της Γεωργίας Ιγγλέζου**
Οι απώλειες που θα υποστούν τα βρετανικά πανεπιστήμια λόγω Βrexit σε πολλά επίπεδα θα είναι δραματικές: απώλειες στη χρηματοδότηση για έρευνα, απώλειες στις συνεργασίες για έρευνα, απώλειες διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, απώλειες σε φοιτητές.
Μερικά απ’ τα καλύτερα πανεπιστήμια, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στον κόσμο, βρίσκονται στη Βρετανία. Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι στη λίστα με τα πρώτα δέκα καλύτερα πανεπιστήμια στην Ευρώπη, σύμφωνα με το περιοδικό Τhe Times Higher Education, τα εφτά βρίσκονται στη Βρετανία.
Κατά τον ίδιο τρόπο, στη λίστα με τα δέκα καλύτερα πανεπιστήμια παγκοσμίως, τα τρία είναι βρετανικά. Ξεχωρίζουν τόσο για την έρευνά τους όσο και για τη διδασκαλία τους και γι’ αυτό και συγκεντρώνουν φοιτητές από όλο τον κόσμο, γεγονός που δίνει στα πανεπιστήμια έναν διεθνή χαρακτήρα. Ο διεθνής χαρακτήρας ενισχύεται από το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό, μεγάλο μέρος του οποίου προέρχεται από διάφορες χώρες του κόσμου.
Εν αναμονή των εξελίξεων για το Brexit μετά τις ευρωεκλογές και ενώ ακούγονται πολλά σενάρια για το μέλλον αυτής της χώρας, θα ήθελα να επικεντρωθώ στο τι θα συμβεί αν τελικά γίνει το Βrexit και ποιες θα είναι οι συνέπειές του για την ανώτατη εκπαίδευση στη Βρετανία.
Οι απώλειες που θα υποστούν τα βρετανικά πανεπιστήμια λόγω Βrexit σε πολλά επίπεδα θα είναι δραματικές: απώλειες στη χρηματοδότηση για έρευνα, απώλειες στις συνεργασίες για έρευνα, απώλειες διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, απώλειες σε φοιτητές.
Ένα μεγάλο ποσοστό της χρηματοδότησης που δίνεται για έρευνα απ’ την Ευρωπαϊκή Ένωση πηγαίνει μέχρι στιγμής σε βρετανικά πανεπιστήμια. Αυτό βέβαια δεν εκπλήσσει, αφού, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, μερικά απ’ τα καλύτερα πανεπιστήμια βρίσκονται σε βρετανικό έδαφος. Αναλύοντας τα στοιχεία της περιόδου 2014-2015, τα βρετανικά πανεπιστήμια συγκέντρωσαν πάνω από 836 εκατ. λίρες για έρευνα και συμβόλαια από ευρωπαϊκές πηγές. Αυτό αντιπροσωπεύει το 14,2% όλου του εισοδήματος από ερευνητικά κεφάλαια και συμβόλαια. Οι χρηματοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση υποστήριξε 8.864 θέσεις εργασίας. Στη βιομηχανία έξω απ’ τον πανεπιστημιακό χώρο η χρηματοδότηση για έρευνα από την Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε πάνω από 10.000 θέσεις εργασίας.(1) Αυτό με το Brexit θα σταματήσει, αφού τα χρήματα για έρευνα θα δίνονται στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια εκτός των βρετανικών. Μπορούμε, λοιπόν, να καταλάβουμε τις ευρύτερες συνέπειες που έχει στις ερευνητικές θέσεις εργασίας. Επίσης, οι συνεργασίες πανεπιστημίων από διαφορετικές χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης για έρευνα δεν θα περιλαμβάνουν βρετανικά πανεπιστήμια, εκτός και αν υπογραφούν σχετικές συμφωνίες πριν ολοκληρωθεί το Brexit, πράγμα, όπως όλα δείχνουν μέχρι στιγμής, απίθανο.
Ήδη έχει αρχίσει αποχώρηση ερευνητικού και διδακτικού προσωπικού από τα βρετανικά πανεπιστήμια, όταν καταφέρουν να εξασφαλίζουν εργασία σε κάποιο άλλο πανεπιστήμιο εκτός του βρετανικού εδάφους. Είναι άλλωστε κοινό μυστικό οι συνέπειες και οι περιορισμοί που θα επιφέρει το Brexit στα βρετανικά πανεπιστήμια.
