Επιπόλαιος γυναικάς και πότης που “πήγε γυρεύοντας” ή απλά θύμα των πανίσχυρων κρατικών μηχανισμών της Σοβιετικής Ένωσης; Η απίστευτη ιστορία του Έντουαρντ Στρελτσόφ που φυλακίστηκε στα περιβόητα γκουλάγκ, ενός ποδοσφαιριστή που στα 18 του τον αποκαλούσαν “Πελέ της Ρωσίας”.
Ο Έντουαρντ Ανατόλιεβιτς Στρελτσόφ γεννήθηκε το 1937 στο Πέροβο, ένα προάστιο της Μόσχας, και ήταν γιος του Ανατόλι Στρελτσόφ, ενός στρατιωτικού καριέρας και της Σοφίας Φρόλοβνα. Μεγάλωσε χωρίς τον πατέρα του, ο οποίος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εγκαταστάθηκε στο Κίεβο, απώλεια οδυνηρή για τον Έντουαρντ, όπως θα πει αργότερα, με τον ίδιο να πιάνει δουλειά στα 13 του στο εργοστάσιο “Φρέισερ”, όπου εργαζόταν και η μητέρα του.
Εκεί άρχισε να παίζει ποδόσφαιρο, στην ομάδα του εργοστασίου, όταν το 1953 έπαιξε ένα φιλικό κόντρα στην ομάδα Νέων της Τορπέντο Μόσχας.Ο Στρελτσόφ εντυπωσίασε τον προπονητή των “ασπρόμαυρων”, Βασίλι Προβόρνοφ, ο οποίος φρόντισε αμέσως να τον πάρει στην ομάδα.
Στην πρώτη του σεζόν σημείωσε 4 γκολ, αλλά την επόμενη χρονιά τερμάτισε πρώτος σκόρερ στο πρωτάθλημα, πετυχαίνοντας 15 γκολ σε 22 ματς και παράλληλα κλήθηκε και στην Εθνική της Σοβιετικής Ένωσης σε ηλικία μόλις 18 ετών. Στο ντεμπούτο του, σε ένα φιλικό κόντρα στη Σουηδία σημείωσε χατ-τρικ σε ένα ημίχρονο και στο επόμενο φιλικό με την Ινδία έκανε πάλι χατ-τρικ!
Όπως ήταν φυσικό πήρε μέρος στους Ολυμπιακούς της Μελβούρνης το 1956, όντας ο σταρ της ομάδας και ήταν αυτός που με δικό του γκολ την έστειλε στον τελικό στον ημιτελικό με τη Βουλγαρία. Εξαιτίας μιας ακατανόητης απόφασης του προπονητή του, Γκαβρίλ Κατσάλιν, ο Στρελτσόφ δεν αγωνίστηκε στον τελικό με τη Γιουγκοσλαβία, επειδή ο παρτενέρ του στην επίθεση και συμπαίκτης του στην Τορπέντο, Βαλεντίν Ιβάνοφ, τραυματίστηκε στον ημιτελικό και ο Κατσάλιν ήθελε το επιθετικό του δίδυμο να είναι και συμπαίκτες στο σύλλογο!
Η Σοβιετική Ένωση πάντως πήρε το χρυσό μετάλλιο νικώντας με 1-0 και όταν ο Νικίτα Σιμονιάν πρόσφερε στον Στρελτσόφ το μετάλλιο του, αυτός αρνήθηκε λέγοντας πως “θα πάρω στο μέλλον άλλα μετάλλια”… Τη χρονιά εκείνη ο Στρελτσόφ πήρε 7 ψήφους στον καινούριο τότε θεσμό της “Χρυσής Μπάλας”.
Η καριέρα του στο μεταξύ πήγαινε από το καλό στο καλύτερο. Σκόραρε στο 2-0 της Σ.Ένωσης επί της Πολωνίας που έστειλε τους Σοβιετικούς στο Μουντιάλ του 1958 στη Σουηδία, με την Τορπέντο το 1957 πέτυχε 12 γκολ σε 15 ματς και ήταν πάλι στους διεκδικητές της “Χρυσής Μπάλας”, παίρνοντας 12 ψήφους. Στις αρχές του 1958 είχε φτάσει τα 18 γκολ σε 20 ματς με την εθνική, και είχε 5 γκολ στα πρώτα 8 ματς της σεζόν με την Τορπέντο.
