Παρακολούθησα αποσπασματικά την ανακοίνωση του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ στο Ζάππειο. Κατόπιν διάβασα αναλυτικά τις εξαγγελίες. Μέτρα εκ πρώτης όψεως σωστά, αυτονόητα και απ’ ό,τι φαίνεται κοστολογημένα. Η εξαγγελία έγινε ενώπιον ενός πλήθους πρωτοκλασάτων στελεχών σε μια αρκετά καθυστερημένη προσπάθεια να αποκρουστεί ο ακραίος λαϊκισμός, η ανηλεής προπαγάνδα, η κρυφή ατζέντα και τα χοντροκομμένα ψέματα του Μαξίμου. Πάντως, έστω και με καθυστέρηση, η αντιπολιτευτική μηχανή πήρε μπροστά, τεκμηριωμένα, σοβαρά, στοχευμένα, με το βλέμμα στραμμένο στην συγκράτηση της υποχώρησης του εδάφους κάτω από τα πόδια της μεγάλης πλειοψηφίας της κοινωνίας.
Από την άλλη, αυτή η αυτοβαυκαλιζόμενη εικόνα υγειονομικής σοβαρότητας, με καρέκλες σε επιδεικτική απόσταση (ακόμα και το Berliner Ensemble επέτρεψε τον χωρισμό των καθισμάτων και ανά δύο), σαν ένα βομβαρδισμένο επικοινωνιακό τοπίο, έχει αρχίσει να με προβληματίζει. Οι επιδημιολόγοι είναι οι τεχνοκράτες στους οποίους έχει παραχωρηθεί συγκυριακά ένα κομμάτι της εξουσίας με σκοπό να ελέγξουν την μετάδοση του ιού. Ωστόσο, η εστίαση άνοιξε, τα super markets ήταν πάντα γεμάτα κόσμο, πολλοί τομείς της οικονομίας δεν ανέστειλαν ποτέ τις εργασίες τους με εργαζόμενους να εργάζονται χωρίς εξαίρεση δίπλα-δίπλα, οι Εκκλησίες πορεύθηκαν και πορεύονται με τον δικό τους θεό. Παράλληλα, η συνεύρεση ατόμων σε σπίτια και σε δημόσιους χώρους δημιουργεί εκείνους τους θύλακες διασποράς που μία μαξιμαλιστική υγειονομική λογική θα ήθελε να αποφύγει ενώ οι κυβερνητικοί ημέτεροι εγκαινιάζουν και διασκεδάζουν με τους εκλογικούς πελάτες τους μαζικά με κάθε ευκαιρία. Τελικά, η απελπισμένη μάχη για την αποφυγή του μεγαλύτερου κραχ που γνώρισε η χώρα, ο σύμμαχος των υψηλών θερμοκρασιών, η ανάγκη αποσόβησης της έκρηξης των ψυχολογικών επιπτώσεων (που δεν θα φανούν τώρα αλλά σε βάθος χρόνου) και άλλων κοινωνικών εντάσεων έκαναν την ζυγαριά να κλίνει – και σωστά – προς την επανεκκίνηση της ζωής.
Έχει λεχθεί πολλάκις ότι ο ελληνικός λαός άκουσε τους ειδικούς και τήρησε ευλαβικά τα μέτρα. Έχει σημασία να δούμε ποιοί εκφράζουν αυτή την άποψη. Συνήθως είναι οι μιντιακοί ινστρούκτορες που επιβραβεύουν τον λαό ωσάν καλό και υπάκουο μαθητή. Είναι οι ίδιοι που ως τρόικα εσωτερικού επί μία δεκαετία, αντιμετώπισαν τους κατοίκους της χώρας σαν αμαθείς, ανεπίδεκτους και ατίθασους ιθαγενείς που δεν δέχονταν τα κελεύσματα της τρόικας εξωτερικού όταν αυτή ζητούσε αίμα. Είναι οι ίδιοι που τώρα περιμένουν στην γωνία να επικροτήσουν την πολιτική ανωμαλία της διενέργειας εκλογών των Σεπτέμβρη επειδή τάχα το πρόγραμμα της ΝΔ είναι άλλο από ένα ακόμα μνημόνιο που θα παρατείνει την ύφεση, την καθίζηση της αγοραστικής δύναμης και την εσωστρέφεια μιας ατροφικής οικονομίας.
