Οι επιλεκτικές απαντήσεις της Λίνας Μενδώνη

(Με αφορμή την απάντηση του Γραφείου Τύπου του ΥΠΠΟΑ στην εφημερίδα Libération)

Aν κάποιος θέλει να πάρει απαντήσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, μάλλον πρέπει να δώσει συνέντευξη στην Libération. Δεν εξηγείται αλλιώς γιατί το ΥΠΠΟΑ δεν έχει απαντήσει στις ανακοινώσεις του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, που θέτουν όλα τα επιστημονικά και τα θεσμικά ζητήματα για το έργο στην Ακρόπολη. Δεν έχει απαντήσει στην ανακοίνωση του ελληνικού τμήματος του ICOMOS για το ίδιο θέμα. Δεν έχει απαντήσει στους Έλληνες και ξένους επιστήμονες που υπέγραψαν την έκκληση «Ακρόπολη ΣΟΣ-Για τις διαστρώσεις στην Ακρόπολη». Δεν απάντησε ούτε σε διεθνή περιοδικά κι εφημερίδες που κάλυψαν το θέμα, όπως η Le Monde, η Le Figaro, το Smithsonian Magazine, τη The National Herald. Όπως δεν έχει απαντήσει στην καταγγελία για τους τρεις αρχαίους λιθόπλινθους που “ξυρίστηκαν” «με εντολή Υπουργού» στην Ακρόπολη. Η λογική είναι «για ό,τι δεν μιλάει το Γραφείο Τύπου είναι σαν να μην υπάρχει» -κι αυτό δεν αφορά μόνο την Ακρόπολη αλλά και άλλα πολύ σοβαρά θέματα, όπως οι ενέργειες της Υπουργού για συγκάλυψη του (διαχρονικού) σκανδάλου του Ταμείου Αλληλοβοήθειας Υπαλλήλων ΥΠΠΟΑ, του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και άλλων παρόμοιων.

Τότε γιατί απάντησε ειδικά στη Libération; Τι ήταν αυτό που ενόχλησε ειδικά στο δημοσίευμα της Libération με αποτέλεσμα το ΥΠΠΟΑ να απαντήσει με επιστολή 2.095 λέξεων σε ένα δημοσίευμα 910 λέξεων, απαιτώντας μάλιστα οι απόψεις του Υπουργείου «να φιλοξενηθούν, όπως στοιχειωδώς επιβάλλει  ο κώδικας της δημοσιογραφικής δεοντολογίας»; Αυτό που ενόχλησε στο ρεπορτάζ του Fabien Perrier είναι ακριβώς αυτό: ότι ήταν ρεπορτάζ. Σε αντίθεση με τις άλλες εφημερίδες του εξωτερικού, που μετέφεραν τις αντιδράσεις, ο κ. Perrier, χρόνια ανταποκριτής στην Ελλάδα και γνώστης της ελληνικής πραγματικότητας, έκανε πλήρες ρεπορτάζ. Διάβασε τη Μελέτη που κατατέθηκε για το έργο, είδε τα σχέδια, διάβασε την απόφαση έγκρισης του έργου και τους όρους της, διάβασε τη Σύμβαση του έργου, ανέβηκε ο ίδιος στην Ακρόπολη, συνομίλησε ακόμη και με την Διευθύντρια της UNESCO Mechtild Rössler για να λάβει την απάντηση ότι «ενημερώθηκε από τρίτα μέρη σχετικά με το έργο που πραγματοποιήθηκε στο μνημείο που ανήκει στην Παγκόσμια Κληρονομιά» (αυτό κι αν ενόχλησε!). Αυτό που δεν έκαναν πλείστοι όσοι δημοσιογράφοι των (εγχώριων) εφημερίδων[i] της λίστας Πέτσα ή δημοσιολογούντες γύρω από το έργο.

Η απάντηση του ΥΠΠΟΑ στην γαλλική εφημερίδα καταφέρεται με ανοίκεια (για ανακοίνωση Υπουργείου) οξύ τρόπο ενάντια στον ίδιο τον ανταποκριτή F. Perrier επειδή… τόλμησε να κάνει κανονικό ρεπορτάζ. Η επιστολή δεν μοιάζει τόσο με διάψευση, όσο με κάλεσμα για διακοπή της συνεργασίας με τον δημοσιογράφο. Όταν όμως μιλάμε για τα ήθη της Υπουργού Πολιτισμού και της επικοινωνιακής της συμβούλου, τίποτα δεν είναι πλέον ανοίκειο. Το γνωρίζουν και όσοι έχουν δεχτεί τα αντίστοιχα… (μη) φιλικά τηλεφωνήματα της Α. Παναγιωταρέα, άμισθης επικοινωνιακής συμβούλου της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού. Ε, τώρα θα το μάθει και η Libération -γιατί όχι; Κι ελπίζω να μάθει και το Γραφείο Τύπου του ΥΠΠΟΑ ότι υπάρχουν και ΜΜΕ που δουλειά τους είναι να ελέγχουν τα πεπραγμένα των κυβερνήσεων κι όχι να τα λιβανίζουν -αν θέλουμε να μιλάμε για “δημοσιογραφική δεοντολογία” την οποία το ίδιο τολμά να επικαλείται…

Αυτό που είναι όμως ιδιαίτερα οικείο είναι η διαστροφή της πραγματικότητας, στην οποία διαπρέπει το Γραφείο Τύπου του ΥΠΠΟΑ. Παρόλ’ αυτά, επειδή τη διοικητική και την επιστημονική συζήτηση το ΥΠΠΟΑ έχει αποφασίσει να την υποκαταστήσει το ΥΠΠΟΑ με τα Δελτία Τύπου, ας ανοίξουμε τον διάλογο έστω και έτσι.

Πόσες διαστρεβλώσεις χωράνε σε 2.095 λέξεις;

Λέει λοιπόν το ΥΠΠΟΑ: «Το ρεπορτάζ ασχολείται με το έργο των νέων διαστρώσεων στην Ακρόπολη. Αποσιωπά ότι πρόκειται για την αντικατάσταση των παλαιών (1977-2004-2012) τσιμεντένιων διαστρώσεων της οδού Παναθηναίων με νέες από αρχιτεκτονικό σκυρόδεμα, καθώς και για τη συντήρηση των υφιστάμενων διαδρομών, που εκκρεμούσε από το 2018».   

Οι παλιές διαστρώσεις πράγματι φτιάχτηκαν το 1977[ii] και επιδιορθώθηκαν σε διάφορες περιόδους –σύμφωνα με το ΥΠΠΟΑ το 2004 και το 2012 (για το 2018 πάλι, ποιος να ξέρει τι εννοούν!). Ακούσατε το 2004 και το 2012 [iv] να γίνει κάποια φασαρία για την επιδιόρθωση των υφιστάμενων διαστρώσεων; Όχι. Γιατί; Γιατί τότε πράγματι έγινε επιδιόρθωση των παλιών διαστρώσεων του Τραυλού (οι οποίες όντως έχρηζαν και τώρα επιδιόρθωσης κι ακόμη καλύτερα αντικατάστασης με πιο συμβατά υλικά, που πλέον έχουμε στην διάθεσή μας εν έτει 2021). Δεν έχουμε πάθει ομαδική παράκρουση όσοι και όσες –μεταξύ αυτών και άνθρωποι που έχουν δουλέψει χρόνια στην Ακρόπολη- βλέπουμε διαφορετικές διαστρώσεις, ενώ το ΥΠΠΟΑ επιμένει να ψεύδεται ότι είναι οι ίδιες. Γιατί οι νέες διαστρώσεις (αυτές που σήμερα έχουν στρωθεί στην α΄ φάση του έργου και αυτές που επιμένει το ΥΠΠΟΑ ότι θα συνεχίσει να στρώνει υλοποιώντας τη β΄ φάση του έργου!) ως σύνολο δεν έχουν καμία σχέση με τις διαστρώσεις Τραυλού ως προς την έκταση, τον όγκο τους, τη σχέση τους με το περιβάλλον και τα μνημεία του βράχου και το οπτικό τους αποτέλεσμα. Το τραγικό είναι ότι ελάχιστη σχέση έχουν και με την Μελέτη, με βάση την οποία εγκρίθηκαν και υλοποιήθηκαν!

