Μίζες, διαπλοκή, διαφθορά, καταγγελίες, ανασχηματισμός, διαδηλώσεις, απειλές, συνομωσίες, παραιτήσεις, καρατομήσεις. Αυτό είναι το σκηνικό που συνθέτει την τουρκική πραγματικότητα εδώ και δύο περίπου εβδομάδες, από την 17η Δεκεμβρίου όταν μετά από εισαγγελική εντολή το Τμήμα για την καταπολέμηση του Οικονομικού Εγκλήματος της Ασφάλειας της Κωνσταντινούπολης, προχώρησε σε 47 συλλήψεις δημόσιων προσώπων, μεταξύ των οποίων και μέλη του κυβερνώντος κόμματος, ΑΚP.
Η κατάσταση λίγο ως πολύ είναι γνωστή, μιας και τα νέα από τη γείτονα χώρα κατακλύζουν καθημερινά τα ειδησεογραφικά πρακτορεία όλου σχεδόν του κόσμου. Με ποια αφορμή όμως ξεκίνησε η αποκάλυψη του σκανδάλου, ποιος ο ρόλος του Φετουλάχ Γκιουλέν, που φημολογείται ότι βρίσκεται πίσω από την επίθεση αυτή και ποιες οι σχέσεις του με το άλλοτε “πνευματικό” του παιδί, τον Ταγίπ Ερντογάν;
Στα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’90, με το κεμαλικό κατεστημένο να συνεχίζει να εξουδετερώνει οτιδήποτε μη κοσμικό και οτιδήποτε έχει αναφορές στο Ισλάμ, ο ιμάμης Φετουλάχ Γκιουλέν ξεκινάει τη σταδιοδρομία του. Ένας σπάνιος, τότε, συγκερασμός θρησκείας και κοσμικότητας, συντηρητικού τρόπου ζωής και δυτικών αντιλήψεων, αποτελεί τη δύναμη του κηρύγματος του πρώην, πια, ιμάμη. Η επιρροή του είναι εμφανής και στο νεοσύστατο τότε κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και τον αρχηγό του Ταγίπ Εντογάν, που εκπροσωπούσε αυτό που αποκαλείται πολιτικό Ισλάμ (πλεονασμός βέβαια, καθότι ο ισλαμισμός από μόνος του είναι πολιτικός).
Παρότι κοσμικός με διαφορετικό τρόπο από το κεμαλικό κατεστημένο, διώκεται από τις δικαστικές αρχές και καταφεύγει στις ΗΠΑ, από όπου συνεχίζει τη διάδοση των ιδεών του. Και στη συνέχεια όμως, όταν το 2002 το AKP αναλαμβάνει την εξουσία και απαλλάσσεται από όλες τις κατηγορίες περί ανατροπής του κοσμικού κεμαλικού καθεστώτος, επιλέγει να μην επιστρέψει πίσω.
H ανάπτυξη του δικτύου-οργάνωσης
Με τον Γκιουλέν να βρίσκεται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Τουρκία, το δίκτυο επιρροής του αυξάνεται εντυπωσιακά. Ιδρύονται εκατοντάδες σχολεία (τα Hizmet) και φροντιστήρια (τα Dershane) στα οποία οι μαθητές έρχονται σε επαφή με τον ισλαμικό τρόπο ζωής, χωρίς όμως να γίνεται η παραμικρή άμεση αναφορά στη θρησκεία, άνθρωποι διορίζονται και σε μεγάλο βαθμό ελέγχουν τμήματα της αστυνομίας (δεν είναι τυχαίο ότι για τις πρώτες συλλήψεις της 17ης Δεκέμβρη δεν ενημερώθηκε ο αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών αλλά η αστυνομία έδρασε αυτόνομα), της δικαιοσύνης, των εκδόσεων, του τύπου (ο όμιλος Zaman ανήκει στον Γκιουλέν).
Με 1.000 περίπου σχολεία σε 140 χώρες, είναι ευκόλως εννοούμενο ότι η δύναμη του ιεροδιδάσκαλου είναι τεράστια. Και όχι μόνο από τα σχολεία.
Για ποιο λόγο λοιπόν ο πρωθυπουργός της Τουρκίας ενώ στήριζε τη δράση του Γκιουλέν, πια έχει αρχίσει να φοβάται, καθώς η δύναμη που αποκτά ο πρώην ιμάμης, ξεφεύγει από την επίβλεψή του; Και για ποιο λόγο ο Ερντογάν έχει καταστεί υπερβολικά ισχυρός και υπερβολικά απολυταρχικός στους τρόπους του, ενώ παράλληλα έχει εγκαταλείψει την ατζέντα περί δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και υποψηφιότητας εισδοχής στην ΕΕ;
Η πρώτη “ανοιχτή” διαφωνία
Στις 31 Μαΐου 2010 ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις επιτίθενται κατά νηοπομπής του διεθνούς κινήματος Free Gaza 200 χιλιόμετρα μακριά από τη Λωρίδα της Γάζας. Αποτέλεσμα, ο θάνατος εννέα τούρκων ακτιβιστών που επέβαιναν στο πλοίο Μαβί Μαρμαρά. Οι μέχρι τότε σχετικά καλές σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ διαταράσσονται, με τον Ερντογάν να εξαπολύει μύδρους κατά του Ισραήλ, να αρνείται να συναντηθεί με ισραηλινούς διπλωμάτες και υπουργούς και να αρθρώνει έναν παναραβικό λόγο, με αφορμή την καταπίεση των παλαιστινίων στη Γάζα.