Δεν διαθέτω στοιχεία όπως κάποια έρευνα ή μέτρηση γνώμης αλλά κάτι μου λέει – πείτε το ένστικτο, εικασία, υπόθεση εργασίας- ότι ο ελληνικός λαός δεν αντέδρασε με αυτόν τον αυτοπροστατευτικό τρόπο λόγω του πολιτικού muppet show Τσιόδρα και Χαρδαλιά. Από τέτοιες επικοινωνιακές καρικατούρες, από δίδυμα καλού και κακού μπάτσου, ο ελληνικός λαός έχει άλλωστε χορτάσει. Θα τολμήσω λοιπόν να πω ότι οι «Έλληνες», στο πέρασμα των δεκαετιών και των αιώνων από τη Βαυαροκρατία μέχρι το πελατειακό κράτος του Δηλιγιάννη και το εκσυγχρονιστικό σοκ του Τρικούπη και από τις δικτατορίες του Μεσοπολέμου και την Κατοχή μέχρι το ρουσφετολογικό σύστημα του ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ’80 και το νέο «εκσυγχρονιστικό» εγχείρημα Σημίτη, έχουν αναπτύξει ένα αίσθημα αυτοπροστασίας απέναντι στις αβελτηρίες ενός μονολιθικού κράτους, ενός γραφειοκρατικού τέρατος που ουδέποτε προσκάλεσε τους άμεσα ενδιαφερόμενους, δηλαδή τους πολίτες, να συμμετάσχουν στην (ανα)διαμόρφωσή του. Εκτιμώ ότι ο μέσος πολίτης φοβήθηκε το δημόσιο νοσοκομείο ίσως στον ίδιο βαθμό που φοβήθηκε και τον ιό. Θεώρησε ότι το ελληνικό δημόσιο νοσοκομείο είναι ένας τόπος πιο επικίνδυνος από το σπίτι του και τη γειτονιά του. Παρά την ενίσχυση της δημόσιας υγείας επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, το ελληνικό δημόσιο νοσοκομείο παρέμεινε ένας χώρος που περισσότερο στρεσάρει παρά καθησυχάζει.
Η φυσιολογική επιφύλαξη του μέσου Έλληνα πολίτη προς το κράτος ακολουθεί λίγο πολύ τα ίδια σχήματα σε μια περίοδο όπου κυβερνά μια κυβέρνηση που ως εκπεφρασμένο στόχο έχει να προσδέσει το κράτος σε ακόμα πιο αλλότρια και καταστροφικά συμφέροντα. Το νεοφιλελεύθερο σύστημα Μητσοτάκη και η ακροδεξιά σαμαρική πτέρυγα έχουν μία βασική κοινή επιδίωξη: την αποψίλωση του όποιου εναπομείναντος δικτύου προστασίας των αδυνάμων, των μη εχόντων. Και αυτή η κοινή καταστατική τους θέση είναι που έχει προς το παρόν απενεργοποιήσει της φυγόκεντρες δυνάμεις εντός της κυβερνητικής παράταξης. Αλλιώς θα είχε ήδη διασπαστεί.
Μέσα λοιπόν σε αυτή την εικονική πραγματικότητα όπου οι επιδημιολόγοι επιτρέπουν ή καλύτερα επιβάλλουν σε εργάτες να πάνε σε εργοστάσια, σε υπαλλήλους να εργαστούν σε super markets, σε κομμωτές και αισθητικούς να έρθουν στην πιο στενή δυνατή επαφή με πελάτες, σε σερβιτόρους να σερβίρουν με τα ίδια γάντια εκατοντάδες γεύματα και ροφήματα, η εικόνα ουσιαστικής κοινωνικής αποστασιοποίησης του ΣΥΡΙΖΑ στο Ζάππειο με προβληματίζει. Με προβληματίζει γιατί τελεί σε αντίθεση με τις δυνάμεις της κοινωνίας και της πραγματικής οικονομίας που ήδη έχουν αναγκαστικά ξεπεράσει τον φόβο και παλεύουν κοινωνικά, ψυχολογικά και οικονομικά να αποφύγουν την κατάρρευση. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να αντιμετωπίζει όλους τους παραπάνω σαν παράπλευρες απώλειες ενώ ο ίδιος συνεχίζει να ζει και να δρα σε μία υγειονομικά αλλά και κοινωνικά και πολιτικά αποστειρωμένη ζώνη. Και εξηγούμαι.