Επειδή λοιπόν μια φωτογραφία είναι 1000 λέξεις, ας δούμε τη σύγκριση:

Διαδρομή Προπύλαια-Παρθενώνας (Διαδρομή Β-Β1-Β2-Β3 στη Μελέτη)

Πάνω: η παλιά διάστρωση Τραυλού, με πλάτος λιγότερο από 5 μ. Κάτω: Σήμερα μπροστά στα Προπύλαια το πλάτος του σημείου ξεπερνάει τα 13 μ. (!). Ακόμη και η εγκεκριμένη Μελέτη προέβλεπε πλάτος 5 μ., αλλά δεν εφαρμόστηκε. Αυτό είναι που λέει το ΥΠΠΟΑ ότι “οι νέες διαστρώσεις έγιναν ακριβώς πάνω στις παλιές”…

Εκτός από το πλάτος, η νέα διάστρωση δεν έχει καμία σχέση στο ύψος, το συνολικό όγκο και τη μορφή, που ξεχωρίζει και επιβάλλεται στα μνημεία, δίνοντας την αίσθηση ότι στρώθηκε μια πασαρέλα μεταξύ των μνημείων ή ότι η τσιμεντούπολη ανέβηκε από τη Συγγρού πάνω στον Βράχο της Ακρόπολης!

Αριστερά: η διάστρωση του 1977, δεξιά η διάστρωση του 2020

Στις δύο αυτές φωτογραφίες που είναι τραβηγμένες από δυτικά και “βλέπουν” την ανατολική όψη των Προπυλαίων, είναι εμφανές ότι η νέα διάστρωση είναι πολύ πιο “επιθετική” σε σχέση με την υφή της, τις γωνίες της και την επιφάνειά της. Είναι επίσης εμφανές ότι είναι αρκετά ψηλότερη, αφού έχει καλύψει τμήματα του βράχου που στην προηγούμενη διάστρωση ήταν εμφανή. Όντως καλύπτει τον φυσικό βράχο της Ακρόπολης, σε κάποια σημεία τον εξαφανίζει. Επιπλέον το ύψος της διάστρωσης εδώ φτάνει τα (μετρημένα, εμφανή) 48 εκ., ενώ η Μελέτη μιλούσε για μέσο όρο 10 εκ. διάστρωσης και το ΚΑΣ ενέκρινε τελικά μέσο όρο 8 εκ. Το έργο εκτελέστηκε κατά το δοκούν και όχι με βάση το εγκεκριμένο…

Διαδρομή Ναός Ρώμης-Παλαιό Μουσείο Ακρόπολης (Διαδρομή Β4-Γ)

Αριστερά: η διάστρωση του 2020, δεξιά η διάστρωση του 2004

Η νέα διάστρωση (αριστερά) δεν έχει καμία σχέση με την παλιά (δεξιά). Στην περιοχή υπήρχε ένας διάδρομος στενότερος των 2 μ (φωτογραφία δεξιά) που είχε διαμορφωθεί το 2004 για την εξυπηρέτηση των ΑμεΑ (προς το Παλαιό Μουσείο). Σήμερα έχει διαστρωθεί όλη η περιοχή, με πλάτος που ξεκινά από 5,5 μ και φτάνει έως 9,5 μ. Στο σημείο δεν είχαν καν σημειωθεί ατυχήματα επισκεπτών, για να υπάρχει έστω αυτή η δικαιολογία για το πολλαπλάσιο πλάτος διάστρωσης. Οι κλίσεις της διαδρομής (11,6% και 9,5% σύμφωνα με την εγκεκριμένη Μελέτη) δεν προσφέρονται για αυτόνομη κίνηση των ΑμεΑ. Αν η διαδρομή αφορούσε τα ΑμεΑ, θα μπορούσε να έχει ξαναφτιαχτεί ένας διάδρομος 2,5 μ ( για κίνηση δύο αμαξιδίων), οι κλίσεις του οποίου θα μπορούσαν να διαμορφωθούν πιο ομαλές. Κάτι τέτοιο δεν θα επέφερε αλλοίωση σε όλο το περιβάλλον της ανατολικής όψης του Παρθενώνα, όπως έχει τώρα συμβεί.

Η ανατολική όψη του Παρθενώνα, αριστερά οι διαστρώσεις του 1977/2004 και δεξιά οι διαστρώσεις του 2020

Ο διάδρομος του 1,5 μ (1977/2004, αριστερά) αντικαταστάθηκε από την επιφάνεια που βλέπετε στα δεξιά. Η σχέση της με τον βράχο και τα παρακείμενα μνημεία είναι και στην πραγματικότητα τόσο ακαλαίσθητη όσο φαίνεται και στην φωτογραφία. Στο σημείο αυτό είναι εμφανές ότι, αν η διαδρομή αφορούσε τα ΑμεΑ, θα μπορούσε να έχει ξαναφτιαχτεί ένας διάδρομος 2,5 μ με τις κατάλληλες κλίσεις, χωρίς να αλλοιωθεί όλο το περιβάλλον των μνημείων.

Στην εγκεκριμένη Μελέτη περιλαμβανόταν επίσης η διάστρωση όλης της ελεύθερης περιοχής που περιβάλλει το ναό της Ρώμης, σε έκταση περίπου 300 τ.μ.! Το ΚΑΣ ενέκρινε το μισό από αυτό –αν και βέβαια αυτή η γνωμοδότηση του ΚΑΣ, όπως αποδεικνύεται, εφαρμόζεται κατά το δοκούν. Άρα στη φωτογραφία που βλέπετε αριστερά υπολογίστε ότι, αν ολοκληρωθεί η β΄ φάση του έργου, όλη η επιφάνεια που φαίνεται πλάι στο ναό της Ρώμης θα διαστρωθεί και αυτή.