Ο 21χρονος Στρελτσόφ ήταν ο απόλυτος σταρ -με τα δεδομένα της εποχής- στη Σοβιετική Ένωση, ενώ η εξωγηπεδική του ζωή θύμιζε ροκ σταρ. Γυναικάς και πότης, με κούρεμα “τέντι μπόι” είχε μπει στο μάτι της κομματικής νομενκλατούρας που δεν αντιμετώπιζε διόλου θετικά το “σταριλίκι” του…
Μέσα σ’ όλα, τα κουτσομπολιά της εποχής έλεγαν πως είχε σχέση με τη 16χρονη Σβετλάνα Φούρτσεβα, κόρη της πρώτης γυναίκας-μέλους της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚ, Εκατερίνα Φούρτσεβα. Το 1957 στο χορό του Κρεμλίνου προς τιμήν της κατάκτησης του χρυσού μεταλλίου στους Ολυμπιακούς της Μελβούρνης, η μητέρα της Φούρτσεβα του είπε πως θα έπρεπε να παντρευτεί την κόρη της…
“Έχω ήδη αρραβωνιαστικιά και δεν πρόκειται να την παντρευτώ” απάντησε ο Στρελτσόφ, ενώ μαρτυρίες τον ήθελαν να λέει αργότερα, όντας πιωμένος, πως “δεν θα παντρευτώ ποτέ αυτή τη μαϊμού!” ή κατ’ άλλους πως “καλύτερα να με κρεμάσουν, παρά να την παντρευτώ”, γελοιοποιώντας τη Φούρτσεβα, η οποία ήταν εκ των στενότερων συνεργατών του Νικίτα Χρουστσόφ…
Όντως, ο Στρελτσόφ είχε μυστικά αρραβωνιαστεί την Άλια Ντεμένκο πριν φύγει για τους Ολυμπιακούς και παντρεύτηκαν στις 25 Φεβρουαρίου του 1957. Ο άτυχος παίκτης είχε μπει πλέον στη “μαύρη λίστα” για έναν επιπρόσθετο λόγο: Γαλλικές και σουηδικές ομάδες ενδιαφέρονταν να τον αποκτήσουν, μετά από κάποιες τουρνέ που είχε κάνει με την Τορπέντο στο εξωτερικό.
Ο φάκελος του στο ΚΚ έγραφε χαρακτηριστικά: “Σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πηγές, ο Στρελτσόφ είπε σε έναν φίλο του πως είχε μετανιώσει που επέστρεψε στη Σοβιετική Ένωση από το εξωτερικό.” Όταν αποβλήθηκε σε ένα ματς στην Οδησσό τον Απρίλιο του 1957, η επίσημη αθλητική εφημερίδα του Κόμματος, η “Σοβιέτσκι Σπορτ” δημοσίευσε ένα άρθρο με τον τίτλο “Αυτός δεν είναι ήρωας”, όπως και γράμματα, υποτίθεται, πολιτών που περιέγραφαν τον Στρελτσόφ σαν “παράδειγμα των κακών του δυτικού ιμπεριαλισμού”…
Η αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει…
Μια εβδομάδα μετά από ένα φιλικό με την Αγγλία στο πλαίσιο της προετοιμασίας για το Μουντιάλ του 1958, ο Στρελτσόφ πήγε σε ένα πάρτι ενός Σοβιετικού αξιωματούχου, του Εντουαρντ Καραχάνοφ, καθώς εκείνη τη μέρα είχαν ρεπό, αλλά την επόμενη μέρα έπρεπε να παρουσιαστούν στο προπονητικό κέντρο μια συγκεκριμένη ώρα.
Ο Στρελτσόφ και άλλοι δύο συμπαίκτες του, οι Ογκόνκοφ και Τατούσιν, αγνόησαν τον κανονισμό, καθώς όλοι τους ήταν στο πάρτι. Παρούσα εκεί ήταν και μια 20χρονη, η Μαρίνα Λεμπέντεβα, την οποία δεν γνώριζε ο Στρελτσόφ.