Οι «περίπου» κομματικές συνάξεις κορυφής τύπου «Ζαππείου», όπου ένας ηγέτης απευθύνεται σε ένα «περίπου» ακροατήριο, ικανοποιούν την εικόνα της πολιτικής όπως την ονειρεύεται η νέα μετακοροναϊκή εξουσία: θρυμματισμένες ομαδοποιήσεις παθητικών δεκτών που θυμίζουν αλλά δεν είναι πολιτικά ακροατήρια, άβουλες ομάδες που καταναλώνουν ένα μήνυμα το οποίο παύει να υφίσταται τη βάσανο της δημοκρατικής επεξεργασίας και κριτικής. Για το αν θα επικρατήσει αυτό το μοντέλο «παστεριωμένης πολιτικής επικοινωνίας», ευθύνη δεν θα φέρουν μόνο όσοι θα επωφεληθούν από αυτό, δηλαδή οι νεοφιλελεύθερες δυνάμεις, αλλά και όσοι τυχόν το αποδεχθούν ως νομοτέλεια, δηλαδή οι αντι-νεοφιλελεύθερες δυνάμεις.
Έτσι, αντί ο ΣΥΡΙΖΑ να προσπαθεί να δείξει καλό πρόσωπο στους επικοινωνιακούς του δημίους, η εξαγγελία των μέτρων που ούτως ή άλλως επρόκειτο να θαφτεί από τα κανάλια, θα μπορούσε να γίνει διαδικτυακά, με όλους μας περισσότερο παρόντες: και ουσιαστικά και σημειολογικά. Αν στην εποχή της ψηφιακής παντοκρατορίας εσύ επιμένεις να πολεμάς με αναλογικά σπαθιά, τότε αυτό εξελίσσεται σε παρωδία όταν τα σιδερένια σπαθιά υποκαθίστανται από ξύλινα. Εξάλλου, ποιον πολίτη εν έτει 2020 – και κυρίως ποιον άνθρωπο της ηλικίας του πρωθυπουργού – μπορεί πια να εμπνεύσει το γερασμένο «Ζάππειο» ως πεδίο παραγωγής πολιτικής, μετά από τόσες πολιτικές φρεναπάτες που κλήθηκε να πλαισιώσει (βλ. Ζάππειο 1,2 και 3 του Σαμαρά);
Στον αντίποδα, αυτές της μέρες, η νεολαία παραδίδει μαθήματα κοινωνικής σοβαρότητας στον γεροντικό αξιακό κώδικα του πολιτικού συστήματος. Οι συναθροίσεις ποινικοποιούνται και καταστέλλονται όταν δεν αφορούν σε εγκαίνια της Ομόνοιας. Οι καλλιτέχνες ξεπερνούν τον φόβο ως οφείλουν και αγωνίζονται με την φυσική τους παρουσία γιατί γνωρίζουν ότι η κοινωνική αποστασιοποίηση ήδη χρησιμοποιείται σαν όπλο για την καταστροφή τους. Δεν προτείνω επουδενί την επιπόλαια και επί τούτου αψήφιση επιστημονικών συστάσεων αλλά ο κομφορμισμός, το πολιτικό comme il faut για να υποδυθούμε τους καλούς μαθητές στους δασκάλους της νέας πολιτικής εποχής με ενοχλεί βαθιά. Τελικά, πόσο ακόμα θα περιμένουμε για να #logariastoume;
Άλλωστε, όταν κλείνουν οι κάμερες, η ζωή επανέρχεται με τον τρόπο που ξέρει η ίδια να κάνει. Τα στελέχη που παραβρέθηκαν στο Ζάππειο ενδεχομένως μετά να πήγαν να δειπνίσουν μαζί ή να πιουν ένα ποτό σε ένα κοινό τραπέζι. Τι πιο λογικό; Η αέναη αναπαραγωγή εικόνων τύπου «Ζαππείου» μόνο στόχο έχει να δείξει ότι η αντιπολίτευση είναι ο σοβαροφανής μαθητής μιας αδίστακτης εξουσίας που δεν διστάζει να εργαλειοποιήσει νεκρούς για να επιβάλει καταστροφικές πολιτικές. Κάποια στιγμή αυτή η επικοινωνιακή αυτοταπείνωση οφείλει να τελειώσει. Γιατί εκτός από επιδημιολόγους, αυτή η χώρα έχει και πολίτες που εκλέγουν κυβερνήσεις. Γιατί αυτή η χώρα έχει και πολίτες που είναι αδιανόητο να έχουν διαφύγει τον κίνδυνο του ιού για να βρεθούν αντιμέτωποι με τον κίνδυνο ενός νέου «Ελληνικού Τραύματος*» που αυτή τη φορά δεν θα αποτελέσει μια δεκαετή εξαίρεση αλλά τον κανόνα της νέας ζωής.
*«Το Ελληνικό Τραύμα», Αντώνης Ανδρουλιδάκης, Εκδόσεις Νησίδες
**Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτα στο tvxs
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.