Λεπτομέρειες των διαστρώσεων του 2020

Αυτές οι δύο φωτογραφίες δεν χρειάζονται σύγκριση με τις διαστρώσεις του 1977. Είναι σίγουρο πως θα θυμάστε ότι ποτέ ως τώρα δεν είχατε δει κάτι παρόμοιο στην Ακρόπολη…

Λέει το ΥΠΠΟΑ: «Από μια τόσο έγκυρη εφημερίδα που απευθύνεται στη διεθνή κοινή γνώμη όπως η Liberation, θα περίμενε  κανείς να διαβάσει και την άποψη των υπευθύνων μελετητών, οι οποίοι είναι επιστήμονες εγνωσμένου κύρους, διεθνώς, με μακρά και πολύ επιτυχημένη θητεία στο αναστηλωτικό έργο της Ακρόπολης. Το ελληνικό κράτος επί τέσσερις και πλέον δεκαετίες εμπιστεύθηκε σε αυτούς τους επιστήμονες την αναστήλωση μνημείων όπως ο Παρθενώνας, ο Ναός της Απτέρου Νίκης, το Ερέχθειο και όχι μόνο το έργο τους δεν αμφισβητήθηκε από κανέναν, αλλά έχει αποσπάσει και διεθνείς διακρίσεις. (…)Ο συντάκτης δεν μερίμνησε ως όφειλε να ελέγξει την αξιοπιστία των πηγών του».

Κι όμως μία από τις «πηγές» του ρεπορτάζ είναι ακριβώς ένας επιστήμονας εγνωσμένου κύρους, διεθνώς, με μακρά και πολύ επιτυχημένη θητεία στο αναστηλωτικό έργο της Ακρόπολης, στον οποίο το ελληνικό κράτος επί τέσσερις και πλέον δεκαετίες εμπιστεύθηκε την αναστήλωση μνημείων της Ακρόπολης! Ο Τάσος Τανούλας, που μίλησε στον F. Perrier, είναι ένας από τους αρχιτέκτονες των αναστηλωτικών έργων της Ακρόπολης, για τα οποία ήμασταν και είμαστε όλοι περήφανοι ως πρόσφατα: δούλεψε στην Ακρόπολη από το 1977 ως το 2010, από το 1984 ήταν υπεύθυνος της αποκατάστασης των Προπυλαίων, που βραβεύτηκε από τη Europa Nostra, ενώ κατά τα έτη 2013-2016, όντας συνταξιούχος, συνέχισε να επιβλέπει την αναστήλωση της νότιας πτέρυγα των Προπυλαίων.

Δεν το ξέρει αυτό το Υπουργείο; Το ξέρει πολύ καλά, κι έχει την απεριόριστη ανηθικότητα και μικροπρέπεια, από τις αναστηλώσεις των μνημείων της Ακρόπολης, που έχει επιβλέψει η ΕΣΜΑ, να… εξαιρεί την αναστήλωση των Προπυλαίων! Διαβάστε ξανά τι γράφει η επιστολή του ΥΠΠΟΑ: «την αναστήλωση μνημείων όπως ο Παρθενώνας, ο Ναός της Απτέρου Νίκης, το Ερέχθειο». Λείπει κάτι;

Κυρίως λείπει πολλή μα πολλή τσίπα! Η τσίπα που χρειάζεται για να σεβαστεί κάποιος τη γνώμη πολλών επιστημόνων, αρχιτεκτόνων και αρχαιολόγων, που έχουν εργαστεί στην Ακρόπολη και κάνουν κριτική στο έργο. Η τσίπα που χρειάζεται για να ακούσει τη γνώμη του Δρ Τ. Τανούλα, αναστηλωτή των Προπυλαίων[iii]. Η τσίπα που χρειάζεται για να ρωτήσει τη γνώμη του Δρ Δ. Ζιρώ, υπεύθυνου της αναστήλωσης του ναού της Αθηνάς Νίκης. Η τσίπα που χρειάζεται για να θυμηθεί το ΥΠΠΟΑ ότι ο Χρήστος Ντούμας, η Χριστίνα Βλασσοπούλου, η Ισμήνη Τριάντη, που εκφράστηκαν για τις νέες διαστρώσεις, έχουν δουλέψει χρόνια για την Ακρόπολη και δεν είναι… “αρχαιολόγοι του facebook” –σύμφωνα με τη νέα ορολογία του συρμού. Χρειάζεται στοιχειώδη τσίπα η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ (και τα παπαγαλάκια της) για να προσπαθήσει να μη μηδενίζει την άποψη της Κ. Ρωμιοπούλου, της Β. Βασιλοπούλου, της Ι. Δεκουλάκου, της Φ. Ζαφειροπούλου, του Α. Μπακιρτζή, της Ε. Πουλάκη-Παντερμαλή, της Ο. Κακαβογιάννη [v], δηλαδή της ζωντανής ιστορίας της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, που ανέσκαψαν, ανέδειξαν και διαμόρφωσαν όλους τους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους όπως τους γνωρίζουμε σήμερα! Θέλει πολύ θράσος να βάζεις δημοσιογράφους να αναρωτιούνται “και τι ξέρουν αυτοί από διαχείριση μνημείων;”

Αντί για τη στοιχειώδη τσίπα, όμως, η σημερινή πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ διαθέτει πολύ θράσος…

Και θέλει πολύ θράσος για να ονομάζεις “άσχετους με τα μνημεία” πάνω από 600 ειδικούς επιστήμονες και ανθρώπους του πολιτισμού που υπέγραψαν την διεθνή έκκληση για τις επεμβάσεις στην Ακρόπολη και να βαράς “σιωπητήριο” εν Ελλάδι (εν λίστα Πέτσα να το πω για να είμαι ακριβής) για τη διαμαρτυρία τους. Το ότι τα ελληνικά ΜΜΕ που θέλουν να περνιούνται για “σοβαρά”, δεν έχουν ασχοληθεί με το να ζητήσουν συνέντευξη από τον επιφανή κλασικό αρχαιολόγο και επιγραφολόγο Ronald Stroud του University of California, το ότι δεν έχουν αναρωτηθεί τι έχουν να πουν οι διάσημοι ελληνιστές όπως ο Michael Vickers, ο Richard Clogg (King’s College, London), ή ο David Holton (Cambridge), που υπογράφουν την ίδια έκκληση για την Ακρόπολη, είναι ζήτημα πραγματικής κατάντιας για τον τύπο στη χώρα μας. Αλλά μήπως δεν είδαμε και τι αντιμετώπιση από τα περισσότερα “mainstream” ΜΜΕ είχαν οι απόψεις των μεγαλύτερων βυζαντινολόγων του κόσμου για τις αρχαιότητες του Σταθμού Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κατά τα άλλα, προάγουμε την αριστεία σε αυτή τη χώρα -κι άλλα καθρεφτάκια για ιθαγενείς.

Λέει το ΥΠΠΟΑ: «Είναι σημαντικό να ενημερωθούν οι αναγνώστες σας ότι την επιστημονική ευθύνη για τα έργα συντήρησης και αποκατάστασης, που εκτελούνται τέσσερις και πλέον δεκαετίες στα μνημεία της Ακρόπολης, έχει η Επιτροπή Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ). (…) Η ΕΣΜΑ στο έργο της συνεργάζεται στενά με τους επιστήμονες (των ίδιων ως άνω  ειδικοτήτων) της Υπηρεσίας Συντήρησης των Μνημείων της Ακρόπολης (ΥΣΜΑ), του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.»

Μάλλον θα ήταν σημαντικό η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού να πληροφορεί το όποιο αναγνωστικό κοινό για όσα προβλέπουν οι νόμοι και το Οργανόγραμμα του ΥΠΠΟΑ και να γράφει στα Δελτία Τύπου όσα ισχύουν – κι όχι όσα θέλει να επιβάλλει χωρίς κανένα νόμιμο έρεισμα.