Από την άλλη μεριά ο Γκιουλέν, φανατικός υποστηρικτής των ΗΠΑ και φιλοϊσραηλινός, τόνιζε ότι η Τουρκία δεν πρέπει να είναι ριψοκίνδυνη στην εξωτερική της πολιτική, πρέπει να παραμείνει προσανατολισμένη προς τη Δύση και να επιλύσει μέσω διαλόγου τα ζητήματα της εξωτερικής της πολιτικής. Κατηγόρησε μάλιστα τους ακτιβιστές που συμμετείχαν στην αποστολή ότι “δεν θα τα πάθαιναν αυτά αν προηγουμένως είχαν καταλήξει σε μια συμφωνία με τους ισραηλινούς για τη Γάζα”.
Η θέση στη Μέση Ανατολή
Ακόμα ένας λόγος διαφοροποίησης στην εξωτερική πολιτική της χώρας, αποτέλεσε η συμμετοχή στον συριακό εμφύλιο. Η τουρκική κυβέρνηση έχει επιλέξει από την πρώτη στιγμή το μέρος των ανταρτών, προμηθεύοντάς τους με πολεμοφόδια, αλλά και με ελεύθερη διαμονή στα σύνορα της χώρας.
Ο Γκιουλέν από την άλλη ψέγει τη θέση αυτή της κυβέρνησης, κατηγορώντας την ότι συνεργάζεται με την Αλ Κάιντα. Όπως ψέγει και το γεγονός ότι η Τουρκία έχει εσχάτως πραγματοποιήσει ανοίγματα στην κυβέρνηση του Ιράν για αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Τα γεγονότα στο Γκεζί
Λίγο μετά την έναρξη της εξέγερσης στο Γκεζί άρχισαν να διαδίδονται φήμες ότι το κίνημα του Γκιουλέν (Gülen movement), που ελέγχει την αστυνομία, απομάκρυνε από την Κωνσταντινούπολη τις τοπικές διμοιρίες των ΜΑΤ και τις αντικατέστησε με πιο “σκληροπυρηνικές” από νοτιοανατολικές επαρχίες, ώστε να χρησιμοποιήσουν ασύμμετρη βία και να εξαγριώσουν τον κόσμο κατά της κυβέρνησης. Λίγο μετά άρχισε κύκλος “ξηλώματος” από την αστυνομία και τους δήμους, όσων πρόσκεινται στο κίνημα του Γκιουλέν.
Δεδομένης της δυσαρέσκειας του πρώην ιμάμη με τους χειρισμούς της κυβέρνησης Ερντογάν, αφού όπως υποστηρίζεται από υποστηρικτές του “η τελευταία είχε πια απολέσει τον μεταρρυθμιστικό και φιλελεύθερο χαρακτήρα της”, δεν θα αργούσε να έρθει η δημόσια ρήξη των δύο πρώην “συντρόφων”.
Το κερασάκι στην τούρτα
Αφορμή για αυτό στάθηκε η απόφαση της κυβέρνησης Ερντογάν τον Νοέμβριο να κλείσει τα φροντιστήρια (Dershane) που προετοιμάζουν τους μαθητές για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, επικαλούμενη τον Νόμο περί Ομοιόμορφης Εκπαίδευσης και την ανάγκη για ίσες ευκαιρίες στον συναγωνισμό. Τα υπό κατάργηση φροντιστήρια θα έχουν τη δυνατότητα να μετατραπούν σε ιδιωτικά σχολεία, με κρατική ενίσχυση, αν χρειασθεί, για αυτή τη μετατροπή.
Η απόφαση αυτή αποτέλεσε το κερασάκι στην τούρτα για τον Γκιουλέν, μιας και τα φροντιστήρια αυτά αποτελούν ζωτικό πεδίο δράσης για το κίνημά του, όπως και η αστυνομία και η δικαιοσύνη. Δεν άργησε λοιπόν η αντίδραση του πανίσχυρου ιεροκήρυκα, η οποία μάλιστα ήταν ιδιαιτέρως εκκωφαντική.
Η αποκάλυψη του σκανδάλου με τις μίζες, που στόχο έχει μέλη της κυβέρνησης Ερντογάν, αλλά και τον ίδιο τον γιο του τούρκου πρωθυπουργού, αποτελεί απλώς μία επίδειξη ισχύος του Γκιουλέν, που έδειξε στον πρώην συνεργάτη του τις προθέσεις του, εάν ο τούρκος πρωθυπουργός συνεχίσει να τον πολεμά.
Το πώς θα ολοκληρωθεί η διαμάχη των δύο αντρών είναι άγνωστο, καθώς και από τον Ερντογάν δε λείπει η ισχύς, ωστόσο το σίγουρο είναι ότι οι δρόμοι τους έχουν χωρίσει και όπως όλα δείχνουν, δεν υπάρχει επιστροφή.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.