Κάθε χρόνο θυμόμαστε την εξέγερση του Πολυτεχνείου μέσα από τον τριήμερο εορτασμό στο κεντρικό κτίριο του Πολυτεχνείου στην Πατησίων, εκεί που τα τανκς εισέβαλαν και κατέστειλαν τον αγώνα των φοιτητών για Ψωμί- Παιδεία-Ελευθερία. Τι πραγματικά όμως γνωρίζουμε για τα γεγονότα και τους πρωταγωνιστές του Πολυτεχνείου;
Το 3pointmagazine.gr ζήτησε από τις Ακυβέρνητες Πολιτείες και τις Εκδόσεις των Συναδέλφων να διαλέξουν μερικά βιβλία που αφηγούνται γνωστές και άγνωστες ιστορίες που αφορούν το μεγάλο αυτό ιστορικό γεγονός που στιγμάτισε μια ολόκληρη εποχή αλλά και ολόκληρες γενιές, σηματοδοτώντας την αλλαγή για μια κοινωνία με αίτημα περισσότερη δημοκρατία και ελευθερία. Ένα αίτημα που είναι επίκαιρο ακόμη και σήμερα…
Οι Ακυβέρνητες Πολιτείες, το αυτοδιαχειριζόμενο συνεργατικό βιβλιοπωλείο στη Θεσσαλονίκη προτείνει:
1. Θάλαμος Ανανήψεως: Μικρά Ασία, Πολυτεχνείο, Κύπρος, Μνημόνια – Πέπη Ρηγοπούλου
Εκδ. Ταξιδευτής
Η Πέπη Ρηγοπούλου ήταν φοιτήτρια στα γεγονότα του Πολυτεχνείου και μάλιστα από αυτούς που βρίσκονταν μπροστά στην πόρτα όταν εισέβαλε το τανκς. Η μαρτυρία της και το βίωμά της, όπως το εξομολογείται στο βιβλίο της -για πρώτη φορά δημόσια- αποτελεί ένα πολύτιμο ντοκουμέντο για τις νεότερες και όχι μόνο γενιές.
Στο βιβλίο της Πέπης Ρηγόπουλου “Θάλαμος ανανήψεως” συνυπάρχουν το βίωμα, το ντοκουμέντο και το λογοτεχνικό αφήγημα που σεβόμενο την πραγματικότητα υπακούει στην δομή και τους κανόνες της μυθοπλασίας.
Οριζόντιες διαδρομές από το χειρουργείο προς τον θάλαμο ανανήψεως. Ξανά και ξανά. Ανάνηψη, ανάδυση της μνήμης. Επιστροφή του απαγορευμένου: Μια οικογένεια, από τις πολλές που περιμένουν να ακούσουν από το ραδιόφωνο τα νέα των αγνοουμένων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Παιδιά που προσπαθούν στα χρόνια μετά τον εμφύλιο να συλλαβίσουν στα πρόσωπα των “μεγάλων” τα ίχνη του ξεριζωμού από την Ιωνία, να καταλάβουν πως αυτός σφράγισε όσους επέζησαν ή εκείνους που ζουν, αληθινοί και φανταστικοί, μόνο στην αφήγηση. Τα λεηλατημένα χρόνια μετά, μια πορεία στην Αλμυρά Έρημο της δικτατορίας. Ο φόβος των πολλών, η δύσκολη αντίσταση των λίγων και έπειτα το Πολυτεχνείο. Τραύμα και θαύμα μιας ελευθερίας που την ζεις στιγμή την στιγμή. Ακολουθεί ο κόσμος των νοσοκομείων, μια δημοκρατία του πόνου όπου τα σώματα διδάσκονται καρτερία και αλληλεγγύη. Μεταπολίτευση. Οι δίκες. Αυτή του Πολυτεχνείου, οργανωμένη έτσι που να αγγιχτούν μόνον όσες αλήθειες δεν ανατρέπουν τα στερεότυπα. Και η άλλη, αυτή που δεν έγινε ποτέ: Αυτή για το πραξικόπημα, την εισβολή και την κατοχή στην Κύπρο, η σιωπή για τους νέους αγνοούμενους. Καθώς τα χρόνια περνούν, η Μεταπολίτευση ως εξουσία οργανώνει την “αξιοποίηση” και παράγει την απαξίωση της εξέγερσης. Ώσπου η Ελλάδα παραδίδεται στην δικτατορία των Μνημονίων. Αμαχητί από τις ηγεσίες, με σπαραγμό για τον κόσμο που συνθλίβεται κι όμως ελπίζει σε μια έσχατη μεταμόρφωση της ανάνηψης σε μήνυμα ελευθερίας.