Ας ξανασυστηθούμε λοιπόν. Η ΕΣΜΑ είναι μια επιτροπή και δεν αποτελεί υπηρεσία του ΥΠΠΟΑ. Η υπηρεσία που είναι η μόνη αρμόδια για την Ακρόπολη είναι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών (ΕΦΑΠΑ). Αν δεν το γνωρίζει η πολιτική ηγεσία, ας το διαβάσει στο ΠΔ 4/2018 “Οργανισμός του ΥΠΠΟΑ” -άλλωστε είναι θεσμικά υποχρεωμένη να το εφαρμόζει. Η ΕΦΑΠΑ, που διαθέτει το επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό να εκτελεί τα έργα σε όλα τα μνημεία του ιστορικού κέντρου της Αθήνας και να τα διαχειρίζεται, απουσιάζει εντελώς από την επιστολή του ΥΠΠΟΑ –και έχει παραγκωνιστεί εντελώς και από το έργο που, με βάση τον Οργανισμό, ήταν αποκλειστικής αρμοδιότητάς της. Η υπηρεσία του ΥΠΠΟΑ που είναι αρμόδια να εκτελεί έργα αναστήλωσης με αυτεπιστασία σε συγκεκριμένα μνημεία στην Ακρόπολη, και διαθέτει πολυάριθμο έμπειρο επιστημονικό και εργατοτεχνικό προσωπικό, είναι η Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης (ΥΣΜΑ) –η οποία στην επιστολή του ΥΠΠΟΑ, αλλά και στο έργο, έχει εκπέσει σε απλό… «συνεργάτη» της ΕΣΜΑ! Σύμφωνα με το ΠΔ της ίδρυσής της (ΠΔ 97/1999), η ΥΣΜΑ έχει την αρμοδιότητα για συγκεκριμένες εργασίες: το αναστηλωτικό έργο και το έργο συντήρησης στον Παρθενώνα, στα Προπύλαια, στο Ερέχθειο, στο Ναό της Αθηνάς Νίκης, στα τείχη και στην καταγραφή και τεκμηρίωσης των διάσπαρτων αρχιτεκτονικών μελών. Στο ίδιο ΠΔ περιγράφονται και οι ακριβείς αρμοδιότητες της ΕΣΜΑ, αν δεν το θυμάται η πολιτική ηγεσία: να εποπτεύει τις εργασίες που διεξάγει η αρμόδια ΥΣΜΑ.

Τελικά ποιος παραπληροφορεί το αναγνωστικό κοινό, o F. Perrier ή η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ; Με μια απλή ανάγνωση των παραπάνω, είναι σαφές ότι η διαμόρφωση διαδρομών πρόσβασης και η διαχείριση επισκεπτών στην Ακρόπολη δεν είναι αρμοδιότητα ούτε της ΕΣΜΑ, ούτε της ΥΣΜΑ. Επίσης η διαμόρφωση διαδρομών δεν είναι ζήτημα αναστήλωσης, αλλά διαχείρισης του μνημείου. Όπως έχει επισημάνει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων η μελέτη που είχε εκπονηθεί για τις διαδρομές ΑμεΑ από το προσωπικό της μόνης αρμόδιας υπηρεσίας, της ΕΦΑΠΑ, με ίδια μέσα και δωρεάν, απορρίφθηκε από την πολιτική ηγεσία και τον Πρόεδρο της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως με συνοπτικές διαδικασίες. Η συνέχεια είναι γνωστή: η… αναγκαστική εμπλοκή ενός ιδιωτικού Ιδρύματος στο έργο της Ακρόπολης (δεν έχει ξαναγίνει!), με μη νόμιμες διαδικασίες σύναψης σύμβασης, η εκπόνηση μιας Μελέτης 4 (!) σελίδων για τις διαστρώσεις στο κορυφαίο μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς, οι 12 όροι της εγκριτικής απόφασης που δεν τηρήθηκαν καν και η (παράνομη) εκτέλεση του έργου από ανειδίκευτα συνεργεία ιδιώτη εργολάβου που επιλέχτηκε από την εταιρεία ΑΡΙΟΝΑ –με τις αρμόδιες υπηρεσίες και το πραγματικά έμπειρο προσωπικό του ΥΠΠΟΑ σε ρόλο… απλού θεατή (δήθεν επόπτη).

Φταίνε οι αρμόδιες Υπηρεσίες; Η απάντηση εδώ είναι περίπλοκη. Όλοι θυμόμαστε ότι από τον Ιούνιο 2019, άμα τη αφίξει στο Υπουργείο, η ίδια η Λ. Μενδώνη επέλεξε να είναι και να φαίνεται… «Υπουργός Ακροπόλεως». Αλήστου μνήμης τα δελτία τύπου της πολιτικής ηγεσίας για τις καλωδιώσεις, για τα ανταλλακτικά του αναβατορίου: όλη η καθημερινή διαχείριση ενός αρχαιολογικού χώρου, αρμοδιότητας της Εφορείας Αρχαιοτήτων, ξαφνικά είχε αναληφθεί από την Υπουργό αυτοπροσώπως. Η υβριδική αυτή κατάσταση έγινε ακόμη χειρότερη με την ιδιωτική χορηγία: το έργο έφτασε να εκτελείται από ιδιώτη εργολάβο και τις αποφάσεις για το έργο έπαιρνε η Λίνα Μενδώνη και ο ΓΓ του ΥΠΠΟΑ Γ. Διδασκάλου, ανεβαίνοντας στην Ακρόπολη και δίνοντας διαταγές –ακόμη και για το face control του ποιος θα ανέβει και ποιος όχι στην Ακρόπολη. Κάτι σαν την αλήστου μνήμης υπόθεση της ανασκαφής της Αμφίπολης, με εμπλεκόμενα πολλά γνώριμα πρόσωπα, απλώς χωρίς τα καθημερινά δελτία ειδήσεων. Η καταστροφή ήταν απλώς προδιαγεγραμμένη…

Γράφει το ΥΠΠΟΑ: «Στην πραγματικότητα χρησιμοποιήθηκε άοπλο σκυρόδεμα. Σε ελάχιστες μόνον κρίσιμες θέσεις τοποθετήθηκε οπλισμός (μικρά τεμάχια γαλβανισμένου πλέγματος Φ6).»

Η Μελέτη που κατατέθηκε και εγκρίθηκε δεν προέβλεπε πουθενά οπλισμένο σκυρόδεμα. Ούτε η εγκριτική απόφαση. Το σε πόση έκταση έχει μπει οπλισμένο σκυρόδεμα δεν το γνωρίζει κανείς με σιγουριά. Η αλήθεια είναι ότι, αν δεν είχε κυκλοφορήσει η φωτογραφία που βλέπετε, το ΥΠΠΟΑ θα συνέχιζε να μας παραμυθιάζει ότι δεν χρησιμοποίησε πουθενά οπλισμένο σκυρόδεμα. Είναι μάλλον προφανές ότι το τμήμα της διαδρομής από τα Προπύλαια στον Παρθενώνα (εκεί που το ύψος είναι έως μισό μέτρο!) έχουν κατασκευαστεί με οπλισμό και άρα το “ελάχιστες μόνο κρίσιμες θέσεις” είναι άλλο ένα ψέμα πλάι στα πολλά.

