Όταν στις 20 Νοεμβρίου του 1989 τα μέλη του ΟΗΕ (εκτός των ΗΠΑ και της Σομαλίας) υπέγραφαν την Διακήρυξη για τα δικαιώματα του παιδιού, έβαζαν ως στόχο να σταματήσει η εκμετάλλευση των παιδιών και να προστατεύσουν την ομαλή ανάπτυξή του. Ένα παιδί έχει δικαίωμα να περάσει όσο το δυνατόν καλύτερα τα παιδικά του χρόνια, χωρίς εξαναγκασμούς, κακοποίηση και εκμετάλλευση από τους ενήλικες. Από τότε, κάθε χρόνο, γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα των Παιδιών με βασικό αίτημα την προστασία των δικαιωμάτων αυτών.
Δυστυχώς 24 χρόνια μετά, παρά την κατοχύρωσή τους, πολλά παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο κακοποιούνται και γίνονται θύματα εκμετάλλευσης από τους ενήλικες καθημερινά. Σε πολλές χώρες δε όπου το βιοτικό επίπεδο είναι αρκετά χαμηλό, δεν υπάρχει μέριμνα για τη σωστή σίτιση, τη στέγαση και την παιδεία.
Ο πόλεμος-απειλή για τη ζωή των παιδιών
Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, μία από τις σημαντικότερες παραβιάσεις σχετικά με τα δικαιώματα των παιδιών γίνεται κατά τη διάρκεια πολεμικών συγκρούσεων και εμφυλίων, όταν ανήλικα στρατολογούνται με σκοπό τη συμμετοχή τους στο πεδίο της μάχης. Υπάρχουν περιπτώσεις που πολλά παιδιά πέφτουν ακόμη και θύματα απαγωγής για να τα προωθήσουν στην πρώτη γραμμή.
Κατά τη διάρκεια πολεμικών συγκρούσεων, όμως, η ζωή και η ομαλή ανάπτυξη των παιδιών μπαίνει έτσι κι αλλιώς σε κίνδυνο. Πολλά παιδιά καταφεύγουν στην εργασία για να μπορέσουν να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για τις οικογένειές τους. Ακόμα μια συνέπεια, όμως, των πολέμων είναι και η μαζική μετανάστευση οικογενειών, όπως γίνεται αυτή τη στιγμή στη Συρία. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της UNICEF, τα παιδιά πρόσφυγες από τη Συρία έχουν φτάσει το 1.000.000. Επιπλέον, σύμφωνα με μαρτυρίες Συρίων πολιτικών προσφύγων στην Ελλάδα, πολλά από τα παιδιά που εισέρχονται στη χώρα μας παράνομα μαζί με τους γονείς τους, μπορεί να βρίσκονται σε φυλακές ενηλίκων χωρίς τη συνοδεία κάποιου κηδεμόνα.
Ανήλικοι εγκληματίες «στο απόσπασμα»
Η ισχύς της θανατικής ποινής για παιδιά που διαπράττουν ένα έγκλημα μπορεί να μην είναι συνηθισμένη, αλλά το γεγονός ότι υπάρχει αποτελεί περίτρανη απόδειξη καταπάτησης των δικαιωμάτων των παιδιών. Στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας αναφέρουν ότι υπάρχει ένας μικρός αριθμός χωρών που εκτελεί παιδιά λόγω των εγκληματικών τους πράξεων. Από το 2004 μόνο η Κίνα, το Ιράν, το Πακιστάν και το Σουδάν έχουν φέρει ανήλικους παραβάτες στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Φτώχεια και πείνα απειλούν εκατομμύρια παιδικές ζωές
Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των παιδιών, καταπατώντας έτσι και το δικαίωμά τους να ζουν, είναι η φτώχεια και η πείνα που αυτή συνεπάγεται. Ο υποσιτισμός είναι η κύρια αιτία του θανάτου εκατομμυρίων παιδιών στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το 2010 εκτιμάται ότι είχαμε περίπου 7,6 εκατομμύρια θανάτους παιδιών. Σύμφωνα με έκθεση της UNICEF περίπου τα μισά από αυτά πεθαίνουν λόγω υποσιτισμού και 1 στα 15 πεθαίνουν πριν συμπληρώσουν το πέμπτο έτος της ηλικίας τους.
Πέρα όμως από τις βασικές ανάγκες των παιδιών όπως η σίτιση και η στέγαση, καταπατάται και το δικαίωμα του κάθε παιδιού στην εκπαίδευση και στη μη εργασία κατά τη περίοδο της τρυφερής τους ηλικίας. Σε πολλές χώρες του κόσμου το δικαίωμα στην εκπαίδευση είναι δευτερεύον και πολλά παιδιά αναγκάζονται να μην αποφοιτήσουν από το σχολείο για να εργαστούν και να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα.