Ποιος θέλει να δουλεύει σε ένα πανεπιστήμιο που θα είναι αποκομμένο από τα άλλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, που δεν θα μπορεί να συνεργαστεί με άλλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, που δεν θα έχει δικαίωμα να διεκδικήσει χρήματα για έρευνα από την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Μερικά βρετανικά πανεπιστήμια προσπαθούν να βρουν μια λύση, π.χ. να δημιουργήσουν παραρτήματα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, γιατί με αυτό τον τρόπο θα έχουν δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση για χρηματοδότηση έρευνας. Είναι μια λύση. Πόσο εύκολο, όμως, είναι να δημιουργηθούν παραρτήματα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και πόσα βρετανικά πανεπιστήμια έχουν την οικονομική δυνατότητα να το κάνουν; Και τα υπόλοιπα που δεν θα μπορούν, θα είναι καταδικασμένα να είναι απομονωμένα στο έδαφος της Γηραιάς Αλβιώνας;
Ένα άλλο θέμα που προκύπτει λόγω Brexit είναι τι θα συμβεί με το κόστος των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών στα βρετανικά πανεπιστήμια. Θα είναι το κόστος τροχοπέδη στο να προσελκύει τον ίδιο αριθμό φοιτητών με αυτό που προσέλκυε μέχρι τώρα;
Τα δίδακτρα στα περισσότερα αγγλικά πανεπιστήμια για προπτυχιακές σπουδές ανέρχονται αυτή τη στιγμή σε 9.250 λίρες. Τα πανεπιστήμια στην Ουαλία μπορούν να χρεώνουν μέχρι 9.000 λίρες τους Βρετανούς φοιτητές και 3.925 λίρες τους φοιτητές που προέρχονται από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη Βόρεια Ιρλανδία.
Η κυβέρνηση της Ουαλίας πληρώνει τα 2/3 των διδάκτρων για τους φοιτητές που κατοικούν στην Ουαλία. Η Σκοτία δεν χρεώνει δίδακτρα τους προπτυχιακούς φοιτητές από τη Σκοτία και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά χρεώνει 9.250 λίρες τους φοιτητές από την Αγγλία, την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία.
Αντίθετα, τα δίδακτρα για προπτυχιακούς φοιτητές ανέρχονται από 10.000 μέχρι 35.000 λίρες, όταν αυτοί θεωρούνται διεθνείς (international), δηλαδή προέρχονται από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σπουδές στην Ιατρική Σχολή μπορούν να φτάσουν 38.000 λίρες ετησίως για τους διεθνείς φοιτητές.
Αυτό που συζητιέται στα πανεπιστήμια είναι ότι, μετά το Βrexit, οι φοιτητές που προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να χρειαστεί να πληρώνουν δίδακτρα παρόμοια με αυτά που πληρώνουν οι διεθνείς φοιτητές (όσοι δηλαδή προέρχονται από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης). Αυτό αυτόματα θα μειώσει σημαντικά των αριθμό των φοιτητών από την Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω του απαγορευτικού κόστους. Την ίδια στιγμή, πανεπιστήμια σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα παρέχουν, όπως άλλωστε παρέχουν ήδη, προπτυχιακές σπουδές χωρίς δίδακτρα.
Λιγότεροι φοιτητές σημαίνει και μείωση του αριθμού των διδασκόντων στα βρετανικά πανεπιστήμια. Δεν είναι άγνωστο ήδη στα βρετανικά πανεπιστήμια το ότι τμήματα κλείνουν τελείως ή ενώνονται με άλλα τμήματα και μέλη του διδακτικού ή ερευνητικού προσωπικού απολύονται με συνοπτικές διαδικασίες.
Οι συνέπειες του Brexit για την Ανώτατη Εκπαίδευση στη Βρετανία θα είναι, λοιπόν, ολέθριες. Αν και κανείς δεν υψώνει δυνατή φωνή, όλο και περισσότεροι ψίθυροι ακούγονται, ειδικά από το ερευνητικό και διδακτικό προσωπικό. Πολλά γράφονται στα ΜΜΕ αυτή τη στιγμή για το μέλλον αυτής της χώρας, ειδικά μετά τις ευρωεκλογές που έφεραν το Brexit Party πρώτο σε ψήφους.
Κανείς όμως δεν μπορεί να αγνοήσει ότι το σύνολο των ψήφων που δόθηκαν σε κόμματα που υποστηρίζουν την παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπερισχύει. Και ίσως θα έπρεπε αντί να μιλάμε για το Brexit και τις συνέπειές του στους διάφορους τομείς, ανάμεσα στους οποίους είναι και η ανώτατη εκπαίδευση, να επικεντρωθούμε στο πώς θα δώσουμε προσοχή στη μεταστροφή της κοινής γνώμης υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
(1) universitiesuk.ac.uk/policy-and-analysis/reports
**Η Γεωργία Ιγγλέζου είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια, Πάντειο Πανεπιστήμιο.
*Αλιευμένο από την efsyn.gr
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.