Γράφει το ΥΠΠΟΑ: «Στο έργο της διάστρωσης ουδεμία καταστροφή βράχου ή αρχαίων καταλοίπων σημειώθηκε»

Δυστυχώς η κακοτεχνία των ιδιωτικών συνεργείων είναι εμφανής με γυμνό μάτι ακόμη σε αυτή την εικόνα όπου το κοφτάκι του (ανειδίκευτου) εργάτη του εργολάβου (που έκοβε φάλτσα το τσιμέντο για να καταλήξει σε αυτή την άθλια εικόνα “συνύπαρξης” βράχου και τσιμέντου”) έχει αφήσει τα αποτυπώματά του και στον βράχο.

Προφανώς αυτό είναι πταίσμα μπροστά στα υπόλοιπα που έχουν συμβεί -και δεν τα χουμε μάθει καν όλα. Τρεις αρχαίοι λιθόπλινθοι αποκόπηκαν με «εντολή της Υπουργού» (εννοείται ότι και αυτό είναι παράνομο, δεν έχει καν δικαιοδοσία η Υπουργός να δώσει τέτοια εντολή!). Ούτε αυτό θα το είχαμε μάθει ποτέ αν δεν είχαν δημοσιευτεί φωτογραφίες. Το λαλίστατο Γραφείο Τύπου της Υπουργού δεν έχει βγάλει καμία ανακοίνωση για το θέμα. Χτες ήρθε στο φως ότι τα ανειδίκευτα συνεργεία του εργολάβου συνεχίζουν να δουλεύουν με κομπρεσέρ, με αποτέλεσμα να «χτυπήσουν» ένα μαρμάρινο μέλος που βρισκόταν θαμμένο (σε βάθος μεγαλύτερο του 1 μ) στη γη. Ούτε για αυτό έχει βγάλει ανακοίνωση το λαλίστατο Γραφείο Τύπου του ΥΠΠΟΑ –ήταν προφανώς απασχολημένο να απαντά στη Libération. Οι καταστροφές συνεχίζονται. Το ΥΠΠΟΑ συμπεριφέρεται στο κορυφαίο του μνημείο σαν να είναι τυχαίο εύρημα σε οικόπεδο ιδιώτη…

Λέει το ΥΠΠΟΑ: «Τα πραγματικά δεδομένα του ατυχήματος είναι ότι συνέβη στο ξύλινο deck στα Προπύλαια και όχι στις νέες διαδρομές. Είναι απορίας άξιον πως βρέθηκε εκεί ο συμπολίτης μας με το αναπηρικό καρότσι καθώς δεν ενδείκνυται η κυκλοφορία τροχήλατων αμαξιδίων στο συγκεκριμένο ξύλινο δάπεδο το οποίο  έχει αναβαθμούς. Στις 22 Απριλίου η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη κάλεσε την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία  ΕΣΑμεΑ σε αυτοψία  στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Στις 26 Απριλίου δημοσιοποιήθηκε το πόρισμά τους το οποίο μπορεί κανείς να διαβάσει. Παραμένει αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι η Ακρόπολη είναι σήμερα απολύτως προσβάσιμη στο σύνολο της κοινωνίας, της κοινωνίας των τριών τρίτων.»

Να τους λύσω εγώ την απορία για το πώς ο συμπολίτης μας βρέθηκε στο ξύλινο deck των Προπυλαίων λοιπόν: όταν το ΥΠΠΟΑ ακόμη και σήμερα διαφημίζει ότι «η Ακρόπολη είναι σήμερα απολύτως προσβάσιμη» στα άτομα με αμαξίδια, όταν το σημείο από τη διάστρωση προς το ξύλινο deck των Προπυλαίων διαμορφώνει ένα συνεχές (βλ. εικόνα), χωρίς σήμανση ότι το σημείο αυτό δεν είναι προσβάσιμο, μετά δεν είναι καθόλου «απορίας άξιον πώς βρέθηκε εκεί ο συμπολίτης μας με το αναπηρικό καρότσι». Όταν οι μελετητές που επιλέχτηκαν να σχεδιάσουν το έργο δεν έχουν καμία προηγούμενη σοβαρή εμπειρία σχεδιασμού διαδρομών ΑμεΑ. Όταν η Υπουργός Πολιτισμού δεν θυμήθηκε να φωνάξει την ΕΣΑΜΕΑ, που είναι επίσημος σύμβουλος του κράτους σε θέματα προσβασιμότητας, ούτε στη φάση του σχεδιασμού του έργου, ούτε στη φάση της υλοποίησης, ούτε καν όταν άνοιξε η Ακρόπολη, όταν είπαν τα προβλήματα οι ανάπηροι που ανέβηκαν στην Ακρόπολη αλλά το ΥΠΠΟΑ δεν τους άκουσε “γιατί είναι ΣΥΡΙΖΑ”. Ε, ήταν ζήτημα χρόνου να συμβεί το ατύχημα -και η Υπουργός θυμήθηκε να δει την ΕΣΑΜΕΑ μετά το συμβάν. Όταν ακόμη και σήμερα, η ΕΣΑΜΕΑ έχει μιλήσει –κομψά και συγκαλυμμένα, αλλά έχει μιλήσει- για τις κλίσεις που σε σημεία είναι επικίνδυνες για τα αμαξίδια, για το ότι χρειάζεται σήμανση, για το ότι υπάρχουν σημεία με ύψος που πρέπει να διευθετηθούν για να μην είναι επικίνδυνα, για το ότι χρειάζεται εκ των προτέρων να προειδοποιείται ο επισκέπτης με αμαξίδιο για το πώς θα φτάσει ως εκεί, για το ποια σημεία είναι προσβάσιμα στο χώρο και ποια είναι επικίνδυνα, αλλά η Υπουργός συνεχίζει να αναφέρεται στο πόρισμα της ΕΣΑΜΕΑ χωρίς να έχει κάνει τον κόπο να αναφερθεί στο πώς θα διορθωθούν τα ζητήματα που θέτει το πόρισμα, τι να πει κανείς…

Φαίνεται ότι προσεκτικά διαβάζει μόνο τα άρθρα στη  Libération για να κάνει εμβιθείς παρατηρήσεις στα ρεπορτάζ, όπως ότι «ο Μανόλης Κορρές, μίλησε για τα αρχαία μονοπάτια της Ακρόπολης σε διάλεξη που μεταδόθηκε μέσω της πλατφόρμας Webex στους φοιτητές του Εργαστηρίου Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου και όχι σε συνέντευξη Τύπου». Αλήθεια, πιστεύει η Λ. Μενδώνη ότι θίγει με αυτόν τον τρόπο την ουσία του ρεπορτάζ του F. Perrier; Οπότε αν κι εγώ παρατηρήσω ότι στην επιστολή του το ΥΠΠΟΑ γράφει συνεχώς το όνομα της εφημερίδας  Libération χωρίς accent aigu, θα είναι κι αυτό εξίσου σοβαρή συμβολή στην κουβέντα για τα έργα στην Ακρόπολη; Ή, έστω, θα θεωρηθεί αρκούντως “καλή τάπα”;

Λέει το ΥΠΠΟΑ: «Για πρώτη φορά κατασκευάστηκε υδραυλικό έργο επί της Ακροπόλεως, στο πλαίσιο των εργασιών για την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών στην Ακρόπολη,  σύμφωνα με μελέτες που ξεκίνησαν τον Οκτώβριο 2019. Κατασκευάστηκαν, φρεάτιο απορροής στην ανατολική πλευρά του Παρθενώνα, μεταξύ του μνημείου και του παλαιού μουσείου και αυλάκι αποστράγγισης και απορροής στην νοτιοανατολική πλευρά. Η Β’ Φάση της υδραυλικής προμελέτης, η οποία εγκρίθηκε ομοφώνως από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, και εκτελείται, αντιμετωπίζει συνολικά για πρώτη φορά και με τις λιγότερες δυνατές παρεμβάσεις, το χρόνιο πρόβλημα των πλημμυρών στην Ακρόπολη, αλλά και στην Αρχαία Αγορά των Αθηνών».