2. Το μελάνι φωνάζει: 17 ΝΟΕΜΒΡΗ 1973 στην Λογοτεχνία (ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ – ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΗΛΙΑΣ ΓΚΡΗΣ)
ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ – Εκδ.Γαβριηλιδης
Σε μέρες που η κοινωνία βολοδέρνει χειμαζόμενη, το Πολυτεχνείο παραμένει μείζον παράδειγμα και παρακαταθήκη της τιμής και υπερηφάνειας όλων εκείνων που αντιστάθηκαν και αντιστέκονται. Από το μαθητή Διομήδη Κομνηνό, που πρόταξε τα γυμνά στήθη του κι έπεσε νεκρός το βράδυ εκείνης της Παρασκευής, μέχρι τις φοιτήτριες και τους φοιτητές από τον εικοσάχρονο Μιχάλη Μυρογιάννη και την εν ψυχρώ δολοφονία του μέχρι τους υπαλλήλους και τους εργάτες, όλες και όλοι μετείχαν σε μια θαυμαστή διαδικασία αυτοπραγμάτωσης. Και αν σε πολλούς, προικισμένους με ανιδιοτέλεια και ακεραιότητα, μες στα χρόνια καταστάλαξε μια πικρή δόση ματαίωσης, ήρθαν κι ακόμα έρχονται ποιητές και πεζογράφοι μας για να διασώσουν τα απομεινάρια από την αληθινή ιστορία του.
Σαράντα χρόνια από την εξέγερση, “ΤΟ ΜΕΛΑΝΙ ΦΩΝΑΖΕΙ: Η 17η Νοέμβρη στη λογοτεχνία”, αναθεωρημένο και συμπληρωμένο, διατηρεί τη στιβαρότητα της συλλογικής μνήμης όπως αυτή μετουσιώθηκε σε λόγο.
Εκατόν δώδεκα ποιητές και πεζογράφοι -όπως οι ποιητές Νικηφόρος Βρεττάκος, Γιώργος Βαφόπουλος, Νίκος Γκάτσος, Λίνα Κάσδαγλη, Τζένη Μαστοράκη, Λευτέρης Πούλιος, Γιάννης Ρίτσος, Τάκης Σινόπουλος, Κυριάκος Χαραλαμπίδης κ.ά., και όπως οι πεζογράφοι Έλλη Αλεξίου, Βασίλης Βασιλικός, Μάρω Δούκα, Λιλή Ζωγράφου, Γιώργος Ιωάννου, Νίκος Κάσδαγλης, Φώντας Κονδύλης, Μαργαρίτα Λυμπεράκη, Κωστούλα Μητροπούλου, Κώστας Ταχτσής, Ευγενία Φακίνου, Νίκος Χουλιάρας κ.ά.- με τη σφραγίδα της άξιας γραφής τους, καταθέτουν τη μαρτυρία της εξέγερσης που, ενώ υπονομεύθηκε πανταχόθεν και παραχαράχθηκε, άντεξε και κατέστη, δίπλα στην Εθνική Αντίσταση, το απαύγασμα του αγωνιστικού φρονήματος.
Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων, οι πρώτες συνεργατικές εκδόσεις με έδρα την Αθήνα ξεχωρίζουν:
1. Ανθρωποφύλακες – Περικλής Κοροβέσης
Εκδόσεις των Συναδέλφων
Μια συγκλονιστική μαρτυρία, ενός ανθρώπου που υπέφερε από τα βασανιστήρια της χούντας – μια αδυσώπητη καταγγελία ενάντια στην καταπίεση, τον φασισμό, τη βία της εξουσίας. Ένα ντοκουμέντο επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε.
Έχουμε μπει πια σε μια σκοτεινή εποχή και ίσως τα χειρότερα να μην τα έχουμε δει ακόμα. Η τάξη του κόσμου έχει διασαλευτεί. Οι προτάσεις σωτηρίας που εμφανίζονται, με τη μορφή του Εθνικισμού και του Φυλετισμού, είναι ακόμα ένα βήμα προς το βάραθρο. Και δεν είναι μόνο η οικολογική καταστροφή του Πλανήτη και το κατά πόσο θ’ αντέξει ακόμη αυτή η Γη. Ούτε η φτώχεια και η αθλιότητα που έχουν κατακτήσει σχεδόν τα 4/5 του παγκόσμιου πληθυσμού. Πάνω απ’ όλα αυτά, εγώ, με την ταπεινή μου γνώμη, θεωρώ την πιο μεγάλη απειλή της ζωής στον πλανήτη μας την αδιαφορία.