Την επόμενη μέρα η είδηση έσκασε σαν βόμβα! Ο Στρελτσόφ και οι δύο συμπαίκτες του συνελήφθησαν με την κατηγορία του βιασμού της Λεμπέντεβα! Ο δημοσιογράφος Κέβιν Ο’ Φλιν, που ασχολήθηκε εκτεταμένα με την υπόθεση, έχει γράψει πως άπαντες είχαν πιει τόσο πολύ που ακόμα και η κατάθεση της Λεμπέντεβα ήταν γεμάτη αοριστίες και αντιφάσεις.
Πολλά χρόνια αργότερα, μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, ο Κατσάλιν είχε πει σε μια συνέντευξη ότι είχε δοθεί “άνωθεν” εντολή να μη βοηθήσουν τον παίκτη. Η αστυνομία, σύμφωνα με τον Κατσάλιν, είχε πάρει εντολές από τον ίδιο τον Χρουστσόφ και φυσικά τη Φούρτσεβα.
Σε μια συνέντευξη του το 2006, ο τότε συμπαίκτης του, Νικίτα Σιμονιάν, είχε πει πως ο Στρελτσόφ έγραψε στη μητέρα του πως “κατηγορούταν για να καλύψει κάποιον άλλον”.
Ο Σρελτσόφ και η Λεμπέντεβα κοιμήθηκαν μαζί, είπε ο Σιμονιάν, αλλά δεν πίστευε ότι το ραντεβού τους ήταν στημένο, αλλά δεν ήταν και βέβαιος αν την είχε βιάσει. «Το πιθανότερο είναι πως έκαναν συναινετικό σεξ και το σύστημα το μετέτρεψε σε βιασμό».
Εν τούτοις, στην ίδια συνέντευξη ο Σιμονιάν παρουσίασε φωτογραφίες των Στρελτσόφ και Λεμπέντεβα κατά τη διάρκεια της δίκης και σε μία από αυτές, το πρόσωπο του παίκτη της Τορπέντο είχε τρεις παράλληλες γρατσουνιές από τη μύτη ως το μάγουλο.
“Είναι πιθανό οι φωτογραφίες αυτές να κατασκευάστηκαν ή οι γρατσουνιές να έγιναν αργότερα”, σχολίασε ο Τζόναθαν Γουίλσον, δημοσιογράφος και συγγραφέας του εξαίρετου βιβλίου “Behind the Curtain: Travels in Eastern European Football”, που ασχολήθηκε διεξοδικά με το θέμα.
Η Άλια, σύζυγος του Στρελτσόφ, λίγο μετά τη δίκη κατέθεσε αίτηση διαζυγίου, ενώ στο δικαστήριο δεν εμφανίστηκε κανένας μάρτυρας υπεράσπισης πλην των συμπαικτών του, Ογκόνκοφ και Τατούσιν που ήταν στο μοιραίο πάρτι.
Ο δικηγόρος του Στρελτσόφ τον συμβούλευσε να δηλώσει ένοχος, προκειμένου να μη χάσει τη θέση του στην Εθνική. Τα πράγματα φυσικά δεν εξελίχτηκαν έτσι… Ο παίκτης καταδικάστηκε σε 12ετή κάθειρξη στα διαβόητα Γκουλάγκ της Σιβηρίας.
Περίπου 100.000 εργάτες από το εργοστάσιο της αυτοκινητοβιομηχανίας “Ζil” στη Μόσχα, την έδρα της Τορπέντο, σκόπευαν να κάνουν διαμαρτυρία έξω από το δικαστήριο, αλλά δεν πρόλαβαν.
Στο μεταξύ, οι Ογκόνκοφ και Τατούσιν τιμωρήθηκαν με 3 χρόνια αποκλεισμό από κάθε ποδοσφαιρική δραστηριότητα και δια παντός από την Εθνική ομάδα. Στα Γκουλάγκ, ο Στρελτσόφ υπέφερε τέτοια βασανιστήρια από συγκρατούμενους του που έμεινε 4 μήνες στο νοσοκομείο! Το σύστημα πάντως χρησιμοποίησε τον παίκτη, βάζοντας τον να παίζει ποδόσφαιρο για να κατευνάζει τα πνεύματα.
“Αγαπούσαμε τον Στρελτσόφ, πιστεύαμε ότι θα επιστρέψει στο ποδόσφαιρο, κι όχι μόνο εμείς”, ανέφερε ο συγκρατούμενος του, Ιβάν Λουκιάνοφ.