Τίποτα από όλα αυτά δεν είναι αλήθεια, βέβαια. Αλλά το πιο ωραίο είναι ότι το ίδιο το Γραφείο Τύπου του ΥΠΠΟΑ διαψεύδει το Γραφείο τύπου του ΥΠΠΟΑ, όπως θα καταλάβετε αν διαβάσετε προσεκτικά το Δελτίο Τύπου του Απριλίου 2021 (γιατί τότε εγκρίθηκαν οι πρώτες μελέτες!). Η αλήθεια είναι ότι, σε μια Ακρόπολη που όντως έχει πρόβλημα πλημμυρικών φαινομένων στις νεροποντές, τον Οκτώβριο-Νοέμβριο 2020 έγινε στα γρήγορα η διάστρωση των τσιμεντένιων και μη υδατοπερατών διαδρομών, χωρίς καμία πρόβλεψη απορροής των νερών της βροχής. Δηλαδή στο κορυφαίο μνημείο της χώρας έγινε μια εργασία με προδιαγραφές χειρότερες από αυτές που χρησιμοποιεί κάθε ιδιώτης για να χτίσει πλυσταριό στο εξοχικό του! Επειδή βέβαια το πρόβλημα που προκαλούν οι νεροποντές στην Ακρόπολη είναι γνωστό, η γνωμοδότηση του ΚΑΣ και η συνακόλουθη απόφαση έθετε ως όρο 11 το «να εκπονηθεί σε εύλογο χρόνο, υδραυλική μελέτη για την οργανωμένη παροχέτευση των ομβρίων από τον Ιερό Βράχο». Από τον Μάιο που γνωμοδότησε το ΚΑΣ, από τον Σεπτέμβριο που εκδόθηκε η απόφαση, ο «εύλογος χρόνος» ήταν μετά τον διεθνή διασυρμό της χώρας από τις εικόνες της πλημμυρισμένης Ακρόπολης τον Δεκέμβριο 2020! Αλλά σίγουρα φταίει η Libération, και όχι το Υπουργείο. Ίσως να φταίει και η βροχή ή ο χειμώνας. Σίγουρα πάντως δεν φταίει σε τίποτα η Υπουργός -να μην ξεχνιόμαστε.

Το «αυλάκι αποστράγγισης και απορροής μεταξύ παλαιού Μουσείου και Παρθενώνα, που διαφημίζει το ΥΠΠΟΑ, εκτός του ότι είναι εντελώς ακαλαίσθητο, σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί βέβαια «οργανωμένη παροχέτευση ομβρίων από τον Ιερό Βράχο»

Λέει το ΥΠΠΟΑ: «Τον Σεπτέμβριο 2019 υπήρξε η συνεννόηση και η συμφωνία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού με το Ίδρυμα Ωνάση να αναλάβει τη δωρεά των έργων αναβάθμισης των παρεχομένων υπηρεσιών στην Ακρόπολη των Αθηνών και στα γύρω μνημεία.(…) Όλα τα έργα εκτελέστηκαν σε στενή συνεργασία των υπηρεσιών και των εξωτερικών συνεργατών του Ιδρύματος Ωνάση με τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την Επιστημονική Επιτροπή Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3028/2002 «Περί προστασίας των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς».

Οι δωρεές του Δημοσίου γίνονται με συγκεκριμένες διαδικασίες, που υπαγορεύονται από συγκεκριμένους νόμους. Η Σύμβαση Δωρεάς, την οποία αναφέρει το ΥΠΠΟΑ, υπογράφηκε τον Φεβρουάριο 2020 και δεν ακολουθήθηκε καμία από τις νόμιμες διαδικασίες (κύρωση από τη Βουλή, δημοσίευση σε ΦΕΚ, ανάρτηση στη Διαύγεια κλπ). Με ευθύνη της Υπουργού Πολιτισμού και του Υφυπουργού Οικονομικών, το έργο στο κορυφαίο μνημείο της χώρας βασίστηκε σε μια ανυπόστατη νομικά Σύμβαση! Η Σύμβαση αυτή αφορούσε τον φωτισμό των μνημείων και τον ανελκυστήρα των ΑμεΑ. Οι διαστρώσεις προστέθηκαν ως τμήμα της Σύμβασης, σύμφωνα με τα λεγόμενα της Υπουργού, τον Ιούλιο 2020 και τα golf carts στα οποία αναφέρεται, έγιναν τμήμα της Σύμβασης τον Μάρτιο 2021! Τον Απρίλιο και Μάιο 2020, όταν εκπονήθηκε η Μελέτη για τις διαστρώσεις και εισήχθη στο ΚΑΣ, από την εταιρεία που επέλεξε το Ίδρυμα Ωνάση, δεν υπήρχε καμία Σύμβαση που να το προβλέπει αυτό. Με επιλογή του ΓΓ του ΥΠΠΟΑ, το ΚΑΣ συνεδρίασε για να γνωμοδοτήσει σε μια Μελέτη που είχε εισαχθεί στη συνεδρίαση παράνομα.

Και μόνο η φράση «Όλα τα έργα εκτελέστηκαν σε στενή συνεργασία των υπηρεσιών και των εξωτερικών συνεργατών του Ιδρύματος Ωνάση με τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού» είναι αρκετή για να καταλάβουν οι γνώστες ότι τίποτα από τα οριζόμενα στον Νόμο 3028/2002 δεν έχει τηρηθεί! Ο Αρχαιολογικός Νόμος (και τα ΠΔ που έχουν εκδοθεί για την εφαρμογή του) προβλέπουν ότι τα έργα επί αρχαίων μνημείων γίνονται από τις ίδιες τις Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ και μόνο, με αυτεπιστασία. Μόνο οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ, με τις νόμιμες διαδικασίες (που βεβαίως περιλαμβάνουν και, κατά περίπτωση, δημόσιους διαγωνισμούς, όπως επεσήμανε ο ΣΑΔΑΣ και ανέφερε η γαλλική εφημερίδα) είναι αρμόδιες να αναθέσουν σε εξωτερικούς συνεργάτες εργασίες σε μνημεία, και όχι το Ίδρυμα Ωνάση, η ιδιωτική εταιρεία ΑΡΙΟΝΑ ή όποιος τρίτος. Οι προβλέψεις του νόμου έχουν βγει μέσα από μια μακρά εμπειρία έργων επί αρχαίων μνημείων, επιτυχημένων και μη, και έχουν στόχο να προστατεύσουν τα μνημεία από καταστροφές, εκούσιες ή ακούσιες. Η τήρησή τους, όπως εύστοχα είπε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, προστατεύει τα μνημεία από καταστροφές και τη χώρα από τον διασυρμό. Εδώ είχαμε 2 στα 2.