Π. K.
2. Λαμόγια στο χακί: Οικονομικά «θαύματα» και θύματα της χούντας – Διονύσης Ελευθεράτος
Εκδόσεις Τόπος
Ένας δικτάτορας διαμένει στη βίλα του Ωνάση με την «ευγενική χορηγία»… της ΔΕΗ. Ένα «ιερό» Ταμείο αφήνει εκατοντάδες εκατομμύρια δραχμών να «αναληφθούν εις τους ουρανούς», ή μάλλον να παραληφθούν από «εθνοσωτήρες» κολλητούς. Μια αμερικανική εταιρεία καμαρώνει επειδή εισπράττει άφθονα χρήματα του ελληνικού κράτους, χωρίς να κάνει απολύτως τίποτε. Ελληνικές τράπεζες χρηματοδοτούν την «κατασκευή» τρακτέρ στη Θεσσαλονίκη, αλλά αυτά εισάγονται από την Αυστρία! Μαύρα κρέατα κατακλύζουν για δυο -και πλέον- χρόνια την αγορά. Τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα τετραπλασιάζονται, τα βιομηχανικά κέρδη πολλαπλασιάζονται, η φορολογία των πλοιοκτητών σχεδόν εκμηδενίζεται. Η «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών», γράφει, όντως, ιστορία…
Την οικονομική, εισοδηματική και κοινωνική πολιτική της χούντας, από την «επίπλαστη ευημερία» του 1967-71 έως την πλήρη απομυθοποίηση του 1973-74, εξετάζει ο Διονύσης Ελευθεράτος στο νέο του βιβλίο. Σε αυτό «παρελαύνουν», όχι μόνο εύγλωττα στατιστικά στοιχεία, αλλά και σκάνδαλα όλων των ειδών, ιλιγγιώδη «θαλασσοδάνεια», κερδισμένοι και χαμένοι, «τζάκια» και «καμένοι». Συμβάσεις που κάνουν τη λέξη «χαριστική» να ηχεί ανεπαρκέστατη. Νομοθετήματα και εξαγγελίες που θαρρείς πως αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης της εργασιακής «τάξης πραγμάτων» την οποία γνώρισε -δεκαετίες αργότερα- η Ελλάδα των Μνημονίων.
«Παρελαύνουν», επίσης, λόγια και γραπτά των ίδιων των κορυφαίων στελεχών του καθεστώτος. Βιτριολικές επιστολές προς τον Γ. Παπαδόπουλο, «αλληλομαχαιρώματα» και καταγγελίες, εκθέσεις της ΚΥΠ που «φακέλωνε» τους πρωταγωνιστές του ατελείωτου γλεντιού των «δανεικών κι αγύριστων» – τόσο τους δότες, όσο και τους παραλήπτες. Κι ακόμη, διενέξεις των οικονομικών «εγκεφάλων» της δικτατορίας, για το τι έφταιξε που θρυμματίστηκε το πολυδιαφημισμένο -από τους ίδιους- «θαύμα», προτού καν καταφθάσει στην Ελλάδα το μεγάλο ωστικό κύμα της διεθνούς κρίσης του 1973.
Μια έρευνα με έντονο άρωμα εποχής και συγκρίσεις των «αμέσως πριν» με τα «αμέσως μετά», μια διεισδυτική ματιά στα οικονομικά της δικτατορίας, με τρόπο που λαμβάνει υπόψη τις «συντεταγμένες» της σύγχρονης εποχής, αλλά και πολλούς από τους «πάγιους» ακροδεξιούς μύθους για την περίοδο εκείνη.
Και ένα βιβλίο με αυθεντικό αρχειακό υλικό είναι αυτό που προτείνουν από κοινού τα δυο αυτοδιαχειριζόμενα εγχειρήματα στο χώρο του βιβλίου:
40 χρόνια από το Πολυτεχνείο: Ο δρόμος του Νοέμβρη είναι επαναστατικός
Εκδ. Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Εικόνες της εξέγερσης. Μια συλλογή 16 φωτογραφιών για να κρατάμε τη μνήμη ζωντανή.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.