Η έλλειψη παιδείας όμως κάνει τα παιδιά ακόμη πιο ευάλωτα και φοβισμένα απέναντι σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας αλλά και σεξουαλικής κακοποίησης από ενηλίκους. Έτσι, τα παιδιά αυτά μένουν εγκλωβισμένα σε μη υγιή περιβάλλοντα και καταστάσεις.
Η ελληνική πραγματικότητα
Τα τρία τελευταία χρόνια, όπου η χώρα μας βιώνει τις καταστρεπτικές συνέπειες του μνημονίου, ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού ζει σε συνθήκες φτώχειας και εξαθλίωσης. Η κατάσταση αυτή κάθε άλλο παρά θετική είναι για την ομαλή ανάπτυξη και εξέλιξη των παιδιών στη χώρα μας.
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat για το 2011 η Ελλάδα έχει το τρίτο μεγαλύτερο ποσοστό κινδύνου της φτώχειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση φτάνοντας στο 31% του πληθυσμού. Η έκθεση της ελληνικής επιτροπής της UNICEF υπολογίζει ότι στην Ελλάδα η παιδική φτώχεια σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του 2011 ανέρχεται στο 23,7% ενώ τα φτωχά παιδιά ανέρχονται σε 465.000. Μπορεί το ποσοστό να μην έχει αυξηθεί πολύ από το 2010, μόνο 0,7 μονάδες, αλλά το ποσοστό των παιδιών που ζει σε νοικοκυριά στα οποία κανείς δεν εργάζεται έφθασε στο 9,2% το 2011 και έχει αυξηθεί κατά 2,9 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ 2010 και 2011.
Επιπλέον, ο Συνήγορος του Παιδιού εκτιμά ότι το 70% των μαθητών που διακόπτουν το σχολείο εισέρχονται στην αγορά εργασίας και υπολογίζει ότι ο πραγματικός αριθμός των ανήλικων εργαζομένων στην Ελλάδα υπερβαίνει τις 100.000.
Τα ανησυχητικά αυτά ποσοστά που αναφέρονται μόλις το 2011, στην αρχή δηλαδή της εφαρμογής του μνημονίου, σίγουρα θα έχουν αυξηθεί μέχρι σήμερα, βάζοντας σε κίνδυνο την ανάπτυξη περισσότερων παιδιών στη χώρα μας. Κι αυτό γιατί αν λάβουμε υπόψη τη συνεχιζόμενη αύξηση της ανεργίας (27,6% τον Ιούλιο του 2013), τη μείωση των μισθών, αλλά και την αύξηση των απολύσεων σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, τότε η κατάσταση χειροτερεύει από χρόνο σε χρόνο. Περιστατικά όπως οι λιποθυμίες μαθητών σε σχολεία λόγω υποσιτισμού αποδεικνύουν ότι η φτώχεια αυξάνεται και απειλούν το αναφαίρετο δικαίωμα των παιδιών σε βασικές ανάγκες για την επιβίωσή τους όπως η σίτιση και η στέγαση.
Βέβαια πέρα από τις βασικές ανάγκες που δεν καλύπτονται, σίγουρα η αίσθηση ενός αβέβαιου και ανασφαλούς περιβάλλοντος επιβαρύνει την ψυχολογία και την φυσιολογική ανάπτυξη και εξέλιξη του παιδιού μέσα στην κοινωνία.
Μπορεί στα χαρτιά να κατοχυρώνεται η προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών αλλά στην πραγματικότητα η εφαρμογή της συγκεκριμένης διακήρυξης του ΟΗΕ αποτυγχάνει όταν οι οικονομικές πολιτικές των κρατών-μελών του υπονομεύουν βασικά δικαιώματά τους όπως η σίτιση και η στέγαση. Όσο ακόμα υπάρχει φτώχεια τόσο περισσότερα παιδιά θα υποφέρουν. Η Παγκόσμια Ημέρα για τα δικαιώματα του παιδιού προσπαθεί να ευαισθητοποιεί τον καθένα μας απέναντι στις δυσκολίες της ζωής ενός παιδιού. Χωρίς όμως την έμπρακτη προστασία των κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των παιδιών από την πολιτεία, η διακήρυξη αυτή αποτελεί «κενό γράμμα».
Μελίνα Βελιμέζη
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.