Λέει το ΥΠΠΟΑ: «Οι συγκεκριμένες επεμβάσεις αφορούν στην αντικατάσταση των παλαιών (1977-2004-2012) τσιμεντένιων διαστρώσεων της οδού Παναθηναίων με νέα, καθώς και στη συντήρηση υφιστάμενων διαδρομών. Πρόκειται για μικρές αποκαταστάσεις, απολύτως αναστρέψιμες. (…) Για τέτοιου είδους επεμβάσεις δεν υπάρχει υποχρέωση ενημέρωσης της UNESCO.»

Κι εδώ το ίδιο το Γραφείο Τύπου του ΥΠΠΟΑ διαψεύδει το Γραφείο Τύπου του ΥΠΠΟΑ, το οποίο στη 1/11/2020 μας πληροφορούσε: «Το έργο της διάστρωσης των διαδρομών δεν αντιμετωπίζεται ως απλή συντήρηση του υφιστάμενου δικτύου, το οποίο  άλλωστε  κατασκευάστηκε πριν τουλάχιστον πενήντα χρόνια με τις τότε κατασκευαστικές και επιστημονικές παραδοχές. Είναι τμήμα της μελέτης για την αποκατάσταση των εδαφών του αρχαίου ιερού του ακαδημαϊκού και προέδρου της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως κ. Μανόλη Κορρέ, του αρχιτέκτονα με την πληρέστερη γνώση για το σύνολο των μνημείων επί του Ιερού Βράχου. Οι διαμορφώσεις, οριζοντιογραφικά και υψομετρικά, ακολουθούν τα αρχαιολογικά δεδομένα, αποκαθιστώντας  τις αρχαίες χαράξεις της οδού των Παναθηναίων. Ο επισκέπτης θα έχει για πρώτη φορά την εικόνα  που είχαν οι αρχαίοι Αθηναίοι.»

Μια απλή διάστρωση διαδρομών όντως δεν θα αποτελούσε θέμα συνεδρίου ή ενημέρωσης της UNESCO. Όμως, μια επέμβαση τέτοιου όγκου και μεγέθους, που αλλάζει την εικόνα του αρχαιολογικού χώρου, είναι άλλο ζήτημα και θέλει άλλη αντιμετώπιση. Πόσο μάλλον η «αποκατάσταση των εδαφών του αρχαίου ιερού» στη στάθμη του 5^ου αι. π.Χ. -ακόμη χειρότερα η αποστροφή “ο επισκέπτης θα έχει την εικόνα που είχαν οι αρχαίο Αθηναίοι” (!!)- που εγείρει όλα τα ιδεολογικά ζητήματα των αποκαταστάσεων αρχαίων μνημείων και έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές της διατήρησης της διαχρονίας των μνημείων. Σε αυτή την περίπτωση θα έπρεπε να προηγηθεί τόσο ο επαρκής επιστημονικός διάλογος για τα αρχαιολογικά δεδομένα (ποια ήταν η “εικόνα” του 5^ου αι. π.Χ., ποια σημεία του βράχου ήταν ορατά και ποια καλυμμένα, ποια ακριβώς είναι η αρχαία χάραξη της οδού των Παναθηναίων και ποια η σχέση της με τα ιστάμενα μνημεία και τα αναθήματα; Και ναι, σε αντίθεση με τα όσα προσπαθεί να επιβάλλει η Υπουργός και τα ελληνικά ΜΜΕ, αυτά τα αρχαιολογικά ερωτήματα απαντιούνται σε συνέδρια με το διάλογο όλων των ειδικών και όχι με λογικές αυθεντίας), όσο και ένα Διεθνές Συνέδριο από αυτά που είχε συνηθίσει να κάνει η ΕΣΜΑ (το τελευταίο πραγματοποιήθηκε το 2013, πριν τον θάνατο του αείμνηστου καθηγητή Χ. Μπούρα) για να παρουσιαστούν οι προθέσεις αυτές και να συζητηθούν με διεθνείς ειδικούς –και με την UNESCO.

Αντ’ αυτού, από την απάντηση του ΥΠΠΟΑ στη  Libération μαθαίνουμε ότι «το φθινόπωρο έχει ήδη προγραμματισθεί Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο, στο οποίο προσκλήθηκαν εμπειρογνώμονες από την UNESCO και έχουν ήδη αποδεχθεί την πρόσκληση». Ελπίζουμε να καταδεχτεί το Υπουργείο Πολιτισμού να καλέσει και όλους τους υπόλοιπους επιστήμονες που έχουν δουλέψει στην Ακρόπολη ή που είναι ειδικοί στις αποκαταστάσεις μνημείων. Και βέβαια να πρόκειται για ένα συνέδριο ανοιχτό να το παρακολουθήσει και να παρέμβει όλη η επιστημονική κοινότητα, όπως ήταν και όλα τα προηγούμενα. Δεν ξέρω γιατί αμφιβάλλω για τις προθέσεις του ΥΠΠΟΑ –ίσως γιατί έχουμε συνηθίσει να μαθαίνουμε τις αναγγελίες των επιστημονικών συνεδρίων πολλούς μήνες πριν τη διεξαγωγή τους, με ανοιχτή πρόσκληση συμμετοχής, κάτι που εδώ δεν έχει γίνει; Μήπως γιατί μπορεί διάφοροι ειδικοί επιστήμονες να μην περάσουν το face control της Υπουργού -αυτή η “εξαφάνιση” των Προπυλαίων στην επιστολή του ΥΠΠΟΑ με έκανε άραγε καχύποπτη; Ή μήπως να φταίει που, μετά από όλη αυτή την κατακραυγή από την επιστημονική κοινότητα και τους επισκέπτες της Ακρόπολης, το Υπουργείο Πολιτισμού μας ανακοινώνει γεμάτο περηφάνεια ότι θα προχωρήσει ακάθεκτο στην υπόλοιπη τσιμεντόστρωση της Ακρόπολης; («ήδη ολοκληρώθηκε η α΄ φάση, και δρομολογείται από το ΥΠΠΟΑ η β΄ φάση» πληροφορεί τη  Libération).

Κι εδώ ερχόμαστε στο πιο σοβαρό και πιο αποσιωπημένο από όλα τα ζητήματα του έργου. Δυστυχώς, οι διαστρώσεις που ως τώρα έχουν γίνει στην Ακρόπολη είναι μόνο το πρώτο πιάτο! Η εγκεκριμένη Μελέτη προβλέπει τη διπλάσια διάστρωση, με «περικύκλωση» όλου του Παρθενώνα και του Ερεχθείου, με κάλυψη μνημείων όπως η Χαλκοθήκη, με δημιουργία «πλατωμάτων» που θα καλύψουν σχεδόν εξ ολοκλήρου τον βράχο (αυτά είναι ήδη εγκεκριμένα!). Με ανακατασκευή εξ ολοκλήρου της κλίμακας των Προπυλαίων με 6/7 νέου υλικού -brand new που λέμε (βρίσκεται σε φάση εκπόνησης της μελέτης). Με τις ίδιες παράνομες και καταστροφικές διαδικασίες που έχουν ακολουθηθεί ως τώρα. Ακόμη και όσοι δεν βλέπουν στη σημερινή παρέμβαση κάτι καταστροφικό για την Ακρόπολη, ή είδαν τις διαστρώσεις και σκέφτηκαν «εντάξει, δεν είναι τόσο χάλια», ας αναρωτηθούν τι θα συμβεί αν το έργο αυτό τριπλασιαστεί. Τι σημαίνει στο κορυφαίο μνημείο της χώρας να γίνεται ένα έργο από ιδιώτη εργολάβο. Ποια θα είναι η εικόνα της Ακρόπολης, ποια θα είναι η πραγματικότητα της προστασίας των μνημείων, που θα κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές. Έχουμε κάτι πολύ σημαντικό να παλέψουμε όλοι και όλες μαζί…

Εδώ βλέπετε τις διαστρώσεις που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί:

Φωτογραφία ΥΠΠΟΑ: με χρώματα οι διαστρωμένες επιφάνειες (α΄φάση)

Κι εδώ βλέπετε το σύνολο των διαστρώσεων που έχουν εγκριθεί για να πραγματοποιηθούν (α΄ και β΄ φάση)

Φανταστείτε!

