στόχο των φασιστών. Η γιαγιά που είδα να χειροκροτεί βλέπει αλφάδια και σφυροδρέπανα και σταυροκοπιέται. “Εθνικόφρων” μεγάλωσε, δεξιά ψήφιζε μια ζωή, απλώς τώρα έχει πειστεί ότι η σημερινή δεξιά είναι “προδότες” και συνεπώς καλοβλέπει τη Χρυσή Αυγή. Φασίστρια δεν είναι. Αλλά δεν θα έρθει στο “Στέκι Αντιεξουσιαστικών Πυρήνων” της γειτονιάς, ούτε στην τοπική οργάνωση του ΣΥΡΙΖΑ.
Αν συνεχίσουν τα κόμματα, τα γκρουπούσκουλα, οι συνιστώσες και οι πάσης φύσεως “συλλογικότητες” να δρουν αποσπασματικά και μεμονωμένα, δεν υπάρχει ελπίδα. Ειδικά όσο κρύβουν μικροπολιτικές σκοπιμότητες πίσω από τις αντιφασιστικές και αντιρατσιστικές τους πρωτοβουλίες. Οι μεν δεν θέλουν τους δε, γιατί είναι “μνημονιακοί”. Οι άλλοι δεν θέλουν τους πρώτους γιατί είναι “ακραίοι”. Κι ο καθένας στήνει τα δικά του, μικρά, ασήμαντα και τελείως αναποτελεσματικά πανηγυράκια κατά της φασιστικής απειλής.
Μα το αυγό του φιδιού εκκολάπτεται. Με αυτούς τους ρυθμούς, όταν οι “δημοκρατικές δυνάμεις” συνειδητοποιήσουν ότι πρέπει να δράσουν πραγματικά ενωμένες, ίσως να είναι αργά.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.