Με παρέμβαση του Λεονίντ Μπρέζνιεφ, ο Στρελτσόφ αποφυλακίστηκε τελικά το 1963, πέντε χρόνια μετά και αφού δεν μπορούσε να παίξει ποδόσφαιρο, έπιασε δουλειά στο εργοστάσιο “Zil”, ενώ παράλληλα σπούδαζε μηχανικός αυτοκινήτων σε τεχνικό κολλέγιο.
Παίζοντας στην ομάδα του εργοστασίου προσέλκυε τα πλήθη κατά χιλιάδες στους αγώνες που έπαιρνε μέρος. Το 1964 σε ένα ματς στο Γκόρκι, ο προπονητής της ομάδας έλαβε άνωθεν εντολές να μην χρησιμοποιήσει τον Στρελτσόφ. Το πλήθος εξοργίστηκε και απειλούσαν να κάψουν το γήπεδο, φωνάζοντας το όνομά του!
Όταν το 1964 ο Μπρέζνιεφ διαδέχτηκε τον Χρουστσόφ έλαβε ένα γράμμα με δεκάδες χιλιάδες υπογραφές, ανάμεσα τους ήρωες της Επανάστασης και μέλη του Κόμματος, που τον παρακαλούσαν να αρθεί η απαγόρευση για τον Στρελτσόφ και να επανέλθει κανονικά στα γήπεδα.
Ορισμένα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής φοβόντουσαν πως μια πιθανή επιστροφή του Στρελτσόφ στην Τορπέντο, που ταξίδευε στη Δυτική Ευρώπη, θα οδηγούσε σε διεθνές επεισόδιο, αλλά ο Μπρέζνιεφ ήρε τελικά την απαγόρευση λέγοντας ότι ο Στρελτσόφ από τη στιγμή που ήταν ελεύθερος μπορούσε να εξασκήσει το επάγγελμα του.
Ο Στρελτσόφ έκανε θριαμβευτικό come back το 1965 σημειώνοντας 12 γκολ σε 26 αγώνες και οδηγώντας την Τορπέντο στο πρωτάθλημα, ενώ το 1967 επέστρεψε και στην εθνική ομάδα, οπότε και ψηφίστηκε “ποδοσφαιριστής της χρονιάς”, όπως και το 1968!
Το 1969 “κρέμασε τα παπούτσια του” σε ηλικία 33 ετών και με έξοδα της Τορπέντο σπούδασε προπονητής, ενώ ανέλαβε για λίγο την ομάδα και το 1982 έγινε τεχνικός στην ομάδα Νέων. Πέθανε το 1990 από καρκίνο του φάρυγγα. Σύμφωνα με την πρώτη του γυναίκα, την Άλια, η αρρώστια ήταν αποτέλεσμα του ραδιενεργού φαγητού που έτρωγε στα γκουλάγκ… Η Μαρίνα Λεμπέντεβα, η γυναίκα την οποία κατηγορήθηκε πως βίασε εθεάθη το 1997 να αφήνει λουλούδια στον τάφο του ανήμερα της επετείου του θανάτου του…
Μετά θάνατον, το 2006 του απονεμήθηκε το χρυσό μετάλλιο των Ολυμπιακών Αγώνων του 1956. Παράλληλα, το γήπεδο της Τορπέντο φέρει το όνομά του, ενώ το άγαλμα του κοσμεί τόσο το στάδιο της ομάδας του, όσο και το “Λουζνίκι” στη Μόσχα.
Η υπόθεση του “Ρώσου Πελέ” δεν εξιχνιάστηκε ποτέ… Κάποιοι είπαν πως έπεσε θύμα της KGB, επειδή είχε αρνηθεί να πάει στην Ντιναμό Μόσχας, άλλοι ότι το Κόμμα ήταν δυσαρεστημένο μαζί του λόγω του “σταρ σύστεμ” που είχε δημιουργηθεί γύρω του. Θύτης ή θύμα, αθώος ή ένοχος ο Έντουαρντ Στρελτσόφ παραμένει ένας θρύλος του ρωσικού ποδοσφαίρου!
Αναδημοσίευση από το othersidefootball.com
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.