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[i] Θα σταχυολογήσω ένα από τα καλά παραδείγματα ρεπορτάζ του ελληνικού τύπου για το θέμα (κι όχι τα σκουπίδια του liberal): Ο Σάκης Ιωαννίδης της Καθημερινής ανεβαίνει στην Ακρόπολη με δύο καθηγητές αρχιτεκτονικής, τον Γιάννη Αίσωπο και τη Δήμητρα Κατσώτα και καταγράφει τις εντυπώσεις τους. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, και οι δύο συμφωνούν ότι «Δεν πρέπει να υπάρξει κατάχρηση των διαδρομών γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να κυριαρχήσουν ως εντύπωση στο τοπίο της Ακροπόλεως». Αναρωτιέμαι, όμως, αν τέθηκε υπόψη τους η εγκεκριμένη Μελέτη που προβλέπει το διπλάσιο μήκος διαδρομών από αυτές που έχουν ήδη διαστρωθεί και πολλαπλάσιο πλάτος (στις λεγόμενες «ταράτσες») και ποια θα ήταν η αντίδρασή τους αν έβλεπαν όλο το σχέδιο όπως το παραθέτω εδώ παραπάνω. Πάντως τη μέρα που έγινε το ρεπορτάζ, η Μελέτη είχε έρθει στη δημοσιότητα.

[ii] Η λογική με την οποία έγιναν οι τότε διαστρώσεις ήταν διαφορετική -όπως και τα τεχνικά μέσα και υλικά που είχε στη διάθεσή του ο Τραυλός, περισσότερα στο άρθρο του Τ. Τανούλα εδώ

[iii] Να επισημάνω εδώ ότι η αποσιώπηση για τον κ. Τάσο Τανούλα είναι η… καλή εκδοχή. Γιατί υπάρχει και η συκοφαντία η οποία εκπορεύεται από τους ίδιους ακριβώς κύκλους. Όταν έγινε η πλημμύρα στην Ακρόπολη, τον Δεκέμβρη 2020 -κι ενώ ο Τ. Τανούλας είχε ήδη ένα μήνα πριν με άρθρο του προβλέψει τι θα συνέβαινε στην πρώτη βροχή- το όνομά του εμφανίστηκε σε συγκεκριμένα site (και σε σχόλια συγκεκριμένων προσώπων με στενή σχέση με το γραφείο Υπουργού) ως ο υπαίτιος της πλημμύρας! Του αποδιδόταν κάποια απόφαση της ΥΣΜΑ του 2012 -η οποία κατά το ΥΠΠΟΑ ευθυνόταν για την πλημμύρα, για την οποία σίγουρα δεν ευθυνόταν ούτε η Υπουργός ούτε το έργο των διαστρώσεων. Για κακή τύχη των συκοφαντών, βέβαια, ο κ. Τανούλας το 2012 είχε συνταξιοδοτηθεί και δεν έπαιρνε αποφάσεις για λογαριασμό της ΥΣΜΑ, οπότε μετά τη δημόσια δήλωσή του, με τη σχετική απειλή για αγωγή, τα δημοσιεύματα εξαφανίστηκαν. Όχι όμως και η διάθεση να βρεθεί να “φταίει” για ό,τι στραβό συμβαίνει στην Ακρόπολη. Οπότε τα ίδια πρόσωπα επανήλθαν και τώρα, μετά την καταγγελία για την καταστροφή μαρμάρινου γλυπτού από κομπρεσέρ, να υποστηρίξουν εμμέσως (χωρίς όνομα αυτή τη φορά) ότι φταίει κάποιος “αρχιτέκτονας” που “παράχωσε” τα γλυπτά ή τα μαρμάρινα μέλη “ανάμεσα σε τσιμέντο και βάση οικίσκου”. Βέβαια, ο συγκεκριμένος οικίσκος του 1977 εξυπηρετούσε το έργο του Ερεχθείου, στο οποίο ο κ. Τανούλας δεν ήταν ποτέ υπεύθυνος (αλλά δε νοιάζουν τους συκοφάντες τέτοιες λεπτομέρειες). Βέβαια και το όποιο μαρμάρινο μέλος βρέθηκε σε τέτοιο βάθος που υποδεικνύει ότι πολύ απλά όποιος κατασκεύασε τον οικίσκο δεν γνώριζε καν ότι αυτό ήταν θαμμένο εκεί. Δεν φταίει κανείς από το… 1977 γιατί το γιατί σήμερα δουλεύουν στην Ακρόπολη, και μάλιστα σε τέτοια σημεία, με ανειδίκευτο προσωπικό και κομπρεσέρ! Κι αυτό είναι που πρέπει να απαντήσει η Υπουργός. Μαζί με το πότε θα πάψει, η ίδια και το περιβάλλον της, να διαδίδει συκοφαντίες για όποιον ή όποιαν “τολμάει” να έχει γνώμη…

[iv] Κι επειδή υπάρχει και η άλλη φοβερή εξυπνάδα που κυκλοφορεί, ότι η φασαρία δεν γίνεται για την Ακρόπολη, αλλά για να πληγεί το «κύρος» της Λ. Μενδώνη και της κυβέρνησης της ΝΔ, ας θυμηθούμε λίγο τα δεδομένα: το 2004 προ Ολυμπιακών Αγώνων, είχαμε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με ΓΓ του ΥΠΠΟ τη Λ. Μενδώνη. Το 2012 είχαμε κυβέρνηση Παπαδήμου (με συμμετοχή ΝΔ-ΠΑΣΟΚ) και μετά κυβέρνηση ΝΔ (Σαμαρά) με ΓΓ του ΥΠΠΟΑ τη Λ. Μενδώνη. Καμία φασαρία δεν έγινε γιατί τότε όντως επιδιορθώθηκαν οι παλιές διαστρώσεις. Αυτό που γίνεται τώρα έχει προκαλέσει αντιδράσεις ακριβώς επειδή δεν είναι επιδιόρθωση παλαιών διαστρώσεων αλλά μια μείζονα παρέμβαση στην Ακρόπολη, με το πρόσχημα της «διαδρομής».

[v] Όλοι αυτοί και αυτές και πολλοί ακόμη επιστήμονες διεθνούς κύρους έχουν υπογράψει το κείμενο έκκλησης ενάντια στις επεμβάσεις στην Ακρόπολη: δείτε εδώ

Αν αντέξατε ως εδώ, σας προτείνω να ρίξετε ματιά και σε αυτό http://dkoutsoumpa.gr/2020/